студенттерге галогендер туралы, соны? ішінде хлор атомына негізделіп, ма?л?мат беріп, оларды? физикалы? ж?не химиялы? ?асиеттерін, ?олданылуын ме?герту.
Положение галогенов в периодической системе химических элементов и строение их атомов. Изучение их физических и химических свойств на примере хлора, а также способов получения и областей применения.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Білімділік: студенттерге галогендер туралы, соның ішінде хлор атомына негізделіп, мағлұмат беріп, олардың физикалық және химиялық қасиеттерін, қолданылуын меңгерту.
Дамытушылық: Студенттердің танымдық қабілеттерін, пәнге деген қызығушылығын дамыту .
Тәрбиелік : Студенттерді қоршаған ортаны қорғауға, ізденімпаздыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу, көзқарастары мен сенімін қалыптастыру.
Сабақ түрі: білім, біліктілікті қолдану сабағы
Сабақ әдісі: Әңгімелесе отырып түсіндіру, демонстрациялық тәжірибелер..
Сабақ көрнекілігі: Мультимедиалық құралдар, презентациялық материалдар, интерактивті тақта, периодтық жүйе, реактивтер HCl, AgNO3, CaCl2, Na2CO3, жұмыртқа қабығы.
2. Оқушылар алдында сабақ мақсатын қою, жаңа сабақ қабылдауға дайындау
3. Жаңа сабақ.
4. Бекіту.
5. Бағалау .
6. Үй тапсырмасы.
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі: - Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу;
- назарларын сабаққа аудару.
Оқушылар алдында сабақ мақсатын қою. Слайд № 2
ПЖ-де қанша бейметалл элемент бар? Олардың қасиеттері периодтарда және топшаларда қалай өзгереді?
Қандай қасиеттер тән, октетті аяқтау үшін қанша электрон қабылдай алады?
Жаңа сабақ. Слайд № 3
VIIА топ элементтеріне жалпы сипаттама.
Галогендердің ПЖ-дегі орны және атом құрылысы.
Хлордың физикалық және химиялық қасиеттері, алынуы.
Табиғатта кездесуі, қосылыстары.
Қолданылуы.
Биологиялық ролі
VIIА топ элементтеріне жалпы сипаттама Слайд № 4-8
Периодтық жүйенің VII топ негізгі топша элементтері – фтор, хлор, бром, иод және астатты галогендер деп атайды. Бұл грек тілінен аударғанда “тұз түзуші” деген мағынаны білдіреді.
Галогендер металдармен әрекеттесіп тұз түзеді.
БАРЛЫҒЫ ДА АС ТҰЗЫНАН БАСТАУ АЛДЫ
Қазір қиналмай-ақ алып жүрген ас тұзы ежелде тек алтынмен ғана бағаланған: XV ғасырдың ортасында Рим саудасында көбіне ақшамен емес, тұзбен ақы төлеу орын алған.
Сұрақ. Сыртқы қабатында неше электрон және қандай конфигурациясы болады? (7- ns2np5) Слайд № 9
Ең алғаш хлорды 1772 ж. Шееле алды. Дэви 1811 ж ас тұзын электролиздеу арқылы натрий мен хлорды таза күйінде бөліп ала алды.
3. Хлор атомының құрылысы және хлордың физикалық қасиеттері
Хлор – сары-жасыл, улы газ , өзіне тән тұншықтырғыш исі бар.
Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде 1914-1918 ж оны уландырғыш әскери қару ретінде қолданған: хлор ауадан екі жарым есе ауыр, сондықтан ол жерге жақын газды бұлт түзеді және желмен бірге біршама жерге таралады. Ол көздің және тыныс жолдарының клегейлі қабықшасын тітіркендіреді. Құрғақ жөтел, жиі жүрек соғысы, көзден жас ағу, температураның көтерілуі байқалады.
Химиялық қасиеттері Тотықтырғыш
1. Жай заттармен: Cl2 + H2 = 2HCl + 44 ккал
5 Cl2 + 2Р = 2РCl5
Cl2 + 2Na = 2NaCl
2. Күрделі заттармен: Cl2 + 2HBr = Br2 + 2HCl
Cl2 + С2Н4 = C2Н4 Cl2
Cl2 + 2NaOH = NaOCl + NaCl + H2O
Жавель суы - ағартқыштық қасиеті бар.
(1792 жылы ағартқыш өндірісі Париждің жанындағы Жавельде ұйымдастырылды, ал ертіндіні жавель суы деп атады).
4. Табиғатта кездесуі, қосылыстары.
Табиғатта хлордың 2 изотопы: массалық сандары 35 және 37 тұрақты кездеседі. 35Cl – 75,77% , 37Cl – 24,23%
Теңіз суында – 1,9% (көлемі бойынша)
Жер қыртысында– 0,017% (массасы бойынша)
Адам денесінде– 0,25%
Табиғатта ол тек қосылыстар құрамында ғана кездеседі, көп кездесетін минералдары: тұз NaCl, бишофит MgCl2 ∙6H2O, сильвин KCl,
карналлит KCl∙ MgCl2 ∙6H2O, сильвинит NaCl∙KCl
Хлорсутек, судағы ерітіндісі тұз қышқылы НСІ, тұздары - хлоридтер
NaCl – натрий хлориді, ас тұзы – тамақ өнеркәсібінде
ZnCl2 –
5.Қолданылуы.
Хлор тұз қышқылының және хлорорганикалық қосылыстарды (хлороформ, төртхлорлы көміртек, дихлорэтан), хлорлы әк, дәрілік препараттар, т.б. өндірісінде.
Текстилді және қағаз өнеркәсібінде ағартқыш ретінде.
Егістік зиянкестерін өлтіретін бірақ өсімдіктерге зиян емес заттар өндірісінде.
Әскери уландырғыш заттар шығаруда: иприт, фосген.
Суды залалсыздандыру — «хлорлау».
Тамақ өнеркәсібінде тамақ қоспасы E925 ретінде белгілі.
Химиялық өндірісте улар, дәрілер, тыңайтқыштар шығаруға.
Металлургияда таза металлдар алуда: титан, қалайы, тантал, ниобий
6. Биологиялық маңызы
Хлор – бұл биогенді элементтердің бірі. Өсімдіктер мен жануарлардың тұрақты компоненті. Ересек адамның хлорға тәулікті мұқтаждығы 2 – 4 грамм. Ол тағам өнімдері арқылы енеді. Хлор ағзаға тамақпен натрий хлориді мен калий хлориді арқылы енеді. Әсіресе хлорға нан, ет, сүт өнімдері бай. Ағза үшін хлордың су, тұз алмасуында судың ткандермен ұсталуына мүмкіндік беруінде рөлі өте зор.
Біздің ағзамызға қажетті минералды тұздар тамақтың құрамында болады. Тек қана натрий хлориді ғана жетіспейді. Сондықтан күн сайын 20-25 г тұзды қабылдап отыруы қажет. Әр адам жыл сайын 6-8 кг тұзды пайдаланады екен.
Хлор экологиялық тұрғыдан өз зиянын тигізуде. Қышқыл жаңбырлардың пайда болуына да қатысы бар. қышқыл жаңбырлардың жұмыртқа қабығына әсер етеуіндігін
