«Дарынды бала – бақытты ғасыр кепілі»

«Дарынды бала – бақытты ғасыр кепілі»

Шәріпхан Алма Ермекқызы

[email protected]

"Ы.Алтынсарин атындағы №37 гимназиясы" КММ

химия пәнінің мұғалімі

Семей, Қазақстан

Қазіргі заманда дарынды балалар қоғамның болашағын қалыптастыруда шешуші рөл атқарады. Олардың бірегей қабілеттері мен әлеуеті ғылымды, техниканы, өнер мен мәдениетті дамытудың маңызды ресурсы болып табылады. Дегенмен, бұл әлеует толық жүзеге асуы үшін әрбір дарынды баланы қолдау мен дамытуға ерекше жағдай жасау қажет.

Дарынды балалар тек жоғары интеллектімен ғана емес, сонымен қатар шығармашылық ойлау, терең талдау, тез үйрену, жаңа жағдайларға бейімделу қабілетімен ерекшеленеді. Бұл қасиеттер олардың мектепте табысты оқып қана қоймай, білімнің әртүрлі салаларында маңызды жаңалықтар ашуға мүмкіндік береді.

Дарынды балаларға көбінесе білім беру жүйесі мен жалпы қоғамның ерекше назары мен қолдауын қажет ететінін атап өткен жөн. Олардың білім беру ерекшеліктері жеке бағдарламаларды, қосымша білім беру қызметін, ғылыми зерттеулер мен жобаларға қатысуды қамтуы мүмкін.

Ынталандыратын білім беру ортасын құру дарынды балаларды қолдаудың негізгі аспектілерінің бірі болып табылады. Бұл шығармашылық зертханаларды, ғылыми орталықтарды, тәлімгерлік бағдарламаларын дамыту, сондай-ақ әртүрлі саладағы жетекші сарапшылармен тәжірибе алмасуды қамтиды. Дарынды балалардың жаңа шешімдер мен идеяларды таба отырып, өз қабілеттері мен қызығушылықтарын еркін білдіру мүмкіндігінің болуы маңызды.

Сонымен қатар, дарынды балалардың дамуында әлеуметтік-эмоционалдық қолдау да маңызды рөл атқарады. Бұл олардың қоғамға толық енуіне жағдай жасау, олардың жеке қасиеттерін дамыту, оқу мен тұлғалық өсу арасындағы теңгерімді табуға көмектесуді қамтиды.

Дарынды баламен жұмыс жобасы аясында өзім қолданған жұмыс жасау тәжірибемді ұсынамын.

"Ы.Алтынсарин атындағы №37 гимгазиясы"КММ—де былтырғы оқу жылында облыстық «Дарын» орталығының қолдауымен бейінді оқыту бағытында 7 сынып оқушыларын қамтыған химия - биология пәніне бейімділігі бар сынып ашылды. Бұл сыныппен жұмысты 6 сыныпта танысудан және жұмыс жобасын жасаудан бастадым. Жоба 7 бағытты қамтыды және жұмыстарым осы схема негізінде жүзеге асырылды.

1. Дарындылықты анықтау:

Сыныпты іріктеу үшін 6 сыныптан бастап гимназияның оқу ісінің меңгерушісімен біріге ата- аналармен жұмыстар жүргізіліп, оқушыларға әртүрлі треннингтар, интеллектуалдық сайыстар және бейімділікті анықтау мақсатында сауалнамалар жүргізілді. Сауалнама нәтижесінде химия, биологияға бейіні бар 24 оқушы анықталды

2. Жеке оқыту:

Химия – биология бағытында ашылған сынып болғандықтан пәндік жоспардан бөлек қосымша жекелендірілген білім беру жоспарларын құрдым. Жыл бойында оқушылардың зерттеу мүмкіншіліктерін дамыту, ғылыми жоба жазуға үйрету мақсатында «Химия және зерттеу тәжірибесі» және есеп шығару бейімділіктерін дамытып, олимпиадалар мен сайыстарға қатыстыруға дайындау мақсатында «Химиялық тренер» тақырыбындағы екі авторлық бағдарламамен жұмыс жасадым.

3. Білім беру ортасын ынталандыру:

- эксперимент жүргізу және зерттеу дағдыларын дамыту үшін шығармашылық зертханалар ұйымдастырып жоғары оқу орындарымен байланыс жасадым.

4. Әлеуметтік және эмоционалдық дағдыларды дамыту:

дарынды балаларды әлеуметтік бейімдеу және қоғам өміріне қосу үшін жасаған жұмыстарын кестеге жинақтап қорытынды жасай білуге, бірінің жұмысын бірі бағалай білуге үйреттім. Көшбасшылық, қарым-қатынас және тұлғааралық қарым-қатынас дағдыларын дамытуға қолдау көрсете отырып топтарда, жұппен жұмыс жасауды қалыптастырдым.

5. Отбасы мен қоғамды қолдау:

- Ата-аналар мен мұғалімдерді дарынды балалармен жұмыс істеу әдістеріммен бөлісу мақсатында зерттеу жұмыстары жобаларының сайысын және интеллектуалдық олимпиада ұйымдастырып пікір бөлісуге шақырдым .

- Дарындылыққа және оның қоғам үшін маңыздылығына оң көзқарасты қалыптастыру үшін өз еліміздегі тың жаңалықтармен таныстыра отырып, гимназияның жоғары сыныбында оқитын ғылыми жоба жүлдегерлерімен кездесу, пікір алмасу өтіздім. Осының өзі 7 сынып оқушылары үшін үлкен мотивация ой тудырды.

6. Бағдарламаларды бағалау және бейімдеу:

- Әр баланың үлгерімі мен жетістіктеріне жүйелі түрде бағалау жүргізілді. Жыл соңында екі авторлық бағдарламамның қорытындысы ретінде «Химия және зерттеу тәжірибесі» бағдарламасы аясында 7 сыныптарға арналған «Жас зерттеушілер: болашаққа көзқарас» тақырыбында зерттеу жұмыстарының сайысын ұйымдастырдым Мақсаты: білім алушылардың жобалық және зерттеу қызметі арқылы оқыту тиімділігін арттыру, білім алушылардың зерттеу қызметіне мотивациясын дамыту, ғылыми жұмыстарды ұйымдастыру мен өткізудің негіздерін қалыптастыру, бағыт-бағдар көрсету.

«Химиялық тренер» тақырыбындағы авторлық бағдарлама негізінде 7 сыныптарға «Білімді ұрпақ-ұлт болашағы» тақырыбында интеллектуалдық олимпиада ойындарын өткіздім. Мақсаты: Оқушыларды қазіргі заман талабына сай білім алуға ынталандыру. Жас ұрпақтың ой – өрісін, танымдық көзқарасын, дүние – танымын кеңейту, іскерлік қасиеттерін дамыту, кәсіби бағдар беру.

7. Ұзақ мерзімді негізінде мониторинг және қолдау:

- Менде бұл сынып үшін ерекше жауапкершілік болған соң үнемі өз жұмысыма кері байланыс жасап отырдым. Гимназияішілік зерттеу жобаларының жұмытарында сынып оқушылары топтармен жұмыс жасап әртүрлі тақырыптағы зерттеу жұмыстарын ұсынды. Нәтижесінде 7 сынып оқушылары Тұрсынбек Мағжан, Баймұрат Ажар қалалық, облыстық «Зерде» 2-7 сынып оқушылары арасында зерттеу жобалары сайсында жеңіске жетіп бірінші дәрежелі дипломдармен марапатталды және республикалық кезеңде «Зерде» сайысында ІІ орынды иеленіп мақтанышыма айналды. 7 сынып оқушысы Имангалиева Нұрай Республикалық жасөспірімдер олимпидасының қалалық кезеңінде І орын, облыстық кезеңде ІІ орынды иеленді. Алдағы уақыттада тың жоспарлармен жұмыс жасап, оқушыларым әлі талай жетістіктерге жетіп, қоғамға пайдалы жаңалықтар ашады деген сенімдемін. Бұл схема дарынды балалар үшін жан-жақты жағдай жасауға көмектеседі және олардың әлеуетін толық ашуға және әлеуметтік әл-ауқатқа үлес қосуға мүмкіндік береді деп ойлаймын.

Дарынды балалар – біздің болашағымыз. Олардың дамуы және қабілеттерін сәтті жүзеге асуы қоғамның алға жылжуына ықпал етіп қана қоймай, бақытты және тұрақты болашақтың қалыптасуына жағдай жасайды. Дарынды балаларды дамыту үшін қолайлы жағдай жасау бойынша жұмыс – білім беру мекемелерінің, ата-аналардың, қоғамдық ұйымдар мен мемлекеттік органдардың бірлескен күш-жігерін талап ететін қазіргі заманның маңызды міндеті.

Біз бірлесе отырып, әрбір дарынды баланың өз әлеуетін ашып, жаңа ғасырда адамзаттың игілігі мен гүлденуіне үлес қосу мүмкіндігін қамтамасыз ете аламыз.