| Үй тапсырмасын сұрау | 1Ашық тұқымды өсімдіктердің ерекшеліктерін атаңдар? 2. Бүр дегеніміз не? 3. Жоғары сатыдағы өсімдіктерді қалай топтастыруға болады 4. спора мен тұқымды сипаттаңдар? 5. Бірүйлі, екіүйлі өсімдіктерге мысал келтіріңдер. Оқушылар сұрақтарға жауап береді: 1. тұқыммен көбейеді, сүректі 2.жас өркеннен дамиды 3. споралы, тұқымды 4.Спора-біржасушалы, тұқым - көпжасушалы | Оқушылар сұрақтарға жауап береді |
| Мағынаны тану | Даражарнақтылар дегеніміз – шашақ тамырлы, жапырақтары қатар (параллель) және доғалы жүйкелі өсімдіктер. Жапырақ тақтасы көбінесе таспа тәрізді. Тұқымы бір ғана жарнақтан тұратын гүлді өсімдіктер класы. Мысалы,пияз, бидай, құртқашаш, пальма және басқа өсімдіктер – даражарнақты өсімдіктер. Бүкіл ғаламшарға таралған маңызды дақылдар – даражарнақтылар класына жататын астық тұқымдас өсім-діктер. Олардың 10 000-ға жуық түрі бар. Қазақстанда астық тұқымдастардың 418 түрі өседі. Астық тұқымдастардың басым бөлігі шөптекті өсімдіктер. Сүректі бамбуктар да астық тұқымдастар тобына жатады. Астық тұқымдастардың сабағы бунақталған цилиндр тәрізді. Бунақтар аралығы қуыс (кейбіреуінде қуыс іші өзекке толады). Астық тұқымдас өсімдіктердің сабағын сабансабақ дейді. Жапырақтары қатар жүйкелі, сабаққа кезектесіп орналасады. Жапырақ негізі өсімдік сабағын қармап, қынап түзеді. Жапырақ алақаны мен қынап аралығында тілше пайда болады. Астық тұқымдастардың гүлдері ұсақ. Олар жинақталып, күрделі гүлшоғыр түзеді. Гүлшоғыры – сыпыртқыгүл, күрделі масақ, собық, шашақ, және т.б. Гүлдері көбінесе қосжынысты. Даражынысты гүлдер тек жүгеріде болады. Гүл негізінде 2 (кейде 3) түссіз жұқа қабыршақ және 2 гүл үлпегі орналасады. Оны гүлсерік нышаны десе де болады. Аталығы – 3. Аналығы – 1. 3 жемісжапырақшасынан тұрады. Аналық аузы қауырсын тәрізді екі телімді болып келеді. Жатыны жоғары орналасады. Тамыр жүйесі – шашақ тамырлы. Гж2А3Ж (3) (Гж – гүлжарғақ). Гүлжарғақ гүл құрылысына жатпайды, ол түрі өзгерген жапырақ Астық тұқымдастардың көпшілігі азықтық өсімдіктер. Бидай, күріш, жүгері, қант қамысы, өзге де өздеріңе таныс өсімдіктерді адам тағамға пайдаланады. Қарабас, бидайық, атқонақ, бетеге, тарғақ, арпабастардың малазықтық өсімдіктер екені мәлім. Бамбук, қамыстан қағаз өндіруге шикізат ретінде пайдаланылады. Сүректі астық тұқымдастар (бамбук, алып сүрекқамыс) құрылыс материалы ретінде жұмсалады. Қара сұлы, жатаған бидайық, арпабас, қонақ, итқонақтың кейбір түрлері – шектен шыққан арамшөптер Сабансабағы сүректеніп кеткен астық тұқымдастар бар. Оңтүстік Америкада өсетін бамбуктың биіктігі 30 м, сабағының жуандығы 20 см болады. Оңтүстік Азияда өсетін алып сүрекқамыс 40 метрге дейінгі биіктікте өсе алады. Бұлардыңсапасыағаштан кем түспейді.
|
| Ой толғаныс
| Жаңа тақырыпты бекіту кезеңі Оқулықтың 29 беттердегі А,Б,С тапсырмаларды орындау. Тақтадағы кестені толтыру. 1. Сабансабақ – дегеніміз не? 2. Ыбырай Жақаев деген кім? 3. Астық тұқымдастарының құрылыс ерекшеліктері неде? ( флипчарттармен жұмыс) Берілген тапсырмаларды уақытқа орындайды, бір-бірінін тапсырмаларын тексеріп, (кателерін) талдайды. Сабақты қорытындылау кезеңі Екпе күріш Гүлшоғыры масақты сыпыртқыгүл. Гүл формуласы: Гс2А3+3Ж (3). Астық тұқымдас бидай - шашақ тамырлы. Гж2А3 Ж (3) (Гж – гүлжарғақ). Гүлжарғақ гүл құрылысына жатпайды, ол түрі өзгерген жапырақ Оқушылар сұрақтарға жауап береді, өз ойларын толықтырады. Бірбірінесұрақ –жауапбереді. |
