САБА? ЖОСПАРЫ
К?ні: 17.11.15ж Класс: 9
Саба?ты? та?ырыбы: К?кірт ж?не оны? ?осылыстары
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: К?кірт атомыны? ??рылысы, таби?атта кездесуі, физикалы? ?асиеттері, химиялы? ?асиеттері ж?нінде т?сінік беру.
Т?рбиелік: ?здігінен талпынып, жауапкершілігін сезінетін саналы, ?негелі ?рпа? т?рбиелеу.
Дамытушылы?: О?ушыларды? іскерлігін, ?з бетімен ізденуін, ой-?рісін, шы?армашылы? м?мкіндігін дамыту, ?ылыми к?з?арасын ?алыптастыру.
Саба?ты? т?рі: аралас саба?
О?ыту ?дістері: ??гімелесу, т?сіндіру, баяндау, с?ра?-жауап, есеп шы?ару.
К?рнекілік ??ралдар: слайд, ?лестірмелі пара?шалар, тірек-сызбалар.
Саба?ты? жоспары:
І. Саба?ты ?йымдастыру
ІІ. ?й тапсырмасын тексеру.
ІІІ. Жа?а саба? т?сіндіру.
IV. Білім мен біліктілікті бекіту.
V.Саба?ты ?орытындылау.
VI.Ба?алау.
VII. ?йге тапсырма.
VIII. ?осымша
САБА? ??РЫЛЫМЫ
І. Саба?ты ?йымдастыру
- о?ушылармен с?лемдесу: С?леметсіздер ме, о?ушылар!
-о?ушыларды? саба??а ?атысымын тексеру: Саба?та кім жо??
О?ушылар ?ткен саба?та «бейметалдар ж?не оларды? ?осылыстары» деген та?ырып ?ткен болатынбыз. Бейметалдар химиялы? белсенді бол?анды?тан, таби?атта к?бінесе ?осылыс т?рінде кездеседі. Кейбір бейметалдар, б?гінгі саба?та ?тетін к?кірт бос к?йінде кездеседі ж?не ?осылыс ??рамына кіреді.
ІІ. ?й тапсырмасын тексеру.
ІІІ. Жа?а саба? т?сіндіру.
К?кірт атомыны? ??рылысы. Химиялы? элементтерді? периодты? ж?йесінде к?кірт III периодта, IV топты? негізгі топшасында орналас?ан. К?кірт атомыны? е? сырт?ы электронды? де?гейшесінде 6 валенттік электроны бар. К?кірт атомында?ы электрондарды? орналасуы:
+16S )2е)8е)6е
К?кірт атомыны? электронды? формуласы: 1s22s22p63s23p6
Таби?атта кездесуі. ??рамында к?кірті бар кен орындары ?аза?станны? Орталы?, О?т?стік ж?не Шы?ыс аудандарында к?птеп кездеседі. Атырау, А?тау ж?не А?т?бе жерінде ?ндірілетін м?най мен газды? ??рамында к?кіртті ?осылыстар мол болады.
Физикалы? ?асиеттері. К?кіртті? бірнеше аллотропиялы? т?р ?згерісі бар. Олар кристалды? т?рдегі – ромбты ж?не моноклинді к?кірт, аморфты ж?не иілімді(пластикалы?) к?кірт деп аталады. К?дімгі температурада ромбты к?кірт т?ра?ты бол?анды?тан, таби?атта к?бінесе осы т?рі кездеседі. Ол – иіссіз, суда ерімейтін сары т?сті, морт сынатын кристалл.
Химиялы? ?асиеттері. К?кірт химиялы? реакция кезінде ?рі тоты?тыр?ыш, ?рі тоты?сыздандыр?ыш ?асиет к?рсетеді.
- К?кірт оттекте к?гілдір жалын т?зе жанып, к?кірт диоксидін SO2 т?зеді:
0 0 +4 -2
S + O2 = SO2
0 - +4
- ы?сыздандыр?ыш S -4е = S 4 1 тоты?ады
0 -2
тоты?тыр?ыш O2 +2*2е = 2О 4 1 тоты?сызданады
М?нда к?кірт тоты?сыздандыр?ыш ?асиет к?рсетеді.
- Металдармен жо?ары температурада ?рекеттесіп сульфидтер т?зеді. ?айнап жат?ан к?кірт буында металды? мыс жанып, мыс (II) сульфидіне айналады:
0 0 +2 -2
- +S = CuS
- К?кірт сутекпен ?рекеттескенде тоты?тыр?ышты? ?асиет к?рсетеді. Н?тижесінде к?кіртсутек т?зіледі:
0 0 +1 -2
- +S = H2S
0 - +
- H2 -2*1е = 2H 2 1 тоты?ады
0 - -2
тоты?тыр?ыш S +2е = S 2 1 тоты?сызданады
К?кіртсутекті? т?здары Na2S, K2S сульфидтер деп аталады. К?кіртсутек ?ыш?ылы мен оны? т?здарына ?ор?асын (II) нитраты аны?та?ыш реактив болады:
- S + Pb(NO3)2 = PbS + 2HNO3
- + 2NaNO3
IV. Білім мен біліктілікті бекіту.
? «Химиялы? эстафета»
№1
Массасы 20 г Na2SO4 барий хлоридімен ?рекеттескенде ?анша грамм барий сульфаты т?нба?а т?седі?
Жауабы: m(BaSO4) = 32,8 г
№2
Айналуды ж?зеге асыр (с?йкесін тап)
S FeS
6
1 2
3 4 5
H2S SO2 SO3 H2SO4
а) H2S S + H2
?) FeS + 2HCl = FeCl2 + H2S
б) S + O2 = SO2
в) S + H2 H2S
г) 2SO2 + O2 = 2SO3
?) 2H2S + 3O2 = 2H2O + 2SO2
д) SO3 + H2O = H2SO4
е) 2H2S + O2 = 2H2O + 2S
ж) FeS + 2HCl =FeCl2 + H2S
Жауабы:1. а)
2. в)
3. ?)
4. г)
5. д)
6. ж)
V.Саба?ты ?орытындылау.
1.К?кіртті? химиялы? та?басы: а) Р, в) ?, с) S.
2. Электронды? формуласы: а)2е,8е,3е в)2е,8е,6е с)2е,8е,7е.
3.Валенттілігі: а)І,ІІ,ІІІ, в)ІІ,IV,VI с)ІІІ,ІІ,ІV.
4.Тоты?у д?режесі : а)-1,-2,3, в)+2,-2,+3, с)-2,+4,+6.
5.Аллотропиялы? т?р ?згерісі:а)иілімді ?)озон б)оттегі.
VI.Ба?алау
О?ушыларды саба??а ?атысымына ?арай ба?алау.
VII. ?йге тапсырма
К?кірт ж?не оны? ?осылыстары
1. Мына ?осылыстарда?ы к?кіртті? тоты?у д?режесін аны?та:
K2S H2SO4 Li2S SO3
2. Мына генетикалы? байланысты ж?зеге асыру?а болатын реакция те?деулерін жаз:
K2S H2SO4 Li2SO4 Li2S Li2SO3
VIII. ?осымша
С?зж?мба?
1.Cm – элементіні? атауы
2.Т?з ?ыш?ылыны? аммоний т?зы
3.Химияны? арнайы б?лігін ??райтын элемент
4.??рамында металл атомдарымен байланыс?ан бір немесе бірнеше гидроксотоптары бар к?рделі зат
5.2H2O = 2H2 + O2 реакциясыны? типі
6.Ауаны? ??рамында кездесетін элемент
