География - 6 класс

Я, Оспанов Еркин Амангазинович проживающий в Казахстане хочу опубликовать свои уроки на вашем сайте. Я учитель по географии и истории. Наша страна богата природой.В нашем маленьком районе есть всем известный озера Алаколь, а также мой родной край богат истоическими эпохами. На своих уроках всегда гордостью делюсь об этом учениками. Так как я учитель истории, мне не хватает общения. Впредь я надеюсь на новые обмен творчество мне поможет ваш сайт. Думаю что у всех есть чем поделится.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«География - 6 класс»

Сыныбы: 6 Күні: 02.09.15

Тақырыбы: Физикалық география нені оқытады?

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға физикалық география пәні, мақсаттары, міндеттері, мазмұны жөнінде түсіндіру.

Дамыту: Өз бетінше ізденіспен шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге дағдыландыру. Өз ойларын еркін де сауатты, нақты жеткізу қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Кіріспе сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап.

2. Әңгіме-дәріс

Сабақтың көрнекілігі: Д.ж. картасы, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Жаңа сабақты өту.

Біз биыл алдымызға жаңа оқу жылында өзгеше физикалық география деп аталатын оқулықты оқып танысқалы отырмыз.Яғни биылғы оқу жылынан бастап география пәнін оқып үйренуге кірісесіңдер.Бұл оқулық ең ежелгі ғылымдардың бірі.Грек тілінде «гео»-жер, «графо»-сипаттап жазу.Сонымен «География» сөзі жерді сипаттап жазу дегенді білдіреді. Бұл атауды біздің заманымыздан бұрын ежелгі грек ғалымдары қолданған.

Ұзақ уақыт бойы география Жер бетінің табиғатын, халқын және оның шаруашылығын сипаттайтын ғылым ретінде дамып келді. Ол тек ΧΙΧ ғасырда ғана өзінің зерттейтін нысаны бар физикалық және экономикалық ғылым салаларына бөлінді.

Физикалық география (табиғат денесі мен құбылыстардың жеке бөліктерінің таралу заңдылықтарын және олардың себебін зерттейді. Өнеркәсіп пен ауылшаруашылығы тұрмысы , көлік, халқының орналасу заңдылығын экономикалық география міндетіне жатады. Физикалық география жарты шары мен ерекшеліктерін зерттейді. Ал аймақтың физикалық географиясы ж. б. жеке бөлікке, материктерге, елдерге қарастырады. Биыл біз жалпы физикалық географияны оқимыз. Табиғат жағдайы туралы мағлұмат аламыз. Ол бастапқы курс деп аталады. География ғылымы ежелгі грекияда туған. Б.з.б.ΙΙΙ ғасырда өмір сүрген. Эратосфен өзінің жерді сипаттаған еңбегін «География» деп атаған. Ұзақ уақыт бойы география жаңа жерді сипаттаумен айналысатын ғылым ретінде болды. XIX ғасырда бүкіл Жер шарында ашылмаған жер қалмады. Географияның міндеті де өзгерді. Дене құбылыстардың таралуын сипаттап қана қоймай, оның себебін де түсіндіретін ғылымға айналды. Қазір адамдардың айнала қоршаған ортаға әсері ұлғайып, Жер шарын қамтыды. Адамдардың іс-әрекетінен жер бедері, климат жағдайы өзгеруде. Қолдан бөгендер жасалса, ал кей жерде Арал суы жойылуда. Сондықтан да география ғылымының алдында табиғатты қорғау, оны тиімді пайдалану шарасы жүзеге асыру міндеті қойылған. Ірі су электр станцияларын салуға байланысты табиғаты өзгереді. Тиімсіз және тиімді жағы қандай болмақ деген мәселе туады. Оған физикалық география маманы зерттеу жүргізіп болжам жасайды. География ғылымы өнеркәсіп пен ауылшаруашылығы саласын орналстыруға жобалау жұмыстары да өз үлесін қосады. Бұл оқулық жер бетіндегі планетаға тән заңдылықтарды қарастырады. Мысалы: күн жүйесі, пішіні мен мөлшері жер бетінің план мен картадағы бейнеленуі, Жер қабаттары олардың өзара әрекеттестігі туралы ұғым беріледі.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. «География» ұғымы қандай мағана береді?

2. География қанша бөліктен тұрады?

3. Дүние бөліктерінің, карталардың пайда болу тарихы.

V. Қорытындылау Грек тілінде «гео»-жер, «графо»-сипаттап жазу.Сонымен «География» сөзі жерді сипаттап жазу дегенді білдіреді

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.§1 4-5 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі

Сыныбы: 6 Күні: 03.09.15.

Тақырыбы: Саяхатшылар, зерттеушілер.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға физикалық география пәні, мақсаттары, міндеттері, мазмұны жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап.

2. Әңгіме-дәріс

Сабақтың көрнекілігі: Д.ж. картасы, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Жаңа сабақты өту.

География-ең ежелгі ғылымдардың бірі. Грек тілінде «гео-жер», «графо-жазу». Сонымен «география» сөзі «жерді сипаттап жазу» дегенді білдіреді. Ол бүкіл жер бетінің және оның жеке бөліктерінің табиғат жағдайларын, халқының шаруашылығы мен әлеуметтік тұрмысын зерттейді. География негізінен физикалық және экономикалық география болып екіге бөлінеді. География ғылым ретінде ежелгі грекияда туған. Б.з.б. ІІІ ғасырда өмір сүрген грек ғалымы Эратосфен өзінің Жерді сипаттауға арналған еңбегін «География» деп атаған. Гректер ғылымға тұңғыш рет дүние бөліктері туралы ұғым енгізіп, Еуропа мен Азияны бөлді. Рим ғалымдары оған Африканы қосты. ХVғ. соңы мен ХVІІғ. ортасын «Ұлы географиялық ашулар заманы» деп атайды. ХVғ. атақты неміс картографы Мартин Бехаймның глобусында Еуропа, Азия және Африка бейнеленген. Ұлы географиялық ашулардың нәтижесінде д.ж. картасына Африканың бүкіл оңтүстік бөлігі, Солтүстік және Оңтүстік Америка, Аустралия материктері, Тынық мұхит енді. 1519-1522 ж.ж. Испаниядан шыққан Фернан Магеланның экспедициясы тұңғыш рет д.ж. айнала жүзді. ХХ ғ. 2-жартысында Жер шарындағы ең соңғы ашылған материк Антарктиданы және мұхиттар мен атмосфераны зерттеу қолға алынды.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1.География ғылымы нені зерттейді? Оның қандай салалары бар?

2.Физикалық география мен экономикалық география неліктен біртұтас ғылым деп есептелінеді?

3.География ғылымының адам тіршілігі үшін маңызы неде

4.Қазіргі заманда география ғылымының алдына қандай міндеттер

қойылады?

V. Қорытындылау . ХVғ. соңы мен ХVІІғ. ортасын «Ұлы географиялық ашулар заманы» деп атайды.

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.§2 6-9 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі

Сыныбы: 6 Күні: 08.09.15.

Тақырыбы: Табиғат құбылыстарын бақылауды ұйымдастыру.

Мақсаты:

Білімділік: География пәні нені оқытады,жер туралы географиялық білімнің дамуы,жер шары туралы ежелгі заманғы түсініктер, география ғылымының саласы мен ерекшелігін түсіндіріп білімді кеңейту

Дамытушылық: Оқушыларды тақырыптар мазмұны бойынша, жұмыс барысында жергілікті жердің планы, глобус атлас, кескін және географиялық карталармен, баяндап, сипаттау,түсіндіре білуге,бағалай, болжай білуге ойларын дамыту.

Тәрбиелік: Оқушылардың ой-өрісін,табиғат пен қоғамның ара қатынасын,алған білімдерін өмірдің кез келген жағдайларында қолдана білуі,картаны пайдалана отырып өз бетінше жан-жақты жұмыс жасауға тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап.

2. Әңгіме-дәріс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. «География» ұғымы қандай мағана береді?

2. География қанша бөліктен тұрады?

3. Дүние бөліктерінің, карталардың пайда болу тарихы.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Физикалық география (табиғат денесі мен құбылыстардың жеке бөліктерінің таралу заңдылықтарын және олардың себебін зерттейді. Өнеркәсіп пен ауылшаруашылығы тұрмысы , көлік, халқының орналасу заңдылығын экономикалық география міндетіне жатады. Физикалық география жарты шары мен ерекшеліктерін зерттейді. Ал аймақтың физикалық географиясы ж. б. жеке бөлікке, материктерге, елдерге қарастырады. Биыл біз жалпы физикалық географияны оқимыз. Табиғат жағдайы туралы мағлұмат аламыз. Ол бастапқы курс деп аталады. География ғылымы ежелгі грекияда туған. Б.з.б.ΙΙΙ ғасырда өмір сүрген. Эратосфен өзінің жерді сипаттаған еңбегін «География» деп атаған. Ұзақ уақыт бойы география жаңа жерді сипаттаумен айналысатын ғылым ретінде болды. XIX ғасырда бүкіл Жер шарында ашылмаған жер қалмады. Географияның міндеті де өзгерді. Дене құбылыстардың таралуын сипаттап қана қоймай, оның себебін де түсіндіретін ғылымға айналды. Қазір адамдардың айнала қоршаған ортаға әсері ұлғайып, Жер шарын қамтыды. Адамдардың іс-әрекетінен жер бедері, климат жағдайы өзгеруде. Қолдан бөгендер жасалса, ал кей жерде Арал суы жойылуда. Сондықтан да география ғылымының алдында табиғатты қорғау, оны тиімді пайдалану шарасы жүзеге асыру міндеті қойылған. Ірі су электр станцияларын салуға байланысты табиғаты өзгереді. Тиімсіз және тиімді жағы қандай болмақ деген мәселе туады. Оған физикалық география маманы зерттеу жүргізіп болжам жасайды. География ғылымы өнеркәсіп пен ауылшаруашылығы саласын орналстыруға жобалау жұмыстары да өз үлесін қосады. Бұл оқулық жер бетіндегі планетаға тән заңдылықтарды қарастырады. Мысалы: күн жүйесі, пішіні мен мөлшері жер бетінің план мен картадағы бейнеленуі, Жер қабаттары олардың өзара әрекеттестігі туралы ұғым беріледі.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1.География ғылымы нені зерттейді? Оның қандай салалары бар?

2.Физикалық география мен экономикалық география неліктен біртұтас ғылым деп есептелінеді?

V. Қорытындылау . ХVғ. соңы мен ХVІІғ. ортасын «Ұлы географиялық ашулар заманы» деп атайды.

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.§2 6-9 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі

Сыныбы: 6 Күні: 10.09.15.

Тақырыбы: Жердің-Күн жүйесіндегі орны

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға Жердің-Күн жүйесіндегі орны, маңызы, ерекшелігі жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Топтастыру.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Тірек-сызба.

3. Б.Ү.Ү. кестеі. 6. Кестемен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. «География» ұғымы қандай мағана береді?

2. География қанша бөліктен тұрады?

3. Дүние бөліктерінің, карталардың пайда болу тарихы.

4. «Ұлы географиялық ашулар заманындағы» жаңалықтары.

5. Қазіргі кездегі географиялық зерттеулер.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Топтастыру арқылы оқушыларға 9 ірі аспан денелері түсіндіріледі.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Күн жүйесіндегі ірі аспан денелері.

2. Күн жүйесіндегі ұсақ денелер.

3. Жердің пішіні.

4. Жердің мөлшері.

5. Жердің Күн жүйесіндегі орны және оның мәні.

V. Қорытындылау . ХVғ. соңы мен ХVІІғ. ортасын «Ұлы географиялық ашулар заманы» деп атайды.

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.§3 12-14 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі

Сыныбы: 6 Күні: 15.09.15.

Тақырыбы: Жер беті бейнесінің түрлері

Білімділік: Оқушыларға Жердің өз білігін және Күнді айналуы, оның географиялық маңызы жөнінде түсіндіру.

Дамыту: Сана сезімді ойлау қабілеттілігін дамыту. Оқушыларды тақырыптар мазмұны бойынша, жұмыс барысында жергілікті жердің планы, глобус атлас, кескін және географиялық карталармен, баяндап, сипаттау,түсіндіре білуге,бағалай, болжай білуге ойларын дамыту.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап.

2. Әңгіме-дәріс.

3. Кестемен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Күн жүйесіндегі ірі аспан денелері.

2. Күн жүйесіндегі ұсақ денелер.

3. Жердің пішіні.

4. Жердің мөлшері.

5. Жердің Күн жүйесіндегі орны және оның мәні.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Жер-шар тәріздес дене. Жердіңөлшемдері. жердіңғарыштан түсірілген суреті оның пішіні шар тәріздес екендігіне күмән келтірмейді. Жердің пішіні мен мөлшері туралы түсінк ғасырлар бойы қалыптасып ,ұзақдаму кезеңінен өтті. ежелгі халыхтар «Жер тегіс, оның үстінде аспан күмбезі төңкерілген» деп ойлаған. алайда бақылап тұрған адамға көкжиек сызығының шеңбер тәріздес болып көрінуі бара-бара басқа ой туғызады.Түрлі қосалқы белгілерді бақылаудың нәтижесінде ежелгі грек ғалымдары «Жер шар тәріздес» деген пікір ұсынды (олар қандай белгілер?). Дегенмен бұл пікір бірден қолау таба қойған жоқ.Кейінірек, орта ғасырлардың соңына қарай дүние жүзін айналу саяхаттарынан кейін ғана «Жер шар тәрізді» деген пікір түпкілікті дәлелденді.Түрлі өлшем жұмыстары жүргізіліп, жер меридианының ұзындығы,диаметрінің мөлшері анықталды.Жер бетіндегі дәл өлшеулер біздің планетамыздыңнақты шар емес,полюстері жағынан сәл қысыңқы келетіндігін көрсетті.Жердің полюстік радиусы экваорлық радиусынан шамамен 21 км қысқа болып шықты. Бұл айрма бүкіл Жер өлшемімен салыстырғанда тым мардымсыз.Сондықтан Жер радиусы6371 км болатын шар деп есептелінді.Жер экваторының ұзындығы 40 000 км.осы орайда «Жердің шар тәріздес екендігін неге бақамаймыз?»деген заңды сұрақ туады.Оған себеп, тегіс жерде тұрған бақылаушы айнала төңірегіндегі 4-5 км қашықтыққа дейін ғана көз жібере алады.Ал шаодың ондай шағын бөлігі оған тегіс болып көрінеді.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

1. Жердің өз білігінен айналуы.

2. Жердің Күнді айналуы.

3. Жыл мезгілдері не себепті ауысады?

4. «Кібісе жылы» дегеніміз не?

5. Жердің орбита кеңістігінде орналасуы.

V. Қорытындылау . Жердің полюстік радиусы экваорлық радиусынан шамамен 21 км қысқа болып шықты.

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §4,5 14-19 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі

Сыныбы: 6 Күні: 17.09.15.

Тақырыбы: Масштаб.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға масштаб және олардың түрлері, маңызы, міндеті жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Географиялық есеп.

3. Тірек-сызба.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Күн жүйесіндегі ірі аспан денелері.

2. Күн жүйесіндегі ұсақ денелер.

3. Жердің пішіні.

4. Жердің мөлшері.

5. Жердің Күн жүйесіндегі орны және оның мәні.

ІІІ. Жаңа сабақ.

3. Географиялық есеп.

Масштабы: 1:1000000 картадан

Алматы-Астана

Астан-Тараз

Тараз-Шымкент

Мәскеу-Астана

Қалаларының арақашықтығын анықтау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау . Жер бетінде өлшенген қашықтықты қағазға түсіргенде қанша рет кішірейтілгендігін көрсететін бөлшек сан масштаб (немісше мас-өлшеу,штаб-таяқ) деп аталады.

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §8 24-25 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі

Сыныбы: 6 Күні: 22.09.15.

Тақырыбы: Жергілікті жерді бағдарлау. Азимут. Жер бетінде қашықтықты өлшеу.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға жергілікті жерді бағдарлау, азимут, жер бетінде қашықтықты өлшеу жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 2. Әңгіме-дәріс. 3. Кестемен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Жердің өз білігінен айналуы. 2. Жердің Күнді айналуы. 3. Жыл мезгілдері не себепті ауысады? 4. «Кібісе жылы» дегеніміз не?. 5. Жердің орбита кеңістігінде орналасуы.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Жер бетіндегі зат	Көрінетін қашықтық
Жеке үй	5 км
Үйдің терезесі	4 км
Шатырдағы мұржа	3 км
Жеке ағаш және жеке адам	2 км
Терезе рамасының ағаштары	500 м
Шатырдың тақтайлары	200 м
Адамның көзі, мұрны, саусақтары	60-70 м
Көздің аласы	20 м

. Компас құрылысымен таныстыру.

С (0⁰)

Б (270⁰) Ш (90⁰)

О (180 ⁰)

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Азимут деген не?

2. Азимут неше градустың аралығында өлшенеді?

3. Қашықтықты өлшеу тәсілдері.

4. Қадамның орта мөлшерін қалай табуға болады?

5. Көкжиек тұстарына қандай градустар сәйкес келеді?

V. Қорытындылау . Белгілі бір зат пен солтүстік бағыты арасындағы бұрышты азимут деп атайды

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §7 21-23 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі

Сыныбы: 6 Күні: 23.09.15.

Тақырыбы: Жер беті элементтерінің планда бейнеленуі

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға жергілікті жердің планы, шартты белгілер жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 5. Тірек-сызбамен жұмыс.

2. Әңгіме-дәріс.

3. Кестемен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Масштаб дегеніміз не?

2. Масштабтың қанша түрі бар?

3. Сан масштаб.

4. Атау масштаб.

5. Сызық масштаб.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Пландағы обьектілер	Түсі
Су айдындары	Көгілдір
Орман	Жасыл
Бұта өсімдігі қаулап өскен жер	Солғын жасыл

Тірек-сызба арқылы пландағы шартты белгілер түсіндіріледі.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. План деген не? 2. Пландағы обьектілердің түсі. 3. Шартты белгілер.

4. План не үшін қажет? 5. Планның маңызы.

V. Қорытындылау . Планда обьектілер шартты белгілермен белгіленеді

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §9 26-30 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі

Сыныбы: 6 Күні: 29.09.15.

Тақырыбы: Жергілікті жердің планын, топографиялық картаны, сызбанұсқаларды оқу.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға жергілікті жердің планын, топографиялық картаны, сызбанұсқаларды оқу, абсолют және салыстырмалы биіктіктер, горизонталь, бергштрих жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Тірек-сызба.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. План деген не?

2. Пландағы обьектілердің түсі.

3. Шартты белгілер.

4. План не үшін қажет?

5. Планның маңызы.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Сонымен жер бетінің планын ұшақтан фотосуретке негізделіп жасалады.Тағы да шағын жердің планын жер бетінде өлшеу арқылы да жасауға болады.Ол яғни дайындық жұмыста жасалынады.Үлкендігі 40/30см арша тақтайға (планшетке) тығыз ақ қағаз жапсырылады.Оның сол жақтағы жоғарғы бұрышына сүргішпен «С» әрпін ұшақтан жоғары қаратып компас бекітіледі.Қағаздың сол шетіне солтүстік-оңтүстік бағытын көрсететін бағдарша,төменгі жағынан сызық масштаб сызылады.Оны алынған сандық масштабқа сәйкес белгілеп жазу керек.Кез келеген нүктеде жер бетін түсіру планшет,компас б/ша бағдарланады.Ол үшін магнит тілінің бағытына қағазға сызылған бағдаршаның бағытына сәйкес келгенге дейін бұру керек.Енді планшет планшет жұмысы дайын.Планға түсіретін жердің мөлшеріне қарай әр түрлі әдістер қолданылады.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

Горизонтальдар	Биіктіктері бірдей нүктелерді қосатын қисық сызықтар.
Бергштрих	Горизонтальдарға кесе-көлденең қойылған сызықтар.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. План деген не? 2. Пландағы обьектілердің түсі. 3. Шартты белгілер.

4. План не үшін қажет? 5. Планның маңызы.

V. Қорытындылау . Планда обьектілер шартты белгілермен белгіленеді

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §10 30-31 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі

Сыныбы: 6 Күні: 01.10.15.

Тақырыбы: Жергілікті жердің планын түсіру, негізгі тәсілдер мен іс-әрекеттер.

Мақсаты:

Білімділік: Жердің планын түсіру,нүктеден бағыт қалай жүргізіледі,қашықтық қалай анықталып,белгіленетіні жайында,жер бетін планға қандай әдістермен түсіретіні жайлы жаңа білім беру.

Дамытушылық: Оқушыға –өзбетімен карта сызба жасату арқылы логикалық ойлау қабілеттілігін дамыту.Оқушының картамен,кескін картамен жұмыс істеу дағдысын қалыптастыру.

Тәрбиелік: Елін сүйетін азамат тәрбиелеу.Бірнеше карта түрлерін алып салыстырмалы түрде анализ жасай білуге

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Тірек-сызба.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. План деген не?

2. Пландағы обьектілердің түсі.

3. Шартты белгілер.

4. План не үшін қажет?

5. Планның маңызы.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Айналаны нысаналау әдісі қағазға өзі тұрған нүкте белгіленеді.(А-нүкте) Одан әрә ағашқа (1) өзеннің иілістеріне қарай (2,3,4,5-нүктелер) көздеп сызықтар жүргізеді.Нысанаға дейін қашықтықтар тікелей өлшенеді. Сзықтық масштаб сәйкес келеді.Жеке ағаш, өзен, бұта және шалғын шартты белгілермен белгіленеді.Көлденең сызықтар әдісі жолға жақын, екі қапталда орналасқан заттарды планға түсіру үшін қолданылады. Бұл әдіс орманның, тоғайдың, өзеннің және т.б. иректелген жиек сызығын түсіруге қолайлы.Айналып шығу әдісі. Егер планға түсірілетін жер аумақты болса, оны түгелдей айналып шығуға тура келеді. Айнала жүру жолы ретінде кәдімгі жол, өзен бойы, сайдың табаны, тоғайдың шеті және т.б. таңдап алынады. Бұл жағдайда жер бетін планға түсірудің басқа әдістері аралас қолданылады.

Жұмыс мына ретпен атқарылады.

*Әр нүктеде планшет компос бойынша және жер бетіндегі заттарға сәйкестендіріліп бағдарланады.

*Төңіректегі заттар планға түсірілгеннен кейін келесі нүкте нысанға алынып, сол бағытта сызық сызылады.

*Бір нүктеден екінші нүктеге дейінгі қашықтық өлшеніп, алынған масштабқа сәйкес белгіленеді.

*Жолдың екі жағынжағы заттар көлденең сызық немесе айнала нысаналау әдісімен түсіріледі.

Қорытынды жұмыстар. Дала жұмыстары аяқталғаннан кейін түсірілген план үйде өңдеуден өткізіледі. Қойылған нүктклкр, олардың аралықтарындағы және қосымша нысаналау сызықтары өшіріледі. Жер бетіндегі заттардың шартты белгілері қойылады, қажетті түсінік жазулары жазылады.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. План деген не? 2. Пландағы обьектілердің түсі. 3. Шартты белгілер.

4. План не үшін қажет? 5. Планның маңызы.

V. Қорытындылау . Планда обьектілер шартты белгілермен белгіленеді

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §10 31-32 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі

Сыныбы: 6 Күні: 8.10.15.

Тақырыбы: Глобус – Жердің дәл үлгісі.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға глобус, оның жер шарының моделі екендігін, меридиандар мен параллельдер жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 5. Тірек-сызбамен жұмыс.

2. Әңгіме-дәріс.

3. Топтастыру.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Абсолют биіктік.

2. Салыстырмалы биіктік.

3. Горизонтальдар.

4. Бергштрих.

5. Биіктік өлшеитін құрал.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Жердің нақты үлгісі – глобус. (латынша глобус-шар). Бұлай деп глобус Жердің шар тәріздес пішінін дәл көрсететіндіктен ғана емес, сонымен бірге Жер бетіндегі материктердің, мұхиттардың, аралдардың, теңіздердің, көлдердің және т.б. пішінін, олардың бір-бірімен салыстырмалы мөлшерін, алып жатқан орындарын ешқандай бұрмалаусыз дәл бейнелеуіне байланысты айтылған. Глобуста меридиандардың солтүстік және оңтүстік полюстерді бастыра жүргізілген шеңберлер екендігін білеміз.(латынша меридиан – талтүстік). Барлық меридиандардың ұзындығы бірдей.

Параллельдер – меридиандарға кесе-көлденең жүргізілген шеңберлер (грекше параллель – қатар жүруші). Ең ұзын параллель – экватор (латынша экватор – теңдеуші). Жер экваторының ұзындығы 40000 км-ден артығырақ.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Глобус деген не? 2. Меридиан. 3. Паралелл. 4. Меридианның 1⁰ доғасының ұзындығы. 5. Мектепте қолданылатын глобус масштабтары.

V. Қорытындылау . Глобус – Жердің нақты үлгісі

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §11 32-34 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі

Сыныбы: 6 Күні: 13.10.15

Тақырыбы: Географиялық карталар, олардың жіктелуі.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға географиялық карталар, түрлері, қасиеттері, заңдылықтары жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Тірек-сызбамен жұмыс.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Б.Ү.Ү. кестесі.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Глобус деген не? 2. Меридиан. 3. Паралелл. 4. Меридианның 1⁰ доғасының ұзындығы.

5. Мектепте қолданылатын глобус масштабтары.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Жер бетіндегі заттар мен құбылыстарды мейлінше толық көрсету үшін оның жазықтықтағы сызбасы – карта жасалады. Картаның басты артықшылығы – оның жер бетін түгелдей немесе жеке бөліктерге бөліп, ірі масштапта бейнелеуге мүмкіндік беретіндігі. Бірақ қандай жағайда да шардың бетін жазықтыққа түсіріп бейнелегенде еріксіз ауытқушылық пайда болады.

Жер бедерінің бейнеленуі	Жер бедері қат-қабат бояулармен көрсетіледі.
Жер беті суларының бейнеленуі	Көгілдір немесе көк түспен бейнеленеді.
Елді мекендердің бейнеленуі	Елді мекендердің алып жатқан орнына дөңгелек қойылады.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1 Неліктен глобус Жердің нақты үлгісі деп аталады?

2. Географиялық ендік, географиялық бойлық деген не?

3. Қай меридиан бастапқы меридиан деп аталады?

V. Қорытындылау . Жер бетіндегі заттар мен құбылыстарды мейлінше толық көрсету үшін оның жазықтықтағы сызбасы – карта жасалады. Картаның басты артықшылығы – оның жер бетін түгелдей немесе жеке бөліктерге бөліп, ірі маасштабта бейнелеуге мүмкіндік беретіндігі.

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §12 36-38 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі

Сыныбы: 6 Күні: 15.10.15

Тақырыбы: Глобустағы және географиялық картадағы градус торы, географиялық ендік .

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға географиялық координаталар, ендік және бойлық жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Тірек-сызба. 6. Топтастыру.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1 Неліктен глобус Жердің нақты үлгісі деп аталады?

2. Географиялық ендік, географиялық бойлық деген не?

3. Қай меридиан бастапқы меридиан деп аталады?

ІІІ. Жаңа сабақ.

Солтүстік ендік	Экватордан солтүстік полюске дейінгі 0⁰ пен 90⁰ дейінгі аралық есептеледі.
Оңтүстік ендік	Экватордан оңтүстік полюске дейінгі 0⁰ пен 90⁰ дейінгі аралық есептеледі.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1.Неліктен глобус Жердің нақты үлгісі деп аталады?

2.Географиялық ендік дегеніміз не?

3.Географиялық бойлық дегеніміз не?

4.Меридиан және пареллель дегеніміз не?

5.Жер бетін картаға еш бұрмаламай, дәл түсіруге болмайтыны неліктен?

6.Дүние жүзінің жарты шарлардың жеке мемлекеттердің карталарында бұрмалану мөлшері қалай өгереді?Неліктен?

V. Қорытындылау . Глобустың және карталардың өн бойында меридиандар мен паралельдер тұрақты түрде белгілі бір градус сайын жүргізіледі. Сондықтан меридиандар мен паралель сызықтарының қиылысуынан пайда болған тор градус торы деп аталады.

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §12 36-38 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі

Сыныбы: 6 Күні: 20.10.15.

Тақырыбы: Географиялық бойлық, географиялық координаталар ұғымы және координатты анықтау .

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға географиялық координаталар, ендік және бойлық жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Тірек-сызба. 6. Топтастыру.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1 Неліктен глобус Жердің нақты үлгісі деп аталады?

2. Географиялық ендік, географиялық бойлық деген не?

3. Қай меридиан бастапқы меридиан деп аталады?

ІІІ. Жаңа сабақ.

Меридиан бойынша тілімдерден құрастырылған Дүние жүзі картасында меридиандар - өзара тең,түзу сызықтар.Паралелъдер олардың кесе – көлденең түзу сызықтар түрінде жүргізілген. Олардың ұзындықтары экватордан полюстерге қарай глобустағыдай қысқара беремйді, бір – бірімен тең қалпын сақтаған.

Меридиан мен параллель сызықтарының көмегімен картадан географиялық координаталарды оңай анықтауға болады. Ол үшін ең алдымен нүктенің қандай ендіктердегі паралельдердің және қандай бойлықтардағы меридиандардың аралығында орналасқандығын білу керек. Мысалы, нүкте 40 ° пен 45° солтүстік ендіктердің, 70 ° пен 75° шығыс бойлықтарының аралығында жатыр делік. Ендікті дәлірек анықтау үшін сызғышпен екі паралельдің ара қашықтығын ( АВ ) және төменгі паралеьдерден нүктеге дейінгі қашықтығы ( АН ) өлшейміз. Картада АВ 5 ° - қа тең.

АВ - 5 °

АН – х

АН қашықтығының градус мөлшерін 40 °-қа қосамыз. Егер картаданАн қашықтығының орнына ВН қашықтығын өлшесек, табылған шаманы 45 °-тан алып тастар едік. Бәрібір нәтижесі бірдей.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1.Неліктен глобус Жердің нақты үлгісі деп аталады?

2.Географиялық ендік дегеніміз не?

3.Географиялық бойлық дегеніміз не?

4.Меридиан және пареллель дегеніміз не?

5.Жер бетін картаға еш бұрмаламай, дәл түсіруге болмайтыны неліктен?

6.Дүние жүзінің жарты шарлардың жеке мемлекеттердің карталарында бұрмалану мөлшері қалай өгереді?Неліктен?

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §13 38-39 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі

Сыныбы: 6 Күні: 22.10.15.

Сарамандық жұмыс №2

Тақырыбы: План және карта

Мақсаты: Оқушылар карта және глобустан қашықтықты өлшеу, географиялық коордигаталарды табу, шартты белгілерді білуі тиіс.

Көрнекілік: Карта, атлас, глобус т.б.

Жоспары

1.Масштабы 1 см-де 80 км

Алматы-Өскемен

Алматы-Петропавл

Алматы-Атырау қалаларының арақашықтығы қанша км?

2.Астана, Мәскеу қалаларының географиялық координаталарын тап?

3.Топографиялық диктант

Оқушылар шығып жетті арқылы өтіп келді. су ішіп,

айналып өтіп үйге қайтты.

Бос орындарға мына сөздердің шартты белгілерін салыңыздар.

Өзен, мектеп, ағаш көпір, көл, қырқылған орман, құдық, орман жолы.

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. Кескін карта

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі

Сыныбы: 6 «А» Күні: 28.10.14

Тақырыбы: Географиялық картада биіктіктер мен тереңдіктердің бейнеленуі.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға географиялық картада биіктіктер мен тереңдіктердің бейнеленуі, оқу, абсолют және салыстырмалы биіктіктер, горизонталь, бергштрих жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Тірек-сызба.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. План деген не? 2. Пландағы обьектілердің түсі. 3. Шартты белгілер.

4. План не үшін қажет? 5. Планның маңызы.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Жер бетіндегі кез келген нүктенің басқа бір нүктеден биіктік айырмасы салыстырмалы биіктік деп аталады. Мәселен, төбенің басы етегінен 20 м биік десек, бұл салыстырмалы биіктік болады.

Жер бетіндегі салыстырмалы биіктіктер деңгейлегіш құралдарлың көмегімен анықталады.Қарапайым деңгейлегішті қолдан жасап алуға болады.Ұзындығы 1метр таяқтың басына өңделген бір қысқа ағашты нысана ретінде кесе-көлденең қағады. Нысананың дұрыс горизанталь тұруын жіпке байланған салмақты темір шығыршықпен тексеріп отырады.

Горизонтальдар.

Жергілікті жердің планында және топографиялық картада жер бетінің ой – қыры горизонталь сызықтармен бейнеленеді ( грекше горизон – шектеуші ).

Жергілікті жердің планында және топографиялық картада жер бетінің ой-қыры горизанталь сызықтармен белгіленеді.

Горизонтальдар деп биіктіктері бірдей нүктелерді қосатын қисық сызықтарды айтады.

Горизонтальдар топографиялық картада белгілі бір биіктік сайын жүргізіледі. ( 1 м, 2,5 м, 5 м, 10 м т.с.с ). Бұл мөлшер картаның масштабына және жер бедерінің ыңғайына қарай белгіленеді. Мәселен, 1: 10 000 масштабтағы топографиялық картада горизонтальдар тегіс жазықта 2,5 м сайын, ал қыратты жерде 5,0 м сайын жүргізіледі.

Горизонтальдар	Биіктіктері бірдей нүктелерді қосатын қисық сызықтар.
Бергштрих	Горизонтальдарға кесе-көлденең қойылған сызықтар.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. План деген не? 2. Пландағы обьектілердің түсі. 3. Шартты белгілер.

4. План не үшін қажет? 5. Планның маңызы.

V. Қорытындылау . Планда обьектілер шартты белгілермен белгіленеді

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §13 39-40 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева

Сыныбы: 6 «А» Күні: 17.11.14

Тақырыбы: Жердің құрылысы, негізгі ұғымдар.

Мақсаты:

Білімділік:Оқушыларға Жердің сыртқы құрылысы, жер қабықтары, жердің ішкі құрыысы туралы толық мағлұматтар беру.

Дамытушылық:Қосымша материалдарды пайдалана отырып, оқушылардың білімін дамыту.Оқушыға –өзбетімен карта сызба жасату арқылы логикалық ойлау қабілеттілігін дамыту.Оқушының картамен,кескін картамен жұмыс істеу дағдысын қалыптастыру.

Тәрбиелік: Оқушылардың пәнге сүйіспеншілігін арттыра отырып тәрбиелік түсінік беру. Жақсылап меңгеруге үйрету.Елін сүйетін азамат тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап 2. Әңгіме-дәріс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Карталардың жіктелуі. 2. Карталардың мазмұнына қарай жіктелуі. 3. Карталардың масштабына қарай жіктелуі. 4. Картаның бейнеленуі. 5. Топографиялық карталар.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Жердің ғарыштан түсірілген суретіне қарасақ, оның шар тәріздес екендігін айқын көреміз. Шардың беті буалдыр, көп жерін ақ шарбы жауып жатыр. Жер шарын ауа қабығы қоршағандықтан ол буалдырланып көрінеді. Ауа Жер шарын қалың қабат түрінде ең сыртынан қоршап тұрады. Оны атмосфера деп атайды (грекше атмос-бу, сфера-шар).

Ғарыштан қараған адам жер бетінің көбін су алып атқанын байқайды. Шынында да судың үлесіне жер бетінін жалпы көлемінің 2/3-сі тиеді. Оны гидросфера деп атайды.

Жерде тіршілік ететін микроскоптық бактериялардан бастап адамға дейінгі – түрлі организмдер Жердің айрықша қабығы – биосфераға атады (грекше био –су), яғни Жердің су қабығы деп атайды.Ол атмосфера мен гидросфера сияқты оқшау қабық құрамайды.Тіршілік ауада , суда және Жердің беткі қатты қабығында таралған.

Адам Жердің сыртқы қабықтары-атмосфера,гидросфера және биосфераны тікелей зерттей алады.Мұнан әрі қарай терең қабаттары қандай жыныстардан тұрады, олар қандай күйде деген сұрақтарға тек қосалқы белгілер бойынша, болжамды түрде ғана жауап беруге болады.Жер шарының ішкі құрылысы үш қабаттан тұратындығы анықталған.

Жердің ең сыртқы қабаты Жер қыртысы деп аталады.Оның төменгі шегі құрлық пен мұхиттардың астында жатады.Жер қыртысынан әрі шамамен 2900км тереңдікке дейін мантия орналасқан ( латынша мантия- шапан,жамылғы) .Жерқыртысы мен мантияның жоғарғы кристалдық тау жыныстарынан тұратын қабаты литосфера деп аталады (латынша литос- тас).Ғалымдар температура мантияның жоғарғы жағында +100-150 °С-тан төменгі шекарасында +3800°С-қа дейін баратын болу керек деп болжайды.Сондықтан литосфераның астыңғы қабатындағы тау жыныстары қоймалжың затқа айналады.

Жердің ең орталық өзегін ядро алып жатыр. Оның радиусы 3500км шамасында. Ядро темір мен никельден тұрады. Ол сыртқы және ішкі ядроға бөлінеді. Сыртқы ядро балқыған күйде, ал ішкі ядро қатты заттан тұратын болуы керек.

ІҮ. Сабақты бекіту

1.Атмосфера, гидроспера, биосфера неліктен Жер қабықтары деп аталады?

2.Жердің өзі қандай қабаттардан тұрады? Олар қандай күйде?

3. Дәптерлеріңе Жердің құрылысының сызбанұсқасын сызыңдар.

V. Қорытындылау . Жерде тіршілік ететін микроскоптық бактериялардан бастап адамға дейінгі – түрлі организмдер Жердің айрықша қабығы

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §15 45-46 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева Б.Б.

Сыныбы: 6 «А» Күні: 22.11.14

Тақырыбы: Тау жыныстары және минералдардың жіктелуі.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға жер қыртысын түзетін тау жыныстары, минералдар, олардың ерекшеліктері жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Кестемен жұмыс.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Б.Ү.Ү. кестесі.

3. Топтастыру.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Литосфералық тақталар.

2. Жердің ішкі құрылысы.

3. Қалқандар.

4. Геосинклиналдық белдеулер.

5. Жердің сыртқы құрылысы.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Магмалық жыныстар	Шөгінді жыныстар			Метаморфтық жыныстар
Магмалық жыныстар	Органикалық	Химиялық	Кесек	Метаморфтық жыныстар
Гранит	Әк тас	Тас тұзы	Қиыршық тас	Мәрмәр

ІҮ. Сабақты бекіту

1. Жер қыртысын түзетін тау жыныстары. 2. Магмалық жыныстар. 3. Шөгінді жыныстар.

4. Метаморфтық жыныстар. 5. Минералдар.

V. Қорытындылау . тау жыныстарының 3 түрі бар,терең жер қойнауындағы магмалық,метаморфтық яғни бір түрден екінші түрге айналған және жер бетіне жақын орналасқан шөгінді жыныстар.

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §17 49-51 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева Б.Б.

Сыныбы: 6 «А» Күні: 24.11.14

Тақырыбы: Литосфералық тақталар туралы ұғым.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға жердің құрылысы, литосфералық тақталар, олардың ерекшеліктері жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 5. Тірек-сызбамен жұмыс.

2. Әңгіме-дәріс. 6. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Топтастыру арқылы қалқандар, геосинклиналдар түсіндіріледі.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Литосфералық тақталар.2. Жердің ішкі құрылысы.3. Қалқандар.4. Геосинклиналдық белдеулер.5. Жердің сыртқы құрылысы.

V. Қорытындылау . Жер қыртысының тақталары көлденең бағытта жылжуымен қатар, жоғары- төмен бағытта да қозғалып тұрады. Осыған байланысты бұрын пайда болған таулар биіктейді, материктердің жеке бөліктері шөгеді.

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §16 47-49 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева Б.Б.

Сыныбы: 6 «А» Күні: 29.11.14

Тақырыбы: Жер қыртысының қозғалысы.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға Жер қыртысының қозғал түрлері, жер сілкіну, сейсмикалық белдеулер жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 5. Тірек-сызбамен жұмыс.

2. Әңгіме-дәріс. 6. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Жер қыртысын түзетін тау жыныстары.

2. Магмалық жыныстар.

3. Шөгінді жыныстар.

4. Метаморфтық жыныстар.

5. Минералдар.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Жер сілкіну	Жер қыртысы мен жоғары мантиядағы кенет ығысу және ыдыраулардың әсерінен татын жер асты дүмпулері мен жер бетінің тербеле қозғалуы.
Жер сілкіну ошағы	Жердің терең қойнауындағы тау жыныстары қабаттарының кенет жарылып, ығысатын жері.
Эпицентр	Ошақ дүмпуінің жер бетіне шығатын жері.
Сейсмикалық аймақ	Жер сілкіну жиі қайталанып тұратын аймақтар.
Сейсмограф	Жер қыртысының қозғалысын тексеретін құрал.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Жер қыртысының қозғалыстары.2. Жер сілкіну.3. Сейсмикалық аймақтар.

4. Жер сілкіну ошағы.5. Эпицентр.

V. Қорытындылау . Жер сілкіну дегеніміз – жер қыртысы мен жоғарғы мантияда ғы кенет ығысу және ыдыраулардың әсерінен туатын жер асты дүмпулері мен жер бетінің тербеле қозғалуы.

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §18 52-55 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева Б.Б.

Сыныбы: 6 «А» Күні: 02.12.14

Тақырыбы: Жанартаулар, ыстық бұлақтар, гейзерлер.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға жанартаулар, ысстық бұлақтар, гейзерлер, олардың пайдасы мен зияны, зардаптары жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Кестемен жұмыс.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Тірек-сызбамен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Б.Ү.Ү. кестесі.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Жер қыртысының қозғалыстары.

2. Жер сілкіну.

3. Сейсмикалық аймақтар.

4. Жер сілкіну ошағы.

5. Эпицентр.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Лава	Жер бетіне шыққанда ұшпа заттарынан айырылатын магма
Көмей	Магма ошағынан жоғарыға қарай өтетін өңеш
Кратер	Көмейден жоғарыдағы тостаған тәріздес ұңғы

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Жер қыртысының қозғалыстары.2. Жер сілкіну.3. Сейсмикалық аймақтар.

4. Жер сілкіну ошағы.5. Эпицентр.

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §19 56-58 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева Б. Б.

Сыныбы: 6 «А» Күні: 06.12.14

Тақырыбы: Құрлықтағы таулар, таулардың биіктігіне қарай бөлінуі.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға таулар, таулардың биіктігіне қарай бөлінуі, таулардың түрлері жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 5. Тірек-сызбамен жұмыс.

2. Әңгіме-дәріс.

3. Кестемен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Жанартаулар.

2. Ыстық бұлақтар.

3. Гейзерлер.

4. Сөнген жанартаулар.

5. Сөнбеген жанартаулар.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Таулар	Жер бетінің маңайындағы жазықтардан оқшау көтеріліп жатқан, қатты тілімденген, беткейлері қия, биік бөліктерді атайды
Тау жотасы	Таулардың бір-біріне жалғасып, созылып жатуы.
Таулы өлке	Тау жоталарының шоғырлануы
Тау торабы	Бірнеше тау жоталарының түйісетін жері

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Таулар дегеніміз не?

2. Тау элементтері.

3. Аласа таулар.

4. Орташа таулар.

5. Биік таулар.

V. Қорытындылау . Жер бетінің маңайындағы жазықтардан оқшау көтеріліп жатқан, қатты тілімденген, беткейлері қия, биік бөліктерін таулар деп атайды. Кейде таулар ондаған немесе жүздеген км/ге созылып жатады. Мұндай жалғаса тізіліп жатқан таулар тау жотасы деп аталады.

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §20 59-61 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева Б. Б.

Сыныбы: 6 «А» Күні: 08.12.14

Тақырыбы: Құрлықтағы жазықтар, олардың жіктелуі.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға таулар, таулардың биіктігіне қарай бөлінуі, таулардың түрлері жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 5. Тірек-сызбамен жұмыс.

2. Әңгіме-дәріс. 6. Топтастыру.

3. Кестемен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Таулардың пайда болуы. 2. Таулардың жасы.

3. Физикалық үгілу. 4. Химиялық үгілу. 5. Органикалық үгілу.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Ойпат (200 м-ден төмен)	Каспий маңы, Амазонка.
Қырат (200-500 м)	Үстірт.
Таулы үстірт (500 м-ден биік)	Орта Сібір таулы үстірті

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Жазық дегеніміз не?

2. Тегіс және төбелі жазықтар.

3. Жазықтардың биіктік айырмашылығы.

4. Жазықтардың пайда болуы.

5. Жазықтардың өзгеруі.

V. Қорытындылау . Құрлықтың көп бөлігін жазықтар алып жатыр. Жер бетінің аз тілімден ген , тегіс немесе белесті болып келген кең алқабын жазық деп атайды.

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §22 64-68 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева Б. Б.

Сыныбы: 6 «А» Күні: 13.12.14

Тақырыбы: Мұхит түбіндегі таулар мен жазықтар.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға мұхит түбіндегі таулар мен жазықтар, мұхит түбінің зерттелуі жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап

2. Әңгіме-дәріс

3. Топтастыру.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Жазық дегеніміз не?

2. Тегіс және төбелі жазықтар.

3. Жазықтардың биіктік айырмашылығы.

4. Жазықтардың пайда болуы.

5. Жазықтардың өзгеруі.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Мұхит түбін зерттеу адамдар теңіздерге саяхатқа шыққалы бері келе жатыр. Бұрынғы кезде теңіздің тереңдігін метр мен өлшесе, қазіргі кезде кемемен жүзу бағытында тереңдікті тез және үздіксіз өлшейтін құрал ойлап табылды ол – эхолот деп аталады (эхо - жаңғырық).

Эхолот мұхит түбін зерттеуге жол ашты. Онымен өлшеу жұмыстары дыбыстың суда таралу жылдамдығына байланысты. Дыбыстың суда таралу жылдамдығы 1 секундтта 1500 метр. Соған қарай мұхит тереңдігі неше метр екенін есептеп білуге болады.

Мұхит түбінің ең үлкен бөлігі қазаншұңқырларға тиеді. Қазаншұңқырлардың бедері жазық болып келеді.

Мұхит қазаншұңқырларының бетін шөгінді жыныстар басып жатады. Олар - әр – түрлі жәндіктердің сүйек-қаңқаларының қалдықтары немесе жанартау күлінің шөгіндісі. Мұхит түбіндегі шөгінділер оте баяу жиналады. Мұхит жазықтарана материктік қайраң да жатады.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

Мұхит түбінде жер бедерінің қандай түрлері болады?

Мұхит түбін зерттеудің қандай түрлерін білесің?

Мұхит ортасы жоталары қалай пайда болған?

Мұхит түбіндегі жазықтардың қандай түрлері бар?

V. Қорытындылау . Су бетіндегі және су астындағы бөліктерін қоса есептегенде мұхит түбіндегі таулардың біразының биіктігі құрлықтағы таулардан асып түспесе, кем түспейді

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §23 68-71 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева Б. Б.

Сыныбы: 6 «А» Күні: 15.12.14

Сарамандық жұмыс №3

Тақырыбы: Картадан ірі таулар мен жазықтардың географиялық орны мен биіктігін, жекелеген нысандардың биіктігі мен географиялық координаталарын анықтау.

Мақсаты: Оқушылар литосфера терминін, литосфералық тақталарды, тау жыныстары, олардың бөлінуін білуі тиіс.

Көрнекілік: Карта, атлас, оқулық т.б.

Жоспары.

1. Биіктігіне қарай таулар қаншаға бөлінеді?

Аласа таулар	Орташа биік таулар	Биік таулар

2. Биіктігіне қарай жазықтар қаншаға бөлінеді?

Ойпат	Қырат	Үстірт

3. Тау жыныстары, тегіне қарай қаншаға бөлінеді?

Тау жыныстары

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. Кескін карта

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева Б. Б

Сыныбы: 6 «А» Күні: 20.11.14.

Тақырыбы: Гидросфера, су аналымы туралы ұғым.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға гидросфера туралы ұғым, оның бөліктері, д. ж. су айналымы жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 2. Әңгіме-дәріс. 3. Топтастыру.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Климат деген не?2. Климаттың ендікке байланыстылығы.3. Климатқа мұхит пен теңіздің әсері.4. Климатқа жер бедерінің әсері.5. Климаттық белдеулер.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Топтастыру.

Топтастыру арқылы гидросфера құрамы түсіндіріледі.

3. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы гидросферадағы барлық су мөлшерлерін түсіндіру.

Су түрлері	Мөлшері
Барлық су	1,6 млрд км³
Мұхиттар мен теңіздер	96,5 %
Мұздықтар мен тұрақты қарлар	1,7 %
Жер асты сулары	1,7 %
Өзен, көл	0,06 %
Тұщы су	2,5 %

4. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы д.ж. су айналымын түсіндіру.

Мұхит булануы

Бұлт

Жауын-шашын

Құрлық суларына қосылу

Мұхитқа қосылу

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау Гидросфера жердің су қабаты

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.§35 111-112 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева Б.Б.

Сыныбы: 6 «А» Күні: 22.11.14.

Тақырыбы: Д.ж. мұхит және оның бөліктері .

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға д.ж. мұхит, қасиеттері, беткі ағыстары, су массалары, мұхиттағы тіршілік жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Кестемен жұмыс.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Тірек-сызбамен жұмыс.

3. Топтастыру.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Гидросфера дегеніміз не?

2. Гидросфераның құрамдас бөліктері?

3. Су мөлшерлері?

4. Д.ж. су айналымы?

5. Судың адам өміріне әсері?

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы д.ж. мұхит ерекшеліктерімен қасиеттерін түсіндіру.

Д.ж. мұхит	Ауданы 361 млн. км², Д.ж. Тынық, Атлант, Үнді, Солтүстік мұзды мұхиттар бар.
Температурасы	Тереңдеген сайын алғашқыда температура төмендейді, 3000-4000 м тереңдіктен кейін +2⁰-0⁰ С аралығында тұрақтайды.
Тұздылығы	Орташа тұздылығы 35⁰/₀₀ шамасында, ең жоғары тұздылық Қыщыл теңіздің солтүстігінде 41⁰/₀₀ .
Мұхит ағыстары	Мұхит ағыстары жылы және суық болады.

3. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы су массаларын түсіндіру.

Су массалары

Ендікке байланысты

Қасиеттеріне байланысты

Тереңдігіне байланысты

Экваторлық, Қоңыржай, Тропиктік, Полярлық.

Жағалық, Нағыз мұхиттық.

Беткі, Тереңдік, Түпкі.

4. Топтастыру.

Топтастыру арқылы мұхит тіршілігін түсіндіру.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

1. Д.ж. мұхит?

2. Д.ж. мұхит бөліктері?

3. Теңіздер?

4. Шығанақтар?

5. Бұғаздар?

V. Қорытындылау Дүниежүзілік мұхит жалпы ауданы 361 млн. км²Тынық, Атлант, Үнді, Солтүстік мұзды мұхиттары бар.

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.§36 113-115 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева Б.Б.

Сыныбы: 6 «А» Күні: 27.11.14.

Тақырыбы: Д. ж. мұхит суының қасиеттері.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға д. ж. мұхит суының қасиеттері, температурасы, тұздылығы жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Тірек-сызбамен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Д.ж. мұхит?

2. Д.ж. мұхит бөліктері?

3. Теңіздер?

4. Шығанақтар?

5. Бұғаздар?

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Топтастыру.

Топтастыру арқылы мұхит қасиеттеріне нелер жататыны түсіндіріледі.

3. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы мұхит суының температурасын түсіндіру.

Мұхит	Судың орташа температурасы
Тынық мұхит	19,4⁰С
Үнді мұхит	17,3⁰С
Атлант мұхит	16,5⁰С
Солтүстік мұзды мұхит	-1⁰С

4. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы д.ж. ең жоғары және ең төмен тұздылықты түсіндіру.

Мұхит тұздылығы

Ең жоғары Атлант мұхитында 35,4 ⁰/₀₀

Ең төмен Солтүстік мұзды мұхитында 32 ⁰/₀₀

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау Бүгінгі сабақта судың қасиеттерімен таныстық.Мұхит суының температурасы,тұздылығы бір қалыпты болмайды. Температурасы экватордан алыс жақындығына және маусымдық өзгерістерге байланысты болса,тұздылық өзгеруі булану дәрежесіне, келіп құятын, ағып шығатын өзендерге және орналасқан орнына байланысты.

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.§37 115-117 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева Б.Б.

Сыныбы: 6 «А» Күні: 29.11.14.

Тақырыбы: Мұхит суының қозғалысы.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға мұхит суының қозғалыстары, толқындар, цунами, тайфундар жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Кестемен жұмыс.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Тірек-сызбамен жұмыс.

3. Топтастыру.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Мұхит суының қасиеттері.

2. Температурасы.

3. Тұздылығы.

4. Тұздылық немен өлшенеді.

5. Ең жоғары тұздылық.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы толқын бөліктерін түсіндіру.

Толқын	Жел соға бстағанда, теңіз үстінде пайда болатын құбылыс.
Толқынның қыры	Тынық су беті деңгейінен жоғары көтерілген толқынның ең биік бөлігі.
Толқынның табаны	Су бетінің деңгейінен ең төмен жатқан бөлігі.
Толқын ұзындығы	Көршілес екі толқын қырларының арасындағы арақашықтық.
Толқынның биіктігі	Толқынның табанынан қырына дейінгі қашықтық.

3. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы мұхит қозғалыстарын түсіндіру.

Мұхит қозғалыстары

Цунами

Тайфун

Су астындағы өте қатты жер сілкінуден немесе жанартаулардың атқылауынан туатын тлқындар.

Тынықмұхиттың Оңтүстік-Шығыс Азияға жақын бөлігінде жазда және күзде пайда болып, сұрапыл дауыл түрінде соғады.

4. Топтастыру.

Топтастыру 1960 ж Анд тауларындағы жер сілкінуден пайда болған цунамидің қамтыған аймақтарын түсіндіру.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

1. Толқын.

2. Цунами.

3. Тайфун.

4. Толысу.

5. Қайту.

V. Қорытындылау Толқындар мен ағыстар әсерінен мұхит суы үнемі араласып жатады. Мұхит ағыстары құрлық жағалауына әсер етеді, жылу мен суықты тасымалдайды, климатын өзгертеді.

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §37 115-117 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева Б.Б.

Сыныбы: 6 «А» Күні: 27.11.14.

Тақырыбы: Мұхит суының қозғалыстары.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға д. ж. мұхит ағыстары, мұхиттар мен теңіздердің адам өміріндегі маңызы, мұхит пен теңізді зерттеу және қорғау жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Д. ж. мұхит ағыстарымен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Тірек-сызбамен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Топтастыру.

3. Кестемен жұмыс.

4. Тірек сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Толқын.

2. Цунами.

3. Тайфун.

4. Толысу.

5. Қайту.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Топтастыру.

Топтастыру арқылы мұхиттағы тіршілік түсіндіріледі.

3. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы мұхит ағыстарын түсіндіру.

Жылы ағыс	Гольфстрим, Куросио, Шығыс Аустралия т.б.
Суық ағыс	Лабрадор, Батыс желдері т.б.

4. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы мұхит қорларын түсіндіру.

Биологиялық қор (балықтар, сүтқоректілер, балдырлар)

Арзан көлік жолдары

Минералдық қор

Мұхит қорлары

Демалу және денсаулық түзеу орындары

Мұхит суының толысуы мен қайтуының қуаты

Толқынның қуаты

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. §37 115-117 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева Б.Б.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Д. ж. мұхит ағыстары.

Сыныбы: 6 «А» Күні: 17.01.15.

Тақырыбы: Құрлық сулары.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға өзендер, шоңғалдар мен сарқырамалар, өзен ағысының бағыты мен сипатына жер бедерінің әсері жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Кестемен жұмыс.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Тірек-сызбамен жұмыс.

3. Топтастыру.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Ағыстар.

2. Жылы ағыстар.

3. Суық ағыстар.

4. Мұхит тіршілігі.

5. Мұхит қорлары.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Өзеннің ағып шығатын жері –бастауы деп аталады.

Өзендер бастауын батпақтан, көлден, таудан алады.Негізгі өзенге жолда қосылатын өзендер оның саласы деп аталады.Ағыс бағытына қарап тұрғаныңдаоң қол жағың –өзеннің оң жағасы, сол қол жағың сол жақ саласы болады.Мысалы:Есіл-өзені Ертістің сол жақ саласы,ал Арыс- Сырдарияның оң жақ саласы.

.Өзен көлге немесе теңізге барып құяды.

Өзеннің құяр жері оның сағасы деп аталады.Өзендердің ағысының жылдамдығы сағасына барғанда төмендейді,сөйтіп онда тосқындар жинақталып,өзен сағасы тармаққа бөлінеді,яғни атырау пайда болады.

Өзен бастауынан бастап сағасына дейін әрі кең,әрі ұзынша ойыс алқапты бойлап ағады.Бүл өзеннің-аңғары.Аңғардың табанындағы өзен суы ағып жататын ойыс арна деп аталады. Аңғардың су тасыған кездегі бөлігі жайылма деп аталады.Жайылма өзен тосқындарынан тұрады.Жайылма шалғыны пішен дайындауға,мал жайылымына пайдаланады.

Өзен ағысы ұзына бойымен алып қарағанда шамамен үш бөлікке бөлінеді. Бастауына жақын жағы-жоғары ағысы, саға жағы –төменгі ағысы,екеуінің аралығы орта ағысына жатқызылады.

Өзен барлық салаларымен бірігіп өзен жүйесін құрайды.Өзенге және оның салалаларына су ағып келетін жердің бәрі өзен алабына жатады.Өзен алаптарын бір-бірінен көбінесе қыратты болып келетін суайырықтар бөледі.

Өзен ағысының бағыты мен сипатына жер бедерінің әсері.Өзен ағысының бағыты мен жылдамдығы сол өзен ағып өтетін жер бедеріне байланысты.Тау өзендері беткейлері тік,жартасты тар аңғармен ағады.Мұндай тар аңғарды шатқал деп атайды. Жазық жерлермен ағатын өзендердің ағысы баяу келеді.Ондай өзендерге –Іле, Сырдария,Жайық, Есіл, Нұра жатады.

Шоңғалдар мен сарқырамалар. Өзен аңғарының түбі кей жерлерде қопсыған,жұмсақ құм, саз жыныстарынан тұрады. Ал кей жерлерде қатты кристалдық тау жыныстары кездеседі.Олар кейде судың бетіне шығып жатады.Осындай өзеннің арнасындағы қатты жыныстарды шоңғалдар деп атаймыз.

Жер шарындағы ең биік сарқырама-Анхель сарқырамасы,ол Оңтүстік Америкадағы Ориноко өзенінде.Оның биіктігі-1054м.

Екінші биік сарқырама-Африкадағы Замбези өзеніндегі Виктория сарқырамасы.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1.Өзен дегеніміз не?

2.Өзеннің бастауын нелерден алады?

3.Өзеннің сағасы,аңғары,жүйесі дегеніміз не?

V. Қорытындылау Өзендер құятын мұхиттарға байланысты мұхит алаптарына және ішкі түйық алабына бөлінеді

VІ. Бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.§17 77-80 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева Б.Б.

Сыныбы: 6 «А» Күні: 19.01.15.

Тақырыбы: Көлдер

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға көлдер, көл қазаншұңқырларының пайда болуы, шаруашылыққа маңызы жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Тірек-сызбамен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Өзен бөліктері.

2. Өзенге жер бедерінің әсері.

3. Шоңғалдар.

4. Сарқырамалар.

5. Өзеннің шаруашылыққа маңызы.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Топтастыру.

Топтастыру арқылы ежелден бері адамзатқа қызмет етіп келе жатқан көлдерді түсіндіру.

3. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы ағынды, ағынсыз көлдерді түсіндіру.

Ағынды көл	Өзен ағып шығады. Зайсан көлі.
Ағынсыз көл	Өзен ағып шықпайды. Балқаш көлі.

4. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы көл қазаншұңқырларын түсіндіру.

Көл қазаншұңқырлары

Тектоникалық

Бөген көл

Қалдық

Жанартаулық

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау: Көлдің теңізден айырмашылығы оның мұхитпен тікелей байланысы жоқтығында. Көлдер жазықта да, тауда да кездеседі.

VІ. Бағала:.

VІ. Үйге тапсырма беру: §43,44 136-141 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева Б.Б.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Жер асты сулары, мұздықтар.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға жер асты сулары, мұздықтар, олардың маңызы, жер беті суларын қорғау жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Жер асты сулары, мұздықтармен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Кестемен жұмыс.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Тірек-сызбамен жұмыс.

3. Топтастыру.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Кестемен жұмыс.

3. Тірек-сызбамен жұмыс.

4. Топтастыру.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Көлдер.

2. Көл қазаншұңқырлары.

3. Ағынды көл.

4. Ағынсыз көл.

5. Көлдердің маңызы.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы Жер асты суын түсіндіру.

Жер асты суы	Жер қыртысының жоғарғы бөлігіндегі сулар.
Су өткізгіш қабат	Құм, қиыршық тас, малта тастар.
Су өткізбейтін қабат	Саз, гранит, құмтас, сазды тақтатас.
Еспе су	Жер бетінен есептегенде су өткізбейтін бірінші қабатқа дейінгі су.
Артезиан суы	Жердің терең қабатындағы қысымды су.

3. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы мұздық түрлерін түсіндіру.

Мұздықтар

Жабынды мұздықтар

Тау мұздықтары

4. Топтастыру.

Топтастыру арқылы Қазақстан бөгендерін түсіндіру.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

1. Жер асты суы.

2. Минералды сулар.

3. Мұздықтар.

4. Бөгендер.

5. Каналдар.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Жер асты сулары, мұздықтар.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Сарамандық жұмыс №4

Тақырыбы: Гидросфера

Мақсаты: Оқушылар гидросфераның маңызын, қасиетін, д.ж. мұхиттарды, мұхит бөліктерін білуі тиіс.

Көрнекілік: Карта, атлас, оқулық, глобус т.б.

Жоспары.

1. Төмендегі мәліметтер негізінде «мұхиттар» кестесін толтырыңдар.

Аты

Ауданы

(км²)

Жиектейтін материктер мен аралдар

Ең терең жері

(м)

Мұхит шекара-

лары

2. Төмендегі жоспар бойынша Нілдің, Амазонканың, Миссисипидің, Енисейдің, Дунайдың географиялық орнын анықтаңдар.

а) Қай материкте орналасқан?

ә) Табиғи объектілерге қатысты орны:

б) Қайдан басталады, қай бағытта ағады, қайда құяды?

Сыныбы: 6 «А» Күні: 31.01.15.

Тақырыбы: Атмосфераның құрамы, құрылысы.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға таулар, атмосфераның құрамы, құрылысы, қасиеттері жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 5. Топтастыру.

2. Әңгіме-дәріс.

3. Кестемен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Мұхит түбін зерттеу.

2. Мұхит түбіндегі таулар.

3. Мұхит түбіндегі жазықтар.

4. Мұхит түбінде жер бедерінің қандай түрлері бар.

5. Шұңғымалар.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Тірек-сызба арқылы атмосфера қабаттарын түсіндіру.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Ауа дегеніміз не?2. Атмосфераның құрамы.3. Атмосфера қабаттары.4. Атмосфераның маңызы.5. Атмосфераны зерттеу жолдары.

V. Қорытындылау: Атмосфералық ауаның құрамы, температурасы, тығыздығы және т. б. жерден екінші жерге барғанда және биіктік бойынша өзгереді. Атмосфераның бұл қасиеттері, әсіресе биіктік бойынша үлкен өзгеріске ұшырайды.

VІ. Бағала:.

VІ. Үйге тапсырма беру: §24 73-78 бет

Тексерілді: ............................ оқу ісінің меңгерушісі Құрманғалиева Б.Б.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Атмосфералық қысым.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға атмосфералық қысым, барометр түрлері, құрылысы жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Атмосфералық қысыммен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Ауа дегеніміз не?

2. Атмосфераның құрамы.

3. Атмосфера қабаттары.

4. Атмосфераның маңызы.

5. Атмосфераны зерттеу жолдары.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы атмосфералық қысым түсіндіріледі.

Атмосфералық қысым	Ауаның жер бетіне түсірген салмағы
Адамның алақаны	150 кг салмақ түседі
Д.ж. қысымды бір-бірімен салыстыратын ендік	45⁰ ендік белгіленген
Атмосфераның жер бетіне таяу қабатында әрбір 10 м биіктікке көтерілгенде	Қысым 1 мм төмендейді

3. Топтастыру.

Топтастыру арқылы барометр түрлерімен таныстыру.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Атмосфералық қысым.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Ауа күшінің сипаты, ауаның температурасы.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға ауа күшінің сипаты, ауа температурасы, амплитуда, жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Ауаның температурасымен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 5. Топтастыру.

2. Әңгіме-дәріс. 6. Тірек-сызба

3. Кестемен жұмыс. 7. Географиялық есеп

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Тірек-сызбамен жұмыс.

3. Топтастыру.

4. Географиялық есеп.

5. Кестемен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Қысым қалай пайда болады?

2. Қысым дегеніміз не?

3. Қысымның биіктік бойынша өзгеруі.

4. Сынап барометрі.

5. Анеройд барометр.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылыТәуліктік амплитуданы түсіндіру.

+10⁰

- 10⁰

Тәуліктік амплитуда 20⁰С

3.Топтастыру.

Топтастыру арқылы тәулік ішінде температура өлшенетін уақыттарды түсіндіру.

4. Географиялық есеп.

1-тәуліктегі ауаның орташа температурасын анықтау.

1-де +5⁰С, 7-де -2⁰С, 13-те +10⁰С, 19-да +9⁰С. Сонда 5-2+10+9=22⁰С; +22:4=5,5⁰С

5. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы Жылдық орташа температураны анықтау.

Айлар

Жылдық орташа температура

VII

VIII

XII

-14⁰

-11⁰

-3⁰

2⁰

10⁰

18⁰

22⁰

20⁰

12⁰

6⁰

-5⁰

-12⁰

+3.8⁰C

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

1. Ауаның жер бетінен жылынуы.

2. Ауа температурасының тәуліктік өзгерісі.

3. Тәуліктік және айлық орташа температуралар.

4. Ауа температурасының жылдық өзгерісі.

5. Ауаның температурасын өлшеу.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Ауа температурасы.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Ауадағы су буы, бұлттылық.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға ауадағы су буы, бұлттылық, бұлттың түрлері, ауаның ылғалдылығын өлшеу жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Ауадағы су буы, бұлттылықпен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Тірек-сызбамен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру.

4. Тірек-сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Ауаның жер бетінен жылынуы.

2. Ауа температурасының тәуліктік өзгерісі.

3. Тәуліктік және айлық орташа температуралар.

4. Ауа температурасының жылдық өзгерісі.

5. Ауаның температурасын өлшеу.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы 1 м³ ауада түрлі температурада болатын су буының мөлшері түсіндіріледі.

Температура (С)	Су буы (грамм)
-30⁰	0,5
-20⁰	1
-10⁰	2
0⁰	5
+10⁰	9
+20⁰	17
+30⁰	30

3. Топтастыру.

Топтастыру арқылы ауадағы су буының анықталатын мөлшерлері түсіндіріледі.

4. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы пішініне қарай бөлінетін бұлттар түсіндіріледі.

Бұлттардың пішініне қарай бөлінуі

Будақ бұлт

Қабат бұлт

Шарбы бұлт

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Ауадағы су буы, бұлттылық.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Атмосфералық жауын-шашын, жел.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға атмосфералық жауын-шашын түрлері, желдер, буланушылық, жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Атмосфералық жауын-шашын, желмен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 5. Топтастыру.

2. Әңгіме-дәріс. 6. Тірек-сызба

3. Кестемен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Тірек-сызбамен жұмыс.

3. Топтастыру.

4. Кестемен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Ауаға су буы қайдан таралады?

2. Абсолют ылғалдылық

3. Салыстырма ылғалдылық.

4. Тұман.

5. Бұлттылық.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы жауын-шашын түрлерін түсіндіру.

Жауын-шашын түрлері

Жаңбыр

Бұршақ

Қар

3. Топтастыру.

Топтастыру арқылы ауаның жер бетіне таяу қабатынан түсетін ылғалды түсіндіру.

4. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы Желдің түрлерін түсіндіру.

Жергілікті желдер	Бриздер, тау-аңғарлық желдер, фендер, боралар, сирокко, самум т.б.
Атмосфераның жалпы циркуляциясына енетін желдер	Пассаттар, батыс желдер, муссондар, шығыс желдер.
Жоғары және төмен қысымды орталықтардан соғатын желдер	Циклондық, антициклондық желдер.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

1. Жауын-шашын түрлері.

2. Ауаның жер бетіне таяу қабатынан түсетін ылғалдар.

3. Жауын-шашынды өлшеу.

4. Жел түрлері.

5. Желді өлшеу.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Атмосфералық жауын-шашын, жел.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Ауа райы, Жердің Күнді айналуынан Жерге әсері.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға ауа райы, Жердің Күнді айналуынан Жер бетіне жарық пен жылу таралуына әсері, Жылу белдеулері жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Ауа райы, Жердің Күнді айналуынан Жерге әсерімен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Тірек-сызбамен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Топтастыру.

3.Тірек сызбамен жұмыс.

4. Кестемен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Жауын-шашын түрлері.

2. Ауаның жер бетіне таяу қабатынан түсетін ылғалдар.

3. Жауын-шашынды өлшеу.

4. Жел түрлері.

5. Желді өлшеу.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Топтастыру.

Топтастыру арқылы ауа райы түсіндіріледі.

3. Тірек-сызба.

Тірек-сызба арқылы ауа массалары түсіндіріледі.

Ауа массалары

Экваторлық

Тропиктік

Қоңыржай

Полярлық

4. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы жылу белдеулері түсіндіріледі.

1 ыстық белдеу

23,5⁰ с. е. пен 23,5⁰ о. е. аралығы.

2 қоңыржай

23,5⁰ с. е. пен 66,5⁰ с. е. және 23,5⁰ о. е. пен

66,5⁰ о. е. аралығы

2 суық

66,5⁰ с. е. пен 90⁰ с. е. және 66,5⁰ о. е. пен

90⁰ о. е. аралығы

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Ауа райы, Жердің Күнді айналуынан Жерге әсері.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Климат.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға климат, климаттың ендікке байланыстылығы, мұхит пен теңіздің әсері, климаттық белдеулер жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Климатпен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 5. Топтастыру.

2. Әңгіме-дәріс. 6. Тірек-сызба

3. Кестемен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Топтастыру.

3. Кестемен жұмыс.

4.Тірек-сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Ауа райы элементтері.

2. Ауа райы құбылыстары.

3. Ауа массалары.

4. Күн теңелулері.

5. Жылу белдеулері.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Топтастыру.

Топтастыру арқылы климат элементтерін түсіндіру.

3. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы климтаттың блінуін түсіндіру.

Теңіздік климат

Ауа температурасының тәуліктік және жылдық амплитудасы аз, ылғалды, жауын-шашынды, бұлтты және тұманды ауа райының басым болуымен ерекшеленеді.

Континенттік климат

Ауа температурасыны тәуліктік және жылдық амплитудасы үлкен, жауын-шашын аз болады.

4. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы климаттық белдеулерді түсіндіру.

Климаттық белдеулер

Негізгі

Өтпелі

Экваторлық

Тропиктік

Қоңыржай

Арктикалық

Субэкваторлық

Субтропиктік

Субарктикалық

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

1. Климат деген не?

2. Климаттың ендікке байланыстылығы.

3. Климатқа мұхит пен теңіздің әсері.

4. Климатқа жер бедерінің әсері.

5. Климаттық белдеулер.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Климат.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Сарамандық жұмыс №3

Тақырыбы: Атмосфера

Мақсаты: Оқушылар атмосфера терминін, ауа температурасын анықтау заңдылықтарын, климаттық белдеулерді білуі тиіс.

Көрнекілік: Карта, атлас, оқулық т.б.

Жоспары.

1. Тәуліктік орташа температураны анықта.

Сағат 1⁰⁰ де- (-2)

Сағат 7⁰⁰ де- (-8)

Сағат 13⁰⁰ де- 3

Сағат 19⁰⁰ де- 1

(-2)+(-8)+3+1=-6⁰С

2. Орташа жылдық температура және жылдық амплитуданы анықта.

А й л а р

ІІ

ІІІ

VII

VIII

XII

Жылдық орташа темпе-ратура

Жыл-дық ампли-туда

-20⁰C

-18⁰C

-9⁰C

4⁰C

11⁰C

17⁰C

18⁰C

17⁰C

12⁰C

5⁰C

-6⁰C

-13⁰C

3. Климаттық белдеулерді тірек-сызба арқылы сипаттау.

Климаттық белдеулер

Негізгі Аралық

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Қайталау.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушылардың Атмосфера тарауын қалай түсінгендерін анықтау.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Атмосфера тарауын қайталаған тұлға.

Сабақтың типі: Пысықтау, жинақтау сабағы.

Сабақтың түрі: Қайталау сабағы.

Сабақтың әдісі: 1. Әңгіме-дәріс.

2. Тест.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үлкен тарауды қайталау.

1. Тест.

Қорытындылау.

ІІІ. Қорытындылау, бағалау.

ІV. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үлкен тарауды қайталау.

1. Тест.

Тест сұрақтары арқылы атмосфера тарауы қайталанады.

1.Жердің сыртынан қоршап жатқан ауа қабығы қалай аталады?

а) Литосфера

ә) Атмосфера

б) Гидросфера

в) Биосфера

2.Атмосфера құрамында ең көп мөлшерде кездесетін газ:

а) Оттегі

ә) Азот

б) Көмірқышқыл

в) Сутегі

3.Атмосфера қабаттары:

а) Литосфера, тропосфера, гидросфера

ә) Тропосфера, стратосфера, атмосфераның жоғарғы қабаты

б) Стратосфера, биосфера, ноосфера

в) Литосфера, гидросфера, тропосфера

4.Ауаның жер бетіне түсірген салмағын қалай атайды?

а) Ауа қысымы

ә) Ауа температурасы

б) Ауа райы

в) Климат

5.Әрбір 10,5 м. көтерілген сайын қысымның сынап бағанасы қанша мм-ге кемиді?

а) 5 мм

ә) 1 мм

б) 10 мм

в) Өзгермейді

6.Атмосфералық қысымды қандай құралмен өлшейді?

а) Термометр

ә) Динамометр

б) Гидрометр

в) Барометр

7.Тәулік ішіндегі ең жоғарғы температура мен ең төменгі тампература арасындағы айырмашылық қалай аталады?

а) Тәуліктік орташа температура

ә) Тәуліктік амплитуда

б) Ауа райының өзгерісі

в) Көпжылдық орташа температура

8.Ауаның температурасын өлшейтін құрал:

а) Термометр

ә) Динамометр

б) Гидрометр

в) Барометр

9.1 м³ ауадағы 1 г. су буы мөлшері қалай аталады?

а) Абсолют ылғалдылық

ә) Салыстырмалы ылғалдылық

б) Қаныққан ауа

в) Құрғақ ауа

10.Белгілі жағдайда су буларының сұйық күйге айналуын не деп атайды?

а) Температура

ә) Қысым

б) Конденсация

в) Ылғалдылық

11.Ауаның салыстырмалы ылғалдылығын өлшейтін құрал?

а) Термометр

ә) Шаш гигрометрі

б) Динамометр

в) Барометр

12.Ауаның жер бетіне жақын қабатындағы су булары су тамшыларына айналғанда не түзіледі?

а) Бұлт

ә) Жауын–шашын

б) Жел

в) Тұман

13.Пішініне қарай бұлттын қанша түрі ажыратылады?

а) 3

ә) 4

б) 5

в) 6

14.Тропосфераның ең төменгі бөлігінде кездесетін бұлттар:

а) Шарбы-қатпарлы

ә) Биік будақ

б) Қатпарлы жаңбыр

в) Шарбы

15.Бұлттан жер бетіне түсетін сұйық немесе қатты күйдегі ылғалды не деп атайды?

а) Бұлт

ә) Жауын–шашын

б) Жел

в) Тұман

16.Атмосферадағы ылғалдың негізгі көзі?

а) Өзен

ә) Көл

б) Құрлықтағы барлық су

в) Батпақ

17.Жауын–шашынды қандай өлшем бірлігімен есептейді?

а) Миллиметр

ә) Метр

б) Литр

в) Грамм

18.Жауын–шашынның ең көп жауатын жері?

а) Алтай етегі

ә) Гималай етегі

б) Орал етегі

в) Кордильер етегі

19.Жер бетіндегі ауаның горизонталь бағытта бір жерден екінші жерге ауысуын не деп атайды?

а) Бұлт

ә) Жауын–шашын

б) Жел

в) Тұман

20.Желдің жылдамдығы мен бағытын қандай құралмен өлшейді?

а) Динамометр

ә) Барометр

б) Гигрометр

в) Флюгер

21.Тұрақты желдердің қалыптасуы неге байланысты?

а) Қысым белдеулеріне

ә) Жер бедеріне

б) Абсолюттік биіктікке

в) Ағыстарға

22.Тәулік бойында ауа қысымының өзгерісіне байланысты?

а) Муссон

ә) Климат

б) Жел

в) Тайфун

23.Тропосфераның белгілі бір жердегі белгілі бір қысқа мерзімдік жай-күйін не деп атайды?

а) Ауа райы

ә) Климат

б) Жел

в) Жауын–шашын

24.Ауа райының негізгі элементтері:

а) Температура, ылғалдылық, атмосфералық қысым

ә) Қар жамылғысы, жел, бұлттылық

б) Су буы, топырақ, қысым

в) Жел, күн радиациясы, бұлттылық

25.Жер шарындағы ауа массаларының негізгі типтері:

а) Тропиктік, субэкваторлық, экваторлық

ә) Қоңыржай, тропиктік

б) Тропиктік, субтропиктік, экваторлық

в) Арктикалық, қоңыржай, тропиктік, экваторлық

26.Солтүстік пен Оңтүстік жарты шарда қай уақытта күн сәулесі бірдей түседі?

а) 22 маусым және 22 желтоқсан

ә) 21 қыркүйек және 22 наурыз

б) 1 қаңтар және 1 маусым

в) Күз және көктемде

27.Жер шарындағы тропикалық және экваторлық аймақтардағы климаттың жылы болу себебі:

а) Күн сәулесі түсуінің үлкен бұрышы

ә) Күн сәулесі түсуінің кіші бұрышы

б) Көп жылдық тоңның болмауы

в) Жер сілкінісі мен жанартаулардың ықпалы

28.Ауа райының белгілі бір жерге сипатты, көп жылдық орташа жай – күйін не деп атайды?

а) Ауа райы

ә) Жел

б) Климат

в) Боран

29.Негізгі климатты құрушы себептер:

а) Географиялық ендік, ауа массалары, жер бедері

ә) Күн жылуы, температура, жел

б) Ауа массалары, жауын–шашын, географиялық жағдай

в) Мәңгілік тоң, тау, жазық

30.Көрсетілген климаттық белдеулердің қайсысы негізгі белдеуге жатады?

а) Экваторлық, субэкваторлық, тропикалық

ә) Арктикалық, субарктикалық, қоңыржай

б) Тропикалық, қоңыржай, экваторлық

в) Субэкваторлық, субтропикалық,

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Биосфера және жердегі тіршілік.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға биосфера, қасиеттері, құрамы, құрылымы, даму кезеңдері, жердегі тіршілік жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Биосферамен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. БҮҮ кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Тірек-сызбамен жұмыс.

3. Топтастыру.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Тірек-сызбамен жұмыс.

3. Топтастыру.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Жер асты суы.

2. Минералды сулар.

3. Мұздықтар.

4. Бөгендер.

5. Каналдар.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы биологиялық айналымда жүзеге асыратын топтарды түсіндіру.

Биологиялық айналым

Продуценттер.

(өндірушілер)

Консументтер.

(пайдаланушылар)

Редуценттер.

(қалпына келтіруші).

Өсімдіктер.

Жануарлар, саңырауқұлақтар.

Микроорганизмдер.

3. Топтастыру.

Топтастыру арқылы биосфераны құрайтын тіршілік дүниесінің құрамындағы химиялық элементтерді түсіндіру.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Биосфера және жердегі тіршілік.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Биосфера және жердегі тіршілік.

Мақсаты:

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Биосферамен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Тірек-сызбамен жұмыс.

2. Әңгіме-дәріс.

3. Топтастыру.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Тірек-сызбамен жұмыс.

3. Топтастыру.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Биосфера туралы түсінік?

2. Бисфераның құрамы?

3. Биосфераның құрылысы?

4. Биосфераның даму кезеңдері?

5. Жер шары бойынша биомассаның таралуы?

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы биологиялық айналымда жүзеге асыратын топтарды түсіндіру.

Биологиялық айналым

Продуценттер.

(өндірушілер)

Консументтер.

(пайдаланушылар)

Редуценттер.

(қалпына келтіруші).

Өсімдіктер.

Жануарлар, саңырауқұлақтар.

Микроорганизмдер.

3. Топтастыру.

Топтастыру арқылы биосфераны құрайтын тіршілік дүниесінің құрамындағы химиялық элементтерді түсіндіру.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

1. Биосфера туралы түсінік?

2. Бисфераның құрамы?

3. Биосфераның құрылысы?

4. Биосфераның даму кезеңдері?

5. Жер шары бойынша биомассаның таралуы?

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Биосфера және жердегі тіршілік.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Географиялық қабық, табиғат кешені.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға табиғат кешені, географиялық қабықтың құрылысы, жерқыртысындағы заттар айналымы жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Табиғат кешенімен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Топтастыру.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Б.Ү.Ү. кестесі.

3. Тірек-сызба.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Топтастыру.

3. Тірек-сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кетесімен жұмыс.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Биосфера туралы түсінік?

2. Бисфераның құрамы?

3. Биосфераның құрылысы?

4. Биосфераның даму кезеңдері?

5. Жер шары бойынша биомассаның таралуы?

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Топтастыру.

Топтастыру арқылы географиялық қабықтың құрылысын түсіндіру.

Тропосфера

Биосфера

3. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы жер қыртысындағы заттар айналымын түсіндіру.

Атпалы

(магмалық) жыныстар

Атпалы

жыныстар

Метаморфтық жыныстар

Шөгінді жыныстар

Магма

Күн энергиясы

Үгілу, тасымалдау Кристалдану

Жыныстардың Қайта

қайта өзгеруі балқуы

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Географиялық қабық, табиғат кешені.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Географиялық белдеулер мен зоналар.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға географиялық зоналық, таралуы, заңдылықтары, ерекшеліктері жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Географиялық белдеулер, зоналармен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Кестемен жұмыс.

2. Әңгіме-дәріс.

3. Тірек-сызбамен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Тірек-сызбамен жұмыс.

3. Кестемен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Табиғат кешені дегеніміз не?

2. Географиялық қабық туралы түсінік?

3. Жер қыртысындағы заттар айналымы?

4. Географиялық қабықтың біртұтастық заңдылығы?

5. Географиялық қабықтың ырғақтылығы?

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы географиялық зоналықтың түрлерін түсіндіру.

Географиялық зоналық

Биіктік белдеулік

Ендік зоналық

Жазық жерлерде таралған.

Таулы жерлерде таралған.

3. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы Гималай тауының биіктік белдеуін түсіндіру.

0-1000 м.м.	Тау етегіндегі-терая, Субэкваторлық ылғалды ормандар.
1000-2000м.м.	Мәңгі жасыл субтропиктік ормандар.
2000-2500м.м.	Жапырақтарын түсіретін жалпақ жапырақты ормандар.
2500-3500 м.м.	Қылқан жапырақты ормандар.
3500-4500 м.м.	Субальпілік биік шөпті шалғындар, Субальпілік аласа шөпті шалғындар.
4500-9000 м.м.	Қар.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

1. Географиялық зоналық дегеніміз не?

2. Ендік зоналық?

3. Биіктік белдеулік?

4. Табиғат зоналары?

5. Гималайдағы биіктік белдеулер?

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Географиялық белдеулер мен зоналар.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Экваторлық, субэкваторлық, тропиктік белдеулер.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға экваторлық, сбэкваторлық, тропктік белдеулер жөнінде толық, жан-жақты түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Экваторлық, субэкваторлық, тропиктік белдеулермен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс.

3. Кестемен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Кестемен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кетесімен жұмыс.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Географиялық зоналық дегеніміз не?

2. Ендік зоналық?

3. Биіктік белдеулік?

4. Табиғат зоналары?

5. Гималайдағы биіктік белдеулер?

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы климаттық белдеулерді түсіндіру.

Климаттық белдеу	Табиғат зонасы	Өсімдігі	Жануарлары
Экваторлық	Ылғалды мәңгі жасыл орман	Лиана, эпифиттер, пальмалар, темір ағаш	Пілдер, мүйізтұмсықтар, жолбарыс, қабылан, ягуар, горилла, анаконда, қолтырауын, бегемот, тапир.
Субэкваторлық	1. Ауыспалы ылғалды ормандар 2. Саванналар	Баобаб, шөлмек ағаш	Киік, зебр, жираф, піл, арыстан, қабылан, гепард, қорқау
Тропиктік	1. Ылғалды тропиктік ормандар 2. Құрғақ тропиктік ормандар 3. Тропиктік саванналар

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Экваторлық, субэкваторлық, тропиктік белдеулер.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Субтропиктік, қоңыржай, субполярлық, полярлық белдеулер.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға субтропиктік, қоңыржай, субполярлық, полярлық белдеулер жөнінде толық, жан-жақты түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Субтропиктік, қоңыржай, субполярлық, полярлық белдеулермен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап.

2. Әңгіме-дәріс.

3. Кестемен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Кестемен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Экваторлық белдеу.

2. Субэкваторлық белдеу.

3. Тропиктік белдеу.

4. Табиғат зоналары.

5. Биоресурстары.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы климаттық белдеулерді түсіндіру.

Климаттық белдеу	Табиғат зонасы	Өсімдігі	Жануарлары
Субтропиктік	1. Ауыспалы ылғалды мәңгі жасыл ормандар 2. Қатқыл жапырақты мәңгі жасыл жасыл ормандар мен бұталар 3. Субтропиктік шөлдер мен шөлейттер	Магнолия, лавр, шамшат, емен, лианалар, папоротниктер	Коала.
Қоңыржай	1. Шөл 2. Дала 3. Орман	Сексеул, шамшат, емен, жөке ағашы, балқарағай, шырша, майқарағай, қарағай.	Ұсақ кемірушілер, жыландар, кесірткелер, ақбөкен, қарақұйрық, құлан, қасқыр, түлкі, борсық, ақбөкен.
Субполярлық	1. Тундра 2. Орманды тундра	Мүк, қына, ергежейлі поляр талы	Солтүстік бұғысы, алақоржын, поляр түлкісі, қасқыр, жапалақ
Полярлық	Полярлық шөл	Мүк, қына	Морж, итбалық, ақ аю, пингвин.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

1. Субтропиктік белдеу.

2. Қоңыржай белдеу.

3. Полярлық белдеу.

4. Субполярлық белдеу.

5. Табиғат зоналары.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Субтропиктік, қоңыржай, субполярлық, полярлық белдеулер.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Жер бетіндегі халықтар, нәсілдер.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға жер бетіндегі халықтар, халық тығыздығы, демографиялық саясат, нәсілдер жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Жер бетіндегі халықтар, нәсілдермен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. БҮҮ кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Тірек-сызбамен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Кестемен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Тірек-сызбамен жұмыс.

3. Топтастыру.

4. Кестемен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. БҮҮ кестесі.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Субтропиктік белдеу.

2. Қоңыржай белдеу.

3. Полярлық белдеу.

4. Субполярлық белдеу.

5. Табиғат зоналары.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы жердегі халық санының өсуін түсіндіру.

Жердегі халық санының өсуі

1820 ж.

1 млрд

1927 ж.

2 млрд

1932 ж.

3 млрд

1987 ж.

5 млрд

1999 ж.

6 млрд

3. Топтастыру.

Топтастыру арқылы демографиялық саясатты түсіндіру.

4. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы нәсілдерді түсіндіру.

Нәсілдер	Ерекшеліктері
Негрлік	Терісі қара, мұрны жалпақ, ерні қалың, шашы бұйра, жақ сүйегі біршама шығыңқы.
Моңғолдық	Терісі сары, шашы салалы, қайратты, жақ сүйегі шығыңқы, мұрны тәмпіш, беті жалпақ, көзі қоңыр және қиғаш.
Еуропалық	Терісі ақ, мұрны қырлы, ерні жұқа, шашы толқынды немесе жатық.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Жер бетіндегі халықтар, нәсілдер.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Д. ж. саяси картасы, Қазақстан әлем картасында.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға дүние жүзінің саяси картасы, Қазақстанның әлем картасындағы орны жөнінде түсіндіру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Д. ж. саяси картасы, Қазақстан әлем картасындағы орнымен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Кестемен жұмыс.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Тірек-сызбамен жұмыс.

3. Топтастыру.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Тірек-сызбамен жұмыс.

3. Топтастыру.

4. Кестемен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Демография ұғымы.

2. Жер бетіндегі халық саны.

3. Халық тығыздығы.

4. Демографиялық саясат.

5. Нәсілдер.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы д.ж. саяси картасындағы жер көлемі үлкен 7 елді түсіндіру.

Аумағы үлкен 7 ел

Ресей

Канада

Қытай

АҚШ

Бразилия

Аустралия

Үндістан

3. Топтастыру.

Топтастыру арқылы д.ж. елдерінің топтастырылуын түсіндіру.

4. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы Қазақстанның д.ж. саяси картасындағы орнын түсіндіру.

Жер көлемі	2,7 млн км²
Жер көлемі бойынша Еуразияда	4-ші орында
Жер көлемі бойынша ТМД-да	2-ші орында
Халқы	15 млн адам
Халық тығыздығы	1 км²-5,5 адам
Ең көп ұлттары	Қазақтар, орыстар, украйндар, немістер, татарлар, өзбектер, ұйғырлар.
Шекарасының ұзындығы	15 мың км
Шекаралас елдері	Ресей, Қытай, Қырғызстан, Өзбекстан, Түрікменстан.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Сұрақ-жауап.

1. Саяси карта туралы ұғым.

2. Д.ж. мемлекеттері.

3. Д.ж. мемлекеттерінің топтасуы.

4. Қазақстан әлем картасында.

5. Қазақстанның байланыстары.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Д. ж. саяси картасы, Қазақстан әлем картасындағы орны.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Сарамандық жұмыс №5

Тақырыбы: Жер бетіндегі адамзат

Мақсаты: Оқушылар жер бетіндегі халық саны, тығыздығын, саяси картадағы елдерді, Қазақстанның әлем картасындағы орнын білуі тиіс.

Көрнекілік: Карта, атлас, оқулық, глобус т.б.

Жоспары.

1. Төмендегі «Нәсілдер» кестесін толтырыңдар.

Нәсіл түрлері	Қалай ажыратылады? (Бет пішіні)	Қай аймақта тараған?
Ақ нәсіл (Еуропалық)
Сары нәсіл (Моңғолдық)
Қара нәсіл (Негрлік)

2. Атласты пайдалана отырып жер көлемі үлкен және халық саны көп 10 елді ретімен жаз.

Д.ж. елдері

Жер көлемі үлкен Халық саны көп

3. Қазақстанның әлем картасындағы орны.

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Қайталау.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушылардың физикалық география пәнін түсінгендерін анықтау.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Болжамдап отырған нәтиже: Физикалық география курсын қайталаған тұлға.

Сабақтың типі: Пысықтау, жинақтау сабағы.

Сабақтың түрі: Қайталау сабағы.

Сабақтың әдісі: 1. Әңгіме-дәріс.

2. Тест.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үлкен тарауды қайталау.

1. Тест.

Қорытындылау.

ІІІ. Қорытындылау, бағалау.

ІV. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үлкен тарауды қайталау.

1. Тест.

Тест сұрақтары арқылы физиқалық география курсы қайталанады.

1.Градус торы бар алғашқы картаны жасаған ғалым;

а) К.Птоломей

ә) Эратосфен

б) Х.Колумб

в) Ф.Магеллан

2.«География » сөзі қандай мағына білдіреді?

а) Жерді өлшеп жазу

ә) Жерді сипаттап жазу

б) Жерді көріп жазу

в) Жер туралы айту

3.Жер радиусы қанша км?

а) 5260 км

ә) 7482 км

б) 8593 км

в) 6371 км

4.Жер бетіндегі нүктенің мұхит немесе теңіз деңгейінен бастап есептейтерілетін биіктігі қалай аталады?

а) Салыстырмалы

ә) Абсолют

б) Горизонталь

в) Вертикаль

5.Нөлдік мередиан төмендегі қалалардың қайсы арқылы өтеді?

а) Мәскеу

ә) Алматы

б) Париж

в) Лондон

6.Ең үлкен масштабты көрсетіндер?

а) 1 : 2000

ә) 1 : 250

б) 1 : 200

в) 1 : 10

7.Жер астынан балқып шыққан заттардан пайда болған тау жыныстары қалай аталады?

а) Магмалық

ә) Шөгінді

б) Метаморфтық

в) Органикалық

8.Үгілу дегеніміз не?

а) Күшті жел

ә) Тау жыныстарының түрлі күштердің әсерінен бұзылуы

б) Жер бедері түрлерінің өзгеруі

в) Тау түзілу үрдістері

9.Жердің сыртынан қоршап жатқан ауа қабығы қалай аталады?

а) Литосфера

ә) Атмосфера

б) Гидросфера

в) Биосфера

10.Ауаның жер бетіне түсірген салмағын қалай атайды?

а) Ауа қысымы

ә) Ауа температурасы

б) Ауа райы

в) Климат

11.Ауаның жер бетіне жақын қабатындағы су булары су тамшыларына айналғанда не түзіледі?

а) Бұлт

ә) Жауын – шашын

б) Жел

в) Тұман

12.Жер бетіндегі ауаның горизонталь бағытта бір жерден екінші жерге ауысуын не деп атайды?

а) Бұлт

ә) Жауын – шашын

б) Жел

в) Тұман

13.Ауа райының негізгі элементтері:

а) Температура, ылғалдылық, атмосфералық қысым

ә) Қар жамылғысы, жел, бұлттылық

б) Су буы, топырақ, қысым

в) Жел, күн радиациясы, бұлттылық

14.Көрсетілген климаттық белдеулердің қайсысы негізгі белдеуге жатады?

а) Экваторлық, субэкваторлық, тропикалық

ә) Арктикалық, субарктикалық, қоңыржай

б) Тропикалық, қоңыржай, экваторлық

в) Субэкваторлық, субтропикалық, субарктикалық

15.Д.ж. мұхиттағы ең терең шұңғыма:

а) Пуэрто–Рико

ә) Зонд

б) Мариан

в) Гренланд

16.Дүние жүзілік мұхиттың беткі суларының орташа температурасы қанша?

а) 17,5 ºС

ә) 18,7 ºС

б) 14,3 ºС

в) 15,6 ºС

17.Атлант мұхитындағы суық ағыс:

а) Гольфстрим

ә) Солтүстік Атлант

б) Куросио

в) Лабрадор

18.Дүние жүзіндегі ең биік сарқырама:

а) Виктория

ә) Ниагара

б) Анхель

в) Кивач

19.Дүние жүзіндегі ең терең көл:

а) Балқаш

ә) Байкал

б) Каспий

в) Арал

20.Айсбергтер Жер шарының қай бөлігінде пайда болады?

а) Африка жағалауында

ә) Полярлық шеңберде

б) Экваторда

в) Антарктида және Гренландия жағалауында

21.Биоценоздардың географиялық таралу заңдылықтарын қандай ғылым зерттейді?

а) Биогеография

ә) биология

б) Биосфера

в) Медицина

22.Жер шарындағы ең үлкен табиғат кешені?

а) Мұхиттар

ә) Материктер

б) Географиялық қабық

в) Табиғи аумақ

23.Субтропиктік белдеудің шығысында қандай климат типі қалыптасқан?

а) Теңіздік

ә) Континенттік

б) Шұғыл континеттік

в) Муссондық

24.Халықтың ұдайы өсуінің заңдылықтары туралы ғылым.

а) Демография

ә) Этнография

б) Этнология

в) География

25.Қазіргі кезде адам мекендейтін құрлықтың 1 км ² -не қанша адамнан келеді?

а) 50

ә) 40

б) 30

в) 20

26.Терісі қара, мұрны жалпақ, ерні қалың, шашы бұйра келетін қандай нәсіл түрі?

а) Негрлік

ә) Европалық

б) Моңғолдық

в) Аралас

27.Моңғолдық нәсілдер қай аймақта тараған?

а) Батыс Сібір мен Орта Азия

ә) Америка, Азияның көп жері

б) Еуропа, Оңтүстік және Оңтүстік-Батыс Азия

в) Африка және Аустралия

28.БҰҰ Бас Ассамблясы нәсілдік кемістушілікті түбірімен жою жөнінде қарарды қай жылы қабылдады?

а) 1965 ж.

ә) 1953 ж.

б) 1972 ж.

в) 1981 ж.

29.Даму дәрежесіне қарай мемлекеттер қанша топқа бөлінеді?

а) 4

ә) 3

б) 2

в) 1

30.Қазақстанның жер көлемі қанша?

а) 1,6 млн км ²

ә) 3,8 млн км²

б) 2,9 млн км²

в) 2,7 млн км²

Предмет: География

Категория: Уроки

Целевая аудитория: 6 класс

Скачать
География - 6 класс

Автор: Оспанов Еркин Амангазинович

Дата: 09.01.2016

Номер свидетельства: 273924

География - 6 класс

Просмотр содержимого документа
«География - 6 класс»

Похожие файлы

Полезное для учителя

География - 6 класс

Просмотр содержимого документа «География - 6 класс»

Похожие файлы

Полезное для учителя

Просмотр содержимого документа
«География - 6 класс»