Символдык жолдар

Символдык жолдар

Саба?ты? та?ырыбы: Символдар бойынша жолдарды ??деу. Символды? жолдармен ж?мыс істеуге арнал?ан функция.

Саба?ты? ма?саты:

Білімділігі: О?ушыларды символды? шамалармен орындалатын амалдар таныстыру. Символды? м?ліметтерді енгізу, шы?ару ерекшеліктерін т?сіндіре отырып, программа ??ру?а да?дыландыру;

Дамытушылы?ы: Символды? м?ліметтерді Паскаль тілінде программалау ар?ылы ??деу т?сілдерін ж?зеге асырып, о?ушыларды? логикалы? ой- ?рістерін дамыту;

Т?рбиелік: О?ушыларды тияна?тылы??а, ??ыптылы??а, жауапкершілдікке т?рбиелеу.

Саба?ты? т?рі: теориялы? саба?ы

Саба?ты? барысы:

1. ?йымдастыру

2. ?ткен материалды ?айталау

3. Жа?а саба?ты т?сіндіру

3. Саба?ты бекіту

4. ?йге тапсырма

?ткен материалдарды ?айталау с?ра?тары

· Var операторыны? ?ызметі ?андай?

· Const операторыны? ?ызметі ?андай?

· Readln операторыны? ?ызметі ?андай?

· Writeln операторыны? ?ызметі ?андай?

· Цикл дегеніміз не?

· Циклдік алгоритмні? неше т?рі бар?

· Программаны? н?тижесін ?алай к?реміз?

Жа?а саба?ты т?сіндіру

Символды? шамалар дегеніміз с?з тіркестері т?рінде берілген м?тін элементтері. Символды? м?ліметтермен ж?мыс істеу т?сілдері. Осы?ан дейінгі программаларда біз тек сан м?ндерімен ?ана ж?мыс жасап келеміз. Ал ?азіргі компьютерлерімізде кез-келген символды? айнымалыларды ??дейтін программалар бар. Сонды?тан б?гінгі та?ырыбымыз бойынша а?паратты пернета?тадан енгізу ж?не дисплей экранына шы?аруды ?арастыратын боламыз. Б?л программада да санды? а?паратты енгізу ж?не шы?ару сия?ты операторларыны? к?мегімен ж?мыс істей аламыз.

Символды? м?ліметтерді ??деу символды? типті аны?тайтын CHAR т?йінді с?з ар?ылы ж?зеге асырылады.?рбір символ 0 мен 127 кодтарына ?мбебап та?балар,я?ни латын ?ріптері тыныс белгілері,бас?ару символдары кіреді.Ал,128-255 кодтарына орыс,?аза? алфавитті? ?ріптері орналас?ан.

Символды? м?ліметтер т?мендегідей стандартты функциялар орналас?ан:

Chr(x)-byte типіндегі х санын символ?а т?рлендіреді

ord(ch)-ch символын оны? byte типіндегі с?йкес кодына т?рлендіреді pred(ch)- кодына с?йкес келесі символды береді

upcase(ch) – кіші латын ?ріптерін бас ?ріптерге айналдырады.

Символды? м?ліметтерді е?гізу

Символды? м?ліметтерді пернета?тадан енгізу READ (READLN) операторы ал?ылы ж?ргізіледі,оларды е?гізуді? т?мендегідей ерекшеліктері бар:

1. Бос орын та?басы - ‘_’ Паскаль тілінде символ орнына ж?ретіндіктен символды? айнымалыларды? м?ндері бос орынсыз жазылады.

2. Бір айнымалы?а бір ?ана символ меншіктеледі.

3. Символды? айнымалыларды енгізуді? та?ы бір ерекшелігі – ENTER

( ) басылса да READ операторы бос орын символы ретінде ?абылдайды.

4. Символды? айнымалыларды енгізу кезінде Shift,Ctrl,Caps Lock, Alt бас?анда олар жек символ ретінде енгізіліп,м?н орнына оларды? сканерлеу кодтары ?абылданады.

5. Символды? ж?не санды? м?ндерді енгізгенде к?бінесе EOLN ( end of line) стандартты функциясын пайдалану ?олайлы.Б?л функция м?ні жолды? со?ы немесе м?ндер беріліп болды – дегенді білдіретін Enter пернесі басыл?анда ?ана ( True ) ?ал?ан жа?дайда жал?ан ( Folse ) болады.

Паскаль тілінде м?тіндік а?паратты ??деу

Паскаль тілінде символдар тізбегінен т?ратын тіркестік айнымалылар ?олданылады.Оларды? типін к?рсету ?шін алдымен айнымалы атауы,одан кейін тік жа?ша ішінде жолды? е? ?зыны к?рсетілгенstring т?йінді с?з ?олданылады. VAR<айнымалы аты>: string [ жолды? е? ?лкен ?зынды?ы ]

Тіркестік ?рнектер.Тіркестік ?рнек деп амал белгілері,тіркестік айнымалылар ж?не функция атауларынан ??рал?ан,?зынды?ы 256 символды тізбекті айтамыз.

Біріктіру немесе конкатенанция амалы,ол ?арапайым + белгісімен белгіленеді.Б?л амал бірнеше символдардан немесе с?з тіркесінен жа?а м?тін жолын ??ру ?шін пайдаланылады.Программа м?тіндегі с?з тіркесінен т?ратын т?ра?тылар бір жолда жазылу тиіс.Егер оны? б?лігін келесі жол?а тасымалдап жазса? ?ате болады.

Салыстыру амалдары олар: =, < >,<, >, <=, > = белгілерімен белгіленеді.Егер тіркесті? ал?аш?ы символдары бірдей болса,онда ?ай жолды? символдары к?п болатын болса,сол ?лкен деп есептеледі.Егер ?рнекте біріктіру мен салыстыру амалдары болса,е? алдымен біріктіру амалы,содан со? салыстыру амалы орындалады.

М?тін ?зынды?ын аны?тау операциясы.Б?л операция алгоритмдік тілде ?зын т?йінді с?зі ?олданылады.М?тін ?зынды?ы оны ??райтын символдар санымен аны?талады.

С?з тіркестерін ??деуге арнал?ан стандартты функциялар мен процедуралар. Паскаль тіліні? функциялары :

CHR(I)-I санына с?йкес символы береді.

ORD(S)-S символыны? б?тін сан т?ріндегі кодын береді

COPY( ST,POZ,N ):String; ST с?з тіркесіні? POZ н?мірлік символынан

бастап ?атар т?р?ан N- символ к?шіріліп алынады.

UPCASE( C:CHAR ): CHAR; латын алфавитіні? кіші ?ріптерін бас

?ріптерге ауыстырады.

DELETE( Var S:String; N, M:Integer); S-м?тінні?,N-та?басынан бастап,М-

та?басын ?шіреді.

INSERT( S1,S2,Poz ); S с?з тіркесі символдарыны? Poz н?мірінен бастап

N символды ?шіреді де, н?тижені S м?ні ретінде жазады.

Саба?ты бекіту с?ра?тары

· Символдар программа?а ?алай енгізіледі,олар ?андай типте болуы тиіс?

· Символды? м?ліметтерге ?андай оперейиялар ?олдану?а болады?

· Литерлік шамалармен ?андай операциялар орындалады?

· Тіркестік ?рнектер дегеніміз не?

· Тіркестік айнымалыны? ?зынды?ы ?алай аны?талады?

?йге тапсырма Символды? м?ліметтермен ж?мыс істеу т?сілдері.

Символды? м?ліметтерді енгізу. Паскаль тілінде м?тіндік а?паратты ??деу.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Символдык жолдар»

Сабақтың тақырыбы: Символдар бойынша жолдарды өңдеу. Символдық жолдармен жұмыс істеуге арналған функция.

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі: Оқушыларды символдық шамалармен орындалатын амалдар таныстыру. Символдық мәліметтерді енгізу, шығару ерекшеліктерін түсіндіре отырып, программа құруға дағдыландыру;

Дамытушылығы: Символдық мәліметтерді Паскаль тілінде программалау арқылы өңдеу тәсілдерін жүзеге асырып, оқушылардың логикалық ой- өрістерін дамыту;

Тәрбиелік: Оқушыларды тиянақтылыққа, ұқыптылыққа, жауапкершілдікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: теориялық сабағы

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру

2. Өткен материалды қайталау

3. Жаңа сабақты түсіндіру

3. Сабақты бекіту

4. Үйге тапсырма

Өткен материалдарды қайталау сұрақтары

· Var операторының қызметі қандай?

· Const операторының қызметі қандай?

· Readln операторының қызметі қандай?

· Writeln операторының қызметі қандай?

· Цикл дегеніміз не?

· Циклдік алгоритмнің неше түрі бар?

· Программаның нәтижесін қалай көреміз?

Жаңа сабақты түсіндіру

Символдық шамалар дегеніміз сөз тіркестері түрінде берілген мәтін элементтері. Символдық мәліметтермен жұмыс істеу тәсілдері. Осыған дейінгі программаларда біз тек сан мәндерімен ғана жұмыс жасап келеміз. Ал қазіргі компьютерлерімізде кез-келген символдық айнымалыларды өңдейтін программалар бар. Сондықтан бүгінгі тақырыбымыз бойынша ақпаратты пернетақтадан енгізу және дисплей экранына шығаруды қарастыратын боламыз. Бұл программада да сандық ақпаратты енгізу және шығару сияқты операторларының көмегімен жұмыс істей аламыз.

Символдық мәліметтерді өңдеу символдық типті анықтайтын CHAR түйінді сөз арқылы жүзеге асырылады.Әрбір символ 0 мен 127 кодтарына әмбебап таңбалар,яғни латын әріптері тыныс белгілері,басқару символдары кіреді.Ал,128-255 кодтарына орыс,қазақ алфавиттің әріптері орналасқан.

Символдық мәліметтер төмендегідей стандартты функциялар орналасқан:

Chr(x)-byte типіндегі х санын символға түрлендіреді

ord(ch)-ch символын оның byte типіндегі сәйкес кодына түрлендіреді pred(ch)- кодына сәйкес келесі символды береді

upcase(ch) – кіші латын әріптерін бас әріптерге айналдырады.

Символдық мәліметтерді еңгізу

Символдық мәліметтерді пернетақтадан енгізу READ (READLN) операторы алқылы жүргізіледі,оларды еңгізудің төмендегідей ерекшеліктері бар:

1. Бос орын таңбасы - ‘_’ Паскаль тілінде символ орнына жүретіндіктен символдық айнымалылардың мәндері бос орынсыз жазылады.

2. Бір айнымалыға бір ғана символ меншіктеледі.

3. Символдық айнымалыларды енгізудің тағы бір ерекшелігі – ENTER

( ) басылса да READ операторы бос орын символы ретінде қабылдайды.

4. Символдық айнымалыларды енгізу кезінде Shift,Ctrl,Caps Lock, Alt басқанда олар жек символ ретінде енгізіліп,мән орнына олардың сканерлеу кодтары қабылданады.

5. Символдық және сандық мәндерді енгізгенде көбінесе EOLN ( end of line) стандартты функциясын пайдалану қолайлы.Бұл функция мәні жолдың соңы немесе мәндер беріліп болды – дегенді білдіретін Enter пернесі басылғанда ғана ( True ) қалған жағдайда жалған ( Folse ) болады.

Паскаль тілінде мәтіндік ақпаратты өңдеу

Паскаль тілінде символдар тізбегінен тұратын тіркестік айнымалылар қолданылады.Олардың типін көрсету үшін алдымен айнымалы атауы,одан кейін тік жақша ішінде жолдың ең ұзыны көрсетілгенstring түйінді сөз қолданылады. VARайнымалы аты: string [ жолдың ең үлкен ұзындығы ]

Тіркестік өрнектер.Тіркестік өрнек деп амал белгілері,тіркестік айнымалылар және функция атауларынан құралған,ұзындығы 256 символды тізбекті айтамыз.

Біріктіру немесе конкатенанция амалы,ол қарапайым + белгісімен белгіленеді.Бұл амал бірнеше символдардан немесе сөз тіркесінен жаңа мәтін жолын құру үшін пайдаланылады.Программа мәтіндегі сөз тіркесінен тұратын тұрақтылар бір жолда жазылу тиіс.Егер оның бөлігін келесі жолға тасымалдап жазсақ қате болады.

Салыстыру амалдары олар: =, ,, = белгілерімен белгіленеді.Егер тіркестің алғашқы символдары бірдей болса,онда қай жолдың символдары көп болатын болса,сол үлкен деп есептеледі.Егер өрнекте біріктіру мен салыстыру амалдары болса,ең алдымен біріктіру амалы,содан соң салыстыру амалы орындалады.

Мәтін ұзындығын анықтау операциясы.Бұл операция  алгоритмдік тілде ұзын түйінді сөзі қолданылады.Мәтін ұзындығы оны құрайтын символдар санымен анықталады.

Сөз тіркестерін өңдеуге арналған стандартты функциялар мен процедуралар. Паскаль тілінің функциялары :

CHR(I)-I  санына сәйкес символы береді.

         ORD(S)-S  символының бүтін сан түріндегі кодын береді

         COPY( ST,POZ,N ):String; ST сөз тіркесінің POZ нөмірлік символынан

бастап қатар тұрған N- символ көшіріліп алынады.

         UPCASE( C:CHAR ): CHAR; латын алфавитінің кіші әріптерін бас

әріптерге ауыстырады.

         DELETE( Var S:String; N, M:Integer); S-мәтіннің,N-таңбасынан бастап,М-

таңбасын өшіреді.

         INSERT( S1,S2,Poz ); S сөз тіркесі символдарының  Poz  нөмірінен бастап

N символды өшіреді де, нәтижені S мәні ретінде жазады.

Сабақты бекіту сұрақтары

·        Символдар программаға қалай енгізіледі,олар қандай типте болуы тиіс?

·        Символдық мәліметтерге қандай оперейиялар қолдануға болады?

·        Литерлік шамалармен қандай операциялар орындалады?

·        Тіркестік өрнектер дегеніміз не?

·        Тіркестік айнымалының ұзындығы қалай анықталады?

      Үйге тапсырма   Символдық мәліметтермен жұмыс істеу тәсілдері.

                   Символдық мәліметтерді енгізу. Паскаль тілінде мәтіндік ақпаратты өңдеу.

Просмотр содержимого документа «Символдык жолдар»

Полезное для учителя

Просмотр содержимого документа
«Символдык жолдар»