Білімділік:о?ушылар?а молекулалы?, атомды? ж?не иондык кристалл торлары туралы т?сінік беру, заттарды? ?асиеттері кристалл торларды? т?ріне байланысты екенін т?сіндіру;
Дамытушылы?:о?ушыларды? ой – ?рісін, химия п?ніне ?ызы?ушылы?ын арттыру, т?рмыста, е?бекте ?олдану. Балаларды? о?улы?пен, ?осымша ?дебиетпен ж?мыс жасау м?мкіндіктерін, ?абілеттерін дамыту. О?ушыларды? танымды? белсенділігін ?алыптастыру.
К?птеген ?атты заттар кристалды? ??рылысты болады. М?ны о?ай аны?тау?а болады. Кез келген ?атты затты (?ант, к?кірт) ?сатып к?рі?дер. Оларды? сыны?тарынан белгілі пішіні бар кристалдарды о?ай керуге болады. М?ндай заттарды кристалды? заттар деп атайды.
?атты заттарды ??раушы б?лшектерді? кристалды? ??рылысы болатыны рентген с?улесіні? к?мегімен д?лелденген. ?р бір кристалды? заттар?а жеке-жеке то?талып т?сіндіру.
1-сурет. Кристалды? тор типтері: а) иондык;
б) молекулалык; в) атомдык; г) металдык
Кристалдарда б?лшектер, иондар, атомдар немесе молекулалар геометриялык д?рыс ретпен белгілі бір аралы?та орналасады. Осындай за?дылы?пен орналасуы кезектесіп келетін б?лшектер т?р?ан тор кристалды? тор т?йіндері деп аталады. Олар торды? ??рылысына ??сайды, сонды?тан ол кристалды? тор деп аталып, кристалды? затты? ішкі ??рылысын бейнелейді.
?атты заттар ?р т?рлі геометриялы? типтегі кристалдар т?зеді. Байланыс типтеріне ж?не болшек т?рлеріне ?арай кристалды? торлар: ионды?, атомды?, молекулалы? ж?не металды? болып б?лінеді. 1-суретте ке?істікте орналас?ан негізгі кристалды? тор типтері келтірілген.
ІV«Жа?а саба?ты ме?геру» кезе?і
Б?л кезе?де о?ушы та?та?а шы?ып, арнайы берілген кестені толтырып шы?ады.
Затты?
аталуы
Затты? формуласы
Химиялы? байланысты? типі
Кристалды?
торы
Калий хлориді
Су ?атты к?йінде
Йод
Натрий хлориді
Кальций оксиді
Мыс
К?мір?ыш?ыл газы
К?міртек (алмаз)
Кітапта та?ырыпты? со?ында?ы №4 есеп орындалады.
V «Жа?а саба?ты бекіту»
С?ра? – жауап:
Кристалды? заттар дегеніміз ?андай заттар?
Кристалды? тор ж?не оны? т?йіндері дегенді ?алай т?сінесі?дер?
Ионды?,молекулалы?,атомды?,металды? кристалл торы дегеніміз не?
Тренинг ойыны: «Сенесіз бе, сенбейсіз бе?»
Сенесіз бе, сенбейсіз бе, - К?птеген ?атты заттар кристалды? ??рылысты болады.
Білімділік:оқушыларға молекулалық, атомдық және иондык кристалл торлары туралы түсінік беру, заттардың қасиеттері кристалл торлардың түріне байланысты екенін түсіндіру;
Дамытушылық:оқушылардың ой – өрісін, химия пәніне қызығушылығын арттыру, тұрмыста, еңбекте қолдану. Балалардың оқулықпен, қосымша әдебиетпен жұмыс жасау мүмкіндіктерін, қабілеттерін дамыту. Оқушылардың танымдық белсенділігін қалыптастыру.
Тәрбиелік:оқушыларды адамгершілікке, ұқыптылыққа, өз бетінше жұмыс істеуге баулу.
Көрнекі-құралдар:Интербелсенді тақта, электрондық оқулық, кристалды зат (мұз), шыны.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ.
Сабақтың әдіс-тәсілдері: мұғалімнің сөзі, кестемен, оқулықпен жұмыс, жеке және жалпы тапсырмалар, сұрақ – жауап әдісі.
Сабақтың барысы:
І Ұйымдастыру кезеңі
-Оқушылармен амандасу;
-Оқушы санын түгелдеу;
-Оқушылардың эмоционалдық жағдайын тексеру, зейіндерін саббаққа аудару.
ІІ Үй тапсырмасын тексеру кезеңі: жазбаша үй жұмысына берілген қосылыстардың типін және ережелерін 3 оқушы тақтада актив студио бағдарламасы арқылы білімдерін тексеру. (сұрақтарға жауап беру)
Электртерістілік дегеніміз не?
Байланыстың қанша түрі бар?
Коваленті полюсті байланыс?
Ковалентті полюссіз байланыс?
Ионды байланыс?
ІІІ «Жаңа сабақты түсіндіру» кезеңі.
Жаңа материалды түсіндіру.
КРИСТАЛДЫҚ ТОРЛАР(оқушылар оқулықпен жұмыс жасайды)
Көптеген қатты заттар кристалдық қүрылысты болады. Мүны оңай анықтауға болады. Кез келген қатты затты (қант, күкірт) ұсатып көріңдер. Олардың сынықтарынан белгілі пішіні бар кристалдарды оңай керуге болады. Мұндай заттарды кристалдық заттар деп атайды.
Қатты заттарды құраушы бөлшектердің кристалдық қүрылысы болатыны рентген сәулесінің көмегімен дәлелденген. Әр бір кристалдық заттарға жеке-жеке тоқталып түсіндіру.
1-сурет. Кристалдық тор типтері: а) иондык;
б) молекулалык; в) атомдык; г) металдык
Кристалдарда бөлшектер, иондар, атомдар немесе молекулалар геометриялык дұрыс ретпен белгілі бір аралықта орналасады. Осындай заңдылықпен орналасуы кезектесіп келетін бөлшектер тұрған тор кристалдық тор түйіндері деп аталады. Олар тордың құрылысына үқсайды, сондықтан ол кристалдық тор деп аталып, кристалдық заттың ішкі қүрылысын бейнелейді.
Қатты заттар өр түрлі геометриялық типтегі кристалдар түзеді. Байланыс типтеріне жөне болшек түрлеріне қарай кристалдық торлар: иондық, атомдық, молекулалық жөне металдық болып бөлінеді. 1-суретте кеңістікте орналасқан негізгі кристалдық тор типтері келтірілген.
ІV«Жаңа сабақты меңгеру» кезеңі
Бұл кезеңде оқушы тақтаға шығып, арнайы берілген кестені толтырып шығады.
Заттың
аталуы
Заттың формуласы
Химиялық байланыстың типі
Кристалдық
торы
Калий хлориді
Су қатты күйінде
Йод
Натрий хлориді
Кальций оксиді
Мыс
Көмірқышқыл газы
Көміртек (алмаз)
Кітапта тақырыптың соңындағы №4 есеп орындалады.
V «Жаңа сабақты бекіту»
Сұрақ – жауап:
Кристалдық заттар дегеніміз қандай заттар?
Кристалдық тор және оның түйіндері дегенді қалай түсінесіңдер?
Иондық ,молекулалық,атомдық,металдық кристалл торы дегеніміз не?
Тренинг ойыны: «Сенесіз бе, сенбейсіз бе?»
Сенесіз бе, сенбейсіз бе, - Көптеген қатты заттар кристалдық құрылысты болады.
