Символдық мәліметтермен жұмыс

Сабақтың түрі:

Жаңа саба қ

Оқыту әдіс-тәсілдері:

сұрақ-жауап, миға шабуыл, топпен жұмыс

Көрнекілігі:

Компьютер, проектор, слайд, тақта

Қолданылатын пед.технология: Дамыта оқыту технологиясы /ДСОТ/

Компьютерлік оқыту технологиясы /КОТ/

АКТ-ны қолдану

Өзін-өзі бағалауға немесе өзара бағалауға үйрету

Оқушы білуі қажет: Символдық шамаларға берілген есептерге программа жазуды.

Оқушы меңгеру керек: Символдық мәліметтермен амалдар орындап, есептерді шығару, программа жазу

Сабақтың барысы:

2. Үй тапсырмасын тексеру;

3. Жаңа сабақ;

1.Ұйымдастыру бөлімі

7. Үй тапсырмасын беру;

4. Практикалық бөлім;

5. Жаңа материалды бекіту;

6. Сабақты қорытындылау.

Білімді бағалау .

;

• Оқушылармен амандасып, сыныптың тазалығына назар аудару, қауіпсіздік ережесіне сай сырт кейпі мен заттарының орнында болуын қадағалау.
• Оқушыларды түгендеп, журналға белгілеу.
• Оқушыларға жақсы көңіл-күй сыйлау. Шаттық шеңберін құрып әр оқушы бір гүлден ұстап бір-біріне жылы лебіздерін айтып, қолдарындағы гүлдерін ұсынады.
• Оқушылардың назарын сабаққа аударып, сабақтың барысымен таныстыру.

- Оқушыларды топ ережесімен таныстыру;

- Бағалау критерийлерімен таныстырып, тақтаға іліп қоямын.

- Осы тұста топ ережесіне бағынбаған топтың жанына барып, жетон тастап отыратынымды ескертемін; /НЕГЕ? НЕ ҮШІН НАҚТЫЛАУ КЕРЕК

- Оқушылардың көңіл - күйлерін бақылау

1. Топ басшысы ұйымдастырушы және логикасы дамыған болу

2. « Біріміз бәріміз үшін, бәріміз біріміз үшін »

3. « Білекті бірді жығады, білімді мыңды жығады »

4. « Бірлігіміз мықты болса алынбайтын қамал жоқ »

5. « Бір құмалақ бір қарын майды бұзбасын »

6. « Қарсыласыңды силай біл »

7. « Өзіңе деген сенімің мықты болсын »

8. « Әрқашанда біргеміз, берік болсын іргеміз »

• Мұғаліммен амандасады;
• Шаттық шеңберін құрып, жылы лебіздерін айтады;
• Топ ережесімен келіскен - келіспегендіктерін айтады;
• Бағалау критерийлерін көріп, танысқаннан кейін өз - өздерін реттей бастайды;
• Топ ережесіне бағынуға тырысады;

Бағалау

Оқушының аты-жөні

Үй тапсырмасы бойынша

Жаңа сабақты меңгеруі

Практикалық жұмыс

Жаңа материалды бекіту

ІІ Үй тапсырмасын тексеру

/тестпен жұмыс/

1. Бірөлшемді бүтін сандардан тұратын массивті Var қызметші сөзінде сипатталуы

• Integer
• Real
• array[1..n] of real
• array[1..n] of integer
• String

2. Берілген жиым неше элементтен тұрады?

• 5
• 14
• 9
• 45
• 54

  3. Мына жазбалардың қайсысы дұрыс?

• massiv array[1..N] of vector;
• massiv array[1..N] of real;
• massiv array[1..N] of;
• massiv array[1N] of integer;
• massiv array[1..N] real.

4. Жиым дегеніміз не-.....

• бір атаумен белгіленіп біріктірілеген біртекті элементтер жиымы.
• бір атаумен біріктірілмеген біртекті элементтер жиымы
• әртүрлі программалау тілінде жиымдарды жазу ережесі
• мәліметтерді ұйымдастырудың кестелік тәсілі

5. Берілген жиым элементтерінің типі қандай?

Var B: array[1..7] of char;

• Бүтін
• Файлдық
• Нақты
• Логикалық
• Символдық

6. Төмендегі массив элементтерінің сипаттамасының қайсысы дұрыс емес?

• Var A: array[1..20] of real;
• Type Mas=array[‘A’…’D’]; of real; Var A: Mas
• Var a: array[integer] of char;
• Var MM: array[false..true] of char;
• Type SS=array[‘-20…0] of integer; Var Mas:SS

7. Төмендегі типтердің қайсысы жиым элементтерінің типі бола алмайды?

• бүтін
• файлдық
• нақты
• символдық
• мәтінді

ІІІ. Жаңа сабақ

Екі топқа тақырыпты бөліп беріп, 1-топқа стандартты функциялар, ал 2-топқа стандартты процедураларды оқып, екі топ бір-біріне әрбір функциялар мен процедуралардың жазылуы мен атқаратын қызметін түсіндіреді. Мұғалім толықтырып, мысалдар көрсетеді.

Символдық типтегі мәлімет үшін төмендегідей стандартты функциялар анықталған:

chr(x) - byte типіндегі х өрнегін символға түрлендіреді.

ord(ch) – с симиволын оның byte типіндегі сәйкес кодына түрлендіреді.

pred(ch)- ch –тың алдыңғы кодына сәйкес символды береді.

succ (ch) – ch –тан кейінгі кодына сәйкес символды береді.

upcase(ch)- кіші латын әріптерін бас әріптерге айналдырады, басқа символдарға әсер етпейді.

Символдық типтегі мәлімет үшін төмендегідей стандартты функциялар анықталған:

Text - мәтіндік тип, файл аттарын белгілеуде қолданылады.

LENGTH (x) – мәтін ұзындығын анықтайтын операциясы .

Length (‘ABCD’) = 4.     Length (‘a f 5 1’) = 7.

  Copy (St, Poz,N) – St сөз тіркесінің Poz нөмірлік символынан бастап қатар тұрған N символ көшіріліп алынады.  St – тіркестік айнымалы, Poz, N – бүтін сандар.

Concat(s1, s2,…,sn) – жақша ішіндегі тіркестік айнымалылар мәндерін орналасқан орындары бойынша біріктіреді.

Delete(S,Poz,N) – S сөз тіркесі символдарының Poz нөмірінен бастап, N символды өшіреді де нәтижені қайта S мәні ретінде жазады, мұнда  Poz

Insert(S1,S2,Poz) – S1 сөз тіркесін S2 тіркесінің Poz нөмірінен бастап кірістіріп орналастырады да, нәтижені  S2 мәні ретінде жазады.

Str(I,S) – I санын сиволдар тіркесіне ауыстырады да, нәтижені S мәні ретінде жазады.  I атауынан кейін шығару пішімін ( I:2) көрсетуге болады.

Val(S,I,god) – S сөз тіркесі ретінде берілген сандық мәнді бүтін немесе  нақты санға ауыстырады да, нәтижені I айнымалысының мәні ретінде жазады.

Мысалы: ағылшынның алфавитін экранға шығарып беретін программа құралық.

Program kodtar;          {программаның тақырыбы}

Var c: char;                {с символдық айнымалыны сипаттау}

Begin                          {программаның басы}

         For c:=’a’ to ‘z’ do   {параметрлі цикл операторы}

            Write(c);                 {цикл денесі: с айнымалысын баспаға шығ.}

End.                                   {соңы}

Мұның нәтижесінде дисплей экранында  abcd….z символдары көрінеді. Ал алфавитті кері тәртіпте бейнелеу қажет болса, онда  FOR операторының алғашқы жолын басқаша мынадай түрде жазу керек.

For c:=’z’ downto ‘a’ do

Мысал: Берілген сөзде қанша «а» әрібі бар екенін анықтайтын программа жазыңыз.

program a_sanau;

uses crt;

var i,n,k: integer ;

s: string;

begin

write ('tanbalar tizbegin engiz, ');

read (s);

n:= length (s); k:=0;

for i:=1 to n do

if (s[i]='а') or (s[i]='a') then k:=k+1;

writeln ('sozdegi kichi "a"-lar sany - ',k);

end.

Жаңа сабақ бойынша тапсырмалар орындау.

Тапсырма №1. Кез келген сөзді енгізгенде, сол сөзді кері ретпен шығаратын программа құр.

Program E1; var x,d,a:string; i,k:integer; Begin Writeln(‘soz engiz’); Readln(x); for i:=length(x) downto 1 do write( copy(x,i,1)); Readln end.

Есептің программасының әр жолын бөлек қиып, араластырып оқушыларға беремін. Олар берілген есептің программасын дұрыс құрастырып, есептің шартын айтуы тиіс. Сарапшылар дұрыстығын тексеріп, қате жері болса ескертіп айтады.

0 do begin n:=n+1; S[pos('a',s)]:=’o'; end; end; begin writeln; write(‘s=’); readln(s); changechar(s); writeln(‘ а - ны о - га ауыстыргандагы нәтиже : ‘,s); readln end." width="640"

1-топ. Енгізілген сөздегі барлық «а» әріптерін «о» -ға ауыстыру программасын құру.

Program e 2 ; uses crt; var s:string; procedure changechar(var s:string); var n:byte; begin n:=0; while pos (‘a’,s)0 do begin n:=n+1; S[pos('a',s)]:=’o'; end; end; begin writeln; write(‘s=’); readln(s); changechar(s); writeln(‘ а - ны о - га ауыстыргандагы нәтиже : ‘,s); readln end.

2-топ. “ку”, “шка”, “юшон”, “пила” сөздерінен: “кукушка кукушонку купила капюшон” сөйлемін құрастыратын алгоритм жазу және оның ұзындығын анықтау керек.

Program e 2 ;

const a=' ку '; b=' шка '; c=' юшон '; d=' пила ';

var t: string [100];

l: integer;

begin

t:=a+a+b+' '+a+a+copy(c,2,3)+a+' '+a+d+' '+copy(b,2,2)+copy(d,1,1)+c;

l:=length(t);

writeln(' t:=', t);

writeln(' l:=', l);

end.

Сөзжұмбақ шешу

4

5

1

2

p

7

c

6

o

h

3

c

d

u

o

s

p

n

e

a

r

r

p

l

c

d

y

e

a

a

10

d

8

t

s

i

e

e

n

9

L

d

s

e

r

n

g

t

t

h

Берілген есептің қатесін тауып компьютерге көшіру.

Кез келген сөз тіркесі теріліп, оның соңында Enter пернесі басылған. Енгізілген символдардың санын және сол сөздерде Т әрпінің неше рет кездесетінін есептейтін программа құру керек.

Program e4 ;

uses crt;

var b:char; n,k:real;

Begin k:=1; n:=0; readln;

writeln( ‘ matin engizinder: ’ );

while not eoln do

Begin read(b);

n:=n+1;

if b:= ’ t ’ then k:=k+2;

End, writeln;

writeln( ‘ matindegi simboldardin sani n= ’ ,n:3);

writeln( ‘ matindegi t arpinin sani k= ’ ,k:3);end.

V. Жаңа материалды меңгерту

I

N

D

E

V

S

D

E

L

A

L

R

R

E

U

T

O

C

P

P

T

T

E

O

C

R

D

C

E

P

H

A

G

O

B

S

Y

N

N

E

E

C

E

A

L

G

I

T

N

VІ. Сабақты қорытындылау.

Білімді бағалау .

VIІ. Үй тапсырмасы

• Берілген сөйлемде қанша сөз бар екенін анықтайтын программа құрастырып келу.
• кітапхана сөзінен: ана, кітап, танк, апа, хан сөздерін құрастырып, сөздің ұзындығын көрсететін программа құру.
• Тақырыпты оқу.