Жылу қозғалтқыштары презентация

Орындаған - негізгі білім беретін

№ 221 Аққұм мектебінің 8 – сынып оқушысы Сайымбай Рамазан

Жетекшісі - физика пәнінің мұғалімі Жиембаева Гүлмира

Ғалымның аты өлмейді

Аристотель б.з.д. 384жылы, Стагира (Орталық Македония), Халкидики түбегі – б.з.б. 322жылы 7 наурыз, Халкида, Эвбея аралы) – ежелгі грек философы, Платонның шәкірті, Ескендір Зұлқарнайынның (ұлы Александр) ұстазы, “Адамзаттың бірінші ұстазы” деген құрметті атаққа ие. Ол ғылым мен парасаттың көптеген тақырыптарын жүйелі әрі жан – жақты зерделеп, жаратылыс пен өмірдің түрлі құбылыстарына нақты ғылыми зерттеулер жасап, артына сүбелі еңбектер жазып қалдырды. Аристотель ғылымның көптеген саласының алғашқы негізін қалады. Аристотель ең алғаш этика, эстетика, логика, ғылыми, саясат және метафизика сияқты мәселелерді толық қамтитын жан-жақты философиялық жүйені құрады.

Әбу Насыр әл-Фараби дүниенің білім және ой тарихынан құрметпен орын алған ұлы түрік ғалымы, ойшылы. Физика, химия, медицина, математика ғылымдарында және философияда жеткен нәтижелерімен Еуропа мәдениетінде үлес қосқан, кітаптары ХVIII ғасырдың соңына дейін Еуропа университеттерінде оқылған түрік дарыны. Шын аты – Махмұт. Фараби Түркістанда, Фараб қаласында 870 жылы дүниеге келді. Ол діншіл адам еді. Исламның ақылға негізделген дін екеніне сенетін. Ол парсы, араб, латын және грек тілдерін үйренді. Аристотель мен Платон пікірлерінің синтезін жасауға және Сократ философиясының негізін жарыққа шығаруға көп еңбек етті. Сондықтан да өзін “Хадже-и-сани”, яғни “Екінші ұстаз” деп аталады. Отырар медресесінде, Шаш, Самарқан, Бұхара кейін Харран, Мысыр, Халеб, Бағдад шаһарларында білім алған.

Михаил Васильевич Ломоносов – орыстың ұлы

ғалымы, жаратылысанушы, ақын, философ, суретші, тарихшы,ағартушы. Оның зерттеулері математика, физика, химия, жер туралы ілім, астрономия салаларына жатады.бұл зерттеулердің нәтижелері қазіргі заманғы жаратылыстанудың негізін салды.Денелердің сұйық және газ тәрізді және қатты күйлерін зерттеді. Ол газдың кеңею коэффициентін айтарлықтай дәл анықтады. Тұздардың әртүрлі температурадағы ерігіштіктерін, электр тогының тұздардың ерітінділеріне әсер ететіндігін зерттеді, таза еріткішпен салыстырғанда тұздарды еріту және ерітіндінің қату нүктесін төмендету кезінде температураның төмендеу деректерін анықтады. Әртүрлі аспаптарды ойлап тапты, термометрлерді жеткілікті дәлдікпен градуирледі.

(1711-1765жж)

Әл – Хорезми – орта ғасырлық ұлы ғалым-математик, астроном, тарихшы, географ. Бұл ғалымның өмірі туралы мәліметтер өте аз сақталған. Әл – Хорезми жайында сақталған соңғы мәлімет 847 жылға сәйкес келеді. Оларға арифметика бойынша ең алғаш позициялық қағидаларға негізделгеннұсқау жазылды. Сонымен қатар, оның алгебра және күнтізбе жайында трактаттары сақталды. Оның алгебра бойынша трактатында геометрия, тригонометриялық кестелер және қалалардың ені мен ұзындығы жайында тараулар бар. Әл – Хорезми нұсқауы арифметиканың дамуына өте маңызды рөл атқарды.

Әбу Әли Хусеин ибн Абдуллах ибн аль – Хасан ибн Әли ибн Сина – батыс елдерінде Авиценна атымен белгілі - ғалым, пәлсапашы, астроном. Ибн Сина өзінен кейін зор шығармашылық мұра қалдырып кетті: ертедегі деректерге қарасақ, ол 450-ге жуық еңбек жазды, бірақ бізге дейін оның 240 кітабы ғана жетті, ол еңбектер поэзия мен философиядан бастап, геология және астрономиямен аяқталып, білімнің барлық саласына арналған. Үлкен атаққа Ибн Сина дәрігер, ғалым мен фармацепт ретінде ие болды. Ол бар болғаны 57 жыл өмір сүрсе де, оның өмірі мен дарыны осы уақытқа дейін аңызға айналып келеді.

Ұлықбек өз дәуірінің алдыңғы қатарлы, озат ойлы адам болды. Ол жан-жағына ілім шарапатын мол шашуға тырысты. Ғылым мен мәдениетті дамыту мүддесін ескеріп, Ұлықбек бірнеше жерде жаңа типті оқу орындарын ашты. Бұларда сабақ беру үшін мұғалімдері діни дәрежесіне емес, білім дәрежесіне қарай іріктеп алды. Ол “Арифметика туралы”, “Астрономияға түсініктеме”, “Фигуралар туралы түсініктеме”, “Синус туралы” трактаттар жазған. Оьсерваторияда қызмет еткен, оқымыстылардың барлығы ғылыми еңбектерін сол кездегі дүние жүзілік ғылым тілі саналған араб тілінде жазған. Ара-кідік парсы тілінде жазылған шығармалар көп кездеседі.

Әбу Райхан Мұхаммед ибн Ахмед әл-Бируни – ортаазиялық энциклопедист – ғалым. Әбу Райхан әл-Бирунидің негізгі еңбектері тарих, математика, астрономия, география, топография, физика, медицина, геология, минералогия, т.б. ғылым салаларын қамтиды. Ол Орта Азия мен Иран қалаларында болып, атақты астроном, математик Әбу Наср Мансұр ибн Ирактан дәріс алды.жалпы алғанда ол жүз елу еңбек жазған, олардың 45-і астрономия мен математикаға арналған. Астрономиялық шығармаларында Әбу Райхан әл-Бируни дүниенің гелиоцентрлік жүйесін, денелердің Жерге қарай тартылуын болжаған.

Николай Коперник дүниенің гелиоцентрлік жүйесін жасаушы поляк астрономы, математигі, экономисті. Краков университетінде оқып, 24 жасында каноник болып сайланды. Италия мемлекетінде астрономия, философия, заң, медицина, т.б. Ғылым салалары бойынша білімін жетілдірді. Птолемей жүйесі бойынша Әлем кіндігіретінде қозғалмайтын Жер қабылданса, Коперник жүйесінде Әлем кіндігі ретінде Күн алынады. Коперниктің бұл еңбегі үлкен өмірлік мәні бар. Николай Коперник жасаған аспан денелерінің қозғалыс таблицалары Птолемей таблицаларынан әлдеқайда дәлірек болды. Коперник бұл жаңалықтарын өзінің “Аспан сфераларының айналуы” атты кітабындай баяндайды. Осы кітаптағы кейбір кемшіліктер кейін И.Кеплер мен И.Ньютонның еңбектерінде түзетіліп, толықтырылды. Бұл діншілдердің аспан, Жер жайлы қате қағидаларына қатты соққы болып тиді. Сондықтан да 1616жылы инквизиция үкімі бойынша Коперниктің кітабы “қара тізімге” алынып, оны пайдалануға қатаң тыйым салынды. Бұл тыйым тек 1822жылы ғана күшін жойды.

Галилео Галилей – итальян философы, математик, физик, механик және астроном, табиғаттану ғылымдарының негізін салушы, өз заманындағы ғылымғы өте қатты әсер еткен. Ол ұлы ғалым болумен бірге, музыкант, суретші, ақын, әдебиетші де болған. Ол Италияның Пиза қаласында1564 жылдың 15 ақпанда кедейленген ақсүйек отбасында туған. 1581жылы Пиза университетіне түсіп, медицинаны оқып үйренеді. Мұнда ол Аристотель, евклид, Архимед еңбектерімен танысады. Сөйтіп, геометрия мен механикаға әуестенген Галилей медицинаы тастайды. Кейін Флоренцияға қайта оралып, 4жыл бойы математиканы зерттейді. 1589 жылы Пизада математика кафедрасын қабылдап алып, ғылыми жұмысын онан әрі жалғастырады. Аристотельге қарсы “Қозғалыс туралы сұхбат” деген еңбек жазды.

Иссак Ньютон - ағылшын физигі, математигі, астрономы, табиғи философы, алхимигі, және теологы, Корольдік қоғамның мүшесі. Оның 1687 жылы жарық көрген табиғи философияның математикалық бастамалары деген кітабы ғылым тарихындағы ең ықпалды шығарма болып саналады. Осы еңбегінде Ньютон бүкіләлемдік тартылыс заңын және қозғалысзаңдарын тұжырымдап, содан кейінгі 3 ғасыр үстемдік еткен және қазіргі заманғы инженерлік ғылымның негізі болып табылатын классикалық механиканың негізін қалады. Ньютон өзінің тартылыс заңы мен Кеплердің ғаламшарлар қозғалысының заңдарының арасындағы сәйкестікті дәлелдеп, жер бетіндегі заттардың қозғалысы мен аспан денелерінің қозғалысы бірдей заңдарға бағынаттынын көрсетті. Механикада Ньютон импульстің және бұрыштық импульстің сақталу заңын алға тартты. Оптикаға қосқан үлесі: ол рефлекторлы телескоп жасап шығарып, үшбұрышты призманың жарықты көзге көрінетін 7 түске бөленетінін ашты. Ол Ньютонның суу заңын тұжырымдап, дыбыстың жылдамдығын зерттеді.

Блез Паскаль – 17ғасырда өмір сүрген француз математигі және физигі, пәлсапашы, әдебиетшісі. Математикалық анализ, ықтималдық теориясының, кескіндік геометрияның негізін салушылардың бір, гидростатиканың негізгі заңының авторы. Паскаль 12 жасынан бастап ғылыммен шұғылданды. Ол газ бен сұйықтардың қасиетін көп зерттеп, заңдылығын тағайындаған және атмосфералық қысымның бар екендігін өз тжірибесімен дәлелдеп берген. Оның атымен қысым бірлігі және информатикада программалау тілі аталған. Ол бағдарламалау тілін 300жыл бұрын ашқан алғашқы адам болып есептеледі.

Эванджелиста Торричелли – италиялық метематик және физик. Торричелли формуласы – ашық ыдыстағы тар саңылаудан ағып шыққан сұйықтықтың жылдамдығын анықтайтын формула; мұндағы g – еркін түсу үдеуі, h – саңылаудың центріне дейінгі сұйықтық деңгейінің биіктігі. Торричелли формуланың дәлірек есептеуге арналған түрі: мұндағы – жылдамдық коэфф. Торричелли формуласын италиялық ғалым Э. Торричелли тапқан.

Архимед – ежелгі Грекияның ұлы ғалымы, математигі, механигі,. Ол Сицилия аралындағы Сиракуз қаласында туып, сонда өмір сүрген. Архимед астроном Фидийдің баласы деген жорамал бар. Архимед сол замандағы ірі мәдениет орталығы Мысырды аралап, александриялық ғалымдардан, солардың ішінде Конон мен Эратосфеннен білім алған. Оның математикалық еңбектері өз заманынан өзық болған, бұл еңбектері дифференциялық және интегралдық есептеуашылғанда дұрыс бағаланған.Архимедтің көптеген математикалық еңбектерінің ішінен қисық сызықтардың ұзындықтарын, әр түрлі фигуралар мен денелердің көлемін және беттердің ауданын есептеу ерекше орын алды.

Көріскенше күн жақсы болсын!