Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу. Оқушыларды түгендеу. Сабақтың тақырыбымен таныстыру. Тоғызқұмалақ ойынының ережелері.
Тоғызқұмалақ тақтасы. Барлық құмалақ салатын шұнқырды қазан, тоғыз-тоғыздан құмалақ салатын шұнқырды отау деп атайды. Шығыс халықтарының әдеттегі дәстүрімен айтқанда тоғызқұмалақ ойынының жүрісі оңнан солға қарай бағытталады, демек, батыстың дәстүріне, яғни сағат тілінің бағытына қарсы жүріледі. 9 | 8 | 7 | 6 | 5 | 4 | 3 | 2 | 1 | Қ а з а н | Қ а з а н | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
О т а у 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | Жалпы 162 құмалақ.. Әр ойыншыда 81 құмалақ . Әр отауда 9 құмалақтан . Жүру ережесі. Бірінші жүрісті бастаған ойыыншы өзінің дұрыс жүріс осыдан деп тапқан отауынан бір құмалақты орнында қалдырып , қалған құмалақтарды сол жүріс жасаған отаудың қатарындағысынан бастап бір-бірден тастап отырып, ең соңғы құмалақ қарсыласының тоғызқұмалағы бар отауына салынып тақты жұп сан етіп өзінің қазанына алады. Сондықтан ойын барысында қарсыластар өздерінің отауларындағы құмалақтарды жұп сандарымен ұстап отыруға тырысады. Мұндай жағдайда ойыншылардың отаулары «жабық» деп атайды. Ойын барысында әр ойыншы өзінін қарсыласының отауын тақ санмен ұстауға тырысады. Демек, тақ санмен жатқан отауларды «ашық» отау деп атайды Негізгі бөлім Тоғызқұмалақ ойынының ерекшілігі. Бірінші ерекшілік (бір құмалақ). Ойын барысында, жүріс жасалатынотаудың ішінде бір құмалақ жатса, ол құмалақ қолға алынып, келесі оң жағындағы отауға салынады. Екінші ерекшілік («Тұздық»). Қарсы жақтың бір немесе бірнеше отауларының ішінде екіден ғана құмалақ жатуы керек. Жүріс кезегі келгенде, тиімді отаудан «тұздық» алмақ болып ұйғарып, сіздін қолыңыздағы ең соңғы құмалағыныз, сол отауда жатқан екі құмалақты алғаш рет үшеу жасаса, «тұздық» алынды деп есептелініп, үш құмалақты өз қазаныіызға салуға болады. Үшінші ерекшілік («Атсырау»). Ойынның аяқ шеніне жақындағанда, кейбір ойыншыда құмалақтар санының азайып, жүрістің тарылу кезеңдері туады. Ойынның бітіуне санаулы-ақ жүрістер қалады. Мұндай кезеңдерді тоғызқұмалақ тілінде «атсырау» дейді. Оқушылырды топқа бөліп, жарыстырып тоғызқұмалақ ойнын ойнату. Сабақта қолданылатын құрал-жабдықтарды дайындау. Қорытынды бөлім. Ойын нәтижелерін есептеу. Сұрақ жауап. Сабақты қорытындылау. |