Просмотр содержимого документа
«Спорт сабағындағы техника қауіпсіздігі»
Жалпы білім беретін мектептердің
1 – 8 сыныптарына арналған
Жолда жүру ережелерінің оқу БАҒДАРЛАМАСЫ
24 тамыз 2007 жылғы
№ 404
Қазақстан Республикасының
оқу және білім Министрлігі
бұйрығына
Қосымша 1 Жалпы білім беретін мектептердің
1 – 8 сыныптарына арналған
Жолда жүру ережелерінің оқу
БАҒДАРЛАМАСЫ
Жол қозғалысы ережелері бойынша 1-ші сыныптан бастап 8-ші сыныпқа дейін жол қозғалысы қауіпсіздігі және медициналық көмек көрсету тақырыптарын қоса отрып, айына екі рет қана жүргізілсін.
Жол қозғалысы ережелерін игеруіне 1-4 сыныптарына жылына әр сыныпқа 18 сағат беріледі, ал 5-8 сыныптарына жылына әр сыныпқа 14 сағаттан беріледі. Осымен ЖҚЕ бойынша оқу бағдарламсы 1-4 сыныптарында келесі пәндері санағы бойынша өтеді (хат, әуен, қоршаған ортамен танысу, тілді дамыту, сыныптан тыс оқу, дене шынықтыру, бейнелеу өнері, еңбекке баулу) және ай сайын күнтізбе жоспарына енгізу. 5-8 сыныптарында ЖҚЕ сабақтан тыс уақытында сынып сағаттар және факультативтер есебімен өтеді. Жол қозғалысы ережелерін оқыту сабағы жалпы мектептің бастауыш сыныптары мұғалімдерімен, сынып жетекшілерімен, еңбек сабағы мұғалімдерімен іске асырылады. Журналда жеке бет толтырылады, онда дәріс тақырыптары жазылады, сабақта болулары туралы белгі қойылады және оқушылар білімінің сабақ бойынша бағалары тіркеледі. Бағалар өлшемі гуманитарлық пәндер бойынша баға қоюдың жалпылама қабылданған нормаларына сәйкес келеді. Әдеттегідей, сабақты сынып жетекшілері жүргізеді және ЖҚЕ оқытып, үйретуге жауапты адам мен әкімшілік бақылауда ұстайды.
ЖҚЕ бойынша оқушылармен дәрістерді арнайы жабдықталған бөлмеде немесе арнайы автоалаңда (мектеп ауласында, дене тәрбиесі залында) көрнекі-оқу құралдарын, жабдықтарды және балалардың көлік құралдарын пайдалана отырып өткізу ұсынылады.
Алаңда өтетін жерлерде: жол қиылыстарында, жүргіншілер өтпесінде жол таңбалары салынады; уақытша немесе тұрақты бағдаршамдар, жол белгілері мен басқа да жабдықтар орнатылады. Кейбір сабақтарды көшеде, жол қиылысында, алаңда (көлік құралдары қозғалысы мен жүргіншілер жүрісін көрсете отырып), қоғамдық көлікте өткізу ұсынылады. Дәрістерді, жекелеген әңгімелерді, экскурсияларды және т.с.с. өткізу үшін мұғалім (сынып жетекшісі) жол полициясы қызметкерлерін, көлік құралдары жүргізушілерін тарта алады. Оқыту және сыныптан тыс жұмыс процесінде оқушыларды көшелер мен жолдарда өздерін саналы ұстауға, жол қозғалысы ережелерін мүлтіксіз орындауға тәрбиелеуге ықпал жасайтын қысқаметражды кинофильмдер, бейнефильмдер, диафильмдер, диапозитивтер көрсетіледі, КТК-лар, викториналар, жүргіншілер мен велосипедшілер қозғалысы қауіпсіздігі жөнінен жарыстар ұйымдастырылады. Әрбір сабақтан соң бақылау сұрақтары, тапсырмалар көмегімен оқушының Жол қозғалысы ережелерін қалай меңгергендігін анықтайтын тексеріс жүргізу қажет.
1-СЫНЫП
р/т№
ай
Сабақ тақырыптары
Сағат саны
1.
қыркүйек
Көше күтпеген жағдайларға толы
2
2.
қыркүйек
Көше күтпеген жағдайларға толы
3.
қазан
Практикалық сабақ (экскурсиялар, үстел үстіндегі ойындар).
1
4.
қазан
Аялдау жолы және қозғалыс жылдамдығы.
1
5.
қараша
Жүргіншілер өтпелері.
1
6.
қараша
Реттелмейтін көше қиылыстары.
1
7.
желтоқсан
Реттелетін көше қиылыстары. Бағдаршам.
1
8.
желтоқсан
Жолдан тағы қай жерде өтуге болады.
1
9.
қаңтар
Автобуста және троллейбуста жүру.
1
10.
қаңтар
Трамвайда және көліктің басқа да түрлерінде жүру
1
11.
ақпан
Жол белгілері және жолға салынатын таңбалар.
1
12.
ақпан
Ойнауға қай жерде болады және қай жерде болмайды.
1
13.
наурыз
ЖКО кезіндегі жарақаттардың түрлері.
1
14.
наурыз
Жарақаттанғанда өзіңе және жолдасыңа қалай көмектесу керек.
1
15.
сәуір
Сен – велосипедшісің.
1
16.
сәуір
Қала сыртына шығу.
1
17.
мамыр
Жол жүргізушілердің көзімен.
1
18.
мамыр
Қорытынды сабақ.
1
Барлығы:
18
Көше күтпеген жағдайларға толы.
Біз тұратын қала, кент. Мектеп орналасқан шағын аудандағы негізгі көшелер.
Көшеде неліктен қауіпті. Жол қозғалысы ережелерін неліктен білуге және орындауға тиіспіз.
Көше элементтері: жүргін бөлік, тротуар. Жаяу жүргіншілер қоршаулары. Көшедегі қауіпсіздік. Тротуарда қалай дұрыс жүру, жүргін бөлікті қалай дұрыс
кесіп жүріп өту керек.
Мектепке және үйге неғұрлым қауіпсіз жол. Нақты бағдарды талдау.
Бірі екіншісіне көмектеседі (көшені өзің кесіп жүріп өте алмасаң – ересек адамнан көмек сұра).
Көшедегі тәртіп – қауіпсіз қозғалыс кепілі. Мұқият және абай бол!
ЖҚЕ бойынша үстел үстіндегі ойындар мен жылжымалы ойындар және арнайы автоалаңдардағы сайыстар.
Аялдау жолы және қозғалыс жылдамдығы.
Жүргін бөлікке кенеттен жүгіріп шығу неліктен қауіпті.
Автомобильді қас-қағым сәтте тоқтату мүмкін емес.
Автомобильдің аялдау жолы.
Балалармен болған жол-көлік оқиғаларының мысалдары (жол полициясының мәліметтері бойынша).
Жүргіншілер өтпелері.
Жолды қай жерде кесіп жүріп өтуге болады.
Реттелмейтін жүргінші өтпесі, оның белгілері (жол белгілері, жолға салынған таңбалар).
Екі жақты қозғалыс жолы. Егер жүргін бөлікті кесіп жүріп өтуге үлгермесең не істеу керек. Жүргін бөліктің ортасында тұрған жүргіншінің өзін-өзі ұстауы.
Бір жақты қозғалыс жолы. Қозғалысы бір жақты жолды кесіп жүріп өту ережелері.
Реттелмейтін көше қиылыстары.
Көше қиылысы деген?
Көлік құралдарының көше қиылысындағы қозғалысы. Көлік құралдарының бұрылуы. Жүргізушілер беретін сақтандыру белгілері.
Реттелмейтін көше қиылысының белгілері. Реттелмейтін көше қиылысындағы жүргін бөлікті кесіп жүріп өту ережелері.
Реттелетін көше қиылыстары. Бағдаршам.
Бағдаршам не үшін қажет?
Бағдаршам белгілері: қызыл, сары, жасыл. 3-секциялы бағдаршам қалай жұмыс істейді.
Бағдаршамы бар көше қиылысында жолды қалай кесіп жүріп өту керек.
Жүргінші бағдаршамы және оның белгілері. Дыбыстағыш қондырғысы бар жүргінші бағдаршамы.
Жолды тағы қай жерден кесіп жүріп өтуге болады.
Жер үстіндегі және жер астындағы жүргінші өтпелері, олардың белгілері.
«Жер асты жүргінші өтпесі», «Жер үсті жүргінші өтпесі» жол белгілері.
Мұндай өтпелердің барлығы кезінде жолды кесіп жүріп өту ережелері.
Жүргіншілердің арнайы дабыл белгілері қосылған көлік құралдары (көк жарқылдауыштары және дыбыс дабылдары) жақындаған кездегі іс-әрекеттері.
Автобуста және троллейбуста жүру.
Қандай көлік құралдарын бағдарлық деп атайды?
Қала бағдарлық көлігі: автобустар, троллейбустар, трамвайлар, бағдарлық таксилер.
Автобустың және троллейбустың аялдамасы, олардың белгіленулері. Аялдамаға қалай дұрыс өтуге болады. Аялдамада өзін-өзі ұстау ережелері.
Автобус және троллейбус жолаушыларына арналған көлікке кірер кездегі, салон ішіндегі және шығар кездегі ережелер.
Автобустан немесе троллейбустан түскен кезде жүргін бөлікті кесіп жүріп өту ережелері.
Трамвайда және көліктің басқа да түрлерінде жүру.
Трамвай аялдамасы. Оның белгіленуі, трамвай аялдамасының автобустікінен айырмашылығы.
Трамвай аялдамасына қалай өту керек. Трамвай аялдамаларында өзін-өздері ұстау ережелері.
Трамвай жолаушыларына арналған кіру кезіндегі, вагон ішіндегі және шығу кезіндегі ережелер.
Трамвайдан түскеннен кейін жүргін бөлікті кесіп жүріп өту ережелері.
Бағдарлық таксилер. Оның бағдарлық автобустан айырмашылығы. Бағдарлық таксилерді қалай дұрыс пайдалануға болады.
Жеңіл автомобильді пайдалану ережелері (кіру, жүру, шығу).
Жол белгілері және жолға салынған таңбалар.
Жол белгілері мен жолға таңба салудың мақсаты.
Жол белгілері: «Жүргінші өтпесі» (ақпараттық-көрсеткіштік).
«Жер асты жүргінші өтпесі», «Жер үсті жүргінші өтпесі», «Автобус және (немесе) троллейбус аялдамасының орны», «Трамвай аялдамасының орны», «Жүргіншілер қозғалысына тыйым салынады», «Жол жұмыстары» (барлығы 7 белгі).
Ойнауға қай жерде болады және қай жерде болмайды.
Жолдың жүргін бөлігінің жанында, жол жұмыстары жүріп жатқан жерлерде, көлікте ойнаудың қауіптілігі.
Ойнауға және өздігінен жүретін құралдарда жүруге және т.б.арналған жерлер.
Егер доп жолдың жүргін бөлігіне домалап кетсе не істеу керек.
ЖКО кезіндегі жарақаттардың түрлері.
Жарақаттар түрлері: сынықтар, ауыртып алулар, жаралар, күйіктер және т.с.с.
Жүргіншіні соққан кезде алынатын жарақаттардың негізгі түрлері.
Жолаушылардың кабинада немесе автомобиль салонында отырғандарында алатын негізгі жарақат түрлері.
Велосипедшілерге тән жарақат алу.
Жарақаттанған кезде өзіңе және жолдасыңа қалай көмектесу керек.
Қан ағудың түрлері: артериалдық, веноздық, капиллярлық.
Қан ағуын тоқтату тәсілдері.
Байлап-орау түрлері.
Сен – велосипедшісің.
Велосипед тарихы, оның жалпы құрылымы.
Велосипед туралы онымен жүргенде қауіпсіз болу үшін нені білу керек.
14 жасқа дейін велосипедте қай жерде жүруге болады.
Қала сыртына шығу.
Қала сыртындағы жол элементтері. Жол жиегі, жүргіншілер жолы – жүргіншілер жүруге арналған жерлер.
Қала сыртындағы жолмен жүргіншілер қозғалысы ережелері.
Жол жүргізушілердің көзімен.
Жолдың жүргін бөлігі – жүргізушілердің жұмыс орны.
Жол-көлік оқиғалары (ЖКО) неліктен болады?
Жүргізуші тәртіп бұзған жүргіншілерді қалай көреді?
Қорытынды сабақ.
ЖҚЕ туралы диафильмдер, бейнефильмдер, слайдтар көру.
Қорытынды шығару (тестілеу)
2-СЫНЫП
р/т№
Айы
Сабақ тақырыбы
Сағат саны
1.
қыркүйек
Оқушылардың көшелерде және жолдарда өзін-өздері ұстауларының негізгі ережелері.
1
2.
қыркүйек
Практикалық сабақ (экскурсиялар, үстел үстіндегі ойындар).
1
3.
қазан
Аялдау жолы және қозғалыс жылдамдығы.
1
4.
қазан
Жүргінші өтпелері.
1
5.
қараша
Реттелмейтін көше қиылыстары.
1
6.
қараша
Реттелетін көше қиылыстары. Бағдаршам.
1
7.
желтоқсан
Реттеуші және оның белгілері.
1
8.
желтоқсан
Автобуста және троллейбуста жүру.
1
9.
қаңтар
Трамвайда және көліктің басқа да түрлерінде жүру
1
10.
қаңтар
Жол белгілері және жолға салынған таңбалар.
1
11.
ақпан
Мектепке барар жол. (Сенің күн сайынғы бағдарың).
1
12.
ақпан
Ойнауға қай жерде болады және қай жерде болмайды.
1
13.
наурыз
ЖКО кезіндегі жарақаттардың түрлері.
1
14.
наурыз
Жарақаттанғанда өзіңе және жолдасыңа қалай көмектесу керек.
1
15.
сәуір
Сен – велосипедшісің.
1
16.
сәуір
Қала сыртына шығу.
1
17.
мамыр
Жол жүргізушілердің көзімен.
1
18.
мамыр
Қорытынды сабақ.
1
Барлығы:
18
Оқушылардың көшеде және жолда өзін-өздері ұстау ережелері.
Көшеде неліктен қауіпті. Үлкен қала көшелеріндегі қозғалыстың қиындығы.
Жол қозғалысы ережелерін сақтау – жүргіншілер қауіпсіздігінің кепілі.
Көшелер мен жолдарда өзін-өзі қауіпсіз ұстау ережелерін қайталау.
Қалада (кентте, ауданда) балалармен болатын жол-көлік оқиғаларының жол полициясының мәліметтері бойынша мысалдары.
Практикалық сабақ.
Біз жол қозғалысы ережелерін сақтауды үйренеміз – үстел үстіндегі ойындар, макеттер. Қала (кент) бойынша экскурсия. Оқушылар тұратын көшелердің, тұйық көшелердің сипаттамалары.
Аялдау жолы және қозғалыс жылдамдығы.
Автомобильдің аялдау және тежелу жолы.
Аялдау жолы өлшеміне әсер ететін факторлар.
Таяу жерде қозғалып келе жатқан көлік алдынан өту қауіптілігі.
Ылғалды және тайғақ жолда жүргіншілер мен жүргізушілер қозғалысының ерекшеліктері.
Жүргіншілер өтпелері.
Жүргінші өтпесі және оның белгіленуі. Мектеп шағын ауданындағы жүргінші өтпелері.
Екі жақты және бір жақты қозғалыс жолын кесіп жүріп өту ережелері.
Жолды кесіп жүріп өту кезіндегі қауіпті жағдайлар.
Жер асты және жер үсті жүргіншілер өтпелері, олардың белгіленулері. Олардың бар кезінде жолдан өту ережелері.
Жүргіншілердің арнайы белгілері қосылған көлік құралдарының жақындаған кезіндегі іс-әрекеттері.
Көзге шалынатын аймақта жүргінші өтпесі немесе көше қиылысы болмаған жағдайда жолдың үстін кесіп жүріп өту ережелері.
Реттелмейтін көше қиылыстары.
Көше қиылыстарының түрлері.
Жүргізушілер беретін сақтандыру белгілері.
Реттелмейтін көше қиылысы. Реттелмейтін көше қиылысындағы жүргінші өтпелерінің белгіленуі. Реттелмейтін көше қиылыстарынан жүріп өту ережелері. Егер жүргінші өтпесі белгіленбеген болса, жолдың үстін қай жерде қалай кесіп жүріп өтуге болады.
Реттелетін көше қиылыстары. Бағдаршам.
Бағдаршам белгілері. Бағдаршамдар түрлері.
Қозғалысқа қатысушылардың бағдаршам белгілері бойынша іс-әрекеттері.
Қозғалысқа қатысушылардың бағдаршам белгілері бойынша іс-әрекеттері. Реттелетін көше қиылысында жүргін бөлікті кесіп жүріп өту ережелері. Мектеп шағын ауданындағы реттелетін көше қиылыстары.
Реттелетін көше қиылыстарындағы өтпелерде балалармен болған жол-көлік оқиғаларының мысалдары (жол полициясының материалдары бойынша). Олардың туындау себептерінің талдауы.
Реттеуші және оның белгілері.
Реттеушіге алатаяқ пен ысқырық неге қажет?
Реттеушінің белгілері. Жүргіншілердің осы белгілер бойынша іс-әрекеттері.
Автобус және троллейбус жолаушыларына арналған аялдамада тұрған, көлікке кірер кездегі, салон ішіндегі және шығар кездегі ережелер.
Жүргін бөлікті аялдамаға жақын қозғалыс кезінде және автобус пен троллейбустан түскен кезде кесіп жүріп өту ережелері. Бұл орайда туындайтын қауіпті жағдайлар.
Автобус немесе троллейбус аялдамасына саяхат.
Трамвайда және көліктің басқа да түрлерінде жүру.
Трамвай жолаушыларына арналған аялдамаларда тұрған, кіру кезіндегі, вагон ішіндегі және одан түскен кездегі ережелер.
Жүргін бөлікті аялдамаға жақын қозғалыс кезінде және трамвайдан түскен кезде кесіп жүріп өту ережелері.
Бағдарлық таксиді және жеңіл автомобильді пайдалану ережелері.
Жол белгілері және жолға салынатын таңбалар.
Жол белгілерінің топтары және олардың мақсаты.
Жол белгілері: «Бір жақты қозғалыс жолы», «Аялдама орны», «Шлагбаумы бар теміржол өтпесі», «Шлагбаумы жоқ теміржол өтпесі», «Жаяу жүргінші өтпесі» (ескерту), «Балалар», «Жаяу жүргіншілер жолы», «Кіруге тыйым салынады». Сервис белгілері.
Мектеп шағын ауданындағы жол белгілері.
Мектепке жол. (Сенің күнделікті бағдарың).
Мектеп шағын ауданы. Мектеп шағын ауданындағы көлік.
Мектеп шағын ауданындағы неғұрлым қауіпті жол қиылыстары.
Мектеп оқушысының жол бағдарында 1-ші сыныпқа қарағанда не өзгерді. Мектеп, үй, кинотеатр, дүкен және т.с.с. жолындағы қауіпсіз жолдарды талдау.
Ойнауға қай жерде болады және қай жерде болмайды.
Жүргін бөлікке жақын ойнаудың қауіптілігі. Ауланың қай жерінде ойнауға болады және қай жерінде ойнауға болмайды.
Балалармен болған жол-көлік оқиғаларының мысалдары (жол полициясының материалдары бойынша). Олардың туындау себептерінің талдауы.
13. ЖКО кезіндегі жарақаттардың түрлері.
Жарақаттар түрлері: сынықтар, ауыртып алулар, жаралар, күйіктер және т.с.с.
Жүргіншіні соққан кезде алынатын жарақаттардың негізгі түрлері.
Жолаушылардың кабинада немесе автомобиль салонында отырғандарында алатын негізгі жарақат түрлері.
Велосипедшілерге тән жарақаттанулар. 14. Жарақаттанған кезде өзіңе және жолдасыңа қалай көмектесу керек.
Қан ағудың түрлері: артериалдық, веноздық, капиллярлық.
Қан ағуын тоқтату тәсілдері.
Байлап-орау түрлері.
15. Сен – велосипедшісің.
Велосипедтің жалпы құрылымы, әдеттегі ақаулары, оларды жөндеу.
Жас велосипедшілерге арналған қауіпсіз жүру ережелері.
Балалармен болған жол-көлік оқиғалары мысалдары (жол полициясының материалдары бойынша). Олардың туындау себептерінің талдауы.
16. Қала сыртына шығу.
Қала сырты жолындағы көлік қозғалысы.
Қала сыртындағы жолда жүргіншілер қозғалысының ережелері. Қала сыртындағы жолды қалай дұрыс кесіп жүріп өтуге болады.
Теміржол өтпелері, олардың түрлері. Теміржол өтпелерінен (шлагбаумы бар және шлагбаумы жоқ) жүріп өту ережелері.
17. Жол жүргізушілер көзімен.
Жылдың, тәуліктің мезгілдеріне және ауа райы жағдайларына байланысты жолдың жай-күйі.
Жүргізуші жұмысының ерекшеліктері.
Жүргін бөлігінде жүргіншілерге туындайтын қауіпті жағдайлар жүргізушілердің көзімен.
18. Қорытынды сабақ.
Ойындар, викториналар және т.с.с өткізу.Жол қозғалысы ережелері.
