Алтай тауы

53 саба?                 8 сынып

 

Саба?ты? та?ырыбы

§45 Алтай  тауы

Сілтеме

Жоспар, о?улы?,?осымша м?ліметтер

Жалпы ма?саты

Алтайды? басты байлы?тарын білу,тауды? ішкі сулары мен таби?ат зоналарыны? ерекшеліктерін т?сіну ж?не таби?ат байлы?ын ?з шаруашылы?тарына  ?олдана білу.

К?тілетін н?тиже

Алтай тауыны? басты байлы?тарын біледі ж?не климатыны? ?андай екенін,?андай ?зен,к?л,м?зды?тары ж?не таби?ат зона-ларында?ы ?сімдіктері мен жануарлар д?ниесі туралы т?сінеді, таби?ат байлы?тарын ?з шаруашылы?тарына ?олдана біледі

Негізгі  идеялар

Алтайды? ?аза?станды? б?лігіні? климаты ?о?ыржай континентті. Шілдеде аласа тау беткейлерінде   19º,22ºС болса, 1000м биіктікте 16º,14ºС,2500-2700м биіктікте 7º, 6ºС –тан аспайды, Жылды? жауын-шашын 300-400мм,тау ішінде 1000-1500мм.?аза?станды? Алтайда 328 м?зды? бар, ауданы 89,6км². Ш?лді,ш?лейтті,далалы,орман шал?ынды, альпілік,?арлы-м?зды зоналардан т?рады. Мар?ак?л ?оры?ы,Рахман б?ла?ы орналас?ан. Б??ы-марал,омарта, а?аш шаруашылы?ы дамы?ан.

О?ыту ??ралдары

?аза?станны? физикалы?, геологиялы?, тектоникалы?, климатты?, таби?ат зоналар, та?ырыпты? карталар.Алтай тауыны? пайдалы ?азбалары мен байлы?тары

?й тапсырмалары

Топты?  ж?мыс: «?ателері бар жауап»

Жа?а саба? тапсырмалары

Топты? ж?мыс.  «Ойлан,ж?птас,тал?ыла»

Ой ?оз?ау:С?ра?-жауап

Ж?пты? ж?мыс: Кестемен ж?мыс

Жеке ж?мыс: Де?гейлік тапсырма

Жа?а саба?ты бекіту тапсырмалары

Тест ж?мысы. «Ия», «Жо?» 

Саба? бойынша м??алімні?  жазбалары:  (м??алім ж?не о?ушы  немен айналысады)

?йымдастыру:

1.Сынып о?ушыларын топтастыру  жа?ымды ахуал ту?ызу.

Аспанмен астас?ан – Ару тауым! Маралы мен б??ысы ойна? салып, а? ?айы?ы мен бал?ара?айы бой таластыра ?скен ?р тауды? т?рі – талай тарланны? кіндік ?аны там?ан ?асиетті ?оныс. Т?бесі к?к тіреген Алтай тауы, к?рікті ?атон жері туралы тамсана айтып жат?анда, алдымен, ой?а оралатыны – Оралхан Б?кей!   

І. ?й тапсырмасын с?рау : (5 минут)

1.«Байлы?ым бар,байлы?ымны? м??ы бар» (О?ушы ??гімесін ты?дау)

Жал?ан тапсырма.Не д?рыс емес? Б?л неліктен д?рыс емес? Б?ны ?алай т?зетуге болады?

1топ:1.Алтайды? ?аза?стан?а о?т?стік –шы?ыс шеті ?ана кіреді

         2.Алтай Зайсан ойпатынан басталып Бал?аш к?ліне дейінгі аралы?ты алып жатыр

         3.Алтайды? е? биік шы?ы Тастау(4506)

         4.Нарын мен К?ршім жоталарында ?алайы мен вольфрам ?ндіріледі

         5.Сынаптан лампа сымдары жасалады

2 топ:1.Алтай тауыны? барлы?ы ?ш аудан?а б?лінеді

          2.Азутау жотасы мен Сарытауды? ортасында 1449м биіктікте Мар?ак?л орналас?ан                       

          3.?алба жотасы ?лбі,Иванов,?бі тау жоталарынан т?рады

          4.?алба тауында алтын мен сирек металдар кездеседі

          5.?ор?асыннан ?шекей б?йымдар жасалады

3 топ:1.Кенді Алтай Ертіс ?зеніні? сол жа?ында жатыр

          2.?аза?станды? Алтай герцин ?атпарлы?ында т?зілген

          3.Алтай тауы мезозой д?уіріні? ая?ында м?жіліп,?айта тау жасал?ан

          4.Пайдалы ?азбаларды байыту ?шін ?скеменде,Риддерде,Зырянда зауыттар  салын?ан

          5.Мырышты болатты? даттанбауы ?шін ?олданады

4 топ:1.Геологиялы? ??рылысы жа?ынан метаморфты палеозойлы? саз балшы?ты   

             кремнийлі  та?татастан т?зілген

         2.Алтай тауларында жанартаулы? эффузиялы? тау жыныстары кездеспейді

         3.Кенді Алтайда ?ор?асын,мырыш,?алайы,вольфрам,к?міс,сынап ?оры аз

         4.?алайыны термометр ??ралын жаса?анда пайдаланады

         5.Вольфрамнан ?ола,?ару-жара? жасалады       (Смайлик ар?ылы ба?алау)

ІІ. Жа?а саба?:Алтай тауыны? климаты,таби?ат зоналары мен шаруашылы?тары

Аспанмен астас?ан – Ару тауым! Маралы мен б??ысы ойна? салып, а? ?айы?ы мен бал?ара?айы бой таластыра ?скен ?р тауды? т?рі – талай тарланны? кіндік ?аны там?ан ?асиетті ?оныс. Т?бесі к?к тіреген Алтай тауы, к?рікті ?атон жері туралы тамсана айтып жат?анда, алдымен, ой?а оралатыны – Оралхан Б?кей!   

           Топты? ж?мыс «ойлан,ж?птас,тал?ыла ж?не ?з-?здерін о?ыту» (20 минут)  

           Топтар:1.Алтай тауыны? климаты

                        2.Алтай тауыны? ?зен,к?л,м?зды?тары

                        3.Алтай тауыны? таби?ат зоналары мен ?сімдік,жануарлары

                        4.Алтай тауыны? таби?аты мен шаруашылы?тары

Сізді? тобы?ызда 5  р?лді: лидер, баяндамашы, хатшы, уа?ыт са?шысы ж?не ба?ылаушы-ларды аны?та?ыз. Ж?мыс т?мендегідей жоспармен ж?реді:Берілген м?тінді о?ып, топпен бірлесе отырып, тал?ылайды ж?не бір топта?ы  5 о?ушы ?з м?тіндерін бас?а  топ?а барып т?сіндіреді, онан кейін келесі топ кезектесіп айналып т?сіндіріп шы?ады,сосын ?з топтарына келіп та?ырыпты тал?ылайды. ?рбір топ басбарма? ар?ылы ба?алайды 

IІІ. «Т?рткі,сына?тан ?ткізу,?айта ба?ыттау с?ра?тары  (2 минут)

1.Алтай ?зен суларыны?  к?ктем мен жазда толысу себебі не?

2.Ертіс ?зені неліктен ел аума?ына ?арай а?пайды?

3.Ертіс ?зеніні? о? жа?ына ?ара?анда сол жа?ында салалары неге аз?                                                                                                                                               

IV.Кестемен ж?мыс.Бірін-бірі ба?алайды  (2 минут)

р/с

Алтай шаруашылы?тары

?олданылуы

1

Орман шаруашылы?ы

А?аш даярланады,а?аш ??деледі,сырт?а шы?арылады,жихаздар жасалады

2

Б??ы-марал шаруашылы?ы

М?йіздерінен панта алынады,Пантадан пантокрин д?рісі жасалады

3

Омарта шаруашылы?ы

Хош иісті,д?мі мен шипалы ?асиеті жо?ары бал жиналады

V. «Де?гейлік тапсырмалар» І де?гей.

1.Е? ?лкен ?зенді тап,астын сыз

Б??тырма,Ертіс,Ш?лбі,К?ршім

2.Е? ?лкен к?лді тап,астын сыз

Мар?ак?л,Зайсан,Б??тырма,Т?ран?ык?л

3.Электр стансалары салын?ан жерлерді тап,астын сыз

?алжыр,Ш?лбі,?скемен,Б??тырма,Нарын,К?ршім

ІІ де?гей.            Семантикалы? карта

Орманда

Б?л?ын?арак?зен,а?кіс

Мал,            омар

та

Сорта? ?сімдіктер

Боз,

бетеге

К?лгінді тар?а?

ш?п,

?о?ыр-

бас

Итм?рын,

?ара?ат,

жидек

Май?ара?ай

бал?ара?ай,

шырша,

самырсын

Орманда

+

То?айда

+

Тауаралы? аудандарда

+

Дала

зонасы

+

Ш?лейт

+

Тау жота шал?ында

+

Терісі ба?алы

+

Б??ы-марал

+

ІІІ де?гей

Тапсырмалар

Алтайды? батыс ж?не шы?ыс беткейлеріні? климатында ?андай айырмашылы?тар бар?

?зен режиміні? Алтайлы? типі немен ерекшеленеді?

Адам таби?и байлы?тарды ?алай игеруде?

VI.Тест ж?мысы. «Ия», «Жо?»  (2 минут)

1.Алтайды? ?аза?станды? б?лігіні? климаты континентті

2.Тау іші сал?ындау,ал ?ыста керісінше жылы

3.Жазы?тар?а инверсия ?сер етеді

4.Шілдеде тау?а биіктеген сайын температура жо?арылайды

5.Е? ?лкен ?зені Ертіс,о?ан Кендірлік,К?ршім,Б??тырмы,?лбі,?зендері кейде ??яды

6.?аза?станды? Алтайды? тауларында 328 м?зды? бар

7.Алтай тауларында ш?л,ш?лейт,дала зоналары тарал?ан

8.Б?л тауларда орманды,шал?ынды,?арлы-м?зды зоналар таралма?ан

9.Орман ал?аптарында май ?ара?ай,бал ?ара?ай,шырша,самырсын ?седі

10.Тау етегі мен аласа тауларды? топыра?ы ??нарсыз

11.Терісі ба?алы б?л?ын,?арак?зен,а?кіс деген жануарлар м?лдем кездеспейді

12.Су тыш?аны,жанат т?різдес ит жерсіндірілген

13.1976 жылы м?нда Мар?ак?л ?оры?ы ?йымдастырыл?ан

14.Шы?ыс ?аза?стан а?аш даярлау,а?аш ??деу шаруашылы?ыны? орталы?ы

15.Б?л айма?та б??ы-марал ?сіретін шаруашылы? дамыма?ан.

Ба?ылаушыны?  ба?алау пара?ы  (2 минут) 

№

Ба?алау ?лшемдері

К?шбасшы

Хатшы

Баяндамашы

Уа?ыт

са?шысы

Ба?ылаушы

1

?з міндетін ат?аруы

2

М?тінді талдауы

?атемен ж?мыс

жасауы

3

?з ?лесін ?осуы