Сыныбы: 10 ә сынып
Пәні:физика
Пән мұғалімі: Сапакбаева Г
Сабақтың аты
Жылу қозғалтқыштары. Термодинамиканың 2 заңы
Сілтеме
Жоспар, 10 сынып оқулығы, электрондық оқулық
Жалпы мақсаты
Жылу қозғалтқыштары. Термодинамиканың 2 заңы жайлы мағлұмат беру. Тақырыптан алған білімді өмірде және формуласын есептер шығаруда қолдана білуге үйрету.
Күтілетін нәтиже
Жылу қозғалтқыштары. Термодинамиканың 2 заңы жайлы мағлұмат алады. Тақырыптан алған білімді өмірде және формуласын есептер шығаруда қолдана білуге үйренеді.
Әдіс-тәсілдер
Диалогтық оқыту, зерттеушілік әңгіме, «Артықшылықтары мен кемшіліктері», «Ролдік ойын», «Пікірсайыстар», «Жалғастыр», оқыта үйрету ойындары, психологиялық тренинг,жеке, жұппен, топпен жұмыс, СТО, АКТ, оқушылардың шығармашылық, тәжірибелік зерттеулері, рефлексия,.
Құрал-жабдықтар мен дидактикалық материалдар
Іштен жану қозғалтқышының моделі, виртуалды тәжірибелер, бейне материалдар, интернет ресурс, слаидтық презентациялар, плакаттар.
Негізгі идеялар
Жылу қозғалтқыштары деп отынның ішкі энергиясын механикалық
энергияға айналдыратын қозғалтқыштарды айтады. Жылу
қозғалтқышының негізгі бөліктері:
Дөңгелек цикл деп термодинамикалық жүйенің бірқатар аралық күйлерді өтіп, бастапқы күйге қайтып оралатын процесті айтады.Циклдік процестер: 1. Қайтымды 2. Қайтымсыз.
Қайтымды деп газдың 2-күйден 1-күйге өткенде оның 1-күйден 2-күйге өткен кездегі аралық нүктелерін басып өтетеін процесс аталады. Қайтымсыз процесс дегеніміз –жүйені бастапқы күйге қоршаған ортада ешқандай өзгеріс тудырмай алып келуге мүмкіндік беретін процесс. Термодинамиканың 2 заңының тұжырымдамалары: Клаузиус тұжырымдамасы: жылу өздігінен ыстық денеден суық денеге беріледі. Кельвин тұжырымдамасы: салқын жүйеден жылу алып, оны жұмысқа айналдыратын машина жасау мүмкін емес. Кельвиннің айтуы бойынша, жекелеген жүйені сол жүйенің температурасынан төмен температурада суыту арқылы үздіксіз жұмыс жасау мүмкін емес. Карноның қорытындысын жалпылай келіп, Кельвин мынадай тұжырымдама жасады: бір ғана жылу көзінен алынған жылу мөлшерінің есебінен периодты жұмыс імтейтңн жылу машинасын жасау мүмкін емес, яғни екінші ретті мәңгі қозғалтқыштың болуы мүмкін емес. 2 ретті мәңгі қозғалтқыш дегеніміз – бір ғана резервуардан алынған жылуды толығымен жұмысқа айналдыратын машина.
Термодинамиканың 2 заңының математикалық өрнегі:
. Реалды жылу машинасының ПӘК-ң қайтымды процестер үшін жазылған формуласы:
. Қайтымды процестер табиғатта кездеспейді.
Тапсырмалар
Топтық жұмыс
Тапсырмалар
Жұптық жұмыс
Тапсырмалар
Жеке жұмыс
Сабақ бойынша мұғалімнің жазбалары: (мұғалім және оқушы немен айналысады)
І.Ұйымдастыру. Сәлемдесу
-
Сынып оқушыларынажағымды ахуал туғызу үшін психологиялық тренинг жүргізу. Әр топ ауада суреттер салу арқылы өз тілектерін басқа топтарға білдіреді.
-
Топқа бөлу ( Оқушылар өз қалаулары бойынша 3 топқа бөлінеді)
ІІ. «Қызығушылықты ояту» - өткен тақырыптарға шолу жасау
Мақсаты: Өткен тақырыппен байланыстыра отырып, жаңа тақырыпқа қызығушылықтарын арттыру
«Жалғастыр» оқыта үйрету ойыны. Әр топқа карточкаға жазылған сұрақтар беріледі. Білетіндері мен білмейтіндерін белгілеп, бір-біріне беріп, соңында берілген сұрақтарға жауап береді.
І топ.
1.МКТ-ң негізгі қағидалары
2.Идеал газ
3.Зат мөлшерінің 2 формуласы
4.Больцман тұрақтысы неге тең?
5.Изотермиялық процесс
6.Жылулық құбылыс
ІІ топ.
1.Температура
2.Менделеев-Клапейрон теңдеуі
3.Авагадро тұрақтысы неге тең?
4.Изобаралық процесс
5.Адиабаталық процесс
6.Ішкі энергия
ІІІ топ.
1.Броундық қозғалыс
2.МКТ-ң негізгі теңдеуі
3.Универсал газ тұрақтысы неге тең?
4.Изохоралық процесс
5.Клапейрон теңдеуі
6.Термодинамикадағы жұмыс
ІІІ. «Мағынаны тану» жаңа тақырыпты өту
Мақсаты: Жылу қозғалтқыштарының өмірдегі алатын орны мен келтіретін зияны, термодинамиканың 2 заңы туралы ой-өрістері мен білім қорлары кеңейеді.
-
«Ролдік ойын» оқыта үйрету ойыны. Топтар алдын-ала берілген
тақырыпқа хабарлама мен шығармашылық жұмыстар дайындайды. Қалған топтар олардың тек білімін ғана емес, дәлелді сөйлей білу шеберлігін, зерттеудің маңыздылығын, ұғынылықтығын бағалайды.
1 топ. «Инженерлер» - Жылу қозғалтқыштарының пайда болуы, дамуы, жұмыс істеу принципі, түрлері
2топ «Механиктер» - Жылу машиналарының ПӘК-і, Карно формуласы
3топ «Конструкторлар» - жылу машиналарының даму болашағы, болашақтағы жылу машиналарының моделін ұсыну
-
Оқушының шығармашылық жұмысы «Термодинамиканың 2 заңы»
ІY. Есептер шығару
№1 топ. 300С температурада бір атомды идеал газдың ішкі энергиясы 20 кДж. Газ молін есептеңдер
№2 топ. Қысымы 2*105 Па, көлемі 8 л баллонда бір атомды идеал газ бар. Газдың ішкі энергиясы неге тең?
№3 топ. Қысымы 3*105 Па болатынгаз молекуласының концентрациясы 5*1025 м—3, оның молекулаларының орташа кинетикалық энергиясын анықтаңдар
Y. “ Ой-толғаныс»
Мақсаты: Жылу қозғалтқыштары, термодинамиканың 2 заңы туралы біліп, қосымша материалдар арқылы өз ойларын дәлелдеп, білімдерін кеңейтеді.
«Артықшылықтар мен кемшіліктер» оқыта үйрету ойыны арқылы төмендегі тақырыптар бойынша пікірсайыс ұйымдастырылады.
1топ. Жылу машиналарының пайдалы жақтары
2. топ. Жылу машиналарының зиянды жақтары
3 топ. Екі топтың пікірлерін бағалау
Ү. Сабақты қорытындылау.
1.1 Рефлексия «Аяқталмаған сөйлем». Оқушыларға таратылған қағазды толтырады.
-
Бүгін мен білдім…
-
Қызықты болды…
-
Қиын болды…
-
Мен тапсырманы орындадым…
Маған өміріме қажет…
ҮІІ. Үйге тапсырма
Кейінгі тапсырмалар
Шағын эссе
Кейінгі оқу
§5.10-5.11 13 жаттығу №10, 11
