ДЕНЕ Т?РБИЕСІ САБА?ЫНДА О?ЫТУДЫ? ЖА?А ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ЕНГІЗУДІ? ТИІМДІ ЖА?ТАРЫ
ДЕНЕ Т?РБИЕСІ САБА?ЫНДА О?ЫТУДЫ? ЖА?А ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ЕНГІЗУДІ? ТИІМДІ ЖА?ТАРЫ
«Ж?мба негізгі мектебі»
Сунгатов Ринат Шафихович
дене шыны?тыру м??алімі
ДЕНЕ Т?РБИЕСІ САБА?ЫНДА О?ЫТУДЫ? ЖА?А ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ЕНГІЗУДІ? ТИІМДІ ЖА?ТАРЫ
Елбасы Н.?. Назарбаев ?рбір жыл?ы хал?ына арна?ан жолдауында: «жедел дамып келе жат?ан ортада ?мір с?руге ?абілетті; ?лтты? тілді, тарихты жетік ме?герген, отанды? м?дениетті бойында ?алыптастыр?ан; шы?армашылы?ы дамы?ан жеке т?л?аны ?алыптастыру» деп атап ?ткен болатын.
Б?гінде білім - ?о?амны? ?леуметтік-экономикалы?, интеллектуалды? ж?не рухани дамуыны? стратегиялы? ба?дары ?ана емес, сонымен ?атар бізді? ?о?амымызды? ?ауіпсіздігіні? кепілі.
О?ытуда?ы жа?а технология аса ?ажетті педагогикалы? м?селелерді? шешімдерін табу?а, ой е?бегін арттыру?а, о?у процесін тиімді бас?аруды ?амтамасыз етеді. Жа?а технологияларды о?ыту ?рдісінде ?олдануды? негізгі ерекшелігі ол о?ытушылар мен о?ушылар?а ?з бетімен ж?не бірлесіп шы?армашылы? ж?мыс жасау?а к?п м?мкіндік береді ж?не оны педагогикалы? ма?сатта пайдалану о?ушыларды? зердесіне, сезіміне, к?з?арасына ?сер ете отырып оны? интеллектуалды? м?мкіншіліктерін арттыру?а к?мектеседі.
Дене т?рбиесіні? ?леуметтік ж?йе ж?не ?о?амды? ??былыс есебінде дене т?рбиесі ж?йесін, оны? ?алыптасуы мен дамуыны? негізгі за?дылы?тарын, оны? ?ызметі мен ??рылымын танып, білуді? ?ажеттілігі білім мен т?рбие талаптарына с?йкес ?сіп келе жат?ан ?рпа?ты? дене т?рбиесін ?амтамасыз ету ?шін керек. Дене т?рбиесі тек мектептегі дене шыны?тыру саба?ы ?ана емес, ол саба?тан тыс, мектептен де тыс денсаулы??а байланысты шаралар ж?йесі екенін ескерсек, ?азіргі кезе?дегі білім беру орындарында?ы дене т?рбиесіні? ж?йесі жастарды? денсаулы?тарын ны?айтумен ?оса, т?л?а бойында?ы биологиялы?-психологиялы? ?ажеттіліктерді? жан-жа?ты жетілуіне, ?мірге белсенді ?станым мен ізгілікті ?атынастарын дамытуды ме?зейді. М?ндай ма?ызды ?дістеме ?ылыми ж?не о?у п?ні ретінде жетекші р?л ат?аратын, дене т?рбиесі
саласында?ы к?сіптік ба?ытта болаша? м??алімдерді дайындауды ж?зеге асыратын жо?ары о?у орындарында?ы о?ыту ж?йесіне тікелей байланысты. ?азіргі кезе?де жалпы орта мектептердегі о?у ба?дарламаларын ??растыру ба?ыт-ба?дары ?згерді. Алайда, б?ларды? б?рінде мектеп о?ушыларын ?айда о?итынды?ы ескерілмейді, оларды? ме?геруі тиіс негізгі да?дылар мен ?абілеттер, о?у нормасын тапсыру?а арнал?ан шарттар к?рсетілген. Денені шыны?тыру жатты?уларыны? орындалуы ?оз?алыс дайынды?ыны? де?гейі туралы м?лімет береді. Дегенмен, б?л ба?дарламалар базалы?, ?лгілік сипат?а ие, сонды?тан оларды ?рбір педагог жергілікті жа?дай мен салт-д?ст?рлерге орай ?згертулер мен толы?тырулар енгізіп, ?згерте алады. Дене т?рбиесі м?селелерін шы?армашылы? т?р?ыда шешуге, ?згермелі ?мір жа?дайында инновациялы? процестер мен жа?ашыл ба?ыттарды дер кезінде ме?гере отырып, т?жірибеге сын к?збен ?арап, дене т?рбиесі міндеттерін ж?зеге асыру?а белсенді, салауаттылы? пен дене м?дениетін ме?герген маман даярлауды? ма?ыздылы?ы артуда.
Дене т?рбиесін, жа?а технология мен озат т?жірибені ?лтты? ж?не жалпыадамзатты? ??ндылы? ?а?идаларымен саба?тастыра зерттеу – б?гінгі к?н талабынан туындап отыр?ан педагогика ?ылымыны? міндеттеріні? бірі. Дене т?рбиесіні? м?нін б?гінгі жа?а заман талабына с?йкес ?арастыру – б?л адамды ?зі ?мір с?рген ортаны? жемісі ?ана емес, сол ортада?ы дене м?дениеті, адамгершілік ?арым-?атынасы ?рекетімен к?рінетін субъект деп танылуымен ай?ындалады. ?о?амны? елеулі ?згерістерге т?суі, адамны? ма?сат-м?раттарына, т?рмыс-тіршілігі мен мінез-??л?ына, сондай-а? ?зіні? жеке басына да субъект ретінде ?згеріс енгізуде. Оны? ?стіне ?о?амда?ы салауаттылы?, дене м?дениеті мен рухани ??ндылы?тарды? таби?аты, м?ні, шы?у тегі ж?не ат?аратын ?ызметтері туралы жан-жа?ты зерттеу, о?ушыларды? дене т?рбиесін салауаттылы? дене м?дениеті м?селесімен байланыста ?арастыру ?ажеттігі бізді? та?ырыбымызды? ?зектілігін ай?ындай т?седі.
Елімізде б?секеге ?абілетті білім – білім беру саласыны? е? басты міндеті болып отыр. Дамуды? алды??ы ?атарында?ы елдерді? білім д?режесімен те?есу – елімізді? біліми саясатыны? негізгі к?здегені. Дамы?ан елу елді? ?атарына енуді? ал?ышарттарыны? бірі де осы сапалы да б?секеге ?абілетті білім. Сонды?тан да еліміздегі мектептердегі білім беруді? басты ?станымдары мен міндеттері, ?рекеттері, жолдары осы ма?сат?а орай ?йымдастырылады.
Ма?сат?а жетуді? т?рлі жолдары бар. Соларды? бірі де бірегейі о?ытуды? жа?а технологияларын пайдалану. ?аза?стан Республикасыны? «Білім туралы» За?ыны? (Астана, 2000 жыл) 18-бабыны? 8-тарма?ында: «О?ытуды? жа?а технологияларын сына?тан ?ткізу, білім беруді? жа?а мазм?нын енгізу ?шін білім беру ?йымдарында эксперимент т?ртібімен іске асырылатын білім беру ба?дарламалары ?зірлену м?мкіндігі», - атап к?рсетілген [1]. Осы?ан орай ?азір еліміздегі к?птеген мектептерде білім беруді? жа?а ж?йесі енгізіліп, ?лемдік білім беру ке?істігіне бет алуда. Білімі мен ?ылымы ?з д?режесінде дамы?ан елдер к?ш бастап, ?ашан да елдік дамуды? кез келген саласында озы? т?рары с?зсіз. Бізде осы к?штен ?алмауды? ?амын жасап ба?удамыз.
Жалпы орта мектептердегі «Дене т?рбиесі» п?ніні? ма?саты ?лі к?нге дейін толы?тыруды ?ажет етеді, осы?ан орай оны? ?ылыми негізделген ба?ыт-ба?дарын жасау ?ажеттілігі туындайды. Осы ба?ытта?ы ізденістерді? тиімдісі дене т?рбиесі саба?ында д?ст?рлі емес о?ыту ??ралдарын ?олдануды зерттеу болып табылады.
Дене т?рбиесі ?сіп келе жат?ан жас ?рпа??а білім мен т?рбие беру саласыны? бір тарма?ы болып табылады ж?не ол жеке т?л?аны? жан-жа?ты дамуына, к?шті де ?уатты болып ?суіне, ?за? уа?ыт шы?армашылы? е?бекке жарамды адамды ?алыптастыру?а, оны Отан с?йгіштікке дайындау?а ?ызмет етеді.
Республикамызда?ы білім беру саласында ж?не ?рт?рлі ?олдану салаларына байланысты жа?а ба?ытта?ы спорт, дене т?рбиесі ж?йесі бойынша мамандар?а деген с?раныстарды? артуы, оларды дайындауда?ы білімділігі мен ?абілеттілігі, біліктілікті? ?азіргі талаптар?а сай болуы ?те ?лкен ма?ызды ж?мыстарды ат?аруды талап етеді ж?не болаша? педагогтарды? к?сіби даярлы?ын, білім стандартына, мазм?нына сай жетілдіру м?селелері к?кейкесті м?селе болып отыр. К?рсетілген міндеттерді толы? ж?зеге асыру дене т?рбиесі ж?йесіне тікелей байланысты. Дене т?рбиесін ж?зеге асыру – денсаулы?ты ны?айту, білім беру, дамыту, т?рбиелеу міндеттерін шешуге арнал?ан педагогикалы? ж?мыстарды? бірі бола отырып, жеке т?л?аны? денсаулы? де?гейін арттыру, таби?и к?ш-?уатын ны?айту, дене м?шелерін гигиеналы? негіздері мен дене- ?оз?алыс ?абілеті м?мкіндіктеріне сай, ?з бетінше ?имыл-?оз?алыс жатты?уларын орындап, ?зін- ?зі ?немі дамытып, к??ілді де сергек ж?руге баулиды. Болаша? ?рпа?ымызды? денсаулы?ыны? мы?тылы?ы, салауатты ?мір с?руі мектеп м??аліміні? жеке басымен оны? жо?ары о?у орнында?ы теориялы? жеке т?жірибелік дайынды?ыны? д?режесіне тікелей байланысты. Осы?ан орай о?ушыларды? дене т?рбиесі ж?йесін ж?зеге асыру ж?мыстарын ?йымдастыру?а болаша? м??алімдерді даярлау ісін к?сіби дайынды?ты? ажырамас б?лігі ретінде ?арастыру керек. Дене т?рбиесі ж?не спорт мамандары к?рделі ?леуметтік міндеттерді шешуге араласумен бірге о?ушыларды? психологиялы? ерекшеліктеріне сай, о?у-т?рбие міндеттерін шешуде оларды? рухани жетекшісі де болуы тиіс.
О?ушылар?а дене шыны?тыру саба?тарында жа?а технологияны пайдалану о?ыту мен т?рбиелеуді? жалпы за?дылы?тарына ба?ын?ан. Сонды?тан оны іске асыру барысында дене т?рбиесіні? жас ж?не жынысты? ерекшеліктерін ескере отырып, осы за?дылы?тарды к?рсететін жалпы педагогикалы? ?станымдарды басшылы??а алу ?ажет. Ол ?станымдар?а жататындар: жан- жа?тылы?, саналылы? пен белсенділік, бірте-бірте жасалатын ?рекет, ?айталамалы?, к?рнекілік, жеке даралы?.
О?у ?дерісіні? ?здіксіздігі негізгі ?ш ?а?идаларда к?рініс тап?ан:
а) о?у-т?рбие ?дерісі к?п жыл?ы ж?не жыл бойында?ы сипат?а ие болуы тиіс;
?) саба? барысында ?рбір келесі саба?ты? ?сері алды??ы саба?ты? ізінше ?атпарлы ?сер ?алдыруы тиіс, себебі жас о?ушыны? а?засында алды??ы саба?тарды? ?серінен пайда бол?ан жа?ымды ?згерістер беки т?суі ж?не жетіле т?суі ?ажет;
б) демалыс ж?мыс ?абілетін ?алпына келтіруді? арта т?суі ?шін жеткілікті болуы тиіс.
Дене ж?ктемелерін бірте-бірте ж?не жо?ары де?гейге арттыру ?станымы оларды? к?лемі мен ?ар?ындылы?ыны?, о?ушыны дайындау?а ?ойылатын талаптарды? бірте-бірте к?рделенуіні? ?здіксіз арта т?суімен байланысты болып келеді.
Саба?тарды бір-бірте к?рделендіру о?ушыны дайындауды? м?мкіндіктері мен де?гейлеріне с?йкес келіп, оларды? спортты? жетістіктеріні? ?здіксіз арта т?суін ?амтамасыз етуі тиіс. Дене ж?ктемелеріні? тол?ынды т?рде ?згеру ?станымы оларды? динамикасыны? тол?ынды сипатын к?рсетеді, себебі ол салыстырмалы ал?анда о?у – т?рбие ?дерісіні? кіші-гірім ?зіндісіне, немесе саба?тарды? кезе?дері мен т?тас бір д?уіріне де т?н болуы м?мкін.
Спортты? техника мен оны жа?а т?р?ыда жетілдіруге ?йрету ?дістеріні? кез-келген т?ріні? жа?ымды жа?тары бар, біра? ол жеке ?алпында шапша? ?рі тиімді ?йретуді толы? ?амтамасыз ете алмайды, сонды?тан спортты? техниканы ме?геру барысында барлы? ?дістер бірін-бірі толы?тыратын т?рде ?олданылады. Олар жиірек бір уа?ытта пайдаланылады.
?имыл-?оз?алыстарды белгілі реттілікте игеру. Атап айт?анда: дайындалып ж?рген о?ушыларды? о?у?а деген жа?ымды ынтасын ?алыптастыру; ?оз?алыс ?имылыны? м?ні туралы білімді ?алыптастыру; ?рбір спорт т?рлері бойынша ?йренетін ?оз?алыстар туралы толы? т?сінікті ?алыптастыру; ?йренетін ?оз?алыс ?имылын т?тастай игеру. С?йтіп, ?имыл?а ?йрету дегеніміз - б?л білім алу, ?оз?алыс икемділігін ?алыптастыру ж?не тиісті дене жа?ынан ?алыптасуды? ?асиеттерін т?рбиелеу.
Талдау, жалпы білім беру мектептерінде о?у-т?рбие ?дерісін ?йымдастыру мен бас?ару?а білім беру мен спортты? мекемелерге т?н ??рылымдар - ма?сат, жалпы ж?не арнайы (арнайылы?) міндеттер, ?дістер мен ?а?идалар, о?у ке?істігінде ж?зеге асатын, на?ты ба?ыттылы?ы бар, о?у материалыны? теориялы? ж?не т?жірибелік мазм?ны кіретінін к?рсетті. О?ушы-спортшыны? осы білім беру ке?істігіндегі та?да?ан жолыны? басы, мектептегі о?у мерзіміндегі бастап?ы кезе?ні? де на?ты ??рылымы немесе мазм?ны болады.
Дене т?рбиесі саба?ында о?ытуды? д?ст?рлі емес ??ралдарын ?олдану барсында о?ушыларды? дене т?рбиесін дамыту технологияларын жетілдіруге; дене т?рбиесі саба?тарында о?ушыларды адамгершілікке т?рбиелеуге, дене т?рбиесі ар?ылы жеке т?л?аны? психофизиологиясын ?згеруге: ?зін-?зі реттеуін ?алыптастыру; дене т?рбиесі саба?тарын п?наралы? байланыс ар?ылы жетілдіру; дене ?абілетін рухани ??ндылы?тар ар?ылы дамыту; релаксация ар?ылы жеке т?л?аны? психофизиологиялы? ?абілеттерін дамыту; психикалы? ?уат м?мкіндіктері мен дене т?рбиесін саба?тастырып дамыту?а т.б. ?ол жеткізуге болады.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«ДЕНЕ Т?РБИЕСІ САБА?ЫНДА О?ЫТУДЫ? ЖА?А ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ЕНГІЗУДІ? ТИІМДІ ЖА?ТАРЫ »
«Жұмба негізгі мектебі»
Сунгатов Ринат Шафихович
дене шынықтыру мұғалімі
ДЕНЕ ТӘРБИЕСІ САБАҒЫНДА ОҚЫТУДЫҢ ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ЕНГІЗУДІҢ ТИІМДІ ЖАҚТАРЫ
Елбасы Н.Ә. Назарбаев әрбір жылғы халқына арнаған жолдауында: «жедел дамып келе жатқан ортада өмір сүруге қабілетті; ұлттық тілді, тарихты жетік меңгерген, отандық мәдениетті бойында қалыптастырған; шығармашылығы дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру» деп атап өткен болатын.
Бүгінде білім - қоғамның әлеуметтік-экономикалық, интеллектуалдық және рухани дамуының стратегиялық бағдары ғана емес, сонымен қатар біздің қоғамымыздың қауіпсіздігінің кепілі.
Оқытудағы жаңа технология аса қажетті педагогикалық мәселелердің шешімдерін табуға, ой еңбегін арттыруға, оқу процесін тиімді басқаруды қамтамасыз етеді. Жаңа технологияларды оқыту үрдісінде қолданудың негізгі ерекшелігі ол оқытушылар мен оқушыларға өз бетімен және бірлесіп шығармашылық жұмыс жасауға көп мүмкіндік береді және оны педагогикалық мақсатта пайдалану оқушылардың зердесіне, сезіміне, көзқарасына әсер ете отырып оның интеллектуалдық мүмкіншіліктерін арттыруға көмектеседі.
Дене тәрбиесінің әлеуметтік жүйе және қоғамдық құбылыс есебінде дене тәрбиесі жүйесін, оның қалыптасуы мен дамуының негізгі заңдылықтарын, оның қызметі мен құрылымын танып, білудің қажеттілігі білім мен тәрбие талаптарына сәйкес өсіп келе жатқан ұрпақтың дене тәрбиесін қамтамасыз ету үшін керек. Дене тәрбиесі тек мектептегі дене шынықтыру сабағы ғана емес, ол сабақтан тыс, мектептен де тыс денсаулыққа байланысты шаралар жүйесі екенін ескерсек, қазіргі кезеңдегі білім беру орындарындағы дене тәрбиесінің жүйесі жастардың денсаулықтарын нығайтумен қоса, тұлға бойындағы биологиялық-психологиялық қажеттіліктердің жан-жақты жетілуіне, өмірге белсенді ұстаным мен ізгілікті қатынастарын дамытуды меңзейді. Мұндай маңызды әдістеме ғылыми және оқу пәні ретінде жетекші рөл атқаратын, дене тәрбиесі
саласындағы кәсіптік бағытта болашақ мұғалімдерді дайындауды жүзеге асыратын жоғары оқу орындарындағы оқыту жүйесіне тікелей байланысты. Қазіргі кезеңде жалпы орта мектептердегі оқу бағдарламаларын құрастыру бағыт-бағдары өзгерді. Алайда, бұлардың бәрінде мектеп оқушыларын қайда оқитындығы ескерілмейді, олардың меңгеруі тиіс негізгі дағдылар мен қабілеттер, оқу нормасын тапсыруға арналған шарттар көрсетілген. Денені шынықтыру жаттығуларының орындалуы қозғалыс дайындығының деңгейі туралы мәлімет береді. Дегенмен, бұл бағдарламалар базалық, үлгілік сипатқа ие, сондықтан оларды әрбір педагог жергілікті жағдай мен салт-дәстүрлерге орай өзгертулер мен толықтырулар енгізіп, өзгерте алады. Дене тәрбиесі мәселелерін шығармашылық тұрғыда шешуге, өзгермелі өмір жағдайында инновациялық процестер мен жаңашыл бағыттарды дер кезінде меңгере отырып, тәжірибеге сын көзбен қарап, дене тәрбиесі міндеттерін жүзеге асыруға белсенді, салауаттылық пен дене мәдениетін меңгерген маман даярлаудың маңыздылығы артуда.
Дене тәрбиесін, жаңа технология мен озат тәжірибені ұлттық және жалпыадамзаттық құндылық қағидаларымен сабақтастыра зерттеу – бүгінгі күн талабынан туындап отырған педагогика ғылымының міндеттерінің бірі. Дене тәрбиесінің мәнін бүгінгі жаңа заман талабына сәйкес қарастыру – бұл адамды өзі өмір сүрген ортаның жемісі ғана емес, сол ортадағы дене мәдениеті, адамгершілік қарым-қатынасы әрекетімен көрінетін субъект деп танылуымен айқындалады. Қоғамның елеулі өзгерістерге түсуі, адамның мақсат-мұраттарына, тұрмыс-тіршілігі мен мінез-құлқына, сондай-ақ өзінің жеке басына да субъект ретінде өзгеріс енгізуде. Оның үстіне қоғамдағы салауаттылық, дене мәдениеті мен рухани құндылықтардың табиғаты, мәні, шығу тегі және атқаратын қызметтері туралы жан-жақты зерттеу, оқушылардың дене тәрбиесін салауаттылық дене мәдениеті мәселесімен байланыста қарастыру қажеттігі біздің тақырыбымыздың өзектілігін айқындай түседі.
Елімізде бәсекеге қабілетті білім – білім беру саласының ең басты міндеті болып отыр. Дамудың алдыңғы қатарындағы елдердің білім дәрежесімен теңесу – еліміздің біліми саясатының негізгі көздегені. Дамыған елу елдің қатарына енудің алғышарттарының бірі де осы сапалы да бәсекеге қабілетті білім. Сондықтан да еліміздегі мектептердегі білім берудің басты ұстанымдары мен міндеттері, әрекеттері, жолдары осы мақсатқа орай ұйымдастырылады.
Мақсатқа жетудің түрлі жолдары бар. Солардың бірі де бірегейі оқытудың жаңа технологияларын пайдалану. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңының (Астана, 2000 жыл) 18-бабының 8-тармағында: «Оқытудың жаңа технологияларын сынақтан өткізу, білім берудің жаңа мазмұнын енгізу үшін білім беру ұйымдарында эксперимент тәртібімен іске асырылатын білім беру бағдарламалары әзірлену мүмкіндігі», - атап көрсетілген [1]. Осыған орай қазір еліміздегі көптеген мектептерде білім берудің жаңа жүйесі енгізіліп, әлемдік білім беру кеңістігіне бет алуда. Білімі мен ғылымы өз дәрежесінде дамыған елдер көш бастап, қашан да елдік дамудың кез келген саласында озық тұрары сөзсіз. Бізде осы көштен қалмаудың қамын жасап бағудамыз.
Жалпы орта мектептердегі «Дене тәрбиесі» пәнінің мақсаты әлі күнге дейін толықтыруды қажет етеді, осыған орай оның ғылыми негізделген бағыт-бағдарын жасау қажеттілігі туындайды. Осы бағыттағы ізденістердің тиімдісі дене тәрбиесі сабағында дәстүрлі емес оқыту құралдарын қолдануды зерттеу болып табылады.
Дене тәрбиесі өсіп келе жатқан жас ұрпаққа білім мен тәрбие беру саласының бір тармағы болып табылады және ол жеке тұлғаның жан-жақты дамуына, күшті де қуатты болып өсуіне, ұзақ уақыт шығармашылық еңбекке жарамды адамды қалыптастыруға, оны Отан сүйгіштікке дайындауға қызмет етеді.
Республикамыздағы білім беру саласында және әртүрлі қолдану салаларына байланысты жаңа бағыттағы спорт, дене тәрбиесі жүйесі бойынша мамандарға деген сұраныстардың артуы, оларды дайындаудағы білімділігі мен қабілеттілігі, біліктіліктің қазіргі талаптарға сай болуы өте үлкен маңызды жұмыстарды атқаруды талап етеді және болашақ педагогтардың кәсіби даярлығын, білім стандартына, мазмұнына сай жетілдіру мәселелері көкейкесті мәселе болып отыр. Көрсетілген міндеттерді толық жүзеге асыру дене тәрбиесі жүйесіне тікелей байланысты. Дене тәрбиесін жүзеге асыру – денсаулықты нығайту, білім беру, дамыту, тәрбиелеу міндеттерін шешуге арналған педагогикалық жұмыстардың бірі бола отырып, жеке тұлғаның денсаулық деңгейін арттыру, табиғи күш-қуатын нығайту, дене мүшелерін гигиеналық негіздері мен дене- қозғалыс қабілеті мүмкіндіктеріне сай, өз бетінше қимыл-қозғалыс жаттығуларын орындап, өзін- өзі үнемі дамытып, көңілді де сергек жүруге баулиды. Болашақ ұрпағымыздың денсаулығының мықтылығы, салауатты өмір сүруі мектеп мұғалімінің жеке басымен оның жоғары оқу орнындағы теориялық жеке тәжірибелік дайындығының дәрежесіне тікелей байланысты. Осыған орай оқушылардың дене тәрбиесі жүйесін жүзеге асыру жұмыстарын ұйымдастыруға болашақ мұғалімдерді даярлау ісін кәсіби дайындықтың ажырамас бөлігі ретінде қарастыру керек. Дене тәрбиесі және спорт мамандары күрделі әлеуметтік міндеттерді шешуге араласумен бірге оқушылардың психологиялық ерекшеліктеріне сай, оқу-тәрбие міндеттерін шешуде олардың рухани жетекшісі де болуы тиіс.
Оқушыларға дене шынықтыру сабақтарында жаңа технологияны пайдалану оқыту мен тәрбиелеудің жалпы заңдылықтарына бағынған. Сондықтан оны іске асыру барысында дене тәрбиесінің жас және жыныстық ерекшеліктерін ескере отырып, осы заңдылықтарды көрсететін жалпы педагогикалық ұстанымдарды басшылыққа алу қажет. Ол ұстанымдарға жататындар: жан- жақтылық, саналылық пен белсенділік, бірте-бірте жасалатын әрекет, қайталамалық, көрнекілік, жеке даралық.
Оқу үдерісінің үздіксіздігі негізгі үш қағидаларда көрініс тапқан:
а) оқу-тәрбие үдерісі көп жылғы және жыл бойындағы сипатқа ие болуы тиіс;
ә) сабақ барысында әрбір келесі сабақтың әсері алдыңғы сабақтың ізінше қатпарлы әсер қалдыруы тиіс, себебі жас оқушының ағзасында алдыңғы сабақтардың әсерінен пайда болған жағымды өзгерістер беки түсуі және жетіле түсуі қажет;
б) демалыс жұмыс қабілетін қалпына келтірудің арта түсуі үшін жеткілікті болуы тиіс.
Дене жүктемелерін бірте-бірте және жоғары деңгейге арттыру ұстанымы олардың көлемі мен қарқындылығының, оқушыны дайындауға қойылатын талаптардың бірте-бірте күрделенуінің үздіксіз арта түсуімен байланысты болып келеді.
Сабақтарды бір-бірте күрделендіру оқушыны дайындаудың мүмкіндіктері мен деңгейлеріне сәйкес келіп, олардың спорттық жетістіктерінің үздіксіз арта түсуін қамтамасыз етуі тиіс. Дене жүктемелерінің толқынды түрде өзгеру ұстанымы олардың динамикасының толқынды сипатын көрсетеді, себебі ол салыстырмалы алғанда оқу – тәрбие үдерісінің кіші-гірім үзіндісіне, немесе сабақтардың кезеңдері мен тұтас бір дәуіріне де тән болуы мүмкін.
Спорттық техника мен оны жаңа тұрғыда жетілдіруге үйрету әдістерінің кез-келген түрінің жағымды жақтары бар, бірақ ол жеке қалпында шапшаң әрі тиімді үйретуді толық қамтамасыз ете алмайды, сондықтан спорттық техниканы меңгеру барысында барлық әдістер бірін-бірі толықтыратын түрде қолданылады. Олар жиірек бір уақытта пайдаланылады.
Қимыл-қозғалыстарды белгілі реттілікте игеру. Атап айтқанда: дайындалып жүрген оқушылардың оқуға деген жағымды ынтасын қалыптастыру; қозғалыс қимылының мәні туралы білімді қалыптастыру; әрбір спорт түрлері бойынша үйренетін қозғалыстар туралы толық түсінікті қалыптастыру; үйренетін қозғалыс қимылын тұтастай игеру. Сөйтіп, қимылға үйрету дегеніміз - бұл білім алу, қозғалыс икемділігін қалыптастыру және тиісті дене жағынан қалыптасудың қасиеттерін тәрбиелеу.
Талдау, жалпы білім беру мектептерінде оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастыру мен басқаруға білім беру мен спорттық мекемелерге тән құрылымдар - мақсат, жалпы және арнайы (арнайылық) міндеттер, әдістер мен қағидалар, оқу кеңістігінде жүзеге асатын, нақты бағыттылығы бар, оқу материалының теориялық және тәжірибелік мазмұны кіретінін көрсетті. Оқушы-спортшының осы білім беру кеңістігіндегі таңдаған жолының басы, мектептегі оқу мерзіміндегі бастапқы кезеңнің де нақты құрылымы немесе мазмұны болады.
Дене тәрбиесі сабағында оқытудың дәстүрлі емес құралдарын қолдану барсында оқушылардың дене тәрбиесін дамыту технологияларын жетілдіруге; дене тәрбиесі сабақтарында оқушыларды адамгершілікке тәрбиелеуге, дене тәрбиесі арқылы жеке тұлғаның психофизиологиясын өзгеруге: өзін-өзі реттеуін қалыптастыру; дене тәрбиесі сабақтарын пәнаралық байланыс арқылы жетілдіру; дене қабілетін рухани құндылықтар арқылы дамыту; релаксация арқылы жеке тұлғаның психофизиологиялық қабілеттерін дамыту; психикалық қуат мүмкіндіктері мен дене тәрбиесін сабақтастырып дамытуға т.б. қол жеткізуге болады.
