Саба?ты? та?ырыбы: ?анны? артериялы? ?ысымы. ?анны? тамырларымен ?оз?алуы.
Саба?ты? ма?саты: ?анны? тамырлар бойымен ?оз?алуы ?алай ж?зеге асырылатынын т?сіндіру. ?ан ?ысымы, тамырды? со?уы ??ымдарын т?жырымдау.
Білімділік: «?ан ?ысымы», «тамыр со?уы» анатомиялы? физиологиялы? т?сініктер ?алыптастыру.
Дамытушылы?: Т?ра?ты т?рдегі ерікті зейін ?оюды дамыту. Ж?йке ж?йесіні? шира?тылы?ын дамыту.
Т?рбиелілігі: О?ушыларды ?зін-?зі ба?ылау да?дысын т?рбиелеу. ?здігінше ойлау?а баулу.
??рал жабды?тар: «?ан айналым» ?ан айналым ше?берлері. Кестелер, о?улы?та?ы суреттер, тонометр, секундомер.
Саба?ты? типі: аралас сипаттама.
?дістемелік шешім: д?ріс-с?хбат, с?ра? –жауап
І. ?йымдастыру кезе?і. С?лемдесу, т?гендеу, тексеру
?й тапсырасын тексеру.
Венн диaграммасы
ББ? стратегиясы
Білемін
Білгім келеді
?йрендім
Жа?а саба?
?арыншаларды? жиырылуы кезінде ?ан жо?ары ?ысым?а байланысты ?ол?а мен ?кпе артерияларына т?седі.
Б?л жерде е? жо?ары ?ысым е? жо?ары шегіне 150мм сын. ба?ытына жетеді. ?анны? артериямен ?оз?алу барысында ?ысым 120 мм сын. ба?ытына дейін т?мендейді, ал капилярда 22мм.сын.ба?.к?рсетеді. Е? т?менгі ?ысым венада, ол 5 мм сын.ба?.те? келеді.
Артериялы? ?ысым – б?л ж?ректі? ж?мысы кезінде ?анны? тамыр ?абыр?асына т?сетін ?ысымы. ?ан ?ысымы ж?рек цикліні? ?рт?рлі кезе?дерінде ?згереді. Е? жо?ар?а (максималды) ?ысым ?арыншалар жиырыл?ан кезде, ал т?мен (минималды) ?ысым ж?рек жалпы боса?сы?анда болады. Оларды? арасында?ы айырмашылы? тамыр со?уыны? (пульстік) ?ысымы деп аталады.
Адамны? артериялы? ?ысымын тонометр ар?ылы ?лшейді.
Дені сау адамны? ?ан ?ысымы 120/80 мм сын.ба?. те? келеді. ?ан ?ысымыны? 150 мм сын. ба?. артуы гипертония деп аталады.
Иы? артериясында ?ысымны? 70-80 мм сын. ба?. дейін т?мендеуі гипотония деп аталады.
Тамырды? со?уы – ж?рек жиырыл?ан сайын пайда болатын артерия ?абыр?асыны? ыр?а?ты тербелісі. Тамырды? со?уы бойынша ж?ректі? 1 минутта?ы жиырылу санын аны?тау?а болады.
Тамырды? со?у жиілігі ересек адамда тынышты? кезінде минутына 60-70 со??ыны ??райды.
?анны? т?рлі тамырлармен ?оз?алу жылдамды?ы ?рт?рлі. ?ан ед?уір жо?ары жылдамды?пен, шамамен, 5м/с ?ол?ада а?ады. Артерияларда 025 м/с, ал капиллярларда 0,5мм/с-ты ??райды.
?ан а?атын е? тар б?лік - ?ол?а, ал е? ке?і – капиллярларды?жиынты? арнасы. Капиллярларды? жиынты? арнасы ?ол?а арнсынан 800-900 есе асып кетеді.
Организмні? ?алыпты к?йінде барлы? ?ан айналым?а т?спейді, белгілі бір б?лігі ?ан ?орында болады. ?анды ?ор?а жина?тайтын м?шелерге к?кбауыр, бауыр, тері астында?ы май клетчаткасы жатады. ?ансыра?ан кезде ?ан б?л м?шелерден жалпы ?ан а?ысына т?седі де, ?ан ?ысымын са?тау?а м?мкіндік Бекіту с?ра?тары.
- Артериялы? ?ысым ?ай кезде е? жо?ары болады?
А. Ж?рекше жиырыл?анда;
?. ?арынша жиырыл?анда;
Б. ?арынша боса?сы?анда;
В. Жалпы боса?сы?анда;
2. ?ан ?ысымы ?айсысында жо?ары?
А. Артерияда;
?. Венада;
Б. Капиллярда;
В. Артериолада;
3. ?ан а?ысыны? жылдамды?ы ?айсысында жо?ары?
А. ?кпе артериясында;
?. ?ол?ада ;
Б. Капиллярда;
В. Венада;
4. Тамырды? со?уы дегеніміз не?
А. Ж?рекшелерді? ыр?а?ты жиырылуы;
?. Артерия ?абыр?асыны? ыр?а?ты тербелісі ;
Б. ?анны? венамен ?оз?алуы;
В. Артериялы? ?ысым;
5. Капиллиярда?ы ?ан ?оз?алысыны? жылдамды?ын к?рсеті?дер?
А. 0,5м/с;
?. 0,25м/с ;
Б. 0,50 м/с;
В. 0,5 мм/с ;
Зертханалы? ж?мыс
Та?ырыбы: м?лшерлі ж?ктемеге дейінгі ж?не одан кейінгі тамырды? со?уын есептеу
Ма?саты:
- Тамырды? со?уын есептеуге ?йреу
- Тамырды? со?уын есептеу ар?ылы ж?рек жиырылуыны? жиілігін аны?тауды ?йрену. Оны? ?рт?рлі жа?дайда?ы ж?мысыны? ерекшеліктері туралы ?орытынды жасау.
керекті ??рал-жабды?тар: секундты? ба?даршасы бар са?ат немесе секундомер.
Есеп беру тапсырмасы
- Д?птерлері?е тамырды? со?уы, тамыр со?у жиілігі туралы жазы?дар.
- Д?птерлері?е кестені толтыры?дар.
1 минутта?ы тамыр со?ысыны? саны
Тынышты? к?йде
?оз?алыссыз
10 рет отырып, т?р?аннан кейін
Отыр?анда
Т?р?анда
Қарыншалардың жиырылуы кезінде қан жоғары қысымға байланысты қолқа мен өкпе артерияларына түседі. 
Адамның артериялық қысымын тонометр арқылы өлшейді. 
