Информатикадан 6 сынып саба? жоспары

Пән аты: Информатика

Сынып: 6 «А»

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы:  Кіріспе. ЕТ кабинетінде жұмыс істеу және қауіпсіздік техникасы ережелері.

Сабақтың  мақсаты:  

           Білімділігі: Бала бойына бүгінгі тақырыпты өту барысында білімдерін арттыру.

           Тәрбиелігі: Әр оқушыны іскерлікке, нақтылыққа, ынтымақтылыққа тәрбиелеу.                                                                   

           Дамытушылығы:  Оқушының әрбір сабаққа ынтасы мен қабілетін біріктіріп,   пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Сабақтың түрі:    аралас сабақ

Оқыту  әдістері:   сөздік, көрнекі, практикалық

Сабақтың көрнекілігі:  компьютерлер, топтамалар, тест сұрақтары т.б.б.

Оқыту формалары:   жеке, топтық және ұжымдық.

Сабақтың барысы:    

                          а) ұйымдастыру кезеңі

                          б) сабақ сұрау

                          в) бағалау

                          г) жаңа  сабақ

                          д) бекіту

                          е) үйге тапсырма

                          ж) қорытынды

Қоңырау оғылып сабақ басталған соң балаларды ұйымдастыра отырып сабақты бастаймын.

Жаңа материалдың мазмұны:     

            Сендердің жұмыс орындарында компьютердің құрамдас бөліктері орналасқан: жүйелік блок,  пернетақта, монитор. Жұмыс кезінде монитордың сәуле түтігі жоғары кернеуде  жұмыс істейді.

         І. Төмендегі әрекеттерді жасауға болмайды:

1. Кабельдердің қосылған орындарына тиюге болмайды

2. Жұмыс істеп тұрғанда экранға, монитор мен пернетақтаның сырт жағына тиюге болмайды.

3. Оқытушының рұқсатынсыз аппаратураларды ток көзіне қосуға, үзуге болмайды.  

4. Кітап, дәптер және т.б. артық заттарды монитордың, пернетақтаның үстіне қоюға болмайды.

5. Су киіммен, су  қолмен компьютерде жұмыс істеуге қатал тиым салынады.

         ІІ. Жұмыс тәртібі:

1. Компьютер экранынан 60-70 см қашықтықта дұрыс, еңкеймей, жатып алмай отыру қажет, ал  ұдайы көзілдірік тағатындар – көзілдірікпен отыру керек.

2. Дисплей алдында 20 минут жұмыстан соң міндетті түрде 5 минут дем алу керек. 

         ІІІ. Жұмыс кезінде:

1. Аппаратуралардың дұрыс жұмыс істеуін қадағалаңдар, егер аппаратураның дұрыс жұмыс істемей  тұрғанын сезсеңдер, немесе өзгеше дыбыс пайда болса, немесе пернетақта өз бетімен өшіп қалса, дереу жұмысты тоқтатыңдар.  Техниканың ақауы жөнінде оқытушыға хабарлаңдар.

2. Пернелерді қатты тақылдатпай жай басыңдар.

3. Пернетақтада жұмыс істегенде қолдарың таза болсын.

4. Аппаратураның  ақауын ешқашан өз беттеріңмен  жөңдеуге ұмтылмаңдар.

Кез келген дербес компьютер бірнеше құрылғылардан тұрады. Бұл құрылғылардың кейбірі өте маңызды- бұл монитор, жүйелік блок пен пернетақта,  өйткені компьютер оларсыз жұмыс істей алмайды.

Жаңа сабақты бекіту: Ол үшін балалрға жаңа сабақтан бірнеше сұрақтар қоя отырып сабақты аяқтаймын.

Үйге тапсырма:    Есептегіш техника кабинетіндегі қауіпсіздік  техника ережесін сақтау. 

Сабақты қорытындылау: Жаңа материалды пысықтау, оқушылардың меңгерген білімдерін талдау,  бағалау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6 «А»

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Алгоритм типтері: сызықты алгоритмдер.

Білімділік: Оқушыларды сызықты алгоритмімен таныстыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық,жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

                                          2.Жаңа тақырыпты түсіндіру

                                          3.Тапсырмаларды орындау

                                          4.Сабақты бекіту

                                          5.Үйге тапсырма

Жаңа түсініктер:

Анықтама. Алгоритмдер блоктардың өзара байланысуына қарай үш құрылымға – сызықтық, тармақтық және циклдік түрлерге бөлінеді.

1. Сызықтық немесе тізбекті алгоритм. Сызықтық алгоритм өрнектелуіне қарай тізбектелген командалардан,ал блок схемалары бір сызық бойына орналасқан тізбекті блоктардан тұрады.

Әрекеттердің тізбектей орындалуын сипаттайтын алгоритм сызықтық алгоритм деп аталады.

1. Тамақтану алгоритмін блок схема түрінде кесіндеңдер.

2. Үй жұмысын дайындау алгоритмін блок схема түрінде кесіндеңдер.

3. y=x²+5 есебін есептеу алгоритмін блок схема түрінде құру.

Бекіту: Жаңа сабаққа байланысты сұрақ жауап беру

Сабақты қорытындылау: Жаңа сабақты түсіндіріп, оқушылардың біліміне сәйкес бағалау

Үй тапсырмасын беру: Тақырыпты оқу.

Бағалау

Пән аты: Информатика

Сынып: 6 «А»

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Алгоритм типтері: тармақталу алгоритмі.

Білімділік: Оқушыларды тармақталу алгоритмімен таныстыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық,жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

                                          2.Жаңа тақырыпты түсіндіру

                                          3.Тапсырмаларды орындау

                                          4.Сабақты бекіту

                                          5.Үйге тапсырма

Жаңа түсініктер:

2. Тармақталу алгоритмдері. Алгоритмдердің есептегі белгілі бір шартқа тәуелді тармақталып бірнеше жолдарға бөліну тобы тармақталу алгоритмдері деп аталады.

Иә жоқ

Тармақталу алгоритмі. схемасының бұл түріне міндетті түрде шартты тексеру блогы кіреді. Ол ромб түрінде кескінделіп, басқа блоктармен 1 және 2 сызықтары арқылы байланысады.Тармақталу алгоритмдерінің толымды түрі екі серияның бірін ғана таңдауды іске асырады, мұнда берілген шарт тексеріледі, егер ол шарт орындалса, онда 1-серия жүзеге асырылып, содан кейін келесі амалдарға көшеді. Ал, кері жағдайда 2- серия атқарылып, содан кейін ғана алгоритм ары қарай орындалады.

Бекіту: Жаңа сабаққа байланысты сұрақ жауап беру

Сабақты қорытындылау: Жаңа сабақты түсіндіріп, оқушылардың біліміне сәйкес бағалау

Үй тапсырмасын беру: Тақырыпты оқу.

Бағалау

Пән аты: Информатика

Сынып: 6 «А»

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Алгоритм типтері : циклдік алгоритмі.

Білімділік: Оқушыларды циклді алгоритммен таныстыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

                                          3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

                                          4.Тапсырмаларды орындау

                                          5.Сабақты бекіту

                                          6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Жаңа түсініктер:

Көптеген алгоритмдерде белгілі бір әрекеттер тізбегі бірнеше рет қайталанып орындалып отырады. Математикада есеп шығару кезінде бір теңдеуді пайдаланып, ондағы айнымалы мәнінің өзгеруіне байланысты оны бірнеше рет қайталап есептеуге тура келеді. Осындай есептеу процесі  бөліктерінің талап орындауын цикл  деп атайды,  ал қайталанатын бөлігі бар  алгоритмдер тобы  циклдік алгоритмдерге жатады.  Циклдік алгоритмдерді пайдалану,  оларды кейіннен программаларда цикл командалары түрінде қысқартып жазу мүмкіндігін береді. 

Циклдік процесті қамтамасыз ететін алгоритм бөлігін қайталау командасы құрайды.  Бұл команда алгоритмді жинақы етіп жазуға мүмкіндік береді.

Қайталау командасын алгоритмдік тілде жазу  үшін әзірше  (әзір),   цикл басы (цб)  және цикл соңы (цс)  түйінді сөдері қолданылады: әзірше  сөзінен кейін  қолданылатын  шарт,  ал  цикл басы  мен цикл соңы  түйінді сөдерінің арасына қайталанатын командалар жазылады. Мұнда да  цикл басы  мен цикл соңы  түйінді сөздер арасындағы цикл аздап оңға ығыстырылып жазылады,  олай ығыстыру қайталанатын командалардың орындалу реттігін түсінуді оңйлатады.

Төменде қайталау командасы алгоритмдік тілде және графиктік түрде берілген.

Қайталау санының алдын ала белгілі және белгісіз болуына байланысты  цикл екі түрге бөлінеді.  Қайталау саны алдын ала белгілі цикл – арифметикалық цикл  деп, орындалу саны белгісіз цикл - командалық (итерациялық)  цикл деп аталады.

Арифметикалық цикл.  Арифметикалық цикл ең қарапайым цикл болып табылады және практикада жиі қолданылады. Қайталану барысында цикл параметрі арифметикалық прогрессияның  заңы бойынша тұрақты шамаға өзгеріп отырады. Алгоритм атқарылар алдында цикл параметрінің  бастапқы мәні белгілі, осыдан кейінгі қайталану барысында цикл параметрі белгілі бір шамаға (қадамға)  өзгере отырып, алдын ала берілген соңғы мәнге жетуі  қажет.

Алгорим мен программа жазуды жеңілдету үшін циклдік алгоритмдер ықшамдалған түрде «модификатор» немесе «цикл басы» блогын пайдалану арқылы жазылады. Бұл программадағы арифметикалық циклдің өз командалары былай жазылады:

Интерациалық  (қадамдық) цикл.  Цикл орындалмас бұрын,  оның қайталану саны белгісіз болған жағдайда,  қадамдық циклді пайдаланады.  Циклді аяқтау  үшін белгілі бір шарт тексеріледі. Егер шарт орындалмаса,  онда кайталану командасы атқарылады.  Ал шарт орындалса,  онда цикл  қайталанбайды. Қадамдық циклді кескіндегенде модификатор қолданылмайды, себебінеше рет қайталанатынын алдын ала білмейміз.  Енді қадамдық циклге мысал келтірейік.

Мысалы:  Екі  бүтін сан   - а және   b  ()  берілсін. Бөлу амалын қолданбай а-ны  b-ға   бөлгендегі қалатын қалдықты табу керек.

алг  қадамдық цикл (бүт  а,b)

арг a, b

нәт а

    басы

        енгізу  (а,b)

            егер    а=b  онда  a:=a-b

            бітті

             шығару   а

         соңы

Мысал 2. Қайталану саны белгісіз  болғандағы мына есепті қарастырайық.  

Натурал сандардың тізбегі берілген дедік. Осын натурал сандардың тізбегі

 1,2,3,4,... саны берілген  К санынан үлкен болғанша цикл орындалу керек.

алг  қадамдық цикл (бүт  s,i,k)

арг s, i, k

нәт

    басы

        енгізу  (k)

           s:=0;  i:=1;

           s:=s+i;

            егер   sk  онда   i:=i+1  әйтпесе 

          бітті

             шығару   i, s

         соңы

Бұл есептің сызба-нұсқасы төменгі суретте кескінделген. Ол сегіз блоктан тұрады.

Жұмыс басында 2 блокта К-ға мән беріледі. Әрі қарай 3 блокта i айнымалысы 1 мәнін қабылдайды, осы 1 мәнінен бастап натуралды санау басталады да, әрі жалғаса береді. S айнымалысы осы сандардың қосындысы болады, қосындыны орындар алдында оның мәні 0-ге тең деп аламыз. Одан кейін теңдеу  5-ші блокқа көшеді. Бұл блокта  S = S + i командасы орындалып, ұяшықтағы  S және i айнымалыларының қосындысын орындайды да оның қосындысының мәні  S -ке меншіктеліп, S  ұяшығына сақталады. Біз басында  S-тің мәнін 0-деп алған болатынбыз енді операция орындалғанан кейін S = 1 болады. S  ұяшығыдағы алғашқы 0 мәнін өшіріп, оның орнына жаңа 1 санын сақтайды.

Мынаған назар аударайық: егер 3 блоктағы S = 0  операциясын орындамасақ, онда     S + 1  қосындысын есептегуі қате болар еді. Өйткені ол жадына басында –ді сақтамас еді. Яғни санды 0-ге қосқанда санның өзі шығатынын ескеріп біз солай істейтін санағыш жасап отырамыз.

Сабақтың бекіту сұрақтары:

1. Цикл деген не?

2. Циклдің түрлері қандай?

3. Цикл блогы қалай сызылады?

4. Цикл блогында неше байланыс сызығы бар?

5. Циклда егер шарт болатын болса, онда ол қалай орналасу керек?

Үйге тапсырма:

Тақырыпты қайталау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6 «А»

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Модель, нақты объектің қасиеттерін бейне ретінде көрсетеді.

Білімділік: Оқушыларды модельдеумен таныстыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

                                          3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

                                          4.Тапсырмаларды орындау

                                          5.Сабақты бекіту

                                          6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Жаңа түсініктер:

Модель дегеніміз  - нақты объектіні, процессті немесе құбылысты ықшам әрі шағын түрде бейнелеп көрсету.

Модельдеу – объектілерді, процесстерді немесе құбылыстарды зерттеу мақсатында олардың моделін (макетін) құру.

Біздің өміріміздегі модельдер:

Модель – көрнекі түрде жазбаша жоспар, сызба ретінде жасалуы мүмкін. Мұндай модель барлық уақытта біздің ойымызда бейнеленетін прототип пайда болғанға дейін жасалады. Бір объект үшін әр түрлі модель жасалуы мүмкін. Модельдің жасалуы зерттеу мақсатына және прототип жөнінде жинақталған мәліметтердің көлеміне тәуелді болады.

Модельдерді қасиеттеріне қарай мынадай топтарға жіктейді:

1.     Қолдану аймағы.

2.     Модельде уақыт факторын ескеру.

3.     Білім саласына қарай топтау.

4.     Модельді көрсету тәсіліне қарай топтау.

Қолдану аймағына қарай модель не үшін және қандай мақсатқа қолданылады деген сұраққа жауап беру мақсатында оқу, тәжірбиелік, ғылыми-техникалық, ойын, имитациялық тәрізді топтарға жіктеледі.

Кез келген жұмысты қолға алмас бұрын, берілгені мен соңғы нәтиже және орындалатын іс-әрекет кезеңдерін айқындап алу қажет. Модельдеу кезінде бастапқы зерттелетін объект – прототип болады. Модельдеудің соңғы кезеңі шешім қабылдау болып табылады. Модельдеу арқылы зерттелген модельдің жаңа объектісін құруға, бар объектіні жақсартуға немесе қосымша ақпарат алуға болады. Модельдеудің негізгі кезеңдері есептің қойылу шарты мен мақсатына қарай анықталады.

1-кезең. Есептің қойылымы. Бұл кезеңде берілген бастапқы мәліметтермен қатар мақсатын анықтау және объектіні немесе процесті талдау анық көрсетілуі қажет.

2-кезең. Модель құру. Ақпараттық модель. Бұл кезеңде элементар объектілердің қасиеттері, күйі және басқа да ерекшеліктері кез келген пішінде, яғни ауызша түрде, схема немесе кесте арқылы да анықталады. Бастапқы объектіні құрайтын элементар объектілер жөнінде толық мағлұмат, яғни ақпараттық модель жасалады. Бұл кезең модель құрудың бастапқы бөлімі болып саналады.

3-кезең. Компьютерлік эксперимент. Жаңа конструкторлық жұмыс, техникалық шешімдерді өндірісте пайдалану және жаңа идеяларды тексеру үшін эксперимент жасау қажет. Компьютерлік тәжірбие жүргізу екі кезеңнен тұрады: модельдеу жоспарын құру және модельдеу технологиясы. Модельдеу жоспары модельмен жасалатын жұмыстың ретін анық көрсетуі қажет. Модельдеу технологиясы дегеніміз – пайдаланушы адамның компьютерлік модельмен орындайтын мақсатты іс-әрекеттерінің жинағы.

4-кезең. Модельдеу нәтижесін талдау.  Модельдеудің соңғы мақсаты – шешім қабылдау болып табылады. Модельдеу нәтижесін талдау шешуші кезең болып табылады. Себебі, бұдан кейін модельдеуді жалғастыру немесе тоқтату керек. Егер қате жіберілсе,  модельдеуді қайта қарап, алдыңғы кезеңге қайта оралу қажет. Бұл процесс модельдеу мақсатына сай болғанға дейін қайталана береді. Жіберілген қатені табудың өзі нәтиже болып табылады.

Сабақтың бекіту сұрақтары:

1. Модель дегеніміз не?

2. Моделдің қасиеттері?

3. Модельдеу кезеңдерін ата.

Үйге тапсырма:

Тақырыпты қайталау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6 «А»

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Модельдер түрлері.

Білімділік: Оқушыларды модельдердің түрлерімен таныстыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

                                          3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

                                          4.Тапсырмаларды орындау

                                          5.Сабақты бекіту

                                          6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Жаңа түсініктер:

Қолдану аймағына қарай модель не үшін және қандай мақсатқа қолданылады деген сұраққа жауап беру мақсатында оқу, тәжірбиелік, ғылыми-техникалық, ойын, имитациялық тәрізді топтарға жіктеледі.

Оқу моделі – көрнекі оқу құралдары, әр түрлі машықтандырушы, үйретуші программалар түрінде болуы мүмкін.

Тәжірбиелік модель – жобалау объектісінің кішірейтілген немесе өте майда объектілер үшін олардың үлкейтілген көшірмесі болып табылады.

Ғылыми-техникалық модельдер – процесстер мен құбылыстарды зерттеу мақсатында құрылады. Оған мысал ретінде электрондардың жылдамдығын үдеткіш – синхротрон, найзағайдың разрядын бақылаушы құрал және теледидар тексеруге арналған стендтерді айтуға болады.

Ойын модельдеріне - әскери, экономикалық, спорттық ойындар жатады. Бұл модельдер әр түрлі жағдайда объектіні бақылауға  жаттықтырады. Ойын модельдері адамдарға әр түрлі жағдайда психологиялық көмек көрсетеді.

Имитациялық модель – шын мәніндегі нақты объектіні өте жоғары дәлдікпен бейнелей алады. Тәжірбие нақты объектіні зерттеу, бағалау мақсатында бірнеше рет қайталанады немесе бір мезгілде әр түрлі жағдайда бірнеше ұқсас объектілермен қатар жүргізіледі. Дұрыс шешім таңдаудың мұндай тәсілі байқау және қатенің әдісі деп аталады.

Модельді уақыт факторына байланысты динамикалық және статистикалық деп екі топқа жіктеуге болады.

Статистикалық модель деп объект жөнінде алынған ақпараттың белгілі бір уақыт бөлігіндегі үзіндісін айтуға болады.

Динамикалық модель – уақыт барысындағы объектінің қасиеттерінің өзгерісін көрсету мүмкіндігін береді.

Модельдерді көрсетілу әдісіне қарай материалдық және ақпараттық болып екі топқа жіктеледі.

Материалдық модельді басқа сөзбен заттық немесе физикалық деп айтуға болады. Олар түпнұсқаның геометриялық және физикалық қасиеттерін көрсетеді. Материалдық модельдердің қарапайым мысалдарына балалар ойыншықтарын алуға болады.

Ақпараттық модельді қолмен ұстап, көзбен көре алмаймыз. Себебі, олар тек ақпараттарға ғана құрылады. Мұндай модельдер қоршаған ортаны ақпараттық жағынан зерттеуге мүмкіндік береді.  Ақпараттық модель дегеніміз – объектінің, процесстің, құбылыстың қасиеттері мен күйін сипаттайтын ақпарат жиынтығын және сыртқы әлеммен өзара байланыс болып табылады.

Ақпараттық модельге вербальдік модель жатады. Вербальдік модель дегеніміз – ойша немесе әңгіме түрінде жасалған ақпараттық модель.

Таңбалық модель деп арнайы таңбалармен, яғни кез келген жасанды тіл құралдарымен көрсетілген ақпараттық модельді айтады.

Геометриялық модель – графикалық пішіндер мен көлемді конструкциялар.

Ауызша модель – иллюстрацияны пайдаланып, ауызша және жазбаша сипаттаулар.

Математикалық модель – объект немесе процесстің әр түрлі параметрлерінің байланысын көрсететін математикалық формулалар.

Құрылымдық модельдер – схема, графиктер мен кестелер т.б.

Логикалық модель – ой қорытындысы мен шарттарды талдау негізге алынған іс-әрекеттерді таңдаудың әр түрлі нұсқалары көрсетілген модельдер.

Арнайы модельдер – ноталар, химиялық формулалар.

Кез келген жұмысты қолға алмас бұрын, берілгені мен соңғы нәтиже және орындалатын іс-әрекет кезеңдерін айқындап алу қажет. Модельдеу кезінде бастапқы зерттелетін объект – прототип болады. Модельдеудің соңғы кезеңі шешім қабылдау болып табылады. Модельдеу арқылы зерттелген модельдің жаңа объектісін құруға, бар объектіні жақсартуға немесе қосымша ақпарат алуға болады. Модельдеудің негізгі кезеңдері есептің қойылу шарты мен мақсатына қарай анықталады.

Сабақтың бекіту сұрақтары:

1. Модель түрлері қалай бөлінеді?

2. Моделдің қандай түрлерін білесің?

3. Арнайы модельдер деген не?

Үйге тапсырма:

Модельдердің түрлері туралы оқу.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6 «А»

Күні__________________

Тақырып. Бақылау жұмысы.

Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларды ақпарат жəне ақпараттық үдерістер, алгоритмдеу жəне модельдеу туралы алған білімдерін тексеру.

2. Дамытушылық: Оқушылар логикалық ойлау қабілетін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Құрал – жабдықтар, көрнекті құралдар:

Сабақ түрі: Бақылау.

Сабақ барысы. 1. Ұйымдастыру кезеңі

Сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу.

Сабаққа дайындықтарын тексеру

Бақылау.

І-нұсқа.

1. Ақпарат дегеніміз не?Ақпарат қасиеттері.

2. Алгоритмді жазу пішімі, блок-схемалар.

3. Тармақталу алгоритмі дегеніміз не?

ІІ-нұсқа.

1. Ақпарат дегеніміз не? Ақпарат саны, ақпарат өлшем бірлігі.

2. Алгоритмді жазу пішімі, блок-схемалар.

3. Сызықты алгоритм дегеніміз не?

Бекіту:

Сабақты қорытындылау: Оқушылардың орындаған тапсырмаларын тексеріп бағалау.

Үй тапсырмасын беру: Қайталау.

• Көптеген алгоритмдерде белгілі бір әрекеттер тізбегі бірнеше рет қайталанып орындалып отырады. Математикада есеп шығару кезінде бір теңдеуді пайдаланып, ондағы айнымалы мәнінің өзгеруіне байланысты оны бірнеше рет қайталап есептеуге тура келеді. Осындай есептеу процесі  бөліктерінің талап орындауын  цикл   деп атайды,  ал қайталанатын бөлігі бар  алгоритмдер тобы   циклдік алгоритмдерге  жатады. 

• Циклдік процесті қамтамасыз ететін алгоритм бөлігін қайталау командасы құрайды.  Бұл команда алгоритмді жинақы етіп жазуға мүмкіндік береді.

• Қайталау командасын алгоритмдік тілде жазу  үшін  әзірше  ( әзір),    цикл басы (цб)   және  цикл соңы (цс)   түйінді сөдері қолданылады:  әзірше   сөзінен кейін  қолданылатын   шарт,   ал   цикл басы   мен  цикл соңы   түйінді сөдерінің арасына қайталанатын командалар жазылады. Мұнда да   цикл басы   мен  цикл соңы   түйінді сөздер арасындағы цикл аздап оңға ығыстырылып жазылады,  олай ығыстыру қайталанатын командалардың орындалу реттігін түсінуді оңайлатады.
• Төменде қайталау командасы алгоритмдік тілде және графиктік түрде берілген.
•                                 

• Қайталау санының алдын ала белгілі және белгісіз болуына байланысты  цикл екі түрге бөлінеді.  Қайталау саны алдын ала белгілі цикл –  арифметикалық цикл   деп, орындалу саны белгісіз цикл -  командалық (итерациялық)   цикл деп аталады.

• Арифметикалық цикл.   Арифметикалық цикл ең қарапайым цикл болып табылады және практикада жиі қолданылады. Қайталану барысында цикл параметрі арифметикалық прогрессияның  заңы бойынша тұрақты шамаға өзгеріп отырады. Алгоритм атқарылар алдында цикл параметрінің  бастапқы мәні белгілі, осыдан кейінгі қайталану барысында цикл параметрі белгілі бір шамаға (қадамға)  өзгере отырып, алдын ала берілген соңғы мәнге жетуі  қажет.

• Интерациалық  (қадамдық) цикл.   Цикл орындалмас бұрын,  оның қайталану саны белгісіз болған жағдайда,  қадамдық циклді пайдаланады.  Циклді аяқтау  үшін белгілі бір шарт тексеріледі. Егер шарт орындалмаса,  онда кайталану командасы атқарылады.  Ал шарт орындалса,  онда цикл  қайталанбайды. Қадамдық циклді кескіндегенде модификатор қолданылмайды, себебінеше рет қайталанатынын алдын ала білмейміз.  Енді қадамдық циклге мысал келтірейік.

• Мысалы:    Екі  бүтін сан     - а  және      b    ( )   берілсін. Бөлу амалын қолданбай  а -ны   b -ға     бөлгендегі қалатын қалдықты табу керек.

=b   онда   a:=a-b              бітті               шығару    а           соңы" width="640"

• алг    қадамдық цикл ( бүт   а,b)
• арг  a, b
• нәт  а
•      басы
•          енгізу   (а,b)
•               егер     а=b   онда   a:=a-b
•              бітті
•               шығару    а
•           соңы

Үй тапсырмасы

• Тақырыпты қайталау

• Модель дегеніміз   - нақты объектіні, процессті немесе құбылысты ықшам әрі шағын түрде бейнелеп көрсету.

• Модельдеу  – объектілерді, процесстерді немесе құбылыстарды зерттеу мақсатында олардың моделін (макетін) құру.

• Біздің өміріміздегі модельдер:
• Модель  – көрнекі түрде жазбаша жоспар, сызба ретінде жасалуы мүмкін. Мұндай модель барлық уақытта біздің ойымызда бейнеленетін прототип пайда болғанға дейін жасалады. Бір объект үшін әр түрлі модель жасалуы мүмкін. Модельдің жасалуы зерттеу мақсатына және прототип жөнінде жинақталған мәліметтердің көлеміне тәуелді болады.

• Модельдерді қасиеттеріне қарай мынадай топтарға жіктейді:
• 1.     Қолдану аймағы.
• 2.     Модельде уақыт факторын ескеру.
• 3.     Білім саласына қарай топтау.
• 4.     Модельді көрсету тәсіліне қарай топтау.

• Қолдану аймағына қарай модель не үшін және қандай мақсатқа қолданылады деген сұраққа жауап беру мақсатында оқу, тәжірбиелік, ғылыми-техникалық, ойын, имитациялық тәрізді топтарға жіктеледі.

• Кез келген жұмысты қолға алмас бұрын, берілгені мен соңғы нәтиже және орындалатын іс-әрекет кезеңдерін айқындап алу қажет. Модельдеу кезінде бастапқы зерттелетін объект – прототип болады. Модельдеудің соңғы кезеңі шешім қабылдау болып табылады. Модельдеу арқылы зерттелген модельдің жаңа объектісін құруға, бар объектіні жақсартуға немесе қосымша ақпарат алуға болады. Модельдеудің негізгі кезеңдері есептің қойылу шарты мен мақсатына қарай анықталады.

• 1-кезең. Есептің қойылымы . Бұл кезеңде берілген бастапқы мәліметтермен қатар мақсатын анықтау және объектіні немесе процесті талдау анық көрсетілуі қажет.

• 2-кезең. Модель құру. Ақпараттық модель.  Бұл кезеңде элементар объектілердің қасиеттері, күйі және басқа да ерекшеліктері кез келген пішінде, яғни ауызша түрде, схема немесе кесте арқылы да анықталады. Бастапқы объектіні құрайтын элементар объектілер жөнінде толық мағлұмат, яғни ақпараттық модель жасалады. Бұл кезең модель құрудың бастапқы бөлімі болып саналады.

• 3-кезең. Компьютерлік эксперимент.  Жаңа конструкторлық жұмыс, техникалық шешімдерді өндірісте пайдалану және жаңа идеяларды тексеру үшін эксперимент жасау қажет. Компьютерлік тәжірбие жүргізу екі кезеңнен тұрады: модельдеу жоспарын құру және модельдеу технологиясы. Модельдеу жоспары модельмен жасалатын жұмыстың ретін анық көрсетуі қажет. Модельдеу технологиясы дегеніміз – пайдаланушы адамның компьютерлік модельмен орындайтын мақсатты іс-әрекеттерінің жинағы.

• 4-кезең. Модельдеу нәтижесін талдау.   Модельдеудің соңғы мақсаты – шешім қабылдау болып табылады. Модельдеу нәтижесін талдау шешуші кезең болып табылады. Себебі, бұдан кейін модельдеуді жалғастыру немесе тоқтату керек. Егер қате жіберілсе,  модельдеуді қайта қарап, алдыңғы кезеңге қайта оралу қажет. Бұл процесс модельдеу мақсатына сай болғанға дейін қайталана береді. Жіберілген қатені табудың өзі нәтиже болып табылады.

• Қолдану аймағына қарай модель не үшін және қандай мақсатқа қолданылады деген сұраққа жауап беру мақсатында оқу, тәжірбиелік, ғылыми-техникалық, ойын, имитациялық тәрізді топтарға жіктеледі.

• Оқу моделі  – көрнекі оқу құралдары, әр түрлі машықтандырушы, үйретуші программалар түрінде болуы мүмкін.
• Тәжірбиелік модель  – жобалау объектісінің кішірейтілген немесе өте майда объектілер үшін олардың үлкейтілген көшірмесі болып табылады.
• Ғылыми-техникалық модельдер  – процесстер мен құбылыстарды зерттеу мақсатында құрылады. Оған мысал ретінде электрондардың жылдамдығын үдеткіш – синхротрон, найзағайдың разрядын бақылаушы құрал және теледидар тексеруге арналған стендтерді айтуға болады.

• Ойын модельдер іне - әскери, экономикалық, спорттық ойындар жатады. Бұл модельдер әр түрлі жағдайда объектіні бақылауға  жаттықтырады. Ойын модельдері адамдарға әр түрлі жағдайда психологиялық көмек көрсетеді.
• Имитациялық модель  – шын мәніндегі нақты объектіні өте жоғары дәлдікпен бейнелей алады. Тәжірбие нақты объектіні зерттеу, бағалау мақсатында бірнеше рет қайталанады немесе бір мезгілде әр түрлі жағдайда бірнеше ұқсас объектілермен қатар жүргізіледі. Дұрыс шешім таңдаудың мұндай тәсілі байқау және қатенің әдісі деп аталады.

• Статистикалық модель  деп объект жөнінде алынған ақпараттың белгілі бір уақыт бөлігіндегі үзіндісін айтуға болады.
• Динамикалық модель  – уақыт барысындағы объектінің қасиеттерінің өзгерісін көрсету мүмкіндігін береді.
• Модельдерді көрсетілу әдісіне қарай материалдық және ақпараттық болып екі топқа жіктеледі.
• Материалдық модель ді басқа сөзбен заттық немесе физикалық деп айтуға болады. Олар түпнұсқаның геометриялық және физикалық қасиеттерін көрсетеді. Материалдық модельдердің қарапайым мысалдарына балалар ойыншықтарын алуға болады.

• Ақпараттық модель ді қолмен ұстап, көзбен көре алмаймыз. Себебі, олар тек ақпараттарға ғана құрылады. Мұндай модельдер қоршаған ортаны ақпараттық жағынан зерттеуге мүмкіндік береді.  Ақпараттық модель дегеніміз – объектінің, процесстің, құбылыстың қасиеттері мен күйін сипаттайтын ақпарат жиынтығын және сыртқы әлеммен өзара байланыс болып табылады.
• Ақпараттық модельге вербальдік модель жатады. Вербальдік модель дегеніміз – ойша немесе әңгіме түрінде жасалған ақпараттық модель.

• Таңбалық модель  деп арнайы таңбалармен, яғни кез келген жасанды тіл құралдарымен көрсетілген ақпараттық модельді айтады.
• Геометриялық модель  – графикалық пішіндер мен көлемді конструкциялар.
• Ауызша модель  – иллюстрацияны пайдаланып, ауызша және жазбаша сипаттаулар.
• Математикалық модель  – объект немесе процесстің әр түрлі параметрлерінің байланысын көрсететін математикалық формулалар.

• Құрылымдық модельдер  – схема, графиктер мен кестелер т.б.
• Логикалық модель  – ой қорытындысы мен шарттарды талдау негізге алынған іс-әрекеттерді таңдаудың әр түрлі нұсқалары көрсетілген модельдер.
• Арнайы модельдер  – ноталар, химиялық формулалар.