Конспект урока на тему: "Гүл, оның құрылысы мен маңызы"

Батыс Қазақстан облысы Сырым ауданы Жымпиты ауылы

Жалпы білім беретін Қ.Мырзалиев атындағы орта мектеп

Пән мұғалімі: Есембекова Калампыр Батыровна

Пәні		Биология.
Сыныбы		6а
Сабақтың тақырыбы		Гүл, оның құрылысы мен маңызы.
Мақсаты		Өсімдіктің генеративті мүшесі-гүлдің негізгі бөліктерін, олардың атқаратын қызметін, маңызын оқып үйрену.
Күтілетін нәтижелері		Гүл туралы түсініктерін кеңейтеді; Гүлдің құрылысын вегетативті мүшелерден ерекшеліктерін салыстырып, ажыратады; Гүлдің маңызы, дұрыс және бұрысгүл туралы қорытынды жасайды.
Керекті жабдықтар		Қ.Қайым, Р.Сәтімбеков, Ә.Әметов, Ж.Қожантаева «Биология» 6-сынып Алматы «Атамұра» 2012ж, флипчат, маркер, слайд, «Гүлдің құрылысы» суреті,, стикер,интербелсенді тақта, гүл макеттері,бояулар,қағаздар, рефлексия парағы, кеппешөп.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалім әрекеті		Оқушы әрекеті
Кіріспе	Ұйымдастыру бөлімі: Оқушылармен амандасып, сыныптын сабаққа дайындығын қадағалау. *Топқа бөлу:«Кісі аттары» әдісімен топқа бөлу.Назарын сабаққа аудару Оқушыларға бағалау парақтарын таратамын. *Үй тапсырмасын тексеру: «Менің орнымды тауып орналастыр» тәсілімен тексеру. Мұғалім оқушыларға үй тапсырмасы бойынша «Тамыр», «Сабақ», «Жапырақ» тақырыптарынан сұрақтар дайындайды.Сұраққа жауап алады. «Кеппешөптермен жұмыс» Әр топқа екі-екіден кеппешөптер беріледі.		Амандасады. «Кісі аттары»әдісінде оқушылар тақтадағы гүл суреттерін алып, ұқсас кісі аттары бойынша 4 топқа бөлінеді. Топ басшыларын сайлайды. Топ ережелерін бекітеді, назар салып тыңдайды. Мұғалім қойған сұрақтарға оқушылар жауап береді. Жауап қай тақырыпқа сәйкестігін анықтап, орналастырады. Бір-бірін қол шапалақтау арқылы бағалайды. Оқушылар өздеріне берілген өсімдік кеппешөптеріне талдау жасайды. Мыс: сабағы, жапырағы, тамыры
Тұсаукесер	Қызығушылықты ояту. *Миға шабуыл» әдісі арқылы оқушыларға сұрақтар қояды. -Биология нен зерттейтін ғылым? -Тірі ағзаларға нелер жатады? -Өсімдіктерді зерттейтін ғылым қалай аталады? -Өсімдік мүшелері қандай топтарға бөлінеді? -Вегетативті және генеративті мүшелерді ата? Интербелсенді тақта арқылы «Гүл туралы» бейне фильм көрсетіледі. Және жаңа тақырыпты ашу.		Дарынды және талантты оқушылар сұрақтарға белсене жауап береді. Интербелсенді тақта арқылы бейне фильм қарап, өз ойларын айтады.Жаңа тақырып «Гүл» туралы екенің айтады.
Негізгі бөлім	Жаңа тақырыпты өздігінен меңгеру. *«Ойлан, жұптас, бөліс » әдісі арқылы жүзеге асырылады. І-топ: «Гүлдің құрылысы» ІІ-топ: «Аталықтың құрылысы» ІІІ-топ: «Аналықтың құрылысы» ІҮ-топ: «Гүлдің маңызы» 1)Тақырыпты өздігінен оқуға тапсыру. 2)Әр топқа тапсырма беру. 3)Тақырып бойынша постер құру. 4)Термин сөздерді дәптерге жаздыру. Әрбір топ кезектесіп постерлерін қорғау. Формативті бағалау: І топ: «Бармақ бағыты» ІІ топ: «Бармақ бағыты» ІІІ топ: «Смайлик ІҮ топ: «Смайлик» Зертханалық жұмыс№		Оқушылар мәтінмен жеке мәтінді оқып, жұпта бөлісіп, топта талқылайды. Оқулықпен жұмыстана отырып термин сөздерді дәптерге жазып алады. Топта талдап, ең үздік жазылған мәліметті атап көрсетеді.Сосын постер құрады. Әрбір топтын мүшелері кезектесіп басқа топ мүшелеріне постер қорғайды. Топтар бір-бірінің жұмысына «Бармақ бағыты», «Смайлик» арқылы бағалайды. Оқушылар зертханалық жұмыс орындайды. Берілген гүл макеттеріне талдау жасайды.
Қорытынды Сабақ соңындағы рефлексия: Үйге тапсырма:	І топ: « Сызықтық диктант» ІІ топ: «Венн диаграммасы» ІІІ топ «Құпия сан» ІҮ топ: «5 жолды өлең» әдістері арқылы сабақты бекіту. Слайд арқылы сабақ қорытындыланады. «Бағалау парағы» арқылы топ басшылары бағалайды. «Мен үшін бүгінгі сабақ» атты рефлексия қалдырады. §51 тақырыптарын оқу, мәлімет жинау.		Әрбір топ оқушыларына бүгінгі сабақты қалай меңгергендерін анықтау үшін бекіту тапсырмалары беріледі. Топ басшылары бағалайды Бүгінгі сабақтан алған әсерлерін рефлексия қағазына жапсырады. Күнделіктеріне жазу.

«Гүлдер» Т.Молдағалиев

Гүлдер, гүлдер, көп гүлдер,

Қызыл гүлдер, көк гүлдер.

Жайнар кезім келді деп.

Қанаттарың желбіреп

Таңмен бірге оянып

Күн нұрына боянып

Көрік бердің далаға.

Гүлдер, гүлдер не түрлі,

Құлпырды да жетілді.

Барлық дала өртеніп,

Бара жатқан секілді.

Өрт дегенім-гүл екен,

Отқа ұқсап тұр екен.

Лүпіл қағып жүрегім

Үзіп алдым біреуін

Сыйлайын деп анама.

Гүлдер, гүлдер, шоқ гүлдер,

Қызыл гүлдер, көп гүлдер.

Тұра берші ырғалып,

Тұра берші нұрланып.

Сол тұрғаның ұнайды,

Құлпырғаның ұнайды.

Ұқсап сәби балаға.

1. «Миға шабуыл»

1. Биология нені зерттейтін ғылым?

2. Тірі ағзаларға нелер жатады?

3. Өсімдіктерді зерттейтін ғылым қалай аталады?

4. Өсімдік мүшелері қандай топтарға бөлінеді?

5. Вегетативті және генеративті мүшелерді ата?

1. Менің орнымды тауып, орналастыр.

Тамыр.

1. Мен топырақтан сіңірген суды және онда еріген минералды тұздарды сабаққа өткіземін.

2. Мен шығу тегіме қарай үшке бөлінемін (н,ж,қ)

3. Мен өсу бөлімінен кейін орналасқан, қалың түктері бар бөлігімін (сору)

4. Органикалық заттарды негізгі өз бойыма жинап, жуандап, түрін өзгертемін (жемтамыр)

Жапырақ.

1. Ауадағы көмірқышқыл газын сіңіріп, ауаға өттегін бөлемін.

2. Мен тақта мен сағақтан тұрамын.

3. Менде өткізгіш шоқтар орналасады, (жүйкелену) неше түрге бөлінеді (4)

4. Мен жарты ай немесе бүйрек пішінді бір-бірімен жанасқан 2 жасушадан тұрамын (жанаспалы жасуша)

Сабақ.

1. Мен өсімдіктің жерасты мүшелерімен жерүсті мүшелерін жалғастырамын.

2. Мен арқылы қоректік заттар қозғалады.

3. Жер бауырлап жатамын, мұртша арқылы ұзарып өсемін (жатаған)

4. Ылғал жетіспегендіктен мен өз бойыма су және онда еріген заттарды жинап түрімді өзгертемін (шырынды сабақтар)

ІҮ-топ

«Құпия сан»

Гүл Тамыр Аналық

Дұрысгүл Жатын Күлте

Оның түбіндегі жіңішкерген жерде тәтті шірне бөлетін шірнеліктер орналасады.

Ол ауыз, мойын, жатын, тұқымбүршіктен тұрады

Өсімдіктің көбею мүшесі

Аналықтың ең негізгі бөлігі, бір және көп ұялы

Өсімдіктің өсу (вегативті) мүшесі

Гүл жазықтығына бірнеше сызық жүргізгенде теңдей бөлікке бөлінеді

І-топ

Сызықтық диктант «^»-дұрыс, «-»- қате.

1. Гүл дегеніміз – көбеюге қажетті жыныс мүшелері бар, бұтақтанбайтын, түрі өзгерген, қысқарған өркен

2. Гүл өсімдіктің вегетативті мүшесі

3. Жай гүлсерікте тостағанша немесе күлте жапырақшаның біреуі болады

4. Аталық-ауыз, мойын, жатыннан тұрады

5. Гүл табаны-гүлдің барлық бөлімдері бекінетін гүл сабағының жоғары жағындағы кеңейген жері

6. Гүл жазықтығына бірнеше сызық жүргізгенде теңдей бөлікке бөлінсе-бұрысгүл деп аталады.

ІІ-топ

Венн диаграммасы:

Тамыр Гүл

ІІІ-топ

«5 жолды өлең»

1. 1 сөз (не? кім?)

2. 2 сөз (қандай?)

3. 3 сөз (не істейді?)

4. 4 сөз (төрт сөзден тұратын сөйлем)

5. 1 сөз (Синоним)

\

І-топ

Сызықтық диктант «^»-дұрыс, «-»- қате.

1. Гүл дегеніміз – көбеюге қажетті жыныс мүшелері бар, бұтақтанбайтын, түрі өзгерген, қысқарған өркен +

2. Гүл өсімдіктің вегетативті мүшесі -

3. Жай гүлсерікте тостағанша немесе күлте жапырақшаның біреуі болады +

4. Аталық-ауыз, мойын, жатыннан тұрады -

5. Гүл табаны-гүлдің барлық бөлімдері бекінетін гүл сабағының жоғары жағындағы кеңейген жері +

6. Гүл жазықтығына бірнеше сызық жүргізгенде теңдей бөлікке бөлінсе-бұрысгүл деп аталады. - жауабы: + - + - + -

ІҮ-топ

«Құпия сан»

Гүл Тамыр Аналық

Дұрысгүл Жатын Күлте

Оның түбіндегі жіңішкерген жерде тәтті шірне бөлетін шірнеліктер орналасады. 6

Ол ауыз, мойын, жатын, тұқымбүршіктен тұрады 3

Өсімдіктің көбею мүшесі 1

Аналықтың ең негізгі бөлігі, бір және көп ұялы 5

Өсімдіктің өсу (вегативті) мүшесі 2

Гүл жазықтығына бірнеше сызық жүргізгенде теңдей бөлікке бөлінеді 4

Жауабы: 6 3 1 5 2 4

Бағалау парағы

Топ басшысының бағалау парағы

Р/с	Топ мүшелерінің аты-жөні	Кіріспе				Негізгі бөлім			Қорытынды		Қорытынды баға
		Менің орнымды тауып, орналастыр	Сұрақ-жауап	Кеппешөптермен жұмыс	Постер құру		Постер қорғау	Бекіту тапсырмалары
1
2
3
4
5
6

Бағалау парағы

Топ басшысының бағалау парағы

Р/с	Топ мүшелерінің аты-жөні	Кіріспе				Негізгі бөлім			Қорытынды		Қорытынды баға
		Менің орнымды тауып, орналастыр	Сұрақ-жауап	Кеппешөптермен жұмыс	Постер құру		Постер қорғау	Бекіту тапсырмалары
1
2
3
4
5
6

Зертханалық жұмыс№14

Гүлдің құрылысын зерттеу

Қажетті құралдар: нағыз гүлдер (қызғалдақ, гүлдеп тұрған бөлме өсімдіктері және т.б) қатты қағаздан ойылған жеке бөліктері, ұлғайтқыш қол әйнегі, сапты ине.

Орындалатын тапсырмалар

1. Табиғи гүлден (ол болмаса) немесе гүл бөліктердің қатты қағаздан жеке-жеке қиылған жапсырма (аппликация) көрнекі құралдардан гүл бөлімдерін табу, пішініне, санына, реңдеріне көңіл аудару.

2. Табиғи (нағыз) гүлден гүл бөліктерінің орналасу тәртібімен танысу.

3. Гүл бөліктеріне қарап жай немесе қос гүлсерікті екендігін анықтап ажырату.

4. Аталық пен аналықты жеке бөліп алып құрылыстарымен танысу, суретін салып атын жазу. Оқулықтың суретімен салыстыру.

Зертханалық жұмыс№14

Гүлдің құрылысын зерттеу

Қажетті құралдар: нағыз гүлдер (қызғалдақ, гүлдеп тұрған бөлме өсімдіктері және т.б) қатты қағаздан ойылған жеке бөліктері, ұлғайтқыш қол әйнегі, сапты ине.

Орындалатын тапсырмалар

1. Табиғи гүлден (ол болмаса) немесе гүл бөліктердің қатты қағаздан жеке-жеке қиылған жапсырма (аппликация) көрнекі құралдардан гүл бөлімдерін табу, пішініне, санына, реңдеріне көңіл аудару.

2. Табиғи (нағыз) гүлден гүл бөліктерінің орналасу тәртібімен танысу.

3. Гүл бөліктеріне қарап жай немесе қос гүлсерікті екендігін анықтап ажырату.

4. Аталық пен аналықты жеке бөліп алып құрылыстарымен танысу, суретін салып атын жазу. Оқулықтың суретімен салыстыру.

Гүл мен гүлшоғырлардың маңызы

Гүлді өсімдіктердің реңі, пішіні, аңқыған хош иісі үшін мәдени түрде гүлзарларды өсіреді. Гүлдердің хош иісі бөлініп шығатын эфир майына байланысты. Гүлдер медицина мен парфюмерияда кеңінен қолданылады. Медицинада түймедақ, жөке, қырмызыгүл және т.б. гүлдердің шипалық қасиеттері болғандықтан, оларды кептіріп, дәрінің құрамына қосады. Қалампыр, банан гүлшанақтарынан татымды дәм жасалады. Жөке, қарамық гүлдерінің шернелері балдың дәмін кіргізеді, хош иіс береді.

Гүлшоғырларда жеке тұрғанда байқалмайтын өте ұсақ гүлдер жинақталады. Олар тозаңдану кезінде жәндіктерге (көбелек, ара, қоңыз) тез байқалады. Тозаңдаңған гүлдер ғана жеміс беріп, тұқымын таратып көбейеді.

Аналық Жеміс Өсімдік Хош иісті

Гүл сабағы Тостағанша

Қос жынысты Дәрі Әдемі