Мақала «Мектепке дейінгі балалардың шығармашылық қабілетін театр түрлерін қолдану арқылы дамыту»

«Мектепке дейінгі балалардың шығармашылық қабілетін театр түрлерін

қолдану арқылы дамыту»

Мектепке дейінгі балалардың шығармашылық қабілетін театр түрлерін

қолдану арқылы дамыту

Көкейкестілігі: Театр әр балаға қуаныш, қызық, ұмытылмас әсер сыйлайды. Балалардың эстетикалық талғамын, қиялын дамытады. Қазақ халқының өнер жұлдыздарының бірі Ш. Айманов «Театр-адамдарды туыстыратын шығармашылық отбасы, сахна өнері-тіл жетпес құдыретті өмір шындығын білу, яғни адамның сахнаны сүймеуі мүмкін емес»-деген болатын. 
Балалар тілін дамытуда, олардың өмірге деген көркемдік көзқарастарын қалыптастыруда театрландырылған қойылымдар ерекше рөл атқарады. Балалар кейіпкерлерді ойнай отырып, олардың іс-әрекеттері мен мінез-құлықтарын береді және ойын арқылы тілдерін дамыта отырып, адамгершілік жақсы қасиеттері қалыптасады. Сондықтан да, театр қойылымдары балабақша тәрбиеленушілері үшін маңызын еш уақытта жоймақ емес. 
Қазір балабақшаларда балалармен ертегілер мен әдеби шығармаларды рөлмен ойнау, қойылымдар қою жұмыстары жақсы жүргізілуде. Дегенмен де осы жұмыстарды жүргізуде кездесетін қиындықтар мен қарама-қайшылықтар да жоқ емес. Олардың ең негізгісі қазақ ертегілерінің кейіпкерлерінің қуыршақ театрына арналған қуыршақ киімдерінің жоқтығы. Ертегілердің балалардың жас ерекшеліктеріне қарап іріктелінбегендігі. Қазақ жазушыларының балалар жасына арналған шығармаларының аздығы. Балаларға ертегіні өлең  шумақ ретінде берілсе балалар тез түсініп, тез рольімен ойнар еді, тіл байлықтарыда тез молайар еді. 

Әдетте адамның жеке басының қасиеттері бес жасқа дейін қалыптасады екен. Сондықтанда да баланың жан-жақты қалыптасуы үшін мектеп жасына дейінгі бүлдіршіндердің бойына жақсы, жағымды қасиеттерді сіңіре білу керек. Бала әр нәрсеге құмар, қызыққыш, ол өзінің айналасында болып жатқан өзгерісті, тамаша құбылыстарды сезінуге тырысады. 
Оның жан-жақты дамып, жеке тұлға болып тәрбиеленуіне, тілінің дамуын театрландырылған ойындар арқылы жетілдіруге болады. Бүгінгі таңда қоғамымыздың даму бағытында мектепке дейінгі тәрбие саласы мамандарының алдында жан - жақты дамыған, сауатты, саналы, өзіндік орыны бар үлкенге құрмет көрсетіп, кішіге қамқор бола білетін азаматты тәрбиелеу мәселесі жүктеліп отыр. Бүлдіршіндердің білімді, білікті, саналы болуында ойынның алатын орны ерекше.

Н. К Крупская: Мектепке дейінгі жастағы балалар үшін ойынның ерекше маңызы бар: олар үшін ойын - оқу, олар үшін ойын - еңбек, олар үшін ойын - тәрбиенің маңызды түрі. Ойын - баланың алдынан өмірдің есігін ашып, оның шығармашылық қабілетін оятып, танымдық қасиеттерін, зейінін, есте сақтау қабілетін, ауыз екі сөйлеу мәдениетін дамытады. Ойын - баланың өмірді танудағы алғашқы қадамы. Ойынның түрлері көп, қазақ тілін үйретуде театрландырылған ойындардың маңызы зор. Театрлық іс - әрекетте ертегілерді пайдалана отырып баланың ой - өрісін дамыту, сонымен бірге тыңдай білуге, есте сақтау, түсіну, рөлге бөліп, қазақша әдемі сөйлей білу мәнерін арттырамыз. Балаларға театр, әртістік өнер, сахналау, қойылым, сахна туралы түсінік беріп қызығушылығын оятамыз. Көріністерді өзара сөйлесу дағдыларын дамыта отырып, бүлдіршіндердің тілді меңгеруіне деген сүйіспеншілікті арттырамыз. Театр әр балаға қуаныш ұмтылмас әсер сыйлайды, оның көркемдік талғамын, еліктеуі мен қиялын дамытады. Әдетте адамның жеке басының қасиеттері бес жасқа дейін қалыптасады екен. Сондықтанда да баланың жан – жақты қалыптасуы үшін мектеп жасына дейінгі бүлдіршіндердің бойына жақсы, жағымды қасиеттерді сіңіре білу керек. Бала әр нәрсеге құмар, қызыққыш, ол өзінің айналасында болып жатқан өзгерісті, тамаша құбылыстарды сезінуге тырысады. Оның жан - жақты дамып, жеке тұлға болып тәрбиеленуіне, тілінің дамуын театрландырылған ойындар арқылы жетілдіруге болады.

Ал, театрландырылған ойындарды балалар қызықтап ойнайды. 

Театрландырылған ойындар желелі рөлдік ойындардан тек желісі ғана емес, сондай-ақ ойнау іс-әрекетінің сипатымен ерекшеленетіні айқындалған. Білім мен тәрбие бастауын балалар балабақшадан алады.

Мақсаты:
- Мектеп жасына дейінгі баланың шығармашылығын театр түрлері арқылы дамытып, сөйлеу қабілеттерін жан - жақты жетілдіру;
- Қазақ тіліне деген құрмет сезімдеріне тәрбиелеу.

- Сөз  өнерін  қастерлей  білуге,  өз  білімін  көтеруге,  шешендікке баулу.

 -  Балалардың сөздік  қорларын  байытып,  жақсыдан  үйреніп,  жаманнан   жиренуге  тәрбиелеу;

Міндеттері:
• Балалардың тілін, сөйлеу мәдениеті мен дүниетанымын дамыту.
• Балаларды адамгершілікке баулу.
• Баланың қиялын есте сақтауын шығармашылық қабілетін дамыту, ойдан әңгіме, ертегі шығарып айтуға дағдыландыру. Театрлық іс - әрекетті ертегілерді пайдалана отырып ойын дамыту.
• Баланың әлеуметтік және эмоционалдық дамуына жағдай жасап, әр баланың жеке дара әртістік, шығармашылық қасиеттерін ескере отырып, өзін қоршаған ортаға, адамдарға, құрбыларына, өзіне деген қарым - қатынас мәдениетін қалыптастыру.

Әдіс-тәсілдер:
-    балалардың жас ерекшеліктеріне байланысты материалдарды жинақтау;
-    қойылымдарға қажетті театр түрлерін іріктеп, дайындау;
-    қойылымдарға керекті көрнекіліктер мен құрал-жабдықтарды дайындау (ширма, атрибуттар, кастюмдар т.б.)
-    ата-аналармен жұмыс: қойылымдарға ата-аналарды қатыстыру, газеттер, жылжымалы папкалар шығару, қажетті жабдықтар дайындауға көмектесу.

Жұмыстың нәтижесі:

Жұмысты жүйелі жүргізу негізінде төмендегі нәтижелерге қол жеткізіледі:

-    балалар тілі дамиды;

-    сөздік қорлары толығады;

-    байланыстырып сөйлеуге дағдыланады;

-    дұрыс дыбыстау, мәнерлеп сөйлеу дағдылары қалыптасады;

-    театр өнеріне деген қызығушылықтары артады.Мектепке  дейінгі  жасөспірім  баланы  тәрбиелеу  мен  дамыту  ісіне  байланысты  мақсаттарды  шешуде  театр  ерекше  рөл  атқарады. Театр  әр  балаға  қуаныш  ұмтылмас  әсер сыйлайды, оның  көркемдік  талғамын, еліктеуі  мен  қиялын  дамытады.

Театрландырылған  ойындар  желелі  рөлдік  ойындардан  тек  желісі  ғана  емес,  содай-ақ ойнау  іс-әрекетінің   сипатымен  ерекшеленетіні айқындалған. 

Театрландырылған  ойындар  ойын – қойылымдары  болып  саналады,  бұл  жерде  балаларға  арналған  көркемдік  шығармаларды  саханалық  қойылымдарға  айналдырып, оларды  кейіпкер  ретінде  қатыстырудың  маңызы зор. Баланы саханада  кейіпкер  ретінде ойната  отырып, оның жеке тұлғасын жан-жақты дамыту. Оның бойында әдебиетке, мәдениетке, өнерге деген құштарлықты  ояту. Бүлдіршіндер саханада шағын рөлдерде ойнау арқылы байланыстыра сөйлеуге, әдемі киініп, жинақы жүруге, үлкендермен және өзге де балалармен тіл табыса білуге үйренеді. Жетілген диалог балалардың өз пікірін жеткізе білуге жетелейді.

Ойын барысында ойын ситуациясына бейімделу, алғашқы да жекелеген элементерді, кейінен рөлді толығымен ойнау арқылы баланың ой-өрісі,қиялы дамиды. Рөлді ойнау арқылы өз кейіпкерін алдына елестетіп қана қоймай, бала оның әрекеттерін, сезімдерін сезінеді. Осындай эмоциялық күйлер баланы бұрын байқамаған өмір көрністеріне таңқалдырып,өз сезімін мимика, ым-ишара, тағы басқа көріністер арқылы біреуге үйретеді

Театрландырылған ойындар балалардың ой-өрісін кеңейтеді, балаларды әңгімеге араласуға, спектакль туралы  ата-аналарына, жолдастарына әңгімелеп беруге итермелейді. Бұның бәрі сөйлеу қабілетінің дамуына, диалог түрінде сөйлеуге өзі алған әсерін монолог түрінде сөйлеп жеткізуге септігін тигізеді.

    Балабақшадағы театрландырылған іскерлік бағдарламасы:  5 бөлімнен  тұрады.

Театрландырылған ойын.Кез келген өмірлік мән жайда өз

құрбыластарымен және үлкендермен қарым-қатынас жасай білуге, кез-келген жұмысқа шығармашылық қабілетпен қарауға, эстетикалық сезіммен ойнау арқылы мінез құлқын дамыту. Бұл бөлімдегі  ойын 3-ке бөлінеді:

• дамытушылық

• әсемділік

• театрлық.

Ырғақтыиілгішті (ритмопластика)– бұған  кешенді (комплекст) ырғақтылық, музыкалық, иілгіштік ойындар  мен жаттығулар кіреді. Дене қозғалысының  нақтылығымен  еркіндігін дамытуда, өзінің  денесінің сыртқы  қоршаған  ортамен байланысқан  қарым-қатынасын сезінуге балаларды  эстетикалық, психологиялық  қабілетін  дамытады.

Сөз мәдениеті  және техникасы. Ойындар мен жаттығулар  сөйлеу логикасы  мен  дикциясын  дұрыс артикуляциясын  меңгере  білуге, сөйлеу  құрлымын  еркін  айтуға, тыныс алуын дамытуға бағытталған. Бұл  бөлімге сөздермен айтылатын  ойындар  кіргізілген. Бейнелеу  арқылы сөйлетуін  дамыту, шығармашылық  фантазиясын  дамыту, шағын  әңгіме  және  ертегі құрастыра  білуге  үйретеді. Жаттығулар 3-ке  бөлінеді:

• тынысалу  және  артикуляциялық

• дикциялық  және  интонациялық

• сөздермен  шығармашылық  ойындар.

Театр  мәдениеті: Балаларға  театр  өнерінің  шынайы сезімдерін меңгерту.  Бөлімнің  негізгі  тақырыптары: театр  өнерінің  ерекшеліктері,  театр  өнерінің  түрлері,  қойылымның  жасалуы,  сыртқы  және  ішкі  театр,  көрермендер  мәдениеттілігі.

Қойылыммен  жұмыс – жанама  бөлім,  авторлық саханалауға  негізделген.  Оған  кіретін  тақырыптар.

• қойылыммен  таныстыру

• қойылымды  мазмұндап,  талдау,  кейіпкерлендіру.

• Қойылымға  қажетті  құралдар  дайындау. Көріністі  безендіру

• Дайындық

• Қойылымды  саханалау.

Театралдық ойынның жіктелуі

            Драматизация                                             Режиссерлық

Драматизациялық  ойында  бала – артист,  интоноция,  мимика,  пантомима  арқылы  өз  бетімен  бейне  жасайды,  өзіндік  әрекет  етіп  рөлді  ойнайды.  Бұрыннан  жасалған  саханалық  қойылымда  бала  ойын – драматизациясында  қандай  бір  сюжетте  ойнайды.  Ойын  драматизациясы  көрерменсіз  музыкалық  сипаттағы  орындау  болады.

     Драматизация  түрлері: 

• жануарлар, адамдар,  ертегілер  бейнесіндегі  кейіпкерлер  ойыны;

• мәтін  бойынша негізделген  диалог,  маналог,  рөлдік  ойындар;

• шығармашылық  көрсетілім;

• бір  немесе  бірнеше  шығарма   арқылы  қойлым  қою.

 Ал  драматизация  ойынның  екі  түрін  қарастыруға  болады.

1.Саусақтар  ойын  драматизациясы. Балалар  атрибуттарды  саусақтарына  киеді. Ертегінің  мәтінін  айта  отырып  саусақтарын  қимылдатып  сюжет  жасайды. Көріністі  ширманың  сыртында  тұрып,  немесе топта еркін  қозғала  жүріп  көрсетеді.

1.Қуыршақ  бибабомен  ойын – драматизациясы. Бұл  ойында  саусақтарға  қуыршақ  бибабаоны  киеді.  Ширмада  ойнайды.  Бұл  қуыршақтарды  ескі  қуыршақтардан  жасауға  болады.

Режиссерлық  ойында   балалар  әрекет  етуші  бейне  болмайды,  өзі  режиссер  және  сахана  қоюшы  рөлінде  ойнайды, ойыншықтардың  орынында  болады. Мұнда  бала  қозғалмайтын  пішіндер  және  ойыншықтармен  әрекет  етеді,  сондықтан  ойында интонация  мен  мимика  ерекше  орын  алады.

  Балалар театырының бірнеше түллері бар:

Ең көп тараған түрі-ойыншықтар театры -Бұнда  балалар қысқа тақпақтарды жаттап, оның өзіне тән орындау кезінен бастап-ақ кішкене көлемді спектакельдер ойнайды. Ондағы адамдар рөлін ойыншықтар орындайды.

Жіптің  көмегімен  басқарылатын  қуыршақтарды – маринеткалар  дейді. Оларды  әр  түрлі  материалдардан  жасайды. Жұмсақ  ойыншықтарды да  қолдануға  болады. Мұндай  ойыншықтар  қозғалысқа  ағаш  таяқшалар  арқылы  келтіріледі, яғни  екі айқастырылған  ағаш  арқылы жіп  өткізіліп ойыншыққа  байланады. Қолмен  қуыршақтарды  басқарады.  Театр  қуыршағының  биіктігі  баланың  биіктігігіндей  болады. Бала  өзіне  кастюм,  үлкен  бетперде.  Үлкен  алақандар  киеді, олар  тірі  қуыршаққа  ұқсайды. Өздері  қуыршақты  жасауға  болады. Оның  негізі  болып  үш  бұрышты  орамалды  алуға  болады. Бір бұрышын  қуыршақтың  басына,  екі  бұрыштарын  резинка  арқылы  баланың саусақтарына  бекітіледі.  Қуыршақтың  басына  тесмалар  қосады,  ол  қуыршақ  пен  жүргізушінің  мойынына  ілінеді.  Бұл  қуыршақтар  балаларға  әнмен,  бимен, ойынмен  көрсету  арқылы  шығармашылықтарын  дамытады. Бұл  балалрдың  өздерін  еркін  сезінуіне,  өз  күшіне  сене  білуге  көмектеседі.

Саусақ  театрында– саусақтардың  көмегімен  қандайда  болмасын  ертегіні  немесе  өлең-тақпақ  шумағын саханалау  болып  табылады. Саусақ  театры  арқылы  баланың  сөйлеуге  деген  талпынысы,  қабілеті  дамып,  ынтасы  артады  және  шығармашылық  әрекетіне  жол  ашылады.  Саусақ  ойынын  ойнай  отырып,  балалар  қоршаған  ортадағы  заттар  мен  құбылыстарды,  жан-жануарларды,  құстарды  және  ағаштарды  бейнелей  алады.  Саусақтарының  қозғалыс  қимылына  қарап,  бала  қуанады  шаттанады,  сөз  айтуға  тырысады  және өлеңде  үйренген  сөз  шумақтарын  қайталап  айта  отырып,  есінде  сақтайтын  болады.  Сонымен  қатар  балалар екі  қолын  қимылдата отырып,  оң,  сол,  жоғары,  төмен т.б.  түсініктерді  бағдарлай  алуда  үйренеді.

Үстел  үстіндегі  театры -Сәбилер  тобынан  бастап-ақ  тақпақ  пен  қысқа  өлеңдерді айтқызғанда көркем сөздер әсерлі естілу үшін стол үстіндегі театрды қолданған жөн. Мұнда үстелде  құламай  тұратын және  қозғалтқанда  еш  кедергісіз жүретін  ойыншықтар  қолданылады. Үстел  үстіндегі  қуыршақтар  театрдың  бірнеше  түрі  бар: әр түрлі  биіктегі конустан, цилиндрдан, қораптардан  жасалған  ойыншықтар;  таяқшадан  жасалған  театр; «киндер- театр»; магнит  театры; «мачалка  театр»; үстел  үстіндегі  кейіпкерді  тоқымадан  немесе  крючокпен  тоқуға  болады ( олар  өздерінің  формасын  ұстағандай  пластмас  бутылкаларға  кигізіп  қойады); ағаш  ойыншықтар,  саздан  жасалған  ойыншықтар (дымковски  ойыншықтар).

Суреттер (картиналар)  театры -Декорация  мен  кейіпкердің – суреттері. Олардың  әрекеттері  шектелген. Ойнаушының  дауыс  ырғағы (интонация)  арқылы  кейіпкердің  мінез-құлқы  беріледі.  Кейіпкер  әрекет  барысында  пайда  болады,  балалардың  қызығушылығын  арттырады.

Стенд-кітапша  театры -  Бірін-бірі  ауыстыратын  иллюстрациялық оқиғалар  көрсетіледі. Стенд-кітапшаның  беттерін  ашу  арқылы  жүргізуші  әр  түрлі  сюжеттерді  көрсеттеді (оқиғалар,  кездесулер ).

Фланелеграф  театры - Суреттер мен кейіпкерлер  экранда  көрсетіледі. Оларды  фланельдер  ұстап  тұрады. Мұндағы  суреттерді  балалар мен бірге  ескі  кітаптардан, журналдардан  қиып  алуға  болады.

Трафарет  театры -Трафарет театры  арқылы  сөз  құрамының  байлығын,  диалог,  монологты  дамытуға  болады.  Балалар  дайын  трафареттердің  көмегімен  болашақ  кейіпкерлердің  суреттерін  жасайды.  Оларды  түрлі-түсті  бояулармен  бояйды,  дайын  бейнелерді  қайшымен  қияды.  Бұл  жерде  балалардың  шығармашылық  ойлау  қабілеттері  дамиды. Ұжымдасып  жұмыс  істеу  үрдісінде  әрбір  бала  өзіне  берілген  бейненің  түр-тұлғасын,  қимыл- қозғалысын  өзгерте  алады.

Көлеңкелі  театр - Жарық  өте  жақсы  түскен  экранда  адамдар,  жануарлар және  құстардың  пішіндерінің   қозғалысына  қарауды  балалар  өте  жақсы  көреді. Ертегі, әңгіме,  өлең,  әндерді  көлеңке  театры  арқылы  айтуға  болады. Көлеңке  таетрдың  қойлымын  көрсетуге  үш  тәрбиеші  қатысады. Біреуі мазмұнын  оқиды,  екеуі  көріністі  көрсеттеді. Көлеңке  театрдың  сақанасы  экран  болады. Экранды  ағаштан  немесе  қалың  кардоннан  жасайды, ою- өрнекпен  өрнектейді. Кейіпкерлерді  көрсету  үшін – оны экранның  арт  жағынан  ұстайды. Кейіпкерлерді  қара  түспен  жуқа  кардоннан  жасайды,  жіп  арқылы  қозғалтады.  Кейіпкерлерді  көрсеткенде  қол  көрінбеу  керек. Бұл көріністер балалардың  шығармашылықтарын  арттырады,  ой  өрістері дамытады.

Күтілетін нәтиже:

Театр, оның түрлері туралы түсініктері болады;

Қазақ тіліндегі сөздік қоры молаяды;

Диалог бойынша сөйлесу арқылы тіл мәдениетін жетілдіреді.

Театрландырылған ойындар ойын - қойылымдары болып саналады, бұл жерде балаларға арналған көркемдік шығармаларды сахналық қоймаларға айналдырып, оларды кейіпкер ретінде қатыстырудың маңызы зор. Баланы сахнада кейіпкер ретінде ойната отырып, оның жеке тұлғасын жан – жақты дамыту. Оның бойында әдебиетке, мәдениетке, өнерге деген құштарлықты ояту. Бүлдіршіндер сахнада шағын рөлдерде ойнау арқылы байланыстыра сөйлеуге, әдемі киініп, жинақы жүруге, үлкендермен және өзге де балалармен тіл табыса білуге үйренеді. Жетілген диалог балалардың өз пікірін жеткізе білуге жетелейді. Театрландырылған ойындар балалардың ой - өрісін кеңейтеді, балаларды әңгімеге араласуға, спектакль туралы ата - аналарына, жолдастарына әңгімелеп беруге итермелейді. Бұның бәрі сөйлеу қабілетінің дамуына, диалог түрінде сөйлеп жеткізуге септігін тигізеді.

Ертегіден үзіндіні ойнау- әр түрлі мінез- құлықтармен өткізіледі.

Режиссерлық ойын (құрлыс және дидактикалық материалдармен)

Ертегі балаларға ерекше айқын эмоционалді оқиғаны әңгімелейді. Ертегідегі кейіпкерлердің суреттін салуға бояуға үйрету.

Үстел үстіндегі қозғалмалы ойындарды ұйымдастырылған оқу іс - әрекеттінен кейін ойнатуға болады. Онда балалардың өздерінің шығармашылықтары арттады.

Театрландырылған ойынды басқару негізіне әдеби шығармашылық мәтінмен жұмыс істеу жатады. Мәтінді оқығанда әдеби тілмен анық, мәнерлеп оқу керек.

Әр түрлі жастағы бала бақша топтарында жүргізілеттін театр – ойын іскерліктерін дамыту жұмыстарының мазмұнының ерекшеліктері.
Балаларға арналған қөркем шығарманы оқыту неғұрлым дұрыс ұйымдастырылса, мектеп жасына дейінге балалардан эстетикалық талғамын дамыту соғұрлым табысты болады.
Тәрбиеші, дайындық топтарының балалары сәбилерге кішігірім спектакелдер көрсетеді, бұған әр түрлі театр түрлері қолданылады: бәрімізге таныс картиналар театры (фланелограф), саусақ театры. Сәбилердің ынталарын, әр түрлі түстерді ажырата алуына көмектеcеді. Сәбилер тобындағы балалар ертегінің мәтінін өздері қайталамау үшін, олар берілген іс-әректті орындайды. Мәтінді тәрбиеші 2-3 рет оқу қажет. Рөлмен ойнау балалардың елестету белсенділігін арттырады, өз бетімен шығармашылық ойынға дайындалуға көмектеседі.

Театрландырылған ойынға қызығушылықтарын қалыптастыруға қуыршақ театрының қойылымын көру көмектеседі. Оны тәрбиешінің өзі немесе дайындық топ балалары көрсетеді. Қуыршақ театры күнделікті ұйымдастырылған оқу іс- әрекетінде балаларды мадақтау, мақтау үшін, олармен амандасып, қоштасу үшін қолданылады.
Күнделікті ойнайтын ойындарды кеңейтіп, драматтизация ойынның әр түрлігін меңгеру арқылы, балаларды қатыстыра отырып ойын тапсырмаларын біртіндеп қиындата түсу керек.

Адамдар, жануарлар және құстардың әрекеттерін ойын арқылы келтіру. Адамның негізгі эмоциясы (күн көрінді – балалар қуанады, күледі, алақандарын соғады, орындарында секіреді)

Кейіпкердің эмоциясын біреу арқылы іс- әрекеттің бірізділікпен байланысындағы ойын- әрекеті.

Жақсы таныс ертегілер кейіпкерлерінің бейнесіндегі ойын - әрекеті.

Музыкалық ойын- әрекеті.

Тәрбиешінің оқуы арқылы бір кейіпкермен мәтіндегі өлең арқылы ойын - әрекеті.

Қысқа ертегі, әңгіме, өлеңдердің мәтінін тәрбиешінің айтылуымен қойылатын ойын - әрекеті.

Ертегі кейіпкерлерімен рөлдік диалог.
Жануарлар ертегілерінің бөліктерін саханалау.

Халық ертегілеріндегі бірнеше кейіпкерлерді драматизациялық ойындармен әрекеттеу.

Ойнау дағдыларын дамыту жағдайында ойнау тәжірбиесін толықтыру.
Бірінші топ. «Көрермен» позициясын меңгеруге үйрену.(жақсылықпен қарайтын, аяғына дейін тыңдайтын, қолдарын соғатын, артистерге рахмет айтатын).
Екінші топ. «Артист» болуға 1-ші қадамын жасауға үйрену. (мимикасын, қозғалысын, күшін, дауыс ырғағын, сөз ырғағы) арқылы кейіпкерге ену.
Үшінші топ. Ойынның басқа қатысушыларымен қарым-қатынас жасай білу, дауласпай, кезекпен тартымды рөлдер ойнау.

Ортаңғы топтағы балалар «өз үшін» ойынан бала біртіндеп көрермендер үшін жасалған қойылымға ауысады. Бұл жастағы балалардың театрландырылған ойынға қызығушылықтары тереңдей түседі.
Ортаңғы мен ересектер тобының балалары саханалық өнерді үйреніп, сезіне бастағанда олардың тілі, ойлау түйсігі, өнерге құштарлығы арттады. Қандайда да саханалық қойылымның алдында балалармен бірнеше кіріспе жұмыс жүргізіледі.
1.Тәрбиешілер балаларға ертегі, әңгімелер оқып, не әңгімелеген кезде ертегідегі кейіпкерлердің мінез-құлқына, дауысының ырғағына, қимылдарына назар аударылады.
2.Әр кейіпкердің киіміне көңіл бөлінеді. Қуыршақ театрында қуыршақтардың киімі өзгертіліп отырады.

3.Сұрақ – жауап арқылы кейіпкердің қимылын, іс-әрекетін байқап, бағалап отыру.

4.Қимыл мен сөз арасындағы байланысын қадағалау.

Дайындық топтарындағы балалардың театрландырылған ойындары қиындай түседі. Балалардың тілін жаттықтыру үшін, қазақ халқының асыл сөздерімен сусындата отырып, әрбір сахналық қойылымның алдында қазақ әндерін, қазақтың ауыз әдебиетіндегі өтірік өлеңдерді, мақал-мәтелдерді, жаңылтпаштарды, санамақтар мен жұмбақтарды, түрлі ұлттық ойындарды, ән- күйлер мен билерді кіріктіріп отыру қажет . Мысалы, «Үйшік» ертегісінде әр кейіпкерлердің сахнаға шығуын «Қонақ келсе құт» деген мақалмен бастауға болады. Театрлық ойынға қатысушы даярлық тобының балалары кейіпкерлердің мінезін, жүріс- тұрысын, әдеттерін айнытпай салып көрерменге иланымды етіп ойнауы үшін, талмай жаттығулар жасау керек.
Сахналық өнерге баулыған балалар жаттаған сөзінің мағынасына сәйкес, күйінікті-сүйінікті сезімдеріне сәйкес тебірене мәнерлеп айта білуге үйренеді. Соның нәтижесінде олардың шығармашылық қабілеттері оянды. Бейнелеу, көркем әдебиет, тіл дамыту сабақтарын байланыстырып өткізгенде, әр сабақтың соңы әрқашанда дерлік ертегі сюжетімен байланысты қойылымдармен аяқталып отырды. Сонымен қатар, балалардың сөздік қоры толықтырылды, сөйтіп олардың белсенділігі артады, сабақтар мен сауық кештері еркін де қызықты түрде өтетін болады. Балалар өздерін еркін де бос ұстап, сабаққа ынталана, құштарланып қатысып отыруға мүмкіндіктер туады. 
Осындай жұмыстар атқарылған топтардағы балалардың басқа топқа қарағанда ерекшелігі өз беттерімен ойнаған дербес іс-әрекетінде де театр ойындарының түрлерін жиірек қолданатын болды. Драмалық жанрға бейімделген ойындар өздігінен туындап тәрбие жұмыстарының барысында ертегілер, сюжетті көріністер де жиі қолданылып, тіпті кейде ертегінің кейбір бөліктері өзгертіліп отырылды. Топ ішінде емін- еркін жүріп, өздеріне сабақ уақытында керекті ойын құралдарын өздері таңдап алып отырды.

Балалардың шығармашылығы тек ролдерді орындаған кезде ғана емес, сонымен қатар қуыршақтар, декорациялар дайындағанда да көрінді. Қуыршақтардың түр-түрін, шымылдықтар, декорация жасау кезеңдегі ұжымдық жұмыстар балалардың ұйымшылдығы мен белсенділігін арттырды. Балалардың шығармашылық қабілеттерін, сөйлеу мәдениеті мен ой-өрісін, дүниетанымын жетілдіруде театр ойындар түрі тиімді нәтиже береді.

Балалық шақ – адамның ең бақытты және уайымсыз кезеңі ғана емес, сонымен қатар бұл - тұлғаның қарқынды қалыптасу кезеңі. Балалық шағында қалыптаспаған нәрселердің орнын үлкен адам кейіннен толықтыра алмайды. Баланы оқуға мұқтаждау барысында біз одан ойынды, демек, балалық уайымдарды, талпыныстар мен қатынастарды тартып алатынымызды есте сақтап, ұмытпауымыз қажет.