Қызығушылықты ояту | Деңгейлік тапсырмалар. 1-топ қызанақ 1.Жабық тұқымды өсімдіктерге жалпы сипаттама? 2.Олардың қанша түрі бар және неге оны гүлді өсімдіктер деп атайды? 2-топ Баклажан 1.Гүлді өсімдіктер неше тұқымдасы бар және неше класқа бөлінеді ата? 2.Гүл диаграммасы дегеніміз не суретін сипаттау? 3- топ Қызыл бұрыш 1.Жабық тұқымды өсімдіктер қандай жолмен көбиеді? 2.Жабық тұқымдылардың ашық тұқымдылардан басты айырмасы неде? 3.Жабық тұқымды өсімдіктердің табиғаттағы және шаруашылықтағы маңызы қандай? | Талдау,жинақтау,қорыту |
Мағынаны тану | Алқалар тұқымдасы (Solanaceae) – қос жарнақты, бір және көп жылдық шөптесін өсімдіктер. Бұта түрінде кездеседі. және қоңыржай белдеулерде кездесетін 80 – 90 туысы, 2500-дей түрі белгілі. Қазақстанда Алқалар тұқымдасының 11 туыс, 23 түрі бар. Бүтін жиекті немесе тілімденген жапырағы тік не жатаған сабағына кезек орналасады. Гүлі қос жынысты. Гүлшоғырыбұйра болады. 5 тостағанша жапырағы бірігіп, жоғарғы жағы тілімденген. 5 күлте жапырағы, бірігіп қысқа түтік түзеді. Аталығы 5, аналығы біреу. Жемісі – көп тұқымды жидек, түйнек немесе қауашақ. Алқалар тұқымдасы негізінен аса бағалы тағамдық (баклажан, қызыл бұрыш, қызанақ, картоп, т.б.), сәндік және техникалық (темекі) өсімдіктер болып саналады. Олардың құрамында бірнеше улы алкалоидтар болады, сондықтан оларды мал жемейді. Жабайы түрлерінен дәрі алынады. Алқа тұқымдасының ортақ белгілері Алқа тұқымдастардың ғаламшарымызда 2900-ге жуық түрі бар. Бұлардың көпшілігі мәдени өсімдіктер. Алқа тұқымдастардың жабайы түрлері де көп. Ауа райы ыстық елдерде бұталы және сабақтары шырмалып өсетін де түрлері бар. Әсіресе Оңтүстік Америкада алқа тұқымдастардың жабайы өсетін түрлері көп. Қазақстанда 23 түрі кездеседі, көпшілігі қолдан өсіріледі. Бұлар - күлтелері тұтасқан, жапырақтары кезектесіп орналасатын шөптекті өсімдіктер. Гүлдері гүлшоғырда немесе жеке-дара орналасады. Гүлі кіріккен 5 тостағанша жапырақшалар, кіріккен 5 күлте жапырақшадан тұрады. Сондықтан бұл өсімдіктер кіріккенкүлтелілер деп аталады. Күлте жапырақшалардыңтүпжағықысқатүтікшегебірігіп, қоңыраутәріздіболады. Оныңортасында 5 аталық, екіжемісжапырақшалы аналық орналасады. Бұлар - жоғарыжатындыөсімдіктер. Бірнешесимметриягабөлетінсызықтаржүргізугеболатындықтан, алқатұқымдастардұрысгүлді (*) өсімдіктерболыпесептеледі. Гүлформуласы: *Т(5)К(5)А5Ж(2). Жемісі - жидекнемесеқауашақ. |