Саба?ты? та?ырыбы: Алгоритм типтері (сызы?ты?, тарма?талу ж?не циклдік
алгоритмдер)
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік – Алгоритм типтері (сызы?ты?, тарма?талу ж?не циклдік алгоритмдер)
та?ырыбын т?сіндіре отырып, о?ушыларды к?нделікті ?мірдегі ?рбір іс-
?рекеттеріні? алгоритімін ??ра білуге ?йрету.
Дамытушылы? – О?ушыларды? ойлауын, компьютерлік сауаттылы?ы мен іскерлігін,
танымды? ?абілетін, логикалы? сауаттылы?ын дамыта отырып,
оларды? п?нге деген ?ызы?ушылы?ын, белсенділігін арттыру.
Т?рбиелік – о?ушыларды т?ртіптілікке, сабырлылы??а, е?бек с?йгіштікке,
??ыптылы??а т?рбиелеу.
Саба? т?рі: аралас саба?
Саба? типі: жа?а та?ырыпты т?сіндіру.
Саба?ты? к?рнекілігі: интерактивті та?та, о?улы?тар, д?птерлер, презентация, (к?зге арнал?ан жатты?у), таратпа карточкалар, смайликтер.
Саба? барысы:
І.?йымдастыру кезе?і.
- о?ушыларды т?гендеу;
- топ?а б?лу (Алгоритм, Паскаль);
ІІ.?й ж?мысын тексеру. «Си?ырлы санды?»
ІІІ.Жа?а та?ырыпты т?сіндіру.
Есептерді шешу алгоритміні? к?пт?рлігінен есептеу процесіні? негізгі ?ш т?рін б?ліп алу?а болады:
- сызы?ты? алгоритм (бірнеше командаларды? тізбектеліп ??рылуы);
- тарма?тал?ан алгоритм (бір немесе бірнеше командаларды та?дау);
- циклдік алгоритм (шарттар?а т?уелді немесе берілген шарт орындал?ан?а дейн командаларды? ?айталануы).
М?ндай ??рылымдарды? жина?талып ?олданылуы кез келген алгоритмді практикалы? т?рде орындау?а м?мкіндік береді. Мысалы, екі санны? ?осындысын табу сия?ты ?мірімізде командалар бірінен кейін бірі орындалатын ?те жиі алгоритмдер кездеседі (3-сурет). М?ндай алгоритмдер сызы?ты? деп аталады, б?л жерде командалар белгілі реттілікпен орындалады.
Командалары бірінен кейін бірі тізбектеле орындалатын алгоритм сызы?ты? алгоритм деп аталады.
?з ?мірі?де мынадай жа?дайлар бірнеше рет бол?ан шы?ар, м?селен, саба? о?у керек, алайда сен компьютердегі ойынды ая?та?ы? келеді. Немесе далада жа?быр жауып т?р, сен серуенге шы?асы? ба, ?лде шы?пайсы? ба? Келтірілген мысалдар бізді? ойымызды? т?жырымын к?рсетеді: кейбір о?и?алар болды ма, жо? па?
Мысал келтірейік: Егер жа?быр басылса, онда ?олшатырды жабу?а болады. Б?л мысалда?ы шарт «жа?быр басылды» болып табылады. Егер шарт «а?и?ат» болса, біз ?олшатырды жабамыз. ?йтпесе, егер шарт «жал?ан» болса, онда ?олшатыр ашы? к?йінде ?алады.
С?з арасында?ы а?и?ат немесе жал?ан м?ндерін ?абылдайтын «егер» ж?не «онда» с?здері шарт деп аталады. Алгоритмдегі шарттарды жазу ?шін >, <, = сия?ты салыстыру та?балары ?олданылады.
Тарма?тал?ан алгоритм – б?л шарт?а байланысты ?рекеттерді? біріншісін немесе бас?асын орындайтын алгоритм.
Тарма?тал?ан алгоритмді жазуды? екі т?рі бар: толы? ж?не толы? емес. Тарма?тал?ан алгоритмді жазуды? жалпы т?рін ж?не блок-схемасын ?арастырайы?.
Мысалы: Егер < жауын басылса > онда
?олшатырды жабамыз
Тарма?талу со?ы
Мысалы:
Егер жауын басылса онда
?олшатырды жабу
Бас?аша
?олшатырды жаппау
Тарма?талу со?ы
?орша?ан ортада к?птеген процестер ж?йелі т?рде ретімен бірнеше рет ?айталанып отырады. Мысалы, апта к?ндеріні? ауысуы: д?йсенбі, сейсенбі, с?рсенбі, бейсенбі, ж?ма, сенбі, жексенбі немесе ауа-райыны? маусымды? ауысуы. ?айталану командалары бар алгоритмдер циклдік деп аталады. ?айталану командаларын цикл ??райды, я?ни циклдер бірнеше рет орындалады.
Просмотр содержимого документа
«ашы__ саба__ты__ жоспары»
Сабақтың тақырыбы: Алгоритм типтері (сызықтық, тармақталу және циклдік
алгоритмдер)
Сабақтың мақсаты:
Білімділік – Алгоритм типтері (сызықтық, тармақталу және циклдік алгоритмдер)
тақырыбын түсіндіре отырып, оқушыларды күнделікті өмірдегі әрбір іс-
әрекеттерінің алгоритімін құра білуге үйрету.
Дамытушылық – Оқушылардың ойлауын, компьютерлік сауаттылығы мен іскерлігін,
танымдық қабілетін, логикалық сауаттылығын дамыта отырып,
олардың пәнге деген қызығушылығын, белсенділігін арттыру.
Тәрбиелік – оқушыларды тәртіптілікке, сабырлылыққа, еңбек сүйгіштікке,
ұқыптылыққа тәрбиелеу.
Сабақ түрі: аралас сабақ
Сабақ типі: жаңа тақырыпты түсіндіру.
Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, оқулықтар, дәптерлер, презентация, (көзге арналған жаттығу), таратпа карточкалар, смайликтер.
Сабақ барысы:
І.Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй жұмысын тексеру. «Сиқырлы сандық»
ІІІ.Жаңа тақырыпты түсіндіру.
Есептерді шешу алгоритмінің көптүрлігінен есептеу процесінің негізгі үш түрін бөліп алуға болады:
сызықтық алгоритм (бірнеше командалардың тізбектеліп құрылуы);
тармақталған алгоритм (бір немесе бірнеше командаларды таңдау);
циклдік алгоритм (шарттарға тәуелді немесе берілген шарт орындалғанға дейн командалардың қайталануы).
Мұндай құрылымдардың жинақталып қолданылуы кез келген алгоритмді практикалық түрде орындауға мүмкіндік береді. Мысалы, екі санның қосындысын табу сияқты өмірімізде командалар бірінен кейін бірі орындалатын өте жиі алгоритмдер кездеседі (3-сурет). Мұндай алгоритмдер сызықтық деп аталады, бұл жерде командалар белгілі реттілікпен орындалады.
Командалары бірінен кейін бірі тізбектеле орындалатын алгоритм сызықтық алгоритм деп аталады.
Өз өміріңде мынадай жағдайлар бірнеше рет болған шығар, мәселен, сабақ оқу керек, алайда сен компьютердегі ойынды аяқтағың келеді. Немесе далада жаңбыр жауып тұр, сен серуенге шығасың ба, әлде шықпайсың ба? Келтірілген мысалдар біздің ойымыздың тұжырымын көрсетеді: кейбір оқиғалар болды ма, жоқ па?
Мысал келтірейік: Егер жаңбыр басылса, онда қолшатырды жабуға болады. Бұл мысалдағы шарт «жаңбыр басылды» болып табылады. Егер шарт «ақиқат» болса, біз қолшатырды жабамыз. Әйтпесе, егер шарт «жалған» болса, онда қолшатыр ашық күйінде қалады.
Сөз арасындағы ақиқат немесе жалған мәндерін қабылдайтын «егер» және «онда» сөздері шарт деп аталады. Алгоритмдегі шарттарды жазу үшін , сияқты салыстыру таңбалары қолданылады.
Тармақталған алгоритм – бұл шартқа байланысты әрекеттердің біріншісін немесе басқасын орындайтын алгоритм.
Тармақталған алгоритмді жазудың екі түрі бар: толық және толық емес. Тармақталған алгоритмді жазудың жалпы түрін және блок-схемасын қарастырайық.
Мысалы: Егер онда
Қолшатырды жабамыз
Тармақталу соңы
Мысалы:
Егер жауын басылса онда
Қолшатырды жабу
Басқаша
Қолшатырды жаппау
Тармақталу соңы
Қоршаған ортада көптеген процестер жүйелі түрде ретімен бірнеше рет қайталанып отырады. Мысалы, апта күндерінің ауысуы: дүйсенбі, сейсенбі, сәрсенбі, бейсенбі, жұма, сенбі, жексенбі немесе ауа-райының маусымдық ауысуы. Қайталану командалары бар алгоритмдер циклдік деп аталады. Қайталану командаларын цикл құрайды, яғни циклдер бірнеше рет орындалады.
Циклдік алгоритм – бұл командалары бірнеше рет қайталанып орындалатын алгоритм.
Қайталау санының алдын ала белгілі және белгісіз болуына байланысты цикл екі түрге бөлінеді. Қайталау санының алдын ала белгілі циклі арифметикалық цикл деп, орындалу саны белгісіз цикл командалық (интерациялық) цикл деп аталады. Арифметикалық цикл ең қарапайым цикл болып табылады және ол практикада жиі қолданылады. Мысалы, дене шынықтыру сабағында сендер алаңды бірнеше рет айналып жүгіріп келулерің керек
Арифметикалық цикл алдын ала шарты бар циклге жатады.
Арифметикалық циклдік алгоритм мына түрде орындалады:
Шарты тексеріледі.
Егер шарты дұрыс болса, онда циклдің барлық командалары орындалады.
Соңғы циклдегі жолға өткен кезде шарт қайтадан тексеруден өтеді, 1-пункт орындалады.
Шарт ақиқат болмаған жағдайда, циклдің келесі жолына шартты орындау үдерісі жүреді.
IV.Сергіту сәті. (Бейнеролик және жұмбақтар)
V. Тапсырмалар.
1. Топтық тапсырма.
І топтың тапсырмасы
Екі санның қосындысын (c=a+b) табатын формуланың блок схемасын құрыңыздар
Егер достарым келсе, онда мен серуенге шығамын, әйтпесе шықпаймын
10 саннан бүтін сандар тізбегі берілген, осы сандардың ішінен 5 санынан үлкен сандар қашан екенін анықтайтын блок схемасын құрыңыздар
ІІ топтың тапсырмасы
Екі санның көбейтіндісін (c=a*b) табатын формуланың блок схемасын құрыңыздар
Егер сабаққа дайындалып барсам, онда жақсы баға аламын, әйтпесе жаман баға
10 саннан бүтін сандар тізбегі берілген, осы сандардың ішінен 6 санынан үлкен сандар қашан екенін анықтайтын блок схемасын құрыңыздар
2. Жеке тапсырма.
| Р/с | Алгоритм түрлері | Ережелері | Мысал келтір |
| 1 |
|
|
|
| 2 |
|
|
|
| 3 |
|
|
|
VI. Сабақты бекіту. «Құлыпты аш!» ойыны. (Ойынның шарты бойынша оқушылар құлыптың кодын табулары тиіс. Ол үшін құлыптың айналасында тұрған түрлі түсті фигураларда жасырынған сұрақтарға жауап беріп, информатика пәнінің негізгі ұғымдарының бірін табады. Құлыптың коды осы сөз болып табылады.)
Тест (компьютерде орындау)
VII. Үй жұмысы. Алгоритм типтері (сызықтық, тармақталу және циклдік
алгоритмдер)
VIIІ. Оқушыларды бағалау.
Просмотр содержимого документа
«карточка»
Просмотр содержимого презентации
«__й тапсырмасы»
І топ
“ Алгоритм”
ІІ топ
“ Паскаль”
Үй тапсырмасы
Сиқырлы сандар
Алгоритм дегеніміз не?
Іс әрекеттің рет ретімен орындалуы
Алгоритмді орындаушы ?
Адам немесе техникалық құрылғы
Алгоритмнің қасиеттерін ата?
Дискреттілігі, анықтылығы, жалпылығы, нәтижелігі, түсініктілігі
Алгоритмнің қандай түрлері бар?
Сызықтық, тармақталған, циклдік
Алгоритмді графикалық түрде қалай кескінделеді?
Блок-схема
Алгоритмдерді кескіндеу тәсілдері қандай?
сөздік
кестелік
графикалық
программалық
«Алгоритм» сөзі қайдан шыққан?
«Алгоритм» сөзі ІХ ғасырдағы Орта Азияның ұлы математигі әл-Хорезми есімінің латынша жазылуынан шыққан
Күнделікті тұрмыстан алгоритмге бір мысал келтіріңіз.
Мынау
қандай блок?
Программаның басы және соңы
Мынау
қандай блок?
Мәліметтерді енгізу және шығару блогы
Алгоритм типтері (сызықты, тармақталу және циклдік алгоритмдер)
Алгоритм типтері
Циклдік алгоритм
Сызықтық алгоритм
Тармақталған алгоритм
Арифметикалық цикл
Командалық цикл
Толық
Толық емес
Командалары бірінен соң бірі тізбектеле орындалатын алгоритм сызықтық алгоритм дер аталады
Басы
a,b
S:=a*b
S
Соңы
, Мысалы: Егер жаңбыр басылса, онда қолшатырды жабуға болады" width="640"
Тармақталған алгоритм – бұл шартқа байланысты әрекеттердің біріншісін немесе басқасын орындайтын алгоритм.
Сөз арасындағы ақиқат немесе жалған мәндерін қабылдайтын “егер” ,“онда” және “әйтпесе” сөздері шарт деп аталады.
Алгоритмдегі шарттарды жазу үшін ,
Мысалы: Егер жаңбыр басылса, онда қолшатырды жабуға болады
Жазудың толық емес түрі
Басы
Егер онда
Әрекет
Тармақталу соңы
Жаңбыр басылды ма?
жоқ
иә
Мысалы: Егер онда Қолшатырды жабамыз Тармақталу соңы
Қолшатырды жабу
Соңы
Жазудың толық түрі
Егер онда
1-әрекет
Басқаша
2-әрекет
Тармақталу соңы
Басы
Әрекет
иә
жоқ
Мысалы:
Егер жауын басылса онда Қолшатырды жабу Басқаша Қолшатырды жаппау Тармақталу соңы
Қолшатырды жаппаймыз
Қолшатырды жабамыз
Соңы
Циклдік алгоритм – бұл командалары бірнеше рет қайталанып орындалатын алгоритм
Қайталау санының алдын ала белгілі және белгісіз болуына байланысты цикл екі түрге бөлінеді. Қайталау санының алдын ала белгілі циклі арифметикалық цикл деп, орындалу саны белгісіз цикл командалық (интерациялық) цикл деп аталады.
Мысалы, дене шынықтыру сабағында сендер алаңды бірнеше рет айналып жүгіріп келулерің керек
Басы
Айналу есептегіші
Айналып жүгіру
Соңы
Басы
Басы
Шарт
Әрекет
Шарт
Әрекет
Соңы
Соңы
Сергіту сәті
Жұмбақтар
Жануарға ұқсас атым бар, Бағдар көрсетер затым бар Кілемше үстінде тұрамын, Ең қажетті құралмын
(тышқан – мышка – mouse)
Қанша тетік тізілген Саусағыңды сезінген Барлық сенің ойыңды Компьютерге енгізген
(пернетақта – клавиатура – keyboard)
Барлық сурет, мәтінді Компьютерге енгізген Керек емес жерін де Компьютерден өшірген
(мәтіналғы – сканер – scanner)
Компьютермен енеді, Қағазға басып береді.
(басып шығарғыш – принтер – printer )
Экранның бетінде оның тұрағы,
Қашан болсын жыпылықтап тұрады.
(меңзер – курсор – mouse pointer)
Өзі темір, жаны жоқ. Ақпаратты сақтап таратқан, Жұртты өзіне қаратқан.
(компьютер – компьютер – computer)
Тапсырмалар
І топтың тапсырмасы
- Екі санның қосындысын (c=a+b) табатын формуланың блок схемасын құрыңыздар
- Егер достарым келсе, онда мен серуенге шығамын, әйтпесе шықпаймын
ІІ топтың тапсырмасы
- Екі санның көбейтіндісін (c=a*b) табатын формуланың блок схемасын құрыңыздар
- Егер сабаққа дайындалып барсам, онда жақсы баға аламын, әйтпесе жаман баға
Кеңейтілген тапсырма
(жеке жұмыс)
Р/с
Алгоритм түрлері
1
Сызықтық алгоритм дегеніміз не?
Анықтамасы
2
Мысал келтір
Тармақталу алгоритмі дегеніміз не?
3
Қайталану алгоритмі дегеніміз не?
Сабақты бекіту
"Құлыпты аш!" ойыны
Алгоритм командаларының басталуы мен аяқталуын көрсету үшін қандай түйінді сөздер қолданылады?
Алгоритм типтері қаншаға бөлінеді?
Алгоритм дегеніміз не?
Қайталау санының алдын ала белгілі циклі
Шартқа байланысты әрекеттердің біріншісін немесе басқасын орындайтын алгоритм ?
Тармақталған алгоритмнің қандай түрлері болады?
Командалары бірнеше рет қайталанып орындалатын алгоритм?
Циклдің қандай түрлерін білесің?
Т
И
Р
М
О
Г
Л
А
Үй тапсырмасы
Алгоритм типтері (сызықты, тармақталу және циклдік алгоритмдер)
