Электролиттік диссоциация тұрғысынан қышқылдардың химиялық қасиеттері

Сабақтың тақырыбы: Электролиттік диссоциациялану теориясы

тұрғысынан қышқылдардың химиялық қасиеттері.

Сабақтың мақсаты:

1)білімділік: қышқылдардың химиялық қасиеттерін

электролиттік диссоциация теориясы

тұрғысынан химиялық реакция

теңдеулерін жаза отырып түсіндіру.

2)дамытушылық: молекулалық, толық және қысқартылған

иондық теңдеулерін жаза білу дағдыларын жетілдіру.

3)тәрбиелік: ұлтжандылыққа, адамгершілікке,үнемділікке

тәрбиелеу.

Сабақтың типі: саяхат сабақ

Сабақтың көрнекілігі: қышқылдардың,сілтілердің және тұздардың суда

ерігіштік кестесі, HCI, NaOH ерітінділері, индикатор

қағазы,фенолфталеин және метилоранж ерітіндісі.

Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі.

Жұбаныш Жексенұлының «Ауылым аңсаған» әнін тыңдату

(2 минут).Бүгінгі сабағымызда кең байтақ Қазақ елінің ауылдарына саяхат жасаймыз. Саяхатымызды «Қышқылдар» ауылына барудан бастайық. Халқымыз мал шаруашылығымен айналысқан. Сүт өнімдерін өздері өңдеп, әр түрлі тамақ өнімдерін даярлаған және қыста да сақтаған. Сүт қышқылын пайдаланып қатық, құрт жасаған. Қымыз ашытқан. Қонақ кәде ауылдың алты ауызын айту керек қой.Оның орнына қышқыл туралы не білесіңдер, білімдеріңді ортаға салыңдар.

Сауал: 1) Электролиттік диссоциация теориясы тұрғысынан қышқыл деген

не?

2) Қышқылдарды қалай жіктейміз?

3) Қышқылдарды қандай тәсілмен анықтайды?

4) «Адасқан формулалар» ойыны.

2. Жаңа сабақ түсіндіру.

Енді қышқылдардың химиялық қасиеті жайлы айта отырыңдар.

2-ауыл.Енді «Металдар» ауылына келіп жеттік. Бұл ауылда Fe,Zn,Ni,AI тұрмыста да, өнеркәсіпте де көптеп пайдаланылатын металдар тұрады.

1)Активті металдармен (Н₂ дейінгі) әрекеттеседі.

Zn + H₂SO₄ = ZnSO₄ + H₂

Zn + 2H⁺ + SO₄^2- = Zn²⁺ + SO₄^2- + H₂↑

Zn + 2H⁺ = Zn²⁺ + H₂↑

3-ауыл. «Негіздік оксидтер» ауылы. Бұл ауылда үй ағартатын сөндірілмеген әк – СаО тұрады. I,II топ металдары оксидтері де осы ауылда тұрады.

2)Негіздік оксидтермен әрекеттеседі.

СаО + 2HCI = CaCI₂ + H₂O

CaO + 2H⁺ + 2CI^- = Ca²⁺ + 2CI^- + H₂O

CaO + 2H⁺ = Ca²⁺ + H₂O

4-ауыл. «Сілтілер» ауылы. Бұл ауылда өткір тілді, азулы, тиген жерін ойып түсетін күйдіргіш натр, күйдіргіш кали, сөндірілген әк деген кісілер тұрады.

3)Сілтілермен әрекеттеседі.

KOH + HNO₃ = KNO₃ + H₂O

K⁺ + OH^- + H⁺ + NO₃^- = K⁺ + NO₃^- + H₂O

H⁺ + OH^- = H₂O

5-ауыл. «Ерімейтін негіздер» ауылы. Бұл ауылда айрандай ұйыған, ұйымшыл Cu(OH)₂, Fe(OH)₂, AI(OH)₃ деген кісілер тұрады. Ал қышқыл араласа кетсе болды, айрандай ұйыған ауылдың быт-шытын шығарады.

3)Ерімейтін негіздермен әрекеттеседі.

Fe(OH)₂ + 2HCI = FeCI₂ + 2H₂O

Fe(OH)₂ + 2H⁺ + 2CI^- = Fe²⁺ + 2CI^- + 2H₂O

Fe(OH)₂ + 2H⁺ = Fe²⁺ + 2H₂O

6-ауыл. «Тұздар» ауылы. Бұл ауылда тамаққа қосатын ас тұзы – NaCI, тақтаға жазатын бор – СаСО₃, сода – Na₂CO₃, тыңайтқыш ретінде пайдалынылатын – KNO₃, NaNO₃, NH₄NO₃ селитралар деген кісілер тұрады.

1. Тұздармен әрекеттеседі.

Na₂CO₃ + 2HCI = 2NaCI + CO₂↑ + H₂O

2Na⁺ + CO₃^2- + 2H⁺ +2CI^- = 2Na⁺ + CO₂↑ + H₂O

2H⁺ + CO₃^2- = CO₂↑ + H₂O

3. Жаңа сабақты бекіту.

7-ауыл. «Иондық теңдеулер» ауылы. Бұл ауылда «катиондар» деген ұлдар және «аниондар» деген қыздар тұрады. Олардың сендерден сұрайтын қонақ кәдесі мынау: 1. Қай иондық теңдеу соңына дейін жүреді?

I нұсқа II нұсқа

А) Na₂CO₃ + HCI → A) HCI + Ba(OH)₂ →

B) KNO₃ + NaCI → B) HCI + HNO₃ →

C) KOH + H₂SO₄ → C) K₂SO₃ + HNO₃ →

D) BaCI₂ + K₂SO₄ → D) AgNO₃ + HCI →

E) KOH + NaOH → E) CuSO₄ + HNO₃→

2. Мына қысқартылған теңдеуге:

Ва²⁺ + SO₄^2- = BaSO₄↓ Ag⁺ + CI^- = AgCI↓

Сай келетін молекулалық теңдеу:

А) BaCI₂ + H₂SO₃→ A) AgNO₃ +KCIO →

B) Ba(NO₃)₂ + H₂SO₄ → B) AgNO₃ +KCIO₂ →

C) BaO + H₂SO₄ → C) AgNO₃ +KCI →

D) Ba₃(PO₄)₂ + Na₂SO₄→ D) Ag₃PO₄ + KCI →

4. Үй тапсырмасын сұрау.

8-ауыл. «Катиондар» ауылы. Бұл ауылда тұратын тұрғындардың маңдайында «+» деп жазылған меңдері бар. Олар сендерден мынадай қонақ кәде сұрайды. Оларға сәйкес реактивті анықтау керек.

1.Катиондарға сәйкес реактивті анықта:

I нұсқа II нұсқа

1. Ва²⁺ A)K₂S 1. Fe³⁺ A)NaBr

2. Ag⁺ B)KOH 2. Ag⁺ B)Na₂CO₃

3. Fe²⁺ C)KCI 3. Ca²⁺ C)NaOH

4. Pb²⁺ D)K₂SO₄ 4. Zn²⁺

9-ауыл. «Аниондар» ауылы.

2.Аниондарға сәйкес реактивті анықта:

1. SO₃^2- A)AgNO₃ 1. S^2- A)AgNO₃

2. CO₃^2- B)HCI 2. I^- B) BaCI₂

3. PO₄^3- C)HCI 3. SO₄^2- C)фенолфталеин

4. OH^- D) Pb(NO₃)₂

10-ауыл. «Тұнбалар» ауылы. Бұл ауылдағы үйлердің шатырлары әр түрлі. Бірі – ақ, бірі - жасыл, бірі - қоңыр.

1. Ақ тұнбалар: 2. Сары тұнбалар:

А) CaCO₃; B)AgCI; A) Fe(OH)₂; B)AgBr

С)Fe(OH)₃ D)BaSO₄ C) Ag₃PO₄ D)BaSO₄

5. Оқушыларды бағалау.

6. Үйге тапсырма беру: §10 №5,8

7. Рефлексия.Сабақты «басбармақ» әдісімен бағалау.