7 сыныпқа арналған сабақ жоспары "Өрмекшітәріздестер класы"
Сынып 7 "А"
Күні:
Сабақтың тақырыбы: Өрмекшітәріздестер класы
Сабақтың мақсаты: өрмекшітәріздестер класы, өрмекшітәріздестерге жататын жәндіктердің негізгі ерекшеліктері туралы мағлұмат алады, өрмекшілердің сыртқы құрылысы мен тіршілік ортасын, тіршілік ету дағдысы және мінез – құлықтарын ажырата біледі.
Сабақтың міндеттері:
Білімділік: оқушылар өз бетінше ойланады, проблемалардың шешімін табу құзіреттілігі дамиды, мәтінге талдау жасауды үйренеді, белсенді тыңдайды, сұрақ қоюға дағдыланады, ауызекі сөйлеу дағдылары қалыптасады
Дамытушылық: тапсырмалар арқылы танымдық іс - әрекеттерін дамыту.
Тәрбиелік: байқағыштыққа және еңбек ету мәдениетіне тәрбиелеу
Сабақтың әдіс-тәсілі: жеке жұмыс.
Құрал - жабдықтар: плакаттар т.б.;
Пәнаралық байланыс: биология, тарих, математика, орыс тілі, қазақ тілі пәндерінің өзара байланысын ашу
Сабақтың барысы:
1.Ұйымдастыру кезеңі: сәлемдесу, түгендеу.
3. Үй тапсырмасын тексеру: Тест жұмысы
4. Жаңа сабақ
Өрмекші жайында не білгілеріңіз келеді?
Сонымен бүгінгі сабақтың тақырыбы: «Өрмекшітәріздестер класы» (тақтаға жазылады)
Арахна жайындағы аңыз
Ежелгі грек аңыздарының бірі не дейтінін тыңдаңыздар.
Баяғы өткен заманда Лидияда Идмана бояушының Арахна атты қызы өмір сүріпті. Оның әдемі өрнек салып мата және кілем тоқу өнеріне ешкім де тең келмепті, сонысымен әлемге әйгілі болыпты. Шеберлігіне масаттанған Арахна өзін құдайға теңеп, күнге балапты.
Әй, Паллада, …
Мен болжаймын және болжамым таяу арада орындалады,
Мен әлемде болмаған кілем тоқимын,
О, Афина сенің шеберлігің менің шеберлігімнің жанында түкке тұрмас,
Менің өнеріме тең келетін жерде де, көкте де ешкім жоқ,
Бұл өмірде тек бірақ шебер бар ол – Арахна!
Айтқанындай Арахна Афинаның кілеміне парапар келетін кілем тоқып шығыпты. Бірақ оның құдайларды сайысқа шақырған такаппарлығы, өркөкіректігі үшін, Афина оның шеберлігін мойындамай, Арахнаны жазалайды.
Қарғыс атсын сені, ғұмыр бойы өрмек тоқып өт,
Адамдар өмір бойы соңыңа түсіп қуатын, ұсқынсыз Арахна бол.
Бәрі сенен қорқып, сені мыжып өлтіріп, өрмегіңді үзетін болады.
Ал өзіңнің мақтан тұтатын шеберлігің өзіңмен мәңгілік қалсын:
Өмірің бұрышта отырып өрмек тоқумен өтеді.
Міне, осындай аңыз негізінде Арахна есімінен өрмекшілердің латынша атауы арахнида шыққан. Өрмекшілер жайындағы ғылым арахнология деп аталады.
Арахнология - өрмекшілерді зерттейтін ғылым. тақтаға жазылады
Бүгінгі сабағымыздың мақсаты – өрмекшітәріздестердің ішкі және сыртқы құрылысымен, олардың тіршілігіндегі ерекшеліктерімен, табиғаттағы және адам өміріндегі маңызымен танысу.
Өрмекшітәріздестер буынаяқтылар типіне жатады. Осы типтің негізгі ерекшеліктерін еске түсірейік.
Өрмекшілер өрмекті қалай тоқиды.
Мүмкін өрмекшілер – қызығатын жәндіктер емес шығар, бірақ олардың туындылары – өрмек – таңқалдырмай қоймайды. Естеріңе түсіріңдерші ағаш бұтақтарының арасыда немесе биік өсімдіктердің арасында күн көзіне шағылысқан, геометриялық дәлдікпен тоқылған жіңішке жіпшелер көздің жауын алады.
Өрмекшілердің көбеюі мен дамуы.
Өрмекшілердің көбеюі өте күрделі, сонымен қатар ол қайғылы аяқталады, себебі көп жағдайда аталық өрмекші аналық өрмекшіні ұрықтандырғаннан кейін тіршілігін жояды. Аталық өрмекшілер әдетте аналық өрмекшілерден кіші болып келеді, сонымен қатар басқа да айырмашылықтары бар, мысалы: түсінің ашық болуы, алдыңғы аяқтарында аталық сперма сақталатын безшелерінің болуы. Ұрықтану процесі қарапайым, аталық безшелерінен бөлінетін спермамен аналық жұмыртқа жасушасын ұрықтандырады. Жиі болатын құбылыс, аналық ұрықтанғаннан кейін аталықты жеп қояды, кебір аталықтар қашып құтылады, кейбірі бағынады. Аналық өрмекшілер түріне қарай бірден бірнеше мыңдаған жұмырқаға дейін салады. Аналық жұмыртқаны өздері жасаған ожауға салады, сондан кейін оны өрмектен жасалған пілдеге орайды
2. Есеп.
Өрмекшілер өте қомағай жәндіктер: бір өзінің салмағына тең қорек жейді. Олардың негізгі қорегі шыбын. Орманда әрбір гектарда 5000 - ға жуық өрмекші өмір сүреді. Егер әр өрмекші күніне екі шыбынан қорек етсе, онда күніне қанша шыбын жойылады? Қане, есептеп көрейік.
Шешуі: 5000 х 2 = 10 000 мух.
Ал егер өрмекшілер көп болса 25 000 - ға дейін шыбынды жоқ қылады. Сонда олар қанша пайда келтіретінін ойланып көрдіңдер ме? Себебі шыбын ол нағыз – апокалипсис! Өйткені ғалымдар оның денесінен 26 млн микробтар тапқан, ол микробтар адамдадарда туберкулез, сібір жарасы, іш сүзек, дизентерия ауруларын тудырады. Сонымен қатар шыбындар басқа да паразит құрттардың жұмыртқаларын тасымалдаушы болып табылады.
Жаз ыстық болса бір шыбын 9 ретке дейін ұрпақ береді. Күзге дейін бүкіл жер шарына шыбындар қоныстанар еді. Мұндай апаттан шыбынның бірінші жауы өрмекшілер құтқарады. Бұдан шығар қорытынды өрмекшілерді қорғау керек.
VI. Бекіту сұрағы: Балалар өрмекші туралы пікірлерің өзгерді ме?
VII. Бағалау.
VIII. Үй тапсырмасы:
§ 46, сурет 119. Өрмекшітәріздестердің сан алуандығы тақырыбына қосымша мәліметтер жинап келу.
