?айнау.

Ақтөбе облысы

Байғанин ауданы,Қаражар орта мектебі

Такирова Гулдана Самгалиевна

Пәні:физика

Сабақ жоспары Жалпы мақсаты Қайнау.Меншікті булану жылуы туралы ақпарат беру.Меншікті булану жылуының формуласын пайдаланып есептер шығаруға үйрету.Топпен жұмыс жасауға тәрбиелеу. 
Күтілетін нәтиже Қайнау.Меншікті булану жылуы туралы білетін болады. 
Меншікті булану жылуының формуласын пайдаланып есептер шығаруды үйренеді. 
Топпен жұмыс жасай алатын болады. 

1. Ұйымдастыру: топқа бөлу

2. Сабақ барысы: Блум таксаномиясы бойынша

3. Рефлексия

4. Үйге тапсырма

   1. Ұйымдастыру. (3 минут) Оқушылардың қызығушылықтарын арттыру үшін берілген әріптерден сөз құрау арқылы, 2топқа бөлемін.І топ «Қайнау»,ІІ топ «Кебу». Сыныпта жағымды ахуал тудыру үшін "көңіл күйің қандай?" трегингін ұйымдастырамын. Әрбір оқушы смайликтерді көрсету арқылы өз көңіл күйлерін көрсету керек.

Жарайсыңдар оқушылар. Олай болса бүгінгі сабақта бұрын таныс емес сөз естіп тұрсыңдарма?

-Қайнау

Жақсы олай болса бүгінгі сабағымыздың тақырыбы. «Қайнау.Меншікті булану жылуы».

Бүгін сабағымызды «Блум» таксаномиясы бойынша өткіземіз.

І. Білу кезеңі .(4минут) (Тест түрлері арқылы үй тапсырмасын сұрау

А) Толықтыру тесті

1. Ауадағы су буының мөлшері ылғалдылық деп аталады.

2. Бу(газ) қаныққан күйге өтіп конденсацияланған(шық пайда болған) және салыстырмалы ылғалдылығы 100%-ға тең болған кездегі температураны шық нүктесі деп аталады.

3. Ауадағы су буының шық нүктесінанықтау үшін Ламбрехтің конденсациялық гигрометрін пайдаланды.

4. Ауаның ылғалдылығын жылдам анықтау үшін көбіне психрометрді қолданады.

Б) Сәйкестендіру тесті

Сұрақ		Жауап
Салыстырмалы ылғалдылық		Бу (газ) қаныққан күйге өтіп кон-денсацияланған және салыс-тырмалы ылғалдылығы 100%-ға тең болған кездегі температураны аталады.
φ		Буланған сұйықтың температурасын көрсетеді
Шық нүктесі		Тек ауадағы су буының мөл-шеріне ғана емес, температураға байланысты
Ылғал термомерт		Салыстырмалы ылғалдылықтың белгіленуі

В) Балама жауаптары бар тесті

1.Ауаның ылғалдылығын психрометрмен өлшей ма?

Ия жоқ

2.Құрғақ термометр буланған сұйықтың температурасын көрсете ма?

Ия жоқ

3.Психрометр екі термометрден тұра ма?

Ия жоқ

4.Ауадағы су буының шық нүктесін анықтау үшін Ламбрехтің конденсациясын пайдаланады ма?

Ия жоқ

ІІ. Түсіну кезеңі (13 минут) (постер қорғау)

І топ: Қайнау құбылысын түсіндіру.

ІІ топ: Меншікті булану жылуын түсіндіру.

ІІІ. Қолдану кезеңі. (12минут) Есептер шығар

І топ:11 жаттығу

№3 100⁰С-тан 0⁰ С-қа дейін салқындатылған массасы 5кг су қанша энергия мөлшерін бөледі?

№4 10кг суды 100⁰С-та буға айналдыру үшін 23*10⁶ Дж энергия жұмсалады. Осы температурадағы су буы түзілісінің меншікті булану жылуы қандай?

ІІ топ: №7 Шәйнектегі бастапқы температурасы 10⁰С судың 0,5л көлемі бу болып ұшып кетті.Сонда қанша жылу мөлшері артық жұмсалды?

№8 Массасы 0,75кг суды 20⁰С-тан 100⁰С-қа дейін қыздырып,одан кейін 250г бу алу үшін қанша энергия жұмсалды?

ІҮ.Талдау кезеңі (3минут)Венн диаграммасы

Қайнау құбылысының кебуден айырмашылығы:
а) сұйықтың кебуі тек сұйықтың еркін бетінде ғана жүреді, ал қайнау кезінде кебу сұйық бетінен ғана емес, оның ішінде бу көпіршіктерінің пайда болуымен қатар жүреді;
б) кебу кез - келген температурада жүреді, ал қайнау әрбір сұйық үшін белгілі бір және тұрақты температурада жүреді;

Ү. Жинақтау кезеңі.(5минут)

І топ: Физикалық диктант ІІ топ: Семантикалық карта

ҮІ.Бағалау кезеңі Ашық сұрақтар (3минут)

1. Суық күндері бөлме терезелерінің ішкі жағына неліктен тамшылар жиналады? (бөлме ауасындағы су буының мөлшері сырттағымен салыстырғанда көбірек)

2. Өзенге шомылып шыққан адамның өте ыстық күннің өзінде денесінің суитыны неліктен? (дененің бетіндегі судың булануынан)

3. Неге қыстың аязында адамның сақал-мұртына қырау қатады?(бу конденсацияланады,сосын кристалданады)

4. Суды қыздырмай-ақ қайнатуға бола ма? (жоқ)

5. Кастрөлдегі қайнап жатқан суда макарон пісіп жатыр. Ал макарон түтігіндегі су қайнай ма? (жоқ)

6. Стакан мен табаққа массалары бірдей су құйылған. Бірдей жағдайдағы осы екі ыдыстың қайсысындағы су тезірек буланады?

(Табақтағы. Себебі оның бетінің ауданы үлкен)

ҮІІ.Кері байланыс. «Бас бармақ» әдісі (2мин)

Толық түсіндім Түсіндім, бірақ көмекті қажет етем. Түсінген жоқпын

(нашар түсіндім)

Рефлексия қорытындысы бойынша келесі сабақта қосымша жұмыстар жүргізіліп отырылады.

Үйге тапсырма

Қайнау.Меншікті булану жылуы тақырыбын оқу,тақырыпқа тест құрап келу

Тақырыбы: Толқындар тарауын қайталау

Мақсаты:

1.Білімділік: Оқушылардың толқындар тарауы бойынша алған білімдерін жүйелеп практикада қолдандыра білу

2. Дамытушылық: Тараудағы негізгі мәселелерге көңіл аудара отырып, оқушының пәнге деген қызығушылығын дамытып,физика есептерін шығара білуге дағдыландыр

3. Тәрбиелік: Оқушыларды өз бетімен жұмыс жасауға, тапсырылған жұмысты жылдам орындауға және алған білімдерін іс-жүзінде қолдануға,жаңа технологиялармен

жұмыс жасай білуге тәрбиелеу.

І.Ұйымдастыру бөлімі.

1. Сәлемдесу;

2. Оқушыларды түгендеу;

3. Сынып болмесінің тазалығын тексеру;

4. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

ІІ. Психологиялық дайындық

Оқушылар «шаттық шеңберіне» шығып өз бойындағы жақсы қасиеттерін айтадыү

ІҮ. Сұрақты камертон (сұрақ-жауап)

І топ

1.Механикалық толқын деген не? тербелістердің серпімді ортаның бір бөлшегінен екінші бір бөлшегіне таралу процесі

2.Бөлшектерінің тербелісі толқынның таралу бағытына перпендикуляр

бағытта жүзеге асатын толқынды қалай атайды? Көлденең

3.Музыкалық дыбыстар дегеніміз не?

камертонның немесе музыкалық аспаптардың шығаратын дыбысы

4.Әр түрлі жиіліктегі дыбыстардың ретсіз қабаттасуын не деп атаймыз? шу

5. Электромагниттік толқынды қандай құралмен көре аламыз? Осцилограмманың

ІІ топ

1. Айнымалы электромагниттік өрістің кеңістікке таралуын не деп атайды? Электромагниттік толқын

2.Бойлық толқын деп нені айтамыз?

Бөлшектерінің тербелісі толқынныңтаралу бойында жүзеге асатын толқын

3. Ультрадыбыс медицинада неге қажет?

Ультадам денесін ультрадыбыстық тексеру(сканерлеу) үшін

радыбыс медицинада неге қажет?

4. Дыбыстың сипаттамаларына не жатады? Тон,тембр,шу

5.Тербелмелі контур деген не? Индуктивтілігі бар катушкадан және

сыйымдылығы бар конденсатордан тұрады

Ү.Адасқан формулалар

ҮІ. Музыкалық есеп

І топ:

1. 0,2 секундта радиоқабылдағыштың тербелмелі контур конденсаторының сыйымдылығы 2,5 мкФ ал катушканың индуктивтілігі нешеге тең?

ІІ. Топ:

1. Теңіз түбіне жіберілген және одан шағылған ультрадыбыс 0,8 с өткен соң қайтып оралды.Теңіз суындағы дыбыс жылдамдығы 1490 м/с.Теңіздің тереңдігі қандай?

ҮІІ.Қызықты сұрақтар

1. Егер пианинаның қасына камертонды қойсақ неліктен пианино өзінен-өзі “си” дыбысын шығарады?

2. Ауасы сорып алынған ыдыстың ішінде неге сағаттың дыбысы шықпайды?Найзағай ойнағанда біз неге бірінші найзағайды көреміз,ал дыбысын кейін естиміз?

3. “Балық сияқты “ үндемейді деген салыстырумен келісесіз бе?

ҮІІІ.Тәжірибе

І.Топ

Дыбыс қай жерден шыққанын анықтау және неліктен?

ІІ топ

Хрусталь ыдыстың шетін сұқ саусақтың ұшымен сызсақ дыбыс шығады,неге?

ХІ.Тест сұрақтары:

1.толқындарды зерттеуде үлес қосқан ғалымдыр:

А.Ньютон, Паскаль, Ом

Б.Архимед, Ә.Фаараби, Ампер

В.Пифагор, Аристотель,Леонардо да Винчи

2.дыбыстың тралу жылдамдығы неге тең

А. 300м/с

Б. 340 м/с

В,312 м/с

3.Толқындар ұғымына қандай физ. шамалар сәйкес келеді

А. ұзындық, жиілік,жылдамдық

Б. Кернеу, кедергі және күш

В. Биіктік, масса және тоқ күші

4.дыбыс қаттылығы қандай шамаға тәуелді

А.тонның биіктігі

Б. Тербеліс жиілігі

В.тербеліс амплитудасына

5.дыбыс қаттылығының бірлігі қандай

А.метр

Б.Децибел

В.Герц

6. Адамның есту мүшесі қабылдайтын дыбыс толқындарының жоғары жиілігі?

А. 20 000 Гц

Б. 200 000 Гц

В. 200 Гц

7.Генрих Герц деген сөзден құралған радиограмманы алғашқы рет 250 м қашықтыққа сымсыз радиограммамен қандай ғалым жеткізді

А. Генри

Б. Папов

В.Герц

8.шағылған ультрадыбысты пайдаланып, нысананың орнын аныұтау не джеп аталады

А. Эхосеймолог

Б. Эхолокация

В.Эхолир

Х.Рефлексия

1. Нені білдім,түсіндім.

2. Нені түсінбедім

3. Не қызық болды

4. Не қызық емес болды

ХІ.Бағалау

ХІІ.Үйге тапсырма: Толқындар тақырыбына мәнжазба жазу

Ақтөбе облысы

Байғанин ауданы

Қаражар орта мектебі

Такирова Гулдана Самгалиевна

Физика пәнінің мұғалімі

Сабақтың тақырыбы: Электр кернеуі. Вольтметр.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Кернеу – ток тудыратын электр өрісін сипаттайтын физикалық шама екенін түсіндіру. Сызба бойынша электр тізбегін құруды және вольтметрді пайдалануды, тізбектің әртүрлі бөліктеріндегі кернеуді өлшеуді үйрету.
Дамытушылық: Өз бетімен жұмыс істеу белсенділігі мен логикалық ойлау қабілетін дамыту. Оқушының танымдық, ойын еркін жеткізе білу қабілеттерін қалыптастыру.
Тәрбиелік: Ұйымшылдыққа, еңбексүйгіштікке тәрибелеу. Топпен жұмыс жасауға, тыңдай білуге, өзін - өзі реттеуге, бақылауға көмектесу.
Сабақтың түрі: Дәстүрлі
Сабақтың типі: Аралас сабақ
Сабақтың әдісі: Сұрау, түсіндіру, СТО (Семантикалық карта, практикалық, талдау, жинақтау, проблемалық, иллюстрациялық, демонстрациялық
Сабақтың барысы:
Қызығушылықты ояту.
Ұйымдастыру: (3 минут)
Оқушылармен амандасу. Оқушыларды екі топқа бөлу үшін оқушыларға тапсырмалар беремін.
1. Электр құралдарындағы әр санды оның шартты белгісімен сәйкестендіру керек. Егер оны дұрыс тапсаңдар, көлденең және тігінен қиылысқан шаршының ішінен 5 әріп табасыңдар (№1 қосымша). Жауабы: 1Г - Л, 2А - О, 3Б - Ь, 4В - Т, 5Д - В (Вольт).
2. Суреттің қималарын құрастыру арқылы физик - ғалымның аты - жөнін табады. (Ампер)
Топ аттары: «Ампер», «Вольт». Бағалау ережесімен таныстыру (түрлі түсті теңгелер оқушының жауабына қарай таратылады.)
Тест (5 минут)
1. Еркін электр зарядын тасымалдаушылардың реттелген қозғалысы.
А) Электр тогы В) Кернеу С) Ток көзі
2. Электр шамдарының жіңішке қыл сымы токтың әсерінен жарқырап қызады. Бұл токтың қай әрекеті?
А) Химиялық В) Физиологиялық С) Жылулық
3. Мыс купоросының ерітіндісі арқылы ток өткенде электродта таза мыс бөлініп шығады. Бұл токтың қай әрекеті?
А) Химиялық В) Физиологиялық С) Жылулық
4. Ток көзінің қандай поюсінен бастап қай полюсіне қарайғы бағыт токтың бағыты болып қабылданған?
А) Ток көзінің оң поюсінен теріс полюсіне қарайғы бағыт
В) Ток көзінің теріс поюсінен оң полюсіне қарайғы бағыт
С) Екеуі де дұрыс
5. Алғаш рет электр тогы түсінігін енгізген ғалымды атаңдар.
А) Италияндық Луиджи Гальвани В) Италиян физигі Алессандро Вольта С) Француз ғалымы Андер Ампер
6. Ток күшін өлшейтін құралды атаңдар.
А) Электр машинасы В) Амперметр С) Вольтметр
7. Амперметрді тізбекке қалай жалғайды?
А) Параллель В) Тізбектей С) Аралас
8. Қандай ток күші ағзаға ауыр зақым келтіреді?
А) 1 мА - ден артық В) 0, 5 мА - ден артық С) 100 мА - ден артық
Бүгінгі тақырыбымызды мына ребусты шешу арқылы өздерің табасыңдар (№2 қосымша).
Мағынаны ажырата білу. Сиқырлы сұрақтар. (10 минут)
Тақырыпқа байланысты сұрақты аудиторияға ұсынады. 2 - 3 минут сұраққа жауапты оқушы өзі жазады, өз ойын жұпта/топта бөліседі. Екі топ өз жұмыстарын аудиториямен бөліседі. Келесі сұраққа көшеді. Жаңа тақырыппен танысып болған соң сиқырлы сұраққа өз жауаптарының қаншалықты сәйкес келгенін салыстырады және қорытындылайды.

Тәжірибе: Электр энергиясын тұтынушымен тізбектей жалғанған екі шамның бірі көмескі, екіншісі жарық. Тізбектің барлық нүктелерінде ток күші бірдей.
Проблемалық сұрақ: Шамдардың жарықтылығының әртүрлі болу себебі неде? (Оқушылар механикалық жұмыс ұғымын еске түсіре отырып, электр өрісіндегі заряд орын ауыстырғанда электр өрісі күштерінің жұмыс атқарады деген қорытындыға келеді)
Сұрақ: Кернеу – қандай физикалық шама?
Тізбектің берілген бөлігінде заряд орын ауыстырғанда, электр өрісінің атқарған жұмысының осы зарядқа қатынасы кернеу деп аталады.
Мұғалім: Кернеу, ток күші және зарядты байланыстыратын формула: U = A/q.
Кернеудің өлшем бірлігі алғашқы ток көзін ойлап тапқан италияндық ғалым А. Вольтаның құрметіне Вольт деп аталады. Электр кернеуі – токтың атқарған жұмысын анықтайтын физикалық шама.
Вольтметр – өткізгіштің ұштарындағы кернеуді өлшеуге арналған құрал.
Өткізгіштің қандай да бір екі нүктесінің арасындағы кернеуді өлшеу керек болса, вольтметрді сол нүктелерге жалғайды. Құралды осылайша жалғауды параллель жалғау деп атайды. Бұл кезде “+” қысқышын ток көзінің оң полюсінен, ал “-” қысқышын ток көзінің теріс полюсінен келетін өткізгіш сыммен жалғайды. Тізбектегі кернеу 220 В екенін сендер білесіңдер. Сондықтан тұрмысқа қажетті электр энергиясын тұтыну (тоңазытқыш, теледидар, электржылытқыш аспаптар, музыкалық орталық және т. б.) құралдары 220 В - қа есептелінген және бір құралды іске қосқанда, қалғандары тізбекте бұрынғысынша жұмыс жасай береді. Дымқыл жерде жұмыс істегенде 12 В - қа дейінгі, ал құрғақ жерде 36 В - қа дейінгі кернеу қауіпсіз саналады.
Назар аудар! Жоғары кернеу адам өмірі үшін қауіпті.
Сұрақ: Екі шамнан, ток көзінен, кілттен, амперметрден, вольтметрден және өткізгіш сымдардан электр тізбегін құрып, екі шамның және әр шамның кернеуін өлшеңдер.
Оқушылар берілген құрал - жабдықтарды пайдаланып, электр тізбегінің әртүрлі бөліктеріндегі кернеуді өлшейді.
Ой толғаныс. Ротация (Ауыстыру). (7минут)
Екі топтың оқушылары тапсырмаларды дайындап, ватмандарға жазады да, тапсырмаларды ауыстырады. Әр топ мұғалімнің белгі беруімен орындарын алмастырып отырады, өзге топтың жауабын оқып, сол тапсырмаға өз жауаптарын әуелі жеке, сосын топта жазады. Өз тапсырмалары қайтып келген соң топтардың жауаптары талқыланып ақырғы пікір түйінделеді.
1) Суретте берілген сұлбаларда жіберілген қателерді табыңдар. (3минут)

2) Шамдағы токтың шамасын өлшеу үшін оқушы қателесіп, амперметрдің орнына вольтметрді жалғаса не болады (Шам жанбайды немесе оның жарығы азаяды)? (2 минут)
3) Есеп. Шамның кернеуін өлшеу үшін оқушы қателесіп, вольтметрдің орнына амперметр жалғағанда не болатынын түсіндіріңдер (Амперметр жанып кетеді). (2 минут)
4) Тізбек бөлігі ұштарындағы кернеу 2 В, ал өткізгіштегі ток күші 0, 4 А. Осы өткізгіштегі ток күші 0, 8 А болу үшін кернеу қандай болуы тиіс? (4 В) (2 минут)
Семантикалық карта (8минут)
Сергіту: (4 минут)
Тұрамыз, қолдарымызды көтереміз, жоғары қарай тартыламыз. Саусақтарымызды айқастырамыз. Енді қараңдар, оң қолымыздың бас бармағы жоғары тұр ма, әлде сол қолдікі ма? Нәтижесін "О" немесе "С" деп жазыңдар. Қолдарымызды кеудеге айқастырамыз. Қай қол жоғары тұр? Қол шапалақтайық. Қай қол жоғары?
Қорытынды: «ССС» - шығармашылық қабілеті, «ООО» - ойлау қабілеті басым. Класта «шығармашыл» да, «ойшылдар» да бар, сондай - ақ көпшілігің бойында екі қабілет те бар.
Бағалау:(2 минут)
Рефлексия. (2 минут)
«Екі жұлдыз, бір тілек». Оқушылар екі жұлдызды бір - біріне кезекпен - кезек бере отырып, тілегін және ұсынысын білдіреді.
Үйге тапсырма. Тақырыпты оқу,есептер шығару