Электр тізбегіне өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау

Сабақтың тақырыбы: Электр тізбегіне өткізгіштерді тізбектей және

параллель жалғау

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік: Оқушыларға электр тізбектерін құрастырудың тиімділігі мен ерекшеліктерін түсіндіру, таныстыру.

2.Тәрбиелік: Күнделікті тұрмыста электр тізбегін тізбектей және параллель жалғау ерекшеліктерін қолдануға үйрету.

3.Дамытушылық: Электр тізбегінің техникалық және практикалық маңызымен таныстыру. Іскерлі, ізденгіш, шығармашыл, интелектуальды қабілеті дамыған жек тұлға қалыптастыру.

Сабақтың түрі: Жаңа білім беру

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап

Сабақтың картасы: Әмбебап

Көрнекілігі: флипчарт, интерактивті тақта, activotе, activslaite, эл. оқулық 10 сынып, карточкалар, видео роликтер, деңгейлік тапсырмалар

Пән аралық байланыс: математика, информатика

Сабақтың барысы:

Сабақты ұйымдастыру мақсатында сынып оқушыларынан жылдамдық алынады.

ОММ бойынша сынып оқушылары түгелденіп топпен отырғызылады.

1 кезең: Қарама қарсы сұрақтар ООМ бойынша топтарға сұрақтар қою

1. Электр тогы дегеніміз не? (электр зарядтарының реттелген қозғалысы)

2. Өткізгіштік ток дегеніміз не? (Зарядтардың реттелген қозғалысынан пайда болған ток)

3. Электр тогы пайда болуының қажетті шарттарын ата (1. Зарядталған бөлшектердің болуы, 2. Сыртқы электр өрісінің болуы, 3. Ток көзі болуы шарт)

4. Электр тогының әрекетін ата (жылулық, химиялық, магниттік, физиологиялық)

5. Ток күші дегеніміз не? ( Өткізгіштің көлденең қимасы арқылы бірлік уақыт ішінде ағып өткен заряд)

6. Тұрақты электр тогы дегеніміз не? (Ток күші мен оның бағыты уақыт бойынша өзгеріссіз қалуы)

7. Өткізгіштің бірлік қимасынан қандай ток өтетінін көрсететін шама (ток тығыздығы )

8. Электр кернеуі дегеніміз не? (электр заряды орын ауыстыруы бойымен электр өрісінің атқаратын жұмысы арқылы анықталатын физикалық шама)

9. Электр өрісі күштерінің жұмысы қай кезде нөлге тең болады? (Заряд тұйықталған контур бойымен өткен кезде)

10. Зарядтың ток көзінен алған электр энергиясының ток көзінің ішкі құрылысына тәуелділігін сипаттайтын шама (ток көзінің электр қозғаушы күші деп аталады )

11. Ток көзінде химиялық реакция, жылу немесе жарық энергиясы есебінен пайда болатын күштер (тосын немесе бөгде күштер деп аталады)

12. Халықаралық бірліктер жүйесінде ЭҚК өлшем бірлігі (Вольт алынады )

13. Тізбек бөлігі үшін Ом заңы (тізбек бөлігі арқылы өтетін ток күші тізбек ұштарындағы кернеуге тура пропоционал кедергісіне кері пропорционал)

14. Вольтамперлік сипаттама дегеніміз не? (Өткізгіштегі ток күшінің керенуге тәуелдідігі)

15. Өткізгіш кедергісі деп қандай шаманы айтамыз? (Берілген өткізгіштің өз бойымен өтетін токқа жасайтын кедергісін көрсететін физикалық шама)

16. Өткізгіш кедергісі қандай шамаларға тәуелді? (Өткізгіш ұзындығына, көлденең қимасының ауданына, жасалынған материялдың қасиетіне тәуелді)

17. формуласынен анықталатын шама (Өткізгіштің меншікті кедергісі, өлшем бірлігі Ом * м)

18. Температураның жоғарылауына байланысты өткізгіш кедергісі қалай өзгереді? (Өткізгіш кедергісі температураға сызықты пропоционал сондықтан температура артса кедергіде артады)

19. Кедергінің температуралық коэффициенті дегеніміз не? (Өткізгіштің түріне және олардың ішкі құрылымына тәуелді шама )

Сәйкестікті анықта

№	Аты	Формула
1	Ток күші	А)
2	Ток тығыздығы	Ә)
3	Электр кернеуі	Б)
4	ЭҚК	В)
5	Тізбек бөлігі үшін Ом заңы	Г)
6	Өткізгіш кедергісі	Д)
7	Меншікті кедергі	Е)
8	Кедергінің температураға сызықты тәуелділігі	Ж)
9	Өткізгіш қимасының ауданы	З)
10	Өткізгіш ұзындығы	И)

Жаңа сабақ: 10 сынып электронды оқулықтан тәжірибе көрсету

1. Барлығымыз назарымызды мына бір құбылыстарға аударайық

Олай болса бүгінгі біздің сабағымыздың тақырыбы

Электр тізбегіне өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау

Топқа бөлу

Ток күші, кернеу, кедергі

1 топ Тізбектей жалғау

2 топ Параллель жалғау

3 топ Аралас жалғау

Ережелерін түсіндіру, айырмашылығы, тиімділігі

	Тізбектей жалғау	Параллель жалғау
Схемасы
Ток күші
Кернеу
Кедергісі

Деңгейлік тапсырмалар: КЕФ тапсырмалары

ТКШ

Суреттегі өткізгіштердің жалпы кедергісі неге тең?

6 Ом

5 Ом

3 Ом

12 Ом

АКШ

Бірінші вольтметрдің көрсетуі 24 В Амперметр мен екінші вольтметрдің көрсетуі қандай?

R₁=6Ом

R₂=2Ом

А

В

ЖКШ

Тізбектегі жалпы ток күші 1,6 А, ал вольтметр көрсетуі 120 В. Бірінші резистор кедергісі R₁ = 100 Ом. R₂ резистор кедергісін және бірінші және екінші амперметрлердің көрсетуін анықта.

R₁

R₂

ТКШ

Тізбектегі кедергілердің жалпы кедергісін анықтаңдар?

5 Ом

3 Ом

6 Ом

10 Ом

2

8

Берілгені:

R₁=5 Ом

R₂=3 Ом

R₃=8 Ом

R₄=2 Ом

R₅=10 Ом

R₆=6 Ом

R_ж=?

АКШ

Тізбекке үш өткізгіш тізбектей жалғанған, олардың кедергілері: R₁=5 Ом, R₂=6 Ом, R₃=12 Ом Вольтметрдің көрсетуі 1,2В болса, Амперметр қандай ток көрсетуі тиіс? А және В нүктелері арасындағы кернеу қандай?

А

В

R₁

R₂

R₃

ЖКШ

Суреттегі тізбектің кедергілері R₁=R₃=3 Ом, R₂=6 Ом, R₄=5 Ом, R₅= 10 Ом, ал жалпы кернеу U_AB=48 B болса, тізбектегі ток күшін анықтаңдар?

R₄

R₁

R₂

А

B

R₃

R₅

R₆

ОӘЖӘ 10 сынып

Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау

Тізбектей қосу

Параллель қосу

болады

болады

Х

БЖ: Ток күші I – Ампер (А)

Кернеу U – Вольт (В)

Кедергі R – Ом (Ом)

Тест Activote Тестілеуші құрылғысының көмегімен тест тапсыру

Тест сұрақтары

1.Тізбектеп қосуда қандай шама тұрақты болады?

а) I ә) U б) R

2. Параллель қосқанда ток күші қалай өзгереді?

а) I =0 ә) I = I₁ + I₂ б) I = I₁ - I₂

3. Тізбектеп қосқанда толық кернеу неге тең?

а) U = U₁ + U₂ ә) U = 0 б) U = U₁ -U₂

4. Параллель қосқанда тізбектің жалпы кедергісі қалай өзгереді?

а) артады ә) кемиді б) өзгермейді

5. Тізбектеп қосқанда тізбектің жалпы кедергісі неге тең?

а) R=0 ә) R = R₁ + R₂ б) R = R₁ - R₂

6. Параллель қосуда қандай шама тұрақты болады?

а) I ә) U б) R

7. Тізбектеп қосуда жалпы кедергісі қалай өзгереді?

а) артады ә) кемиді б) өзгермейді

8. Тізбектегі ток күші барлық жерде бірдей болса, өткізгіштер қалай қосылады?

а) параллель ә) тізбектей б) аралас

9. Кедергілері 3 Ом және 2 Ом резисторлар тізбектей жалғанғанда жалпы кедергі неге тең болады?

А) 6 Ом ә) 5 Ом б) 1,5 Ом

10. Металл өткізгіштердің температурасын арттырғанда ток күші қалай өзгереді?

А) Кемиді ә) Өзгермейді б) Артады

Тест жауаптары: 1 – а, 2 - в, 3 – а, 4 - в, 5 - в, 6 - в, 7 – а, 8 – в, 9 – в, 10 – с

№	ТКШ	АКШ	ЖКШ
1	R1=20 Oм, R2=8 Oм резисторлар тізбектеп жалғанған.Жалпы кедергісі неге тең?	Кернеуі 100В,желіге қосылған екі шамның кедергілері 40 Ом және 20 Ом.Параллель жалғанғандағы ток күші неге тең?	R1=15 Oм, R2=10 Oм резисторлар параллель жалғанған.Жалпы кедергісі неге тең?
2	Жалпы ток күші I=4,5A,параллель өткізгіштің бойындағы I1=3A болғанда I2= неге тең?	Кернеуі 120В,желіге қосылған екі шамның кедергілері 40 Ом және 80 Ом.Тізбектеп жалғанғандағы ток күші неге тең?	U1=2 В,U2 =4В резисторлар параллель жалғанған.Жалпы кернеуіі неге тең?
3	R1=1,25 Oм, R2=122,8 Oм резисторлар тізбектеп жалғанған.Жалпы кедергісі неге тең?	Егер R1=60 Ом,R2=12 Ом,R3=15 Ом,R4=3 Ом тізбектеп жалғанғандағы Rж неге тең?	U1=110 В,U2 =90В резисторлар тізбектеп жалғанған.Жалпы кернеуі неге тең?
4	U1=220 В,U2 =440В резисторлар тізбектеп жалғанған.Жалпы кернеуі неге тең?	Егер R1=6 Ом,R2=3 Ом,R3=5 Ом,R4=24 Ом тізбектеп жалғанғандағы Rж неге тең?	R1=6Ом,R2=2Ом, R3=5Ом,R4=3 Ом Rж неге тең? 2 3 4
5	U1=450 В,U2 =66В резисторлар тізбектеп жалғанған.Жалпы кернеуі неге тең?	Егер R1=4Ом,R2=12Ом,R3=5Ом,R4=15 Ом тізбектеп жалғанғандағы Rж неге тең?	Егер R1=160Ом,R2=175Ом,R3=205Ом,R4=190 Ом тізбектеп жалғанғандағы U=380В, I- ток күшін табыңдар
6	Жалпы ток күші неге тең,егер тізбектеп жалғанған өткізгіштің бойындағы I1=2500 A болғанда I2= 325 А болса.	Егер R1=1Ом,R2=5Ом,R3=20Ом,R4=50 Ом параллель жалғанғандағы Rж неге тең?	Егер R1=36Ом,R2=64Ом тізбектеп жалғанғандағы U=9 В, I- ток күшін табыңдар
7	Егер R1=1,5 Ом,R2=10Ом параллель жалғанғандағы Rж неге тең?	Егер R1=20 Ом,R2=30 Ом,кернеуі U=24В электр тізбегіндегі тізбектеп жалғанғандағы I- ток күшін табыңдар.	Егер R1=44Ом, I1=5 A, I2=0,8 A параллель жалғанғандағы R 2- кедергісін анықтаңдар.

10сынып Өткізгіштерді қосу