Ток көзі және оның полюстерін қосатын өткізгіш тұйық электр тізбегін жасайды.
Электр құрылғыларын тізбектей қосу.
Өткізгіштерді тізбектей жалғағанда ток күштері тең, ал тізбектегі жалпы кернеу
оның бөліктеріндегі кернеулердің қосындысына тең болады, ал жалпы кедергі әрбір өткізгіштің кедергілерінің қосындысынан тұрады:
U=U1+U2+U3+…
I1=I2=I3=…
R=R1+R2+R3+…
Электр құрылғыларын параллель қосу.
Өткізгіштерді параллель жалғағанда, тізбектің барлық бөліктерінде кернеу бірдей,
ал жалпы ток күші әрбір өткізгіштегі ток күштерінің қосындысына тең, жалпы кедергі әрбір өткізгіштің кедергісінен кем болады.
I=I1+I2+I3+… U1=U2=U3=… 1/R=1/R1+1/R2+1/R3+…
Тапсырмалар
Топтық жұмыс
Жеке жұмыс «Блум таксономиясы»
Жұптық жұмыс
Сабақ бойынша мұғалімнің жазбалары: (мұғалім және оқушы немен айналысады)
І.Ұйымдастыру (2 минут)
Сәлемдесу
Сынып оқушыларына жағымды ахуал туғызу
Түгелдеу
1.4. Топқа бөлу (1,2,3,4 сандары арқылы 4 топқа бөлінеді)
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау (5 минут)
Сематикалық картаны толтыру
№
Сұрақ
Кедергі
Ампер
метр
Ом заңы
Вольт
Андре Мари Ампер
Электр тогы
Вольт
метр
Меншікті кедергі
Реостат
Резистор
Кернеудің өлшем бірлігі
2
Электр тогы ұғымын физикаға енгізген ғалым
3
Ом мен өлшенетін шама
4
I=U/R Бұл формула нені
білдіреді.
5
Тоқ күшін өлшейтін құрал
6
Электр зарядтарын тасымалдаушылардың реттелген қозғалысы
7
Өткізгіштің ұштарындағы кернеуді өлшеуге арналған құрал
8
Меншікті кедергісі бар электр тізбегінің элементі
9
Электр тізбегіндегі токты немесе кернеуді реттеуге арналған аспап
10
ρ= RS/l Бұл формула нені білдіреді
Жауаптары
Р/с
Сұрақ
Жауап
1
Кернеудің өлшем бірлігі
Вольт
2
Электр тогы ұғымын физикаға енгізген ғалым
Андре Мари Ампер
3
Ом мен өлшенетін шама
Кедергі
4
I=U/R Бұл формула нені білдіреді.
Ом заңы
5
Ток күшін өлшейтін құрал
Амперметр
6
Электр зарядтарын тасымалдаушылардың реттелген қозғалысы
Электр тогы
7
Өткізгіштің ұштарындағы кернеуді өлшеуге арналған құрал
Вольтметр
8
Меншікті кедергісі бар электр тізбегінің элементі
Резистор
9
Электр тізбегіндегі токты немесе кернеуді реттеуге арналған аспап
Реостат
10
ρ= RS/l Бұл формула нені білдіреді
Меншікті кедергі
Сіздің тобыңызда 5 рөлді: лидер, баяндамашы, хатшы, уақыт сақшысы және бақылаушыларды анықтаңыз. Жұмыс төмендегідей жоспармен жүреді:
Берілген мәтінді оқып, топпен бірлесе отырып, талқылайды және әр топтың бақылаушысы жасаған жұмыстарға сәйкес бақылау парағын жүргізеді.
Әр оқушы өзіне жүктелген рөлдің міндеттерін атқарады.
Топ пікірлерін тыңдау.
ІІІ. Топтық жұмыс (15 минут)
20-жаттығу
1. 94-суретте тізбектей жалғанған үш өткізгіштің сұлбасы берілген. Кедергісі R1=36Ом өткізгіштегі кернеудің төмендеуі U1=9В. Кедергісі R2=64Ом болатын өткізгіштің кернеуін және олардың ұштарындағы кернеу 120 В болғандағы өткізгіштің R3 кедергісін анықтаңдар.
2. 95-суретте параллель жалғанған екі өткізгіштің сұлбасы берілген. Кедергісі R1=44Ом өткізгіш арқылы I1=5А ток өтеді. I2=0,8А ток өткендегі өткізгіштің R2 кедергісін анықтаңдар.
Кедергілері 20 Ом және 30 Ом болатын екі резистор кернеуі 24 В электр тізбегіне жалғанған. Тізбекке екі резисторды тізбектей және параллель жалғағандағы ток күші қандай?
Шеберханадағы электр сымдарына әрқайсысының кедергілері 120 Ом-ға 5 шам параллель жалғанған. Осы тізбектегі кернеу 220 В болса, онда бүкіл сым бойынан өтетін токтың жұмысын анықтаңдар.
ІV. Жеке жұмыс «Блум таксономиясы» (15 минут)
1
Білу
Параллель және тізбектей жалғау дегеніміз не?
2
Түсіну
Параллель және тізбектей жалғау формуласын жаз?
3
Қолдану
Мектеп бөлмесінің электр лампаларының жалғануына мысал келтір?
4
Талдау
Параллель және тізбектей жалғау түрлерін салыстыр?
5
Жинақтау
Өткізгіштен 0,40 А ток өткенде өткізгіштің ұштарындағы кернеу 8,0 В болды. Өткізгіштің кедергісі неге тең?
6
Бағалау
Параллель және тізбектей жалғауды білудің маңызы қаншалықты?
Ү. Жұптық жұмыс. Балама тест орындау (иә, жоқ) (5 минут)
1. Өткізгіштерді тізбектей қосқан кезде тоқ күштері бірдей болады.
2. Ток күшін өлшейтін құралды вольтметр деп атайды.
3. Өткізгіштерді параллель қосқан кезде кернеу оның жеке бөліктеріндегі кернеулердің қосындысына тең болады..
4. R= R1+R2+……Rn өткізгіштерді параллель қосу формуласы .
5. Меншікті кедергінің өлшем бірлігі вольт .
6. Тізбек бойымен өтетін токқа өткізгіштің кедергі жасау қасиетін сипаттайтын шаманы кедергі деп атайды.
7. Кедергінің өлшем бірлігі ампер
8. Электр тізбегі екі бөліктен тұрады
9. Ток күшінің кернеу мен кедергіге тәуелділік заңын А.Ампер ашты
10. Электр қозғаушы күшінің өлшем бірлігі вольт
Жасаған жұмыстарын 2 жұлдыз, 1 ұсыныспен бағалау.
ҮІ. Кері байланыс (не үйрендім, не қиын болды, сұрақ.) (3 минут)