?стаз-жас ?рпа?ты? рухани с?улеткері, ?о?ам, халы? ?зіні? ?міті мол болаша?ын тапсырытын сенімді ?кілі. Олар сол сенімді а?тай отырып, зеделі де зерек, парасатты, ?лтты? ж?не адамзатты? ??ндылы?тарды бойына дарыт?ан т?л?аларды т?рбиелеуде.
?аза? мектебіні? болаша?ы туралы М.Ж?мабаев «?рбір елді? келешегі мектебіне байланысты»деп айтып кеткенде т?уелсіз ?аза?стан Республикасыны? тарихи ?леуметтік, м?дени рухани болмысындамыту?а, ?о?амды? ?мір мен ?лтты? мектепті ?алыптастыруда ?стаздарды? е?бегі зор. Жалпы балалар, ?стаздарды? е?бегін тек о?ушылар ?ана ба?алама?ан, оларды? алдында ?лы жазушыларда бас иген. Мектепті? басты т?л?асы, ж?регі м??алім. Егемен елімізді? ерте?ін ойлар білімді де саналы, Отанын, ту?ан жерін, ?лтын с?йетін ?лтжанды парасатты азаматта т?рбиелеуде м??алімні? е?бегі орасан зор екенін баршамыз мойындаймыз.
Ш?кірттерін білім н?рімен сусындатып, т?лім-т?рбие беру, жа?сы ?асиеттерді бойына дарытып, адамгершілік рухта ба?ыт-ба?дар беруде ?стазды? е?бегі зор. Сонды?тан да ол ?рдайым ?асиетті т?л?а ретінде ерекшеленеді.
?мірдегі к?п маманды?тарды? ішінде жан-жа?ты білімділікті, икемділікті, шеберлікті, ерекше ш?кіртжандылы?ты, мейірімділікті ?ажет ететін маманды? та – ?стазды? маманды?. Олай дейтінім, м??алім е?бегі біріншіден, адамзат ?о?амы тарихында жина?тал?ан ?ылым негіздерінен білім беруге тиіс болса, екіншіден, ?немі ш?кірттерімен ?арым-?атынаста болып, білсем, ?йренсем деген бала арманы мен оны? сырлы та?дырына басшылы? етуді мойнына ал?ан маман.
«?стаз» деген маманды?ты игерем деген ?рб?р азамат, КСРО еліні? а?артушы - психологі Ш. Амонашвилиді? «6 жастан мектепке барамыз» немесе «Саламатсыз ба, балалар»? атты психологиялы? т?жірбиесіне к?з ж?гірту керек десем арты? айтпа?аным болар. Б?гінгі ?стаз ш?кіртіне ?ылым негіздерінен м?лімет беріп ?ана ?оймай, оны д?ниеж?зілік білім, а?парат, экономика ке?істігіне шы?у?а, я?ни ?ата? б?секе жа?дайында ?мір с?руге т?рбиелеуі керек. Ол на?ыз ?стазды? ?ана ?олынан келеді. Ал ондай т?л?аны дайындау мектеп табалдыры?ын атта?ан с?ттен басталып-а? кету керек. Ш.Амонашвили жо?арыда айтыл?ан е?бегінде мектеп ?абыр?асына жа?адан келген баланы т?рбиелеу м??алімні? жеке ?станымынан басталады деген с?зін педагогикалы? жолымда ?ран ?ылып алып мына критерийлеріді ?иын жолда ?зіме серік еттім
Біріншіден, алдымда отыр?ан ?рбір о?ушыны жеке т?л?а деп ?абылдап, ?лгерімі жа?сы болсын, нашар болсын, е?бек?ор болсын, жал?ау болсын, т?йы? болсын, ашы? болсын барлы?ын жаныма бірдей ?абылдап, оларды? е? кішкентай жетістігіне ш?кірттеріммен бірге ?уанып, білім алу?а деген ?мтылысына шабыт беруге тырыстым. Себебі бала?а деген мейірім мен махаббат оларды? ?стаз?а деген ??рметін арттырып, о?ушыны жауызды? пен з?лымды? деген ??ымнан алша?татады.
Екіншіден ?рбір о?ушыны? балалы? проблемасын, оларды? к?зімен ?арап к?рделі м?селе ретінде алып, о?ушылармен ?лкен адам ретінде санасамын. Б?л т?сілді Ш.Амонашвили «Баланы? ы?ына к?ну,оны ?зі?е ба?ындыру» деп б?л т?сілді? о?ушы алдында ?стаз м?ртебесін арттыруда зор ы?палы бар екенін айтып кеткен. Не??рлым о?ушыны? жанын т?сінген сайын, со??рлым оны т?рбиелеу, білім беру о?айыр а?.
?шіншіден, м??алім ?р?ашан оптимист болу керек. О?ушы ?андай болмасын сол о?ушы?а сенім арта білу керек. Себебі, м??алім арт?ан сенімд о?ушы еш?ашан ая? асты ?ылмайды. Сол себепті арт?ан сенімі туралы ол о?ушы?а к?п айта беру керек деп ойлаймын.
Білім беру ж?йесі мамандардан к?сіби икемділік пен ?т?ырлы?ты, сан ?ырлы шы?армашылы? ?ызмет пен ?зін-?зі бас?ару, ?зін-?зі ?йымдастыру жа?дайында?ы біліктілікті ?ажет етеді. ?йткені ?азіргі жас буын - елімізді? келер к?нгі келбеті. Б?л ж?нінде Елбасымыз Н?рс?лтан ?біш?лы Назарбаев: «?асырлар ма?саты – саяси-экономикалы? ж?не рухани да?дарыстарды же?іп шы?а алатын, ізгіленген ХХІ ?асырды ??рушы іскер, ?мірге икемделген, жан-жа?ты жеке т?л?аны т?рбиелеп ?алыптастыру»,- деген т?жырым жасады. Ол ?шін б?гінгі о?у ?рдісіне сай педагогикалы? шеберлік ?ажет. «Педогогтік шеберлік – дарынды талант емес, ?йрену, ізденуді? н?тижесі. М??алім шеберлігі жайлы жазыл?ан дайын ?а?ида жо?, болуы да м?мкін емес. Адамны? ?зіне-?зі ?мір бойы ?оятын ж?не о?ан ?рдайым жауап іздейтін санаулы с?ра?тары болады екен. Мен ?шін сол м??гі с?ра?ты? бірі де біре-гейі - М??алім деген кім? Алдымен осы с?ра?ты? жауабын та?ы да бір ай?ындап ба?айы?.М??алімге т?н е? бірінші ?асиет – баланы ??рметтеу. Оны? адамшы-лы? ар-ожданын, намысын, т?л?асын жасына ?арамай силау, ??рмет т?ту. Б?л м??алімні? тере? д?ниетанымы мен ?лкен ж?регінен келіп шы?ады.
Ал,ХХІ ?асырды? на?ыз ?стазы ?андай болма? керек? ?рине, ол ?з к?сібіні? майталманы, осы ма?сат?а рухани к?ш-жігерін, парасат-?уатын салу керектігі айтпаса да т?сінікті. Б?л - ?ркімні? ?олынан келе бермейтін, ерекше талантты ?ажет ететін, бай ?иялды адам?а т?н ?асиет. Сондай-а? ?стаз к?нбе- к?нгі ?зіні? к?п ?ырлы е?бегінде мазм?ны ?р т?рлі кездейсо? жайттарды? туындап отыратынын алдын ала сезіп, болжап ж?не оны? о? шешімін табу?а дайын болу?а тиіс.Сонды?тан да ?стазды ?р баланы? жан-д?ниесін танып-білуші ?рі оны жеке т?л?а етіп ?алыптастырушы, ел болаша?ыны? м?сіншісі деуге болады. «?стаз» с?зіні? 2 т?рлі сипаты бар. Бірі – белгілі п?ннен саба? беретін о?ытушы да, екіншісі – жо?ары беделді адамдар?а ы?пал етуші дана адам. Мектептегі ?стаз – баланы? екінші ата-анасы, болаша??а ай?ын жол сілтер а?ылшысы. Оны? мейірімге толы ж?регі ш?кірт бойында?ы талай а?атты?ты кешіре біледі. Оны? бойында?ы білім мен а?ыл, ойыны? ?уаты талай тентекті жуасытып, небір еркені сабасына т?сіреді, т?ртіпке баулып, есейтіп, ержеткізеді. Сонды?тан ?рбір ш?кірт ?зіне ?лгі-?неге бол?ан с?йікті м??алімін ?стазым деп атайды. Осы т?ста Абайды?: А?ырын ж?ріп, аны? бас, Е?бегі? кетпес дала?а. ?стазды? еткен жалы?пас, ?йретуден бала?а,- деген ?ле? жолдары еріксіз ой?а оралады. Егер ?р ш?кірт ?мірде бір кірпіш болып ?аланып, ?стаздан ш?кірт озып жатса, т?ккен тер мен адал е?бекті? а?тал?аны емес пе ?! ?азіргі білім беру саласы ?ызметкерлеріні? алдында т?р?ан басты проблема – жа?а формацияны? жа?а ?стазын ?алыптастыру. Жа?андану д?уірі – ?лемдегі елдерді? б?секелестік жа?дайында халы?аралы? де?гейде ?зара кірігу ?рдістеріні? жандану д?уірі де бол?анды?тан, білім – пайдалы инвестиция саласы ретінде елімізді? экономикалы?, ?леуметтік ж?не саяси даму т?ра?тылы?ын ?амтамасыз етеді.Елбасымыз: "Біз білім-?ылым саласында б?секеге ?абілетті болмаса?, ?з ма?сатымыз?а жете алмаймыз. Барлы?ы мектептен, ал ?аза?стан ?шін ауыл мектебінен басталады”, -деген болатын. XXI ?асыр ?лтты? б?секе, а?паратты? сайыс, инновациялы? технологиялар, к?рделі экономикалы? реформалар сия?ты к?ріністерімен ерекшеленеді. Сол кезе?ге сай интеллектуалды, дені сау, ой-?рісі жо?ары дамы?ан, халы?аралы? де?гейге с?йкес білімі бар азаматты т?рбиелеу- ?р м??алімні? міндеті.
М??алім – барлы? білім беру ж?йесіні? негізі, жаны ж?не ж?регі. М??алімні? негізгі басты ма?саты - рухани бай, іздемпаз, адамгершілігі мол адамды ?алыптастыру болып табылады. ?азіргі заман?ы м??алімдер информатор, ба?ылаушы, тексеруші,жазалаушы ?ызметін тастап, керісінше ізденуші, зерттеуші, технолог, ?нертап?ыш,шы?армашылы?пен ж?мыс істейтін жа?ашыл болу керек. О?ушыны субъект ретінде ?арастырып,оны? ?зін-?зі тануына жол ашу, жеке т?л?а бойында?ы ?асиетті дамыту, «Мен» менталитетін ?алыптастыру, білім мен т?рбиені жеке т?л?а?а ?арай ба?ыттау-б?гінгі та?да?ы м??аліміні? кезек к?ттірмейтін ?асиетті міндеті. М??аліміні? ?зі жеке т?л?а?а к?терілмей, м?ндай зор ма?сат?а жетуі м?мкін емес Елбасымыз Н. Назарбаев: «?стазды?ты? алдына ?ой?ан міндет ?те ау?ымды: білім ж?йесін іштей ?айта ??ру ж?не сол ар?ылы б?кіл ?о?амда?ы а?арту ж?йесіні? барлы? айма?ын ?згерту. Ол ?шін ішкі ?айта ??ру ?ажет: ??рылымды?, ?ызметтік, ??ндылы?. Жа?а ?рпа? м??алімдеріні?,андрагогика мен акмеологияны?, психологиялы?-педагогика мен гуманды? педагогиканы? міндеті– білім ж?йесіні? ішінен ?айта ??руды? м?мкіндіктерін іздестіру.– адами рухани бастауларды? тазалы?ын тексеру. М?нда этика мен адамгершілік д?ниені бірт?тас ?абылдау?а ба?ыттал?ан рух философиясыны? рухани ісі. ?стаз ?зіні? адамгершілік этикалы? парызын орындау?а тиіс. Білімді т?рлендіруде, білім беру ?рдісін реформалауда зерттеуші м??алім жа?а формация м??алімі ретінде орталы? т?л?а болып табылады. ?азіргі заман м??алімі – рухани дамы?ан ?рі ?леуметтік т?р?ыдан есейген, педагогикалы? ??ралдарды? барлы? т?рлерін шебер ме?герген білікті маман, ?зін-?зі ?рдайым жетілдіруге ?мтылатын шы?армашыл т?л?а. Ол жо?ары білімді шы?армашыл т?л?аны ?алыптастырып, дамыту ?шін жауапты» деген.М??алімні? к?сіби білігін шы?дауды? ?здіксіздігі оны? шы?армашылы? ?абілетіні? дамуыны? кепілі ж?не ?зіндік жеке педагогтік т?жірибесіні? дамуыны? ал?ы шарты болып табылады. ?стазды? к?сіби шеберлігіні? негізі, біріншіден, м??алімні? ?мірге к?з?арасы, оны? идеялы? нанымы. Екіншіден, п?нді жетік білуі, ойын о?ушылар?а жеткізу ?шін жан жа?ты, тере? дайынды?пен баруы, о?уышлар бойына ?деп, ?дет, да?ды сия?ты жа?сы ?асиеттерді сі?іруі, моральды? нормаларды білуі. ?шіншіден, о?ыту мен т?рбиелеуді? ?діс т?сілдерін міндетті т?рде ме?геру. Білім беруді? ?лтты? моделіне к?шкен ?азіргі мектепке ойшыл, зерттеуші, практикалы? ?ызметте педагогикалы? ?йлестіруді шебер ме?герген психолог педагогтік диагностика ?оя білетін іскер м??алім ?ажет. К?нделікті іс т?жірибеде м??алімні? к?сіптік білімін к?теруіне мектеп ішінде де жа?дай жасау керек. Ол ?шін мектепте ?ылыми ?дістемелік ке?ес пен бірлестіктерді? ж?не зертханаларды? ж?мыс істеуі тиіс. Б?гінгі ?мір талабына сай ?стаздарды? біліктілігі мен білімділігін шы?дап отыратын жо?арыда атап ?ткен м?селелермен ?атар,?р мектепте интернет ж?йесі барлы? сыныптар?а ?осылып ж?мыс істеуі ж?н шы?ар. Сонды?тан да белгілі бір ?дісті немесе іс шараларды іске асырмас б?рын м??алімні? ?дістемелік ж?мысыны? мазм?нын аны?та?ан ж?н. Ол ?шін м??алімні? жалпы м?дениеттілік даярлы?ы, ?дістемелік, зерттеушілік, к?сіптік адамгершілік, т?рбиелік м?дениеті, диагностикалы? ж?не бас?ару м?дениетіні? жиынты?ы ар?ылы к?сіптік педагогикалы? де?гейін зерттеу ?ажет.Интеграция мен ?аламдастыру ?атар ж?ріп келе жат?ан б?гінгі та?да мектептегі жеткіншектерге білім беруді? сапасы мен де?гейін жан- жа?ты к?теру жа?аша ойлайтын, о?ыту мен т?рбиені? жа?а технологиясын к?нделікті ж?мысында ?олдана білетін ?стаздарды? ?ана ж?мысы жемісті болма?. ХХІ ?асыр ?стазыны? т?л?асы мен іс ?рекетін ж?йелі ??ыну ?шін о?ан жа?а теориялы? методологиялы? негізде талап ?ойылу?а тиіс. Осы жолда?ы ал?аш?ы ?адам, ауыл м??алімдерін арнайы ?леуметтік к?сіби топ деп ?арай отырып, оларды зерттеу ба?ытында психологиялы? педагогикалы? ж?не ?леуметтік ілімдерді? біріктірілуі ?ажет. Міне, осындай жа?дайларды ескере келіп, оны? к?сіптік м?дениетіні? ?рістеуіне жан -жа?ты к?мек, к??іл б?лу, жа?дай жасалуын ескерген ж?н. Жа?сы м??алім — б?л ?ай кезде де е? алдымен к?сіби де?гейі жо?ары, интеллектуалды?, шы?армашылы? ?леуеті мол т?л?а. Ол о?ытуды? жа?а технологияларын ?мірге ендіруге дайын, о?у-т?рбие ісіне шынайы жанашырлы? танытатын ?о?амнын е? озы? б?лігінін бірі деп ссептеледі. Ж?не солай болу?а тиіс, Білім беруді? ма?сатын ай?ындау ?шін Ж?сіпбек Аймауытовты? мына с?здерін еске ал?ан ж?н: "Мектеп бітіріп шы??ан со? бала б?кіл ?лемге, ?згені? ж?не ?зіні? ?міріне білім ж?зімен ашын?ан саналы а?ыл к?зімен ?арай білсе, міне, білімдендіруді? кездейтін т?пкі ма?саты — осы. Мектеп осы ба?ытта баланы? келешекте жетілуіне мы?ты негіз салуы керек". Сонды?тан да ?стаз алдында?ы басты міндет ХХІ ?асырды? есігінен еркін енетін, д?ниеж?зілік м?дениетті танитын, т?л м?діниетін ??рметтей білетін, рухани д?ниесі бай,интеллектуалды? ?рісі ке?, білімі жо?ары, ???ы?ты? ??жатты? м?дениеті, білімді, жан жа?ты а?параттандырыл?ан заман талабына сай белсенді ?рпа? т?рбиелеу ?стаз атана білу, оны ?адір т?ту, ?астерлеу, арындай таза ?стау - ?р м??алімні? борышы. Ол - ?з к?сібін, ?з п?нін, барлы? ш?кіртін, мектебін шексіз с?йетін адам.Осы іске деген ?ызы?ушылы? пен с?йіспеншілік ?ана оны небір ?иын ?рекеттерге жетелейді, іске батыл кірісуге септігін тигізеді. Н?тижесінде бір емес, бірнеше жас ж?рекке м??гі ?стаз болып ?алады. Біздер, м??алімдер, к?нделікті ?мірді? жай ?ана адамы емес, болаша?ты ??рушыларды, адамзатты? с?улетті болаша?ын жасаушыларды т?рбиелеп отыр?анымызды ойласа?, м??алім м?ратыны? ?андай болатыны ?зінен-?зі ай?ын. Осы?ан байланысты ?стаз?а т?н мынадай сипаттарды даралап к?рсетуге болады: - Д?ниетанымды? к?з?арасы, сенімі - ?ызметке бейімділігі - К?сіптік білімі мен біліктілігі - ?ам?орлы? к?з?арас, с?йіспеншілік сезім - ?йымдастырушылы? ?абілет - Заман?а сай жа?ашылды? Осындай даралы? ?асиеттер ?стазды? ба?ыт?а жеткізеді. Ба?ытты? ?лкені - ?зі?ді-?зі? тану. ?стаз ?зін-?зі ?ай уа?ытта таниды? Ол алдында?ы ш?кіртіні? ?ия?а ?анат ?а?ып, еліні? азаматы бол?ан с?тінен таниды. Білім беруде к?сіби ??зырлы маман иесіне жеткен деп маманды?ы бойынша ?з п?нін жетік білетін, о?ушыны? шы?армашылы?ы мен дарындылы?ына жа?дай жасай алатын, т?л?алы?-ізгілік ба?ыттылы?ы жо?ары, педагогикалы? шеберлік пен ?зіні? іс-?имылын ж?йелілікпен ат?ару?а ?абілетті, о?ытуды? жа?а технологияларын толы? ме?герген, отанды?, шетелдік т?жірибелерді шы?армашылы?пен ?олдана білетін к?сіби маман педагогті атаймыз.Ендеше, б?гінгі білім мен білік б?секелес заманда ?ландарымызды? биіктен к?рінуіне к?нделікті ісіміздегі жа?ашылды?ымыз ар?ылы, жан-жа?ты берген т?рбиеміз ар?ылы ?ол жеткіземіз. ХХІ ?асыр - білімділер ?асыры. Ендеше бізге ой ?рісі жо?ары дамы?ан, зерделі, жан-жа?ты дамы?ан, парасатты ?рпа? керек екенін бір с?тте естен шы?арма?анымыз ж?н.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Эссе «?р бала - керемет к?ш иесі»»
Эссе
«Әр бала - керемет күш иесі»
Шалқар қаласы
№3 орта мектептің
бастауыш сынып мұғалімі
Томақова Айгүл Махсатқызы
Ұстаз-жас ұрпақтың рухани сәулеткері, қоғам, халық өзінің үміті мол болашағын тапсырытын сенімді өкілі. Олар сол сенімді ақтай отырып, зеделі де зерек, парасатты, ұлттық және адамзаттық құндылықтарды бойына дарытқан тұлғаларды тәрбиелеуде.
Қазақ мектебінің болашағы туралы М.Жұмабаев «Әрбір елдің келешегі мектебіне байланысты»деп айтып кеткенде тәуелсіз Қазақстан Республикасының тарихи әлеуметтік, мәдени рухани болмысындамытуға, қоғамдық өмір мен ұлттық мектепті қалыптастыруда ұстаздардың еңбегі зор. Жалпы балалар, ұстаздардың еңбегін тек оқушылар ғана бағаламаған, олардың алдында ұлы жазушыларда бас иген. Мектептің басты тұлғасы, жүрегі мұғалім. Егемен еліміздің ертеңін ойлар білімді де саналы, Отанын, туған жерін, ұлтын сүйетін ұлтжанды парасатты азаматта тәрбиелеуде мұғалімнің еңбегі орасан зор екенін баршамыз мойындаймыз.
Шәкірттерін білім нәрімен сусындатып, тәлім-тәрбие беру, жақсы қасиеттерді бойына дарытып, адамгершілік рухта бағыт-бағдар беруде ұстаздың еңбегі зор. Сондықтан да ол әрдайым қасиетті тұлға ретінде ерекшеленеді. Өмірдегі көп мамандықтардың ішінде жан-жақты білімділікті, икемділікті, шеберлікті, ерекше шәкіртжандылықты, мейірімділікті қажет ететін мамандық та – ұстаздық мамандық. Олай дейтінім, мұғалім еңбегі біріншіден, адамзат қоғамы тарихында жинақталған ғылым негіздерінен білім беруге тиіс болса, екіншіден, үнемі шәкірттерімен қарым-қатынаста болып, білсем, үйренсем деген бала арманы мен оның сырлы тағдырына басшылық етуді мойнына алған маман.
«Ұстаз» деген мамандықты игерем деген әрбәр азамат, КСРО елінің ағартушы - психологі Ш. Амонашвилидің «6 жастан мектепке барамыз» немесе «Саламатсыз ба, балалар»? атты психологиялық тәжірбиесіне көз жүгірту керек десем артық айтпағаным болар. Бүгінгі ұстаз шәкіртіне ғылым негіздерінен мәлімет беріп қана қоймай, оны дүниежүзілік білім, ақпарат, экономика кеңістігіне шығуға, яғни қатаң бәсеке жағдайында өмір сүруге тәрбиелеуі керек. Ол нағыз ұстаздың ғана қолынан келеді. Ал ондай тұлғаны дайындау мектеп табалдырығын аттаған сәттен басталып-ақ кету керек. Ш.Амонашвили жоғарыда айтылған еңбегінде мектеп қабырғасына жаңадан келген баланы тәрбиелеу мұғалімнің жеке ұстанымынан басталады деген сөзін педагогикалық жолымда ұран қылып алып мына критерийлеріді қиын жолда өзіме серік еттім
Біріншіден, алдымда отырған әрбір оқушыны жеке тұлға деп қабылдап, үлгерімі жақсы болсын, нашар болсын, еңбекқор болсын, жалқау болсын, тұйық болсын, ашық болсын барлығын жаныма бірдей қабылдап, олардың ең кішкентай жетістігіне шәкірттеріммен бірге қуанып, білім алуға деген ұмтылысына шабыт беруге тырыстым. Себебі балаға деген мейірім мен махаббат олардың ұстазға деген құрметін арттырып, оқушыны жауыздық пен зұлымдық деген ұғымнан алшақтатады.
Екіншіден әрбір оқушының балалық проблемасын, олардың көзімен қарап күрделі мәселе ретінде алып, оқушылармен үлкен адам ретінде санасамын. Бұл тәсілді Ш.Амонашвили «Баланың ығына көну,оны өзіңе бағындыру» деп бұл тәсілдің оқушы алдында ұстаз мәртебесін арттыруда зор ықпалы бар екенін айтып кеткен. Неғұрлым оқушының жанын түсінген сайын, соғұрлым оны тәрбиелеу, білім беру оңайыр ақ.
Үшіншіден, мұғалім әрқашан оптимист болу керек. Оқушы қандай болмасын сол оқушыға сенім арта білу керек. Себебі, мұғалім артқан сенімд оқушы ешқашан аяқ асты қылмайды. Сол себепті артқан сенімі туралы ол оқушыға көп айта беру керек деп ойлаймын.
Білім беру жүйесі мамандардан кәсіби икемділік пен ұтқырлықты, сан қырлы шығармашылық қызмет пен өзін-өзі басқару, өзін-өзі ұйымдастыру жағдайындағы біліктілікті қажет етеді. Өйткені қазіргі жас буын - еліміздің келер күнгі келбеті. Бұл жөнінде Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев: «Ғасырлар мақсаты – саяси-экономикалық және рухани дағдарыстарды жеңіп шыға алатын, ізгіленген ХХІ ғасырды құрушы іскер, өмірге икемделген, жан-жақты жеке тұлғаны тәрбиелеп қалыптастыру»,- деген тұжырым жасады. Ол үшін бүгінгі оқу үрдісіне сай педагогикалық шеберлік қажет. «Педогогтік шеберлік – дарынды талант емес, үйрену, ізденудің нәтижесі. Мұғалім шеберлігі жайлы жазылған дайын қағида жоқ, болуы да мүмкін емес. Адамның өзіне-өзі өмір бойы қоятын және оған әрдайым жауап іздейтін санаулы сұрақтары болады екен. Мен үшін сол мәңгі сұрақтың бірі де біре-гейі - Мұғалім деген кім? Алдымен осы сұрақтың жауабын тағы да бір айқындап бағайық.Мұғалімге тән ең бірінші қасиет – баланы құрметтеу. Оның адамшы-лық ар-ожданын, намысын, тұлғасын жасына қарамай силау, құрмет тұту. Бұл мұғалімнің терең дүниетанымы мен үлкен жүрегінен келіп шығады. Ал,ХХІ ғасырдың нағыз ұстазы қандай болмақ керек? Әрине, ол өз кәсібінің майталманы, осы мақсатқа рухани күш-жігерін, парасат-қуатын салу керектігі айтпаса да түсінікті. Бұл - әркімнің қолынан келе бермейтін, ерекше талантты қажет ететін, бай қиялды адамға тән қасиет. Сондай-ақ ұстаз күнбе- күнгі өзінің көп қырлы еңбегінде мазмұны әр түрлі кездейсоқ жайттардың туындап отыратынын алдын ала сезіп, болжап және оның оң шешімін табуға дайын болуға тиіс.Сондықтан да ұстазды әр баланың жан-дүниесін танып-білуші әрі оны жеке тұлға етіп қалыптастырушы, ел болашағының мүсіншісі деуге болады. «Ұстаз» сөзінің 2 түрлі сипаты бар. Бірі – белгілі пәннен сабақ беретін оқытушы да, екіншісі – жоғары беделді адамдарға ықпал етуші дана адам. Мектептегі ұстаз – баланың екінші ата-анасы, болашаққа айқын жол сілтер ақылшысы. Оның мейірімге толы жүрегі шәкірт бойындағы талай ағаттықты кешіре біледі. Оның бойындағы білім мен ақыл, ойының қуаты талай тентекті жуасытып, небір еркені сабасына түсіреді, тәртіпке баулып, есейтіп, ержеткізеді. Сондықтан әрбір шәкірт өзіне үлгі-өнеге болған сүйікті мұғалімін ұстазым деп атайды. Осы тұста Абайдың: Ақырын жүріп, анық бас, Еңбегің кетпес далаға. Ұстаздық еткен жалықпас, Үйретуден балаға,- деген өлең жолдары еріксіз ойға оралады. Егер әр шәкірт өмірде бір кірпіш болып қаланып, ұстаздан шәкірт озып жатса, төккен тер мен адал еңбектің ақталғаны емес пе ?! Қазіргі білім беру саласы қызметкерлерінің алдында тұрған басты проблема – жаңа формацияның жаңа ұстазын қалыптастыру. Жаһандану дәуірі – әлемдегі елдердің бәсекелестік жағдайында халықаралық деңгейде өзара кірігу үрдістерінің жандану дәуірі де болғандықтан, білім – пайдалы инвестиция саласы ретінде еліміздің экономикалық, әлеуметтік және саяси даму тұрақтылығын қамтамасыз етеді..Елбасымыз: "Біз білім-ғылым саласында бәсекеге қабілетті болмасақ, өз мақсатымызға жете алмаймыз. Барлығы мектептен, ал Қазақстан үшін ауыл мектебінен басталады”, -деген болатын. XXI ғасыр ұлттық бәсеке, ақпараттық сайыс, инновациялық технологиялар, күрделі экономикалық реформалар сияқты көріністерімен ерекшеленеді. Сол кезеңге сай интеллектуалды, дені сау, ой-өрісі жоғары дамыған, халықаралық деңгейге сәйкес білімі бар азаматты тәрбиелеу- әр мұғалімнің міндеті.
Мұғалім – барлық білім беру жүйесінің негізі, жаны және жүрегі. Мұғалімнің негізгі басты мақсаты - рухани бай, іздемпаз, адамгершілігі мол адамды қалыптастыру болып табылады. Қазіргі заманғы мұғалімдер информатор, бақылаушы, тексеруші,жазалаушы қызметін тастап, керісінше ізденуші, зерттеуші, технолог, өнертапқыш,шығармашылықпен жұмыс істейтін жаңашыл болу керек. Оқушыны субъект ретінде қарастырып,оның өзін-өзі тануына жол ашу, жеке тұлға бойындағы қасиетті дамыту, «Мен» менталитетін қалыптастыру, білім мен тəрбиені жеке тұлғаға қарай бағыттау-бүгінгі таңдағы мұғалімінің кезек күттірмейтін қасиетті міндеті. Мұғалімінің өзі жеке тұлғаға көтерілмей, мұндай зор мақсатқа жетуі мүмкін емес Елбасымыз Н. Назарбаев: «Ұстаздықтың алдына қойған міндет өте ауқымды: білім жүйесін іштей қайта құру жəне сол арқылы бүкіл қоғамдағы ағарту жүйесінің барлық аймағын өзгерту. Ол үшін ішкі қайта құру қажет: құрылымдық, қызметтік, құндылық. Жаңа ұрпақ мұғалімдерінің,андрагогика мен акмеологияның, психологиялық-педагогика мен гумандық педагогиканың міндеті– білім жүйесінің ішінен қайта құрудың мүмкіндіктерін іздестіру.– адами рухани бастаулардың тазалығын тексеру. Мұнда этика мен адамгершілік дүниені біртұтас қабылдауға бағытталған рух философиясының рухани ісі. Ұстаз өзінің адамгершілік этикалық парызын орындауға тиіс. Білімді түрлендіруде, білім беру үрдісін реформалауда зерттеуші мұғалім жаңа формация мұғалімі ретінде орталық тұлға болып табылады. Қазіргі заман мұғалімі – рухани дамыған əрі əлеуметтік тұрғыдан есейген, педагогикалық құралдардың барлық түрлерін шебер меңгерген білікті маман, өзін-өзі əрдайым жетілдіруге ұмтылатын шығармашыл тұлға. Ол жоғары білімді шығармашыл тұлғаны қалыптастырып, дамыту үшін жауапты» деген.Мұғалімнің кəсіби білігін шыңдаудың үздіксіздігі оның шығармашылық қабілетінің дамуының кепілі жəне өзіндік жеке педагогтік тəжірибесінің дамуының алғы шарты болып табылады. Ұстаздың кəсіби шеберлігінің негізі, біріншіден, мұғалімнің өмірге көзқарасы, оның идеялық нанымы. Екіншіден, пəнді жетік білуі, ойын оқушыларға жеткізу үшін жан жақты, терең дайындықпен баруы, оқуышлар бойына əдеп, əдет, дағды сияқты жақсы қасиеттерді сіңіруі, моральдық нормаларды білуі. Үшіншіден, оқыту мен тəрбиелеудің əдіс тəсілдерін міндетті түрде меңгеру. Білім берудің ұлттық моделіне көшкен қазіргі мектепке ойшыл, зерттеуші, практикалық қызметте педагогикалық үйлестіруді шебер меңгерген психолог педагогтік диагностика қоя білетін іскер мұғалім қажет. Күнделікті іс тəжірибеде мұғалімнің кəсіптік білімін көтеруіне мектеп ішінде де жағдай жасау керек. Ол үшін мектепте ғылыми əдістемелік кеңес пен бірлестіктердің жəне зертханалардың жұмыс істеуі тиіс. Бүгінгі өмір талабына сай ұстаздардың біліктілігі мен білімділігін шыңдап отыратын жоғарыда атап өткен мəселелермен қатар,əр мектепте интернет жүйесі барлық сыныптарға қосылып жұмыс істеуі жөн шығар. Сондықтан да белгілі бір əдісті немесе іс шараларды іске асырмас бұрын мұғалімнің əдістемелік жұмысының мазмұнын анықтаған жөн. Ол үшін мұғалімнің жалпы мəдениеттілік даярлығы, əдістемелік, зерттеушілік, кəсіптік адамгершілік, тəрбиелік мəдениеті, диагностикалық жəне басқару мəдениетінің жиынтығы арқылы кəсіптік педагогикалық деңгейін зерттеу қажет.Интеграция мен ғаламдастыру қатар жүріп келе жатқан бүгінгі таңда мектептегі жеткіншектерге білім берудің сапасы мен деңгейін жан- жақты көтеру жаңаша ойлайтын, оқыту мен тəрбиенің жаңа технологиясын күнделікті жұмысында қолдана білетін ұстаздардың ғана жұмысы жемісті болмақ. ХХІ ғасыр ұстазының тұлғасы мен іс əрекетін жүйелі ұғыну үшін оған жаңа теориялық методологиялық негізде талап қойылуға тиіс. Осы жолдағы алғашқы қадам, ауыл мұғалімдерін арнайы əлеуметтік кəсіби топ деп қарай отырып, оларды зерттеу бағытында психологиялық педагогикалық жəне əлеуметтік ілімдердің біріктірілуі қажет. Міне, осындай жағдайларды ескере келіп, оның кəсіптік мəдениетінің өрістеуіне жан -жақты көмек, көңіл бөлу, жағдай жасалуын ескерген жөн. Жақсы мұғалім — бұл қай кезде де ең алдымен кәсіби деңгейі жоғары, интеллектуалдық, шығармашылық әлеуеті мол тұлға. Ол оқытудың жаңа технологияларын өмірге ендіруге дайын, оқу-тәрбие ісіне шынайы жанашырлық танытатын қоғамнын ең озық бөлігінін бірі деп ссептеледі. Және солай болуға тиіс, Білім берудің мақсатын айқындау үшін Жүсіпбек Аймауытовтың мына сөздерін еске алған жөн: "Мектеп бітіріп шыққан соң бала бүкіл әлемге, өзгенің және өзінің өміріне білім жүзімен ашынған саналы ақыл көзімен қарай білсе, міне, білімдендірудің кездейтін түпкі мақсаты — осы. Мектеп осы бағытта баланың келешекте жетілуіне мықты негіз салуы керек". Сондықтан да ұстаз алдындағы басты міндет ХХІ ғасырдың есігінен еркін енетін, дүниежүзілік мəдениетті танитын, төл мəдіниетін құрметтей білетін, рухани дүниесі бай,интеллектуалдық өрісі кең, білімі жоғары, құқықтық құжаттық мəдениеті, білімді, жан жақты ақпараттандырылған заман талабына сай белсенді ұрпақ тəрбиелеу Ұстаз атана білу, оны қадір тұту, қастерлеу, арындай таза ұстау - әр мұғалімнің борышы. Ол - өз кәсібін, өз пәнін, барлық шәкіртін, мектебін шексіз сүйетін адам.Осы іске деген қызығушылық пен сүйіспеншілік қана оны небір қиын әрекеттерге жетелейді, іске батыл кірісуге септігін тигізеді. Нәтижесінде бір емес, бірнеше жас жүрекке мәңгі ұстаз болып қалады. Біздер, мұғалімдер, күнделікті өмірдің жай ғана адамы емес, болашақты құрушыларды, адамзаттың сәулетті болашағын жасаушыларды тәрбиелеп отырғанымызды ойласақ, мұғалім мұратының қандай болатыны өзінен-өзі айқын. Осыған байланысты ұстазға тән мынадай сипаттарды даралап көрсетуге болады: - Дүниетанымдық көзқарасы, сенімі - Қызметке бейімділігі - Кәсіптік білімі мен біліктілігі - Қамқорлық көзқарас, сүйіспеншілік сезім - Ұйымдастырушылық қабілет - Заманға сай жаңашылдық Осындай даралық қасиеттер ұстаздық бақытқа жеткізеді. Бақыттың үлкені - өзіңді-өзің тану. Ұстаз өзін-өзі қай уақытта таниды? Ол алдындағы шәкіртінің қияға қанат қағып, елінің азаматы болған сәтінен таниды. Білім беруде кәсіби құзырлы маман иесіне жеткен деп мамандығы бойынша өз пәнін жетік білетін, оқушының шығармашылығы мен дарындылығына жағдай жасай алатын, тұлғалық-ізгілік бағыттылығы жоғары, педагогикалық шеберлік пен өзінің іс-қимылын жүйелілікпен атқаруға қабілетті, оқытудың жаңа технологияларын толық меңгерген, отандық, шетелдік тәжірибелерді шығармашылықпен қолдана білетін кәсіби маман педагогті атаймыз.Ендеше, бүгінгі білім мен білік бәсекелес заманда ұландарымыздың биіктен көрінуіне күнделікті ісіміздегі жаңашылдығымыз арқылы, жан-жақты берген тәрбиеміз арқылы қол жеткіземіз. ХХІ ғасыр - білімділер ғасыры. Ендеше бізге ой өрісі жоғары дамыған, зерделі, жан-жақты дамыған, парасатты ұрпақ керек екенін бір сәтте естен шығармағанымыз жөн.
