?орытындылау: Я?ни Шы?ыс Еуропа жазы?ы елімізді? батыс б?лігінде орналасып,е? ескі жазы?тарды? бірі болып табылады екен.Олай болса назарымызды бейне баян?а аударайы?.
5 минут беру, уа?ыт ая?тал?аннан кейін ?р топ шы?ып, тал?ылау пара?ы бойынша т?сіндіреді, ?р?айсысына картадан к?рсету
?р топ бір біріне с?ра?тар ?ояды.
М??алім с?зі: Сарыар?а –?аза?станны? ірі физикалы?-географиялы?, таби?и-тарихи айма?ыны? бірі. Сарыар?а с?зі – халы?ты? атау, оны? топонимикасы «сар?айып жат?ан ке? де ?лкен жон, жалпа? ?стірт, адырлы ?ыр?а» деген ма?ына береді. Сарыар?а ?аза?ты? байлы?ыны? к?зі, ?нер мен м?дениетті?, тарихты? кеніші. Б?л ?лкені? асыл тумалары Б??ар жырау, ?аз дауысты ?азыбек, жазушы С.Сейфуллин мен а?ын ?.Аманжолов композиторлар Т?ттімбет пен М?ди, ?лы Отан со?ысыны? батыры Н.?бдіров, т???ыш ?арышкер Т,?уб?кіров. Заманымызды? ?лы ойшылы Абай Шы??ыстауыны? бауырында д?ниеге келген. ?рине Б?л туралы айта берсек ?те к?п сонды?тан ?зімізді? географиялы? т?р?ыдан берер ба?амыз?а келсек сарыар?а сот?стігінде – Солт?стік ?аза? жазы?ымен
О?т?стігінде – Т?ран ойпатымен
Батысында – Тор?ай ?стіртімен
Шы?ысында – Сауыр-Тарба?атай тау ж?йесімен шектесетін орталы? б?лікте орналас?ан ке? ?лке. Батыстан шы?ыс?а дейінгі ?зынды?ы - 1200 км , ені – 400-900 км шамасында. Сарыар?а?а ?ара?анды,А?мола облыстарыны? жері толы?, солт?стік ?аза?стан, Павлодар, Шы?ыс ?аза?стан, ?останай облыстарыны? біраз б?лігі кіреді.
Сабақтың мақсаты: Қасиетті өлке Сарыарқаның географиялық орнын анықтау, табиғаттың құрамдас бөліктері арасындағы байланысты логикалық бейнелеуге, үйлестіруге дағдыландыру.
Сабақтың дамытушылық мақсаты: Оқушылардың ой-өрісін дамыта отырып, шығармашылықпен жұмыс істеуіне мүмкіндік беру.
Сабақтың тәрбиелік мәні: Жерді қорғауға, өз еліне, Отанына деген сүйіспеншілігін арттыру.
Пәнаралық байланыс: биология, қазақ әдебиеті, тарих, информатика, экология,
Сабақтың көрнекілігі: Қазақстанның физикалық картасы, атлас, кескін карта, Сарыарқа туралы бейнебаян,үлестірме қағаздары.
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі: сын тұрғысынан ойлау, топтастыру, сұрақ-жауап,постер қорғау,шығармашылықпен жұмыс
2-топ: Шығыс Еуропа жазығы жайында макет дайындау,қорғау
3-топ: Кезбе тілші.(диктор,журналист,оқиға орнынан куәгер) Өздерінің журналистикалық зерттеулерімен бөлісу.
Қорытындылау: Яғни Шығыс Еуропа жазығы еліміздің батыс бөлігінде орналасып,ең ескі жазықтардың бірі болып табылады екен.Олай болса назарымызды бейне баянға аударайық.
Жаңа сабақ:
Бейне баян. Сарыарқа Еуразия жүрегінде.
Жаңа сабақты меңгеру.Мәтінмен жұмыс:
Әр топқа Сарыарқа тақырыбының бөлімдерін бөліп беру. Түсінгендікті көрсету үшін бағдаршамның түстерін көрнекі құрал ретінде пайдаланамын.
Мысалы:
Оқушыларда қызыл, жасыл және сары түсті карточкалар бар, оны олар өз парталарына қояды немесе жоғары көтереді
Қызыл = түсінбеймін-мұғалім барып түсіндіреді.
Жасыл = барлығы түсінікті.
Сары –аздап қиналып отырмын- мұғалім бағыт береді.
1-топ: Логикалық сызбанұсқаны толтыру
Табиғат зонасы →аумағы →топырағы →өсімдіктері →өзендері,көлдері
Дала Атбасар қоңыр бетеге Есіл
Шөлейт Шыңғыстау қарағай Нұра
Шөл Көкшетау қайың
2-топ: Климатограмманы сипаттау:
Қаңтар айының орташа температурасы
Шілде айының орташа температурасы
Жауын –шашынның ең көп түсетін уақыты
Жауын –шашынның ең аз түсетін уақыты
Климат қалай өзгереді және не себепті?
3-топ: Жер бедеріне кластер құру.
5 минут беру, уақыт аяқталғаннан кейін әр топ шығып, талқылау парағы бойынша түсіндіреді, әрқайсысына картадан көрсету
Әр топ бір біріне сұрақтар қояды.
Мұғалім сөзі: Сарыарқа –қазақстанның ірі физикалық-географиялық, табиғи-тарихи аймағының бірі. Сарыарқа сөзі – халықтық атау, оның топонимикасы «сарғайып жатқан кең де үлкен жон, жалпақ үстірт, адырлы қырқа» деген мағына береді. Сарыарқа қазақтың байлығының көзі, өнер мен мәдениеттің, тарихтың кеніші. Бұл өлкенің асыл тумалары Бұқар жырау, Қаз дауысты Қазыбек, жазушы С.Сейфуллин мен ақын Қ.Аманжолов композиторлар Тәттімбет пен Мәди , Ұлы Отан соғысының батыры Н.Әбдіров, тұңғыш ғарышкер Т,Әубәкіров. Заманымыздың ұлы ойшылы Абай Шыңғыстауының бауырында дүниеге келген . Әрине Бұл туралы айта берсек өте көп сондықтан өзіміздің географиялық тұрғыдан берер бағамызға келсек сарыарқа сотүстігінде – Солтүстік қазақ жазығымен
Оңтүстігінде – Тұран ойпатымен
Батысында – Торғай үстіртімен
Шығысында – Сауыр-Тарбағатай тау жүйесімен шектесетін орталық бөлікте орналасқан кең өлке. Батыстан шығысқа дейінгі ұзындығы - 1200 км , ені – 400-900 км шамасында. Сарыарқаға Қарағанды,Ақмола облыстарының жері толық, солтүстік Қазақстан, Павлодар, Шығыс Қазақстан, Қостанай облыстарының біраз бөлігі кіреді.
Сарыарқа
Қазақтың ұсақ шоқысы Солтүстік Қазақ,Орал тауларымен,
Алтай ,Жетісу Алатауларымен шектеседі.
Қазақстанның орталығында орналасқан
Сергіту сәті. Аққулар биі.
Жаңа сабақты пысықтау. Дәптермен жұмыс.
1 топ .Географиялық диктант
Бос тұрған жерге қажет сөз бен сөз тіркестерін жаз:
1.(Қызыларай)________ – Сарыарқаның ең биік тауы
2.Биік нүктесі__________( Ақсораң – 1565м)
3. Солтүстік беткейлерінде__________ (қарағайлы орман ) өседі.
4._________ (Қорғалжын)қорығы орналасқан.
5. ________(Ертіс -Қарағанды)каналы салынған.
2-топ: «Еркін хат жазу» Оқушылар бүгінгі тақырып бойынша хат жазады.
3-топ: Сәйкестендіру кестесі.
1.Баянауыл 1.1300 м
2. Кент 2. көмір
3. Шыңғыстау 3. мыс
4. Қарағанды 4. 950м
5. Жезқазған 5. 1460 м
5.Сабақты бекіту.
Барлық топқа ортақ тапсырма.Рәмізің сал.
Егер басқа ғаламшардан келгендерге,Сарыарқаны бейнелеп түсіндіру керек.Сендер оны қалай суреттер едіңдер?
Қорытындылау кезеңі.
1.Сөздер банкісі.Оқушылар бүгінгі өткен тақырыппен байланысты сөздерді келесі бөлікке көшіреді.
Сөздер банкісі Біздің тақырып
Жайық,Жем,Есіл,
Қызыларай,Каспий,Көкшетау,
Бекіре,Тобыл,Ойпат,
Ұлытау,Қарқаралы
Бағалау.
Үйге тапсырма беру: 1. Сарыарқа тақырыбын оқып келу.
2. Балқаш көлінің экологиясы бойынша суреттер салып, жоба дайындау.
