Масса және күш

Сабақтың аты

МАССА ЖӘНЕ КҮШ тарауын қайталау

Сілтеме

Жоспар

Жалпы мақсаты

1.Білімділік мақсаты: Оқушылардың өтілген тарау бойынша алған білімдерін тексеру және белсенділігін, қызығушылығын, оқуға ынтасын арттыру

2. Дамытушылық мақсаты: Өзіне –өзі баға беруге, өз жетістіктерін сезініп, әлсіз жақтарыына сын көзбен қарауға үйренеді, оқушылардың пәнге деген қызығушылықтары артады

3.Тәрбиелік мақсаты: Адамгершілік, әділдік, ұжымдық қарым - қатынас жасай білу қабілеттерге баулу

Күтілетін нәтиже

• Оқушыларға электр энергиясын өндіру жолдарын, техникадағы пайдасын біледі.

• Физикалық тілде сөйлеу дағдысы қалыптасады

• Ойлау, есте сақтау, байқағыштық, тапқырлық қабілеттері дамиды.

Негізгі идеялар

Масса- денелердің инерттілігінің өлшемі.

Заттың тығыздығы деп сол заттың көлем бірлігіндегі массасына тең физикалық шаманы айтады.

Күш –денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама.

Деформация деп дене пішінінінің немесе өлшемдерінің өзгеруін айтады.

Серпімділік күші деп дененің деформациялануы кезінде пада болатын күш және деформациялану кезінде ол дене бөлшектерінің ығысу бағытына қарама-қарсы жаққа қарай бағытталған.

Денеге бір мезгілде әрекет ететін бірнеше күштің әрекетіндей әрекет жасайтын күш сол күштердің теңәрекетті күші деп аталады.

Дененің тірекке немесе аспаға әрекет ететін күші дененің салмағы деп аталады.

Бір дене екінші дененің бетімен қозғалған кезде пайда болатын күш үйкеліс күші деп аталады.

Тапсырмалар

Топтық жұмыс «Бәйге» сайысы, «Терең ойла» сайысы, «Ғылыми –жұмыс үстінде», «Полиглот»

Тапсырмалар

Жұптық жұмыс

Тапсырмалар

Жеке жұмыс «тест тапсырмасын орындау»

Сабақ бойынша мұғалімнің жазбалары: (мұғалім және оқушы немен айналысады)

І.Ұйымдастыру (2 минут)

1. Сәлемдесу

2. Сынып оқушыларына жағымды ахуал туғызу

3. Түгелдеу

1.2. Топқа бөлу (Масса, күш сөздері арқылы 2 топқа бөлінеді)

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау (5 минут)

1. 7-сынып курсын еске түсіріп шолу жасау

ІҮ. Топтық жұмыс «Бәйге сайысы» (15 минут)

I топқа берілетін сұрақтар:

1. Көлем бірлігіндегі заттың массасына тең шама (тығыздық).

2. Күшті өлшейтін құрал (динамометр).

3. Заттың тығыздығы дегеніміз не? (заттың көлем бірлігіндегі массасына тең физикалық шаманы айтады).

4. Үйкеліс күші дегеніміз не? (Бір дене екінші дененің бетімен қозғалған кезде пайда болатын күшті айтамыз).

5. Дене пішінінің немесе өлшемдерінің өзгеруі (деформация).

6. Денеге бір мезгілде әрекет ететін бірнеше күштің әрекетіндей әрекет жасайтын күш (тең әрекетті күш).

7. Күштің өлшем бірлігі кімнің атына құрметтеп қойылған және қай елдің ғалымы? (ағыл. ғалымы И.Ньютон).

II топқа берілетін сұрақтар:

1. Бұрынғы кезде ата-бабаларымыз пайдаланған көлем бірліктері (уыс, шөкім, қосуыс, шымшым).

2. Массаны өлшейтін құрал? (таразы).

3. Үйкеліс күшінің түрлерін ата (домалау, сырғанау, тыныштық).

4. Күш дегеніміз не? (денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама).

5. Бүкіләлемдік тартылыс заңын кім ашты? (И.Ньютон).

6. Дененің салмағы деген не? (дененің тірекке немесе аспаға әрекет ететін күші).

7. q жэнің мәні нешеге тең? (9,8Н/кг)

III топқа берілетін сұрақтар:

1. Гук заңы қандай деформация кезінде орындалады? (серпімді д/я.).

2. Ауырлық күші деген не? (денелердің жерге тартылу күшін айтады).

3. Масса деген не? (денелердің инерттілігінің өлшемі).

4. Салмақсыздық күйге мысал келтір. (тұғырдан суға секіргенде, әртүрлі атракциондарда, батутта жоғары қарай секіргенде).

5. Деформация түрлерін атап бер және мысал келтір? (2 түрі бар.1.Пластикалық д/я.,2.серпімді д/я. Мысалы: пружинаның созылуы, шарды үрлеу, жіпті созу, пластилинне түрлі пішіндер жасау).

6. Бұрынғы ата-бабаларымыз пайдаланған масса бірліктері? (мысқыл-1гр, қадақ-750гр, пұт-16кг, батпан-100кг).

7. Градуирлеу дегеніміз не? (құралды нақты бөліктері бар шкаламен жабдықтау).

II «Полиглот» Жұмбақ айтылады және оның жауабы уш тілде айтылуы керек.

1. Өзі затты құрайды,

Теңелуге таразыны сұрайды. (масса, вес, weight )

1. Қозғалысқа келтіріп,

Жылдамдығын береді,

Өлшемдерін қарасақ,

Ньютонға ол келеді. (күш, сила, force )

1. Көтерілсе жоғары,

Ерітер мұхит мұздарды,

Төмен түссе шамалы,

Сездірер суық ызғарды. (температура,температура, temperature)

1. Жердің жүзін шарлайсың,

Онсыз еш жерге бармайсың,

Көлікпен де, жаяу да,

Саралайсың, таңдайсың. (жол, дорога, road)

1. Барлық денелерге тән,

Онсыз болмайды сән.

Әр заттаболады әртүрлі,

Өлшеуге болады дәл. (масса, вес, weight).

1. Бірдей көлемдегі масса кейде көп,

Аз болса да кейде көп.

Делінеді бұл шама,

Аталуын тапшы тек. (тығыздық, плотность,)

III «Ғылыми –жұмыс үстінде»

Әр топтан 1 оқушы шығып тәжірибелерді демонстрациялайды. Мысалы «МАССА» тобы таразыны пайдаланып берілген дененің массасын анықтап көрсетсе, ал «КҮШ» тобы диномометрмен күштерді өлшейді, ал «ТЫҒЫЗДЫҚ» тобы мензурканы пайдаланып дененің тығыздығын табады.

ІV. Жеке жұмыс «тест жұмысын орындау» (10 минут)

V. «Терең ойла» сайысы:

Бұл сайыста 3 деңгейлі есептер беріледі, әр деңгейлік тапсырмаларда 3 есептен. Оқушылар өздері таңдаған деңгейдегі есепті тақтаға шығарады.

I-деңгейдегі есептер: 10 балл

1. Массасы 30кг сом шойынға әсер ететін ауырлық күшін табыңдар?

2. 8кг керосин сиятын құтының көлемі неге тең? Керосиннің тығыздығы 800кг/м³.

3. Автоцистернаға 3600кг күкірт қышқылы сияды. Бұл цистернаның көлемі қандай?

II-деңгейдегі есептер: 20 балл

1. Металл білеудің массасы 26,7кг, ал көлемі 3дм³. Бұл білеу қандай металдан жасалған?

2. Денеге бір түзудің бойымен бір бағытта үш күш әрекет етеді. F₁=50H, F₂=100H, F₃=150H. Олардың теңәрекетті күші неге тең?

3. Массасы 70кг шкафты орнынан жылжыту үшін қандай күш жұмсау керек? Үйкеліс коэффициенті =0,3.

III-деңгейдегі есептер: 30 балл

1. Бөлменің өлшемі: ұзындығы 4м, ені 2,5м, биіктігі 2м. Егер осы бөлмедегі ауаның тығыздығы 1,3кг/м³ болса, онда бөлмені толтырып тұрған ауаның массасы қандай?

2. Роликті коньки киген екі бала бір-бірінен кері итеріліп, қарама-қарсы жаққа қарай сәйкес 3 және 4 м/с жылдамдықпен сырғанап кетті. Бірінші баланың массасы 40кг. Екінші баланың массасы неге тең?

3. Қоянның, қасқырдың, аюдың, мүйізтұмсықтың, пілдің массалары 6кг, 40кг, 400кг, 2т және 4т болса онда оларға қандай ауырлық күші әсер етеді?

VІ. Сергіту сәті (3 минут) Логикалық есептер:

1. Үш пар ат 30 км-ге шапса, әр ат қанша км-ге шапқан? (30км).

2. Ұшақ Семейден Алматыға дейін 1 сағат 20 минут ұшады, ал кері қарай 80 минут ұшады. Бұл айырмашылықты қалай түсінесің? (екеуі тең).

3. Бір тонна мақта ауыр ма, бір тонна темір ауыр ма? (бірдей).

4. 4 пен 5-тің арасына қандай таңба қойылғанда төрттен артық, 5-тен кем сан шығады? (үтір).

5. Бөлменің 4 бұрышында 4 мысық отыр. Әр мысықтың алдында 3 мысықтан отыр. Сонда бөлмеде неше мысық бар? (4 мысық).

6. 70мин көппе, әлде 1сағ 10 мин көппе? (тең).

ҮІІ. Кері байланыс (не үйрендім, не қиын болды, сұрақ.) (3 минут)

Бақылаушының бағалау парағы

Кейінгі тапсырмалар

Кейінгі оқу

Оқушының аты-жөні

тарауды игерту

І тапсырма

«Бәйге» сайысы

ІІ тапсырма

«Терең ойла» сайысы

ІІІ тапсырма

«Ғылыми –жұмыс үстінде»

ІV тапсырма

«Полиглот»

Қорытынды баға

Оқушының аты-жөні

тарауды игерту

І тапсырма

«Бәйге» сайысы

ІІ тапсырма

«Терең ойла» сайысы

ІІІ тапсырма

«Ғылыми –жұмыс үстінде»

ІV тапсырма

«Полиглот»

Қорытынды баға

Оқушының аты-жөні

тарауды игерту

І тапсырма

«Бәйге» сайысы

ІІ тапсырма

«Терең ойла» сайысы

ІІІ тапсырма

«Ғылыми –жұмыс үстінде»

ІV тапсырма

«Полиглот»

Қорытынды баға