Жасушаның химиялык кұрамы.

Биология 8-сынып.

Сабактытыңтакырыбы: :Жасушаның химиялык кұрамы.

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушыларды жасушаның құрамыидағы бейорганикалык. органикалық заттармен таныстыру.

2. клетка кұрамындағы химиялық заттарды есте сактау,олардың жасуша үшін атқаратын қызметін білу.

З.¥йымшылдықка тазалыққа тэрбиелеу. Сабақтың типі: Жаңа сабақ Сабақтын түрі: ұжымдық ойлау Сабақтың көрнекІлІгІ: тірек-сьізба, ДНҚ-моделі. Сабақтың пәнаралық байланысы: Химия. Сабақтын эдісі: Сұрақ жауап,топтастыру, кесте толтыру.

Сабақтын барысы: I. ¥йымдастыру бөлімі.

П. Жаңа сабақты түсіндіру.

III. Бекіту

IV. Үйге тапсырма беру.

V. Үй татгсырмасын тексеру

1. Амандасу,окушыларды түгелдеу,сабак мақсатымен танысу.

II. 1. Макроэлементтер деп нег атаймыз,оларға қай элементтер жатады.? (O,H,C,N - мөлшері 98%)

2. Қай элементтерді био элементтер дейміз неліктен ?( p,s)

3. Жасуда қандай иондар кездеседі,олардың мөлшері қандай,қандай қызметтер атқарады.(К, Na,Ca, Mg,Fe,CI сиқты- 1%

4. Мироэлементтерге қайсы жатады олардың клеткадағы атқаратын қызметіқандай?

5. Жасушадағы судың мөлшері?

6. Судың қасиеттері.

7.Нэруыз құрамы касиеттері кандай?

8. Майлар құрамы атқаратын қызметі қандай?

9. Көмірсулар құрамы атқаратын қызметі қандай?

Ш. Бекіту. Қосымша материалдар : 1 .ДНҚ туралы ақпарттар беру. ., 2. Бейорганикалық заттар туралы акпарттар беру.

IV. Үйге § 7. кесте толтыру. . Кестені дөптерлеріңе толтырыңдар.

Химиялык косылыстар	Олардың жасушадағы қызметтері

Жасушадағы су қызметін атаңдар:

а) құрылыстық;	в) қорғаныштық
ә) еріткіш;	г) тасымалдау;
б) катализдік;	ғ) жасушаға серпімділік береді.

V. Биологиялық диктант. «Жасушының тіршілік қасиеттері.»

Биология. 8-сынып. .2009.

Сабақтың тақырыбы: Ұлпалардың құрылысы мен қызметтері

Сабақтың мақсаты: 1.Оқушыларды ұлпалардың түрлерімен құрылысымен таныстыру .

2. Оқушылардың ұлпа құрылысын ажырату

3.Оқушыларды еңбекке, адамгершілікке тәрбиелеу

Сабақтың типі:Жаңа сабақ

Сабақтың түрі:Интерактивті

Сабақтың әдісі: сұбхат, топтастыру, жоба құру.

Сабақтың пән аралық байланысы: Информатика

Сабақтың көрнекілігі: тірек-сызбалар. ДНК -моделі.

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі.

ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.

ІІІ. Бекіту.

ІV. Үйге тапсырма беру.

V. Үй тапсырмасын сұрау §4.

І. Амандасу. Сабаққа әзірлеу. Түгелдеу, Сабақ мақсатымен таныстыру.

Жасушалар мен жасушалар аралығын толтыратын жасушааралық заттардан ұлпалар түзіледі. Ұлпа дегеніміз — құрылысы, түзілуі және атқаратын кызметтері бойынша ұқсас жасушалар мен жасушааралық. заттардың жиынтығы. Адам организмінде ұлпалардың жүйкелік дейтін төрт типін ажыратады.

Эпителий ұлпалары терінің беткі қабатын, ішкі мүшелердің (ас қорыту жолы, тыныс жөне несеп жолдары) сілемейлі қабығын жөне көптеген бездерді түзеді

Терінің, кездің қасаң кабығының (роговица) эпителийі оларды колайсыз сыртқы өсерлерден корғайды, ал асқазан, ішек эпителийі олардың кабырраларын ас корыту сөлінің қорыту әсерінен сақтайды. Ішек эпителийі арқылы қоректік заттар қанға сіңіріледі, ал өкпеде эпителий жасушалары арқылы газ алмасу іске асырылады.

ұлпа

Көп қабатты эпителий

Эпителий

ұлпаларыныд

Тыңыс жолының эпителийі Қарын безінін шығару өзегі

Асказан әпителийі Несепағар эпителийі

Көп

турлері

безді эпителий жасушалары зат

(секрет) беледі. Безді эпителий бездер түзеді. Сыртқы және ішкі секреция без-дерін ажыратады. Сырткьі секреция бездерінде түзінділер (секреты) арнайы өзек арқылы дененін бетіне немесе дене қуысына (тер, сілекей, сүт) бөлінеді. Ішкі секреция бездерінің өзегі болмайды, олардын гормондары тікелей қанға

Эпителий ұлпаларына кызметінің әр түрлілігіне қарамастан бірқатар ерекшеліктер тән. Олардың жасушалары бір немесе бірнеше қатарға орналасып, бір-біріне тығыз жанасады, жасушааралык заттары нашар дамыған. Жабын жасушалары зақымданганда, тез арада жаңасымен алмасады.

Эпителий ұлпаларының негізгі кызметі: организмнің ішкі ортасының тұрақтылығын сақтау (гомеостаз), қорғағыш, зат алмасуды реттеуге катысу.

Дәнекер ұлпалары. Адам организмінде дәнекер ұлпаларының бірнеше түрі бар: шеміршекті, сүйек, май, қан ұлпалары болады. Олардың құрылысы мен қызметі өр түрлі, ) және жаксы дамыған жасушааралык заттарыныц болуымен біріктірілген. Жасушааралык заттар кызметіне байланысты әр түрлі болуы мүмкін. Мысалы, канда ол сүйык, сүйекте — катты, шеміршекте серпімді, созылмалы болады.

Талшықты дөнекер ұлпасы шеміршекті

Дәнекер ұлпалары әр түрлі кызмет атқарады. Борпылдақ талшықты дәнекер ұлпасы мүшелер арасындағы аралықты толтырады; қан тамырларың жүйкелерді, бұлшық ет шоғырын қоршайды. Тері астындағы май клетчаткасы қабаты осы ұлпадан тұрады. Сүйек және шеміршек ұлпалары тіректік әрі механикалық қызмет аткарады. Қан мен лимфа қоректік, тасымалдау және Қорғаныш қызметтерін жүзеге

Қан және лимфа

ІІІ. 1.Ұлпа дегеніміз не?

2. Ұлпаларды қандай топтарға бөледі?

3. Эпителий үппасы не тузеді?

4.Эпителий ұлпасына қандай ерекшеліктер тән?

5. Жасушааралық зат дегенімІз не?

6. Дәнекер уппасының қандай типтері бар?

7. Денекер ұлпасына қандай ерекшепікгер тән?

8. Сүйек Жйне шеміршекті ұлпаның қызметі қандай?

9. Қан мен лимфа қандай қызмет атқарады?

ІV. §7

V. . 1. Макроэлементтер деп нег атаймыз,оларға қай элементтер жатады.? (O,H,C,N - мөл-і 98%)

2. Қай элементтерді био элементтер дейміз неліктен ?( p,s)

3. Жасуда қандай иондар кездеседі,олардың мөлшері қандай,қандай қызметтер атқарады.(К, Na,Ca, Mg,Fe,CI сиқты- 1%

4. Мироэлементтерге қайсы жатады олардың клеткадағы атқаратын қызметіқандай?

5. Жасушадағы судың мөлшері?

6. Судың қасиеттері.

7.Нәруыз құрамы касиеттері кандай?

8. Майлар құрамы атқаратын қызметі қандай?

9. Көмірсулар құрамы атқаратын қызметі қандай?

Тест.

1. Дәнекер ұлпасы не түзеді?

а) тыныс мүшелерінің сілемейлі қабығын; ә) қанды;

б) жүрек қабырғасын.

2.Эпителий ұлпасына тән ерекшеліктер:

а)бір-біріне тығыз жанасатын жасушалар мен жасушааралық заттың аз мөлшері; ә) ядро саны көп ұзын жасушалар;

б)жасушааралық заттың мөлшері көп селдір орналасқан жасушалар.

3. Қанға тән ерекшеліктер:

а) бірдей қызмет аткаратын бірдей жасушалар;

ә) жасушааралык заттары — кальций фосфаты мен

карбонаттары;

б) қоректік заттар мен оттек тасымалдау.

2. Ұлпалардын суретін караңдар.