Асты? ауыз ?уысында ?орытылуы. Тісті? ??рылысы мен ?ызметі

Курганова Нагима Батировна

Пәні:биология Сыныбы:8

Сабақтың тақырыбы: Астың ауыз қуысында қорытылуы. Тістің құрылысы мен қызметі.

Зертханалық жұмыс №13. Қайнатылған крахмалға сілекейдің әсері

Сабақтың мақсаты: 

Білімділік:оқушыларға астың ауыз қуысында қорытылуы. Тістің құрылысы,

қызметі,күтімі және сілекейдің бөлінуі жайлы түсініктерін  

қалыптастыру.

Дамытушылық:оқушыны өздігінен оқып, ой-өрісін тереңдетуге баулу, ізденіске

жетелеу. 

Тәрбиелік:ауыз қуысының гигиеналық талабы, тіс күтіміне көңіл бөлу. Өз

денсаулықтарына жауапкершілікпен қарауға тәрбиелеу.

Сабақтың типі:жаңа сабақты меңгерту

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдістері: сұрақ-жауап, жуан-жіңішке сұрақтар, Венн диаграммасы, Синквейн,

зертханалық жұмыс, тест тапсырмасы

Сабақтың көрнекілігі: Тістің құрылысы-плакат, тест парақшалары,видио- ролик(тіс

күтімі)

І кезең. Қызығушылығын ояту.

Ұйымдастыру

а) амандасу, танысу, топқа бөлу б) оқушыларды түгендеу в) сабаққа дайындықтары

 Үй тапсырмасын тексеру кезеңі

І топ

1. Асқорыту мүшелерін атаңыз. Жауабы: ауыз қуысы, жұтқыншақ, өңеш, асқазан, аш ішек, тоқ ішек.

2. Организмнің құрылыс материалы. Жауабы: нәруыздар

3. Адам денесіндегі судың орташа мөлшері. Жауабы: 60-65%

4. Ұзындығы 11-13 см бұлшық етті мүше. Жауабы: жұтқыншақ

 ІІ топ

1. Ас қорыту жолының едәуір ұзын бөлігі. Жауабы: аш ішек

2. Организмнің энергия көзі. Жауабы: көмірсулар

3. Адамға тәулігіне қажет су мөлшері. Жауабы: 1,5-2,5 литр

4. Ұзындығы шамамен 25 см бұлшық етті түтік. Жауабы: өңеш

Жаңа сабаққа кіріспе. Ой шақыру

1. 32 қайрақ 2. Қызыл түлкі ықпайды

Бірін-бірі шыңдайды (тіс) Өз інінен шықпайды (тіл)

 ІІ кезең

Жаңа сабақ

Ауыз қуысына түскен тағамды тістер майдалайды, ұнтақтайды, сілекеймен дымдайды, тіл арқылы қозғайды. Тағам тіл түбіріне ауысқанда жұту рефлексі пайда болады.

Тістер пішіні мен қызметіне қарай

күрек тіс ит тіс үлкен азу тістер және кіші азу тістер

Адамның тісінің жалпы саны-32. Үстіңгі және астыңғы жақ сүйектің әрбір жартысында 2 күрек тіс, 1 ит тіс, 2 кішкентай және 3 үлкен азу тістер орналасқан. Сүт тістер саны – 20. Олардың аламасуы 6-7 жаста басталып, 15 жасқа келгенде аяқталады. 

Ауыз қуысында тістердің орналасуы              

Тістің құрылысы

Сілекей бездерінде сілекей түзіледі.

Адамда үш жұп (шықшыт, жақ асты, тіл асты) бездері және микроскопиялық ұсақ бездер бар.

Сілекей бездері

(тіс күтімі жайлы видио ролик көрсетілді)

Топтық жұмыс

1-тапсырма. «Жуан-жіңішке сұрақтар»

Берілген «жуан-жіңішке сұрақтарына» тақырыпқа байланысты сұрақтар құрастырып, оған жауап беру.

Кім?

Не?

Нешеу?

Қалай?

Не себепті?

Неліктен?

Дүрыс па?

Келісесіз бе?

Анықта?

2-тапсырма.Венн диаграммасы» 
1-топ. Күрек тіс пен азу тіс
2-топ.Ауру тіс пен сау  тіс
Оқушылар өз жауаптарын өздері тексереді. 
Тақтаға шығып тапсырманы орындайды

 3-тапсырма. «Синвейн» (5 жол өлең әдісі)

Бірінші жол – зат есім, 1 сөз (тіс)

Екінші жол – сын есім, 2 сөз(аппақ,маржан)

Үшінші жол – етістік, 3 сөз(шайнайды,ұсақтайды,тістейді)

Төртінші жол – сөйлем, 4 сөз Тісті тазалау - ұзақ өмір

Бесінші жол –  тақырыпқа байланысты синоним, бір сөз(сауыт)

 Сергіту сәті

Зертханалық жұмыс №13. Крахмалға сілекейдің әсері.

Мақсаты: сілекейде крахмалды ыдырататын фермент бар екеніне көз жеткізу.

Керекті құрал-жабдықтар: крахмалданған құрғақ дәке, йодтың әлсіз ерітіндісі бар ыдыс, басына мақта оралған сіріңке.

Барысы:

1. Сіріңкедегі мақтаны сілекейге батырып алып, крахмалданған дәке ортасына әріп жазыңдар.

2. Дәкені алақандарыңа алып, 2-3 минут қысып, содан кейін йод ерітіндісіне салыңдар.

3. Дәкенің қалай боялғанын бақылаңдар.

 ІІІ кезең

Қорытындылау

 Тест тапсырмасы

1. Асқазан мен тоқ ішекті жалғастыратын түтік пішінді бұлшық етті мүше

А) аш ішек В) тоқ ішек С) соқыр ішек Д) ұлтабар Е) өңеш   2. Астың иісіне сілекейдің бөлінуі

А) шартсыз рефлекс В) шартты рефлекс С) жасанды рефлекс Д) рефлекс Е) рецептор

  3. Адамда асқорыту жолының ұзындығы

А) 3-5 м В) 8-10 м С) 15-18 м Д) 8-15 м Е) 5-8 м

4. Шартты рефлексті зерттеген ғалым:

А) И.И.Мечников В) И.М.Сеченов С) Х.Досмұхамедов Д) И.П.Павлов Е) У.Гарвей

  5. Сілекей құрамында су мөлшері 

  А) 40-50% В) 60-70% С) 98-99% Д) 20-25% Е) 10-15%

6. Ересек адамның тісінің саны

А) 26 В) 28 С) 24 Д) 35 Е) 32

 7. Сүт тістердің алмасуының басталуы

А) 6-7 жаста В) 3-4 жаста С) 10 жаста Д) 2-5 жаста  Е) 11-12 жаста

 8. Сілемейлі қабықпен жабылған тамырлары мен жүйкелері көп қозғалмалы бұлшық  

         етті мүше

А) тіс В) тіл С) сілекей Д) ауыз Е) без

Бағалау.Оқушылырды білімдеріне қарай бағалау.

Үйге тапсырма: Астың ауыз қуысында қорытылуы. Тістің құрылысы мен қызметі-оқу. «Егер сіз тіс дәрігері болсаңыз, не істер едіңіз?» атты тақырыпта эссе жазып келу