Презентация на тему "Бензол"

Қостанай облысы

Жангелдин ауданы

Аралбай ауылы

Жангелдин орта мектебінің

Химия-биология пәні мұғалімі Естайлақ Ақгүл Абусағитқызы

Ашылу тарихы

• Бензолды ал ғаш алған неміс химигі Иоганн Глаубер. Ол 1649 жылы бұл қосылысты тас-көмір қосылысын айдау кезінде алды.Бірақ қосылыстың аты да, құрылысы да белгісіз болды.

Екінші рет ашылуы

Бензолды 1825 ж. М.Фарадей жарық газын зерттей отырып, соның құрамынан тапқан.

Жаңадан алынуы

• Неміс физико-химигі Эйльгард Митчерлих 1834 ж. бензой қышқылын құрғақ айдау арқылы бензолды алған. Осыдан бензол атауы шыққан.

Бензолдың құрылысы

Кекуле 1865 ж.бензолдың циклді формуласын ұсынды. Кекуле бойынша бензол молекуласы қосарланған үш байланысы бар циклогексатриенді тұйық  жүйе:

      Бұл формуланы қазіргі күнге дейін қолданып жүр.

Кекуле формуласы

Қысқартылған формуласы

Бензол молекуласында байланыстардың түзілу сызбанұсқасы

Квантомеханикалық теория және бензол молекуласы

• Неміс химигі Э. Хюккель ароматтық қосылыстарға квантомеханикалық теорияны қолданып бензолдың алты п-электроны кеңістікте орналасып, тұйық электрон бұлты пайда болатынын көрсетті

Физикалық қасиеттері

• Бензолдың гомлогтық қатарының төменгі өкілдері, негізінен сұйықтық болады.Оның молекулалық массасы өскен сайын қайнау температурасы да, артады,  орта-изомерлер, әдетте, пара-изомерлерге қарағанда жоғары температурада қайнайды.
• Бензолдың қайнау температурасы (80,10С) гексанның қайнау температурасынан (68,80С) жоғары.
• Симметриялы құрылысты изомерлердің балқу температурасы жоғарырақ болып келеді. Екі орынбасарлары изомерлердің ішінде-пара-изомер ең жоғары температурада балқиды.
• Май қатары мен алициклді қатар көмірсутектерден тығыздығы және жарық сындыру көрсеткіштері анағұрлым жоғары.
•   Бензол қатарындағы ароматты көмірсутектер судан жеңіл, суда ерімейді, ал көптеген органикалық еріткіштерде жақсы ериді.Олардың буымен ұзақ уақыт тыныс алғанда адам уланады.

Химиялық қасиеттері

1.Бензолдың жануы:

2С 6 Н 6 + 15О 2 = 12СО 2 + 6Н 2 О

2. Орынбасу реакциясы:

С 6 Н 6 + Br 2 C 6 H 5 Br + HBr

3. Галогенді қосып алуы:

С 6 Н 6 + 3 Cl 2 C 6 H 6 Cl 6

4 . Нитрленуі:

С 6 Н 6 + НО N О 2 С 6 Н 5 N О 2 + Н 2 О

5. Гидрленуі:

С 6 Н 6 + 3Н 2 С 6 Н 12

Алынуы

• Бензолды тас көмір шайырын айдап алады
• Қазіргі уақытта бензолды мұнайдан алады.
• Бензолды жасанды жолмен алады

Алыну жолдары

• С 6 Н 14  С 6 Н 6 + Н 2
• С 6 Н 12  С 6 Н 6 + 3Н 2
• 3С 2 Н 2  С 6 Н 6

Табиғи шикізаттары :

• Табиғи және серік газдар
• Мұнай
• Тас көмір

Қолданылуы