??зыреттіліктерді ?алыптастыру - жеке т?л?аны дамытуды? басты кепілі

??зыреттіліктерді ?алыптастыру - жеке т?л?аны дамытуды? басты кепілі

??зыреттілік - о?ушыларды? іс - ?рекетін ?олдана алу т?сілдерін ме?геруден к?рінетін білім н?тижесіні? к?зі. ?азіргі та?да метептерде білім мазм?нын жа?алау - негізгі ма?саттарды? бірі болып т?р. Басты ма?сатты? бірі - білім игеру кезінде к?тілетін н?тижелерге ?ол жеткізу. О?у мен о?ытуда?ы жа?аша ?дістерді? басты ма?саты, назар м??алімнен жеке т?л?а?а ауысатынды?ы. Жеке т?л?аны б?рын білімді ?абылдаушы, ?зіне алушыі р?лін ат?арса, ал енді жа?а талап бойынша ?здігінен білім алушы, ?йрене білуші ретінде танылады. Сонды?тан жеке т?л?аны? бейнесін жа?а заман талабына сай,я?ыни сындарлы о?ыту теориясына лайы?ты дайындауымыз керек. Б?гінде білім беру стратегиясын «??зыретті білім беру» деп те атап ж?р. Жа?а білім беруді? жолдары ?арастырылуда. ??зыретті білім беру т?сілдері «??зырет, ??зыреттілік» ??ымдарымен тікелей байланысты. М??алім т?л?а?а ?алай о?у керектігін ?йрет отырып, н?тижесінде еркін,?зіндік д?лелдерін таныта алатын, ?зіне сенімді,ынталыы, сыни пікір к?з?арастары ж?йелі дамы?ан, санды? технологияларда ??зырлылы? танытатын о?ушы ?алыптастыру болып табылады. (МАН 7 бет)

?ркениетті елдерде ?о?амды а?параттандыру ке? ?ріс алуда. Осы?ан байланысты жа?а а?паратты? технологиялар ?лкен сипат?а ие. Сырт?ы ортадан а?парат алу, оны ??деу о?ушы мінезін ?алыптастыруды? ?айнар к?зі болып табылады. А?параттарды ?з бетімен алу?а, талдау?а, ?айта ??деуге ?йрету а?параты? ??зыреттілікті ?алыптастыру?а негіз болады. Б?л жерде о?ушыларды? ?з бетімен ж?мысына к?п м?н беріледі. О?ушылар ?з беттерінше жа?а а?паратты? технологияларды? к?мегімен ?аламтордан, т?сіндірме с?здіктерден, т?рлі ?дебиеттерден а?параттар алып, саба? барысында пайдаланады. М??алімні? басты ма?саты - о?ушы?а білімді ?здігінен игеру амалдары мен т?сілдерін ?йретіп, оны? ?зіндік д?ниетанымын ?алыптастыруына жа?дай жасау, ке?естер ж?не ба?ыт - ба?дар беру.

О?ушы сыни т?р?ыдан талдан?ан а?параттар негізінде саналы шешім ?абылдау?а, ?з бетінше ма?сат ?ою?а, жоспарлау?а, осы ма?саттар?а жету ?шін танымды? ?ызметтерді ж?зеге асыру?а ?йренеді. Логикалы? іс ?рекеттерде талдау, жина?тау, ?орыту, ??рылымдау, д?лелдеу кезе?дерінде материалдарды ж?йелеуді ?олдана отырып а?параттарды ??деуге ?йренеді. Т?л?а жан - жа?ты болу ?шін оны? д?ниетанымы ?те ке? болуы керек. Танымды? ??зыреттілікті ?алыптастыру а?параттарды іздеп тауып алу мен а?параттарды алмасумен ты?ыз байланысты. Ол т?л?аны? танымын ке?ейтіп ?ана ?оймай, ??зырлы т?л?а болуына, я?ни «сегіз ?ырлы, бір сырлы» болуына лайы?тау ма?саты ал?а ?ойылады.

Білім игеру ?дерісіні? басты т?л?асы - ?йренуші деген ?станым жа?ашыл таным идеяларын ?станатын технологияларды? е? басты идеясыны? бірі болып табылады. Басты т?жырым - білімді игеруді? н?тижеге ба?ытталып, к?тілетін н?тижені ала білуімізде. Б?л ?шін о?ушы ?зіні? ?рекеті мен оны? н?тижесін ба?алауды ж?зеге асыру?а, технологияны та?дау?а м?мкіндік алу?а ??зырлы. ??зыреттілік коммуникативті байланыс ар?ылы ж?зеге асады. Н?тижесінде о?ушы ?зі «мен» т?л?асында, бас?а топтармен байланыс?а т?сіп, ?арым - ?атынас жасауды ?йренеді. ??зырлы м??алімні? басты ?а?идасы п?нді тере? т?сіну ?абілетін дамыту, ал?ан білімдерін сыныптан тыс жерде, кез келген жа?дайда тиімді пайдалана білуін ?амтамысыз ету. Сонды?танда е? алдымен сол балаларды о?ытатын педагогті? ?зі, оны? педагогикалы? ?станымы мен іс-?рекеті ?згеруі керек. Осы ба?ытта ?Р-ны? педагог ?ызметкерлеріні? біліктілігін арттыруды? ?шінші (базалы?) де?гей курсы ба?дарламасыны? негізі – сындарлы о?ыту теориясына с?йкес ??зыретті педагог – ??зыретті о?ушыны ?алыптастырады деп ?арастырады. Атал?ан Ба?дарламадан к?тілетін н?тижелер о?ушыларды? ?алай о?у керектігін ?йреніп, соны? н?тижесінде еркін, ?зіндік д?лел у?ждерін нанымды жеткізе білетін, ынталы, сенімді, сыни пікір к?з?арастары ж?йелі дамы?ан, санды? технологияларда ??зырлылы? танытатын о?ушыны ?алыптастыру болып табылады. Сонды?танда о?у ?рекетін арнайы ?йымдастырмайынша, білімні? тиімді ме?герілуі мен о?ушыларды? жалпы дамуы м?мкін емес. Б?л о?ытуды? тиімді ме?герілуі ?шін е? алдымен іс-?рекетті ?йымдастыру т?сіліне ж?не со??ы н?тижесінде о?ушыларды? ??зыреттіліктерін ?алыптастыру?а м?мкіндік беретін іс-?рекеттерге ерекше к??іл б?лу.

Ресей ?алымы Н.Кузьминаны? к?з?арасы бойынша, «??зырлылы? дегеніміз - педагогті? бас?а бір адамны? дамуына негіз бола алатын білімділігі мен абыройлы?ы ».

Латын тіліндегі « компетенс»с?зін ?алым К.??дайбергенова «??зырлылы?ты білімін, біліктілігін, да?дысын, т?л?а мінез- ??л?ын, е? бастысы т?л?а м?мкіндігін ба?алауды? критерийі ма?сатында ?арастыру ??зырлылы? ма?ызын толы? аша алады, демек ??зырлылы?, н?тижеге ба?дарлан?ан жа?а білім беру ж?йесіні? сапалы? критерийі ретінде ?леуметтік ж?не ?мірлік к?з?арастарды есепке алу ?ажет» деп жазса, Б.Т?р?анбаева «??зырлылы??а ба?ыттал?ан о?ыту ?рдісінде т?жірибелік жолмен м?селені шешу м?мкіндігі арта т?седі. Осы жа?дай біліктілікті арттыруда?ы екінші ?лгіге к?шіруді? негізі бола алады. Себебіі, ??зырлылы??а ба?ыттал?ан ?лгіде білім алушыларды? ?здерін ?йымдастыру - басты ма?саты » деп атап к?рсетеді.

?аза?стан Республикасыны? 12 жылды? білім беру т?жырымдамасында педагог кадрларды? к?сіби - т?л?алы? ??зыреттілігін ?алыптастыру басты ма?сат екендігін атай келе, 12 жылды? білім беруде педагог т?мендегідей ??зыреттіліктерді игеруі міндетті деп к?рсетілген. ??зіреттілік ба?ыттарына келсек:

* Арнайы ??зыреттілік - ?зіні? к?сіби дамуын жобалай білетін ?абілеті.

* ?леуметтік ??зыреттілік - к?сіптік ?ызметімен айналысу ?абілеті.

* Білім беру ??зыреттілігі - педагогикалы? ж?не ?леуметтік психологияны? негіздерін ?олдана білу ?абілеті.

Ендеше ??зыреттілік дегенімізді? ?зін ?азіргі заман талабына сай педагог ?ауымыны? ?зін -?зі ?згерте алу ?абілеттілігі деп т?сінуге болады. Білім саясатында?ы т?бегейлі ?згерістерді к?нделікті о?у ?рдісінде берілетін тапсырмалардан бастау ?ажет екендігі ай?ын к?рсетілген. О?ушылар м??алім ?ауымнан тек білімге ?ана емес, ?мірге ?йрететін ?абілеттілікті ?ажет етіп отыр. Олай болса, болаша? т?лектерімізді? осы а?паратты? ?о?амнан ?алыспай: жедел ойланып, жжылдам шешім ?абылдаушы, ерекше ?йымдастырушылы? ?абілетті бар, на?ты ба?ыт- ба?дар беруші болып шы?уы - ?азіргі заман талабына сай Жа?а технологияны ме?геруде м??алімні? жан – жа?ты, білімі ?ажет. М??алім ??зіреттілігі немесе ??зырлы м??алім деп отыр?анымыз:

• Педагогикалы? ?рдісте ж?йелі ж?мыс ж?ргізе алатын;

• Кез келген педагогикалы? ?згерістерге тез т?селетін;

• Жа?аша ойлау ж?йесін ме?гере алатын;

• О?ушылармен орта? тіл табыса алатын;

• Білімді, іскер, шебер, баланы? білімді алсам,?йренсем деген ?ызы?ушылы?ан оята алу керек;

Жа?а педагогикалы? технологияны? ерекшеліктері – жеке т?л?аны жан –жа?ты дамыту. Инновациялы? білімді дамыту, ?згеріс енгізу, жа?а педагогикалы? идеялар мен жа?алы?тарды ойлап шы?ару. Д?ст?рі білім бберуде о?ушы тек ты?даушы, орындаушы болса, ал ?азіргі о?ушы, т?л?а ретінде – ?здігінен білім іздейтін жеке т?л?а екендігіне ерекше м?н беруіміз керек.

?азіргі жеке т?л?амыз (о?ушы):

• Д?ниетаным ?абілеті жо?ары, дарынды, ?нерпаз, іздемпаз, талапты, ?з алдына ма?сат ?оя білу керек. ??зырлы о?ытуды? ма?ызды факторыны? бірі м??алімні? о?ушыны? та?ырып м?нін ?здігінен ме?геруін,т?сінуі мен ба?лай алуы болып табылады. Е? бастысы о?ушы да ?зіні? о?уы ?шін жауапты екендігін т?сінеді.

?азіргі ХХІ ?асыр- білімділер ?асыры. Ендеше бізге ой ?рісі жо?ары дамы?ан, зерделі, жан-жа?ты парасатты ?рпа? керек екенін м??аліні? ??зыреттілгі бір с?тте естен шы?арма?анымыз д?рыс.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«??зыреттіліктерді ?алыптастыру - жеке т?л?аны дамытуды? басты кепілі»

Т Құзыреттіліктерді қалыптастыру - жеке тұлғаны дамытудың басты кепілі

Құзыреттілік - оқушылардың іс - әрекетін қолдана алу тәсілдерін меңгеруден көрінетін білім нәтижесінің көзі. Қазіргі таңда метептерде білім мазмұнын жаңалау - негізгі мақсаттардың бірі болып тұр. Басты мақсаттың бірі - білім игеру кезінде күтілетін нәтижелерге қол жеткізу. Оқу мен оқытудағы жаңаша әдістердің басты мақсаты, назар мұғалімнен жеке тұлғаға ауысатындығы. Жеке тұлғаны бұрын білімді қабылдаушы, өзіне алушыі рөлін атқарса, ал енді жаңа талап бойынша өздігінен білім алушы, үйрене білуші ретінде танылады. Сондықтан жеке тұлғаның бейнесін жаңа заман талабына сай,яғыни сындарлы оқыту теориясына лайықты дайындауымыз керек. Бүгінде білім беру стратегиясын «құзыретті білім беру» деп те атап жүр. Жаңа білім берудің жолдары қарастырылуда. Құзыретті білім беру тәсілдері «құзырет, құзыреттілік» ұғымдарымен тікелей байланысты. Мұғалім тұлғаға қалай оқу керектігін үйрет отырып, нәтижесінде еркін,өзіндік дәлелдерін таныта алатын, өзіне сенімді,ынталыы, сыни пікір көзқарастары жүйелі дамыған, сандық технологияларда құзырлылық танытатын оқушы қалыптастыру болып табылады. (МАН 7 бет)
Өркениетті елдерде қоғамды ақпараттандыру кең өріс алуда. Осыған байланысты жаңа ақпараттық технологиялар үлкен сипатқа ие. Сыртқы ортадан ақпарат алу, оны өңдеу оқушы мінезін қалыптастырудың қайнар көзі болып табылады. Ақпараттарды өз бетімен алуға, талдауға, қайта өңдеуге үйрету ақпаратық құзыреттілікті қалыптастыруға негіз болады. Бұл жерде оқушылардың өз бетімен жұмысына көп мән беріледі. Оқушылар өз беттерінше жаңа ақпараттық технологиялардың көмегімен ғаламтордан, түсіндірме сөздіктерден, түрлі әдебиеттерден ақпараттар алып, сабақ барысында пайдаланады. Мұғалімнің басты мақсаты - оқушыға білімді өздігінен игеру амалдары мен тәсілдерін үйретіп, оның өзіндік дүниетанымын қалыптастыруына жағдай жасау, кеңестер және бағыт - бағдар беру.
Оқушы сыни тұрғыдан талданған ақпараттар негізінде саналы шешім қабылдауға, өз бетінше мақсат қоюға, жоспарлауға, осы мақсаттарға жету үшін танымдық қызметтерді жүзеге асыруға үйренеді. Логикалық іс әрекеттерде талдау, жинақтау, қорыту, құрылымдау, дәлелдеу кезеңдерінде материалдарды жүйелеуді қолдана отырып ақпараттарды өңдеуге үйренеді. Тұлға жан - жақты болу үшін оның дүниетанымы өте кең болуы керек. Танымдық құзыреттілікті қалыптастыру ақпараттарды іздеп тауып алу мен ақпараттарды алмасумен тығыз байланысты. Ол тұлғаның танымын кеңейтіп қана қоймай, құзырлы тұлға болуына, яғни «сегіз қырлы, бір сырлы» болуына лайықтау мақсаты алға қойылады.
Білім игеру үдерісінің басты тұлғасы - үйренуші деген ұстаным жаңашыл таным идеяларын ұстанатын технологиялардың ең басты идеясының бірі болып табылады. Басты тұжырым - білімді игерудің нәтижеге бағытталып, күтілетін нәтижені ала білуімізде. Бұл үшін оқушы өзінің әрекеті мен оның нәтижесін бағалауды жүзеге асыруға, технологияны таңдауға мүмкіндік алуға құзырлы. Құзыреттілік коммуникативті байланыс арқылы жүзеге асады. Нәтижесінде оқушы өзі «мен» тұлғасында, басқа топтармен байланысқа түсіп, қарым - қатынас жасауды үйренеді. Құзырлы мұғалімнің басты қағидасы пәнді терең түсіну қабілетін дамыту, алған білімдерін сыныптан тыс жерде, кез келген жағдайда тиімді пайдалана білуін қамтамысыз ету. Сондықтанда ең алдымен сол балаларды оқытатын педагогтің өзі, оның педагогикалық ұстанымы мен іс-әрекеті өзгеруі керек. Осы бағытта ҚР-ның педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттырудың үшінші (базалық) деңгей курсы бағдарламасының негізі – сындарлы оқыту теориясына сәйкес құзыретті педагог – құзыретті оқушыны қалыптастырады деп қарастырады. Аталған Бағдарламадан күтілетін нәтижелер оқушылардың қалай оқу керектігін үйреніп, соның нәтижесінде еркін, өзіндік дәлел уәждерін нанымды жеткізе білетін, ынталы, сенімді, сыни пікір көзқарастары жүйелі дамыған, сандық технологияларда құзырлылық танытатын оқушыны қалыптастыру болып табылады. Сондықтанда оқу әрекетін арнайы ұйымдастырмайынша, білімнің тиімді меңгерілуі мен оқушылардың жалпы дамуы мүмкін емес. Бұл оқытудың тиімді меңгерілуі үшін ең алдымен іс-әрекетті ұйымдастыру тәсіліне және соңғы нәтижесінде оқушылардың құзыреттіліктерін қалыптастыруға мүмкіндік беретін іс-әрекеттерге ерекше көңіл бөлу.
Ресей ғалымы Н.Кузьминаның көзқарасы бойынша, «Құзырлылық дегеніміз - педагогтің басқа бір адамның дамуына негіз бола алатын білімділігі мен абыройлығы ».
Латын тіліндегі « компетенс»сөзін ғалым К.Құдайбергенова «Құзырлылықты білімін, біліктілігін, дағдысын, тұлға мінез- құлқын , ең бастысы тұлға мүмкіндігін бағалаудың критерийі мақсатында қарастыру құзырлылық маңызын толық аша алады, демек құзырлылық, нәтижеге бағдарланған жаңа білім беру жүйесінің сапалық критерийі ретінде әлеуметтік және өмірлік көзқарастарды есепке алу қажет» деп жазса, Б.Тұрғанбаева «Құзырлылыққа бағытталған оқыту үрдісінде тәжірибелік жолмен мәселені шешу мүмкіндігі арта түседі. Осы жағдай біліктілікті арттырудағы екінші үлгіге көшірудің негізі бола алады. Себебіі, құзырлылыққа бағытталған үлгіде білім алушылардың өздерін ұйымдастыру - басты мақсаты » деп атап көрсетеді.
Қазақстан Республикасының 12 жылдық білім беру тұжырымдамасында педагог кадрлардың кәсіби - тұлғалық құзыреттілігін қалыптастыру басты мақсат екендігін атай келе, 12 жылдық білім беруде педагог төмендегідей құзыреттіліктерді игеруі міндетті деп көрсетілген. Құзіреттілік бағыттарына келсек:
* Арнайы құзыреттілік - өзінің кәсіби дамуын жобалай білетін қабілеті.
* Әлеуметтік құзыреттілік - кәсіптік қызметімен айналысу қабілеті.
* Білім беру құзыреттілігі - педагогикалық және әлеуметтік психологияның негіздерін қолдана білу қабілеті.
Ендеше құзыреттілік дегеніміздің өзін қазіргі заман талабына сай педагог қауымының өзін -өзі өзгерте алу қабілеттілігі деп түсінуге болады. Білім саясатындағы түбегейлі өзгерістерді күнделікті оқу үрдісінде берілетін тапсырмалардан бастау қажет екендігі айқын көрсетілген. Оқушылар мұғалім қауымнан тек білімге ғана емес, өмірге үйрететін қабілеттілікті қажет етіп отыр. Олай болса, болашақ түлектеріміздің осы ақпараттық қоғамнан қалыспай: жедел ойланып, жжылдам шешім қабылдаушы, ерекше ұйымдастырушылық қабілетті бар, нақты бағыт- бағдар беруші болып шығуы - қазіргі заман талабына сай Жаңа технологияны меңгеруде мұғалімнің жан – жақты, білімі қажет. Мұғалім құзіреттілігі немесе құзырлы мұғалім деп отырғанымыз:
• Педагогикалық үрдісте жүйелі жұмыс жүргізе алатын;
• Кез келген педагогикалық өзгерістерге тез төселетін;
• Жаңаша ойлау жүйесін меңгере алатын;
• Оқушылармен ортақ тіл табыса алатын;
• Білімді, іскер, шебер, баланың білімді алсам,үйренсем деген қызығушылыған оята алу керек;
Жаңа педагогикалық технологияның ерекшеліктері – жеке тұлғаны жан –жақты дамыту. Инновациялық білімді дамыту, өзгеріс енгізу, жаңа педагогикалық идеялар мен жаңалықтарды ойлап шығару. Дәстүрі білім бберуде оқушы тек тыңдаушы, орындаушы болса, ал қазіргі оқушы, тұлға ретінде – өздігінен білім іздейтін жеке тұлға екендігіне ерекше мән беруіміз керек.
Қазіргі жеке тұлғамыз (оқушы):
• Дүниетаным қабілеті жоғары, дарынды, өнерпаз, іздемпаз, талапты, өз алдына мақсат қоя білу керек. Құзырлы оқытудың маңызды факторының бірі мұғалімнің оқушының тақырып мәнін өздігінен меңгеруін,түсінуі мен бағлай алуы болып табылады. Ең бастысы оқушы да өзінің оқуы үшін жауапты екендігін түсінеді.
Қазіргі ХХІ ғасыр- білімділер ғасыры. Ендеше бізге ой өрісі жоғары дамыған, зерделі, жан-жақты парасатты ұрпақ керек екенін мұғалінің құзыреттілгі бір сәтте естен шығармағанымыз дұрыс.