Золотой ус

Ақтөбе облыстық М.Құсайынов атындағы дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектеп-интернат

Бағыты: Таза табиғи орта – Қазақстан - 2030

стратегиясын іске асырудың негізі

Секциясы: Биология

Тақырыбы: АЛТЫН МҰРТША ӨСІМДІГІ

Орындағандар: 6-сынып оқушылары

Қалпақова Назерке

Әділханова Әйгерім

Ғылыми жетекшісі: Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе

Мемлекеттік университетінің

жаратылыстану кафедрасының

меңгерушісі, биология ғылымының

кандидаты, доцент: Е.Казкеев.

Жетекшісі: Биология пәнінің мұғалімі

Мынжасарова Гульназ Изтлеуовна

2009-2010 жыл

АННОТАЦИЯ

1. Зерттеу жұмысының мақсаты: қалыптастырып, теориялық, практикалық жағынан сипаттау, зерттеу жұмысының негізгі мақсаты. Алтын мұртша өсімдігін қолайлы жағдайда өсіріп, оның әр түрлі ауруларға ем болатынын оқып, түсініп бұл өсімдікті практикалық жағынан әр түрлі ауруларға қолданып, одан айығу жолдарын қалыптастыру. Бұл үй өсімдігін үй дәрігері ретінде таныстыруға болады. Мұндай үй өсімдігі сирек болғандықтан, бұл өсімдікті танып-білуге зерттедім.

2. Зерттеу жұмысының міндеттері:

1. Алтын мұртша өсімдігімен танысу.

2. Алтын мұртша өсімдігінің сыртқы және ішкі құрылысымен таныстыру.

3. Алтын мұртша өсімдігін өсіру әдістері.

4. Алтын мұртша өсімдігінің өсуін бақылау.

5. Фотосуреттерге түсіру арқылы салыстыру.

6. Шетелдік биологтардың ғылыми еңбектерімен танысу.

7. Ғалымдардың пікірлерін салыстыру.

8. Алытн мұртшаның оқулықтардан емдік қасиеттерін оқып, білу, жазып алу.

9. Теориялық білімді қолдана отырып, практикада маман дәрігермен бірге науқастарға ем жүргізу.

10. Сынып бөлмесінде, мектеп медициналық кабинетінде алтын мұртша өсімдігін өсіру.

11. Болашақта кітап шығару.

3. Болжамы:

1. Алтын мұртшаның өскінін отырғызып, өсу ерекшеліктерін зерттеу.

2. Алтын мұртша өсімдігін толық өсіп, жетілгендігін, оны ауруларға пайдалану.

3. Мүмкін болған жағдайда нәтижесіне қол жеткізу.

4. Зерттеу кезеңдері:

- Материал көзін жинақтау

- Ғылыми еңбектерімен танысу

- Кітапхана тізбелерімен жұмыс

- Зерттеуші ғалымдардың пікірлерімен танысу

- Алтын мұртша өсімдігінің қасиеттерін зерттеу.

5. Эксперимент әдістемесі:

1. Алтын мұртша өсімдігінің өсу ерекшелігін анықтап, бұдан бұрынғы белгілі болғандарымен салыстыру.

2. Алтын мұртша өсімдігін дәрігердің кеңесімен ауруларға пайдаланып, оның нәтижелерін бұрын іс-тәжірибеден өткен жетістіктермен салыстырып көру.

6. Зерттеудің жаңалығы:

Мектеп оқушыларында көп кездесетін тері аурулары, ұшық, сүйел ауруларына қолданғанда дәл әсер ету мерзімдерін анықтау.

Оқушылар өсімдікті үй жағдайында өздері өсіруге қол жеткізу, оын ем ретінде пайдалануды жүзеге асыру.

7. Зерттеу әдістері:

Ғылыми зерттеу жұмысында сипаттама, салыстыру, сұрыптау, қорыту, бағалау әдістері қолданылады.

8. Зерттеудің дерек көздері:

«Алтын мұртша өсімдігі» атты ғылыми конференцияда тірексызба, суреттер, теориялық еңбектер пайдаланылды.

9. Зерттеудің теориялық мәні:

Денсаулықты сақтай білудің қазіргі мәселелерін шешу бағытында бұл еңбектің теориялық маңызы зор.

10. Жұмыс нәтижесінің қолданылуы:

Алтын мұртша өсімдігінің өсірілуі, қасиеттері, маңызы бөлме өсімдіктерін өсірумен айналысатын қауымға, ЖОО-ның студенттеріне, мектеп оқушыларына, дәрігерлерге құнды дерек боларына сенеміз.

КІРІСПЕ

Алтын мұртша немесе хош иісті каллизияның (Collision fragrans) 50 туысы және 500 түрі кездеседі. Каллизияның отаны – Оңтүстік Америка.

Бөлме өсімдігі ретінде каллизияны 100 жылдан бері өсіріп келеді. Бұл өсімдік бойының ұзындығы 10метр. Тіке және көлбей түрінде өседі.

Бастапқы өскіні жас жүгерінің өскініне ұқсас. Жақсы жетілген жапырағының ұзындығы 20-30 см, ені – 5-6 см. Көлбей өскен өскіндері лиана тәрізді. Осы өсімдіктер арқылы көбейеді. Жақсы қолайлы жағдайда гүлдейді. Гүлдері ұсақ, диаметрі 1 см.

Алтын мұртша емдік қасиетімен ерекшеленеді.

Өсімдіктерді үй жағдайында өсіруге қызығушылар да, оны өсіруге құмарлар да бір жақты, үнемі бір жақты әрекеттерімен шектеліп отырады. Кейбір өсімдіктердің табиғи ерекшеліктерін , яғни адам ағзасына пайдалы емдік қасиеттеріне мән беріле бермейді. Біз өз жұмысымызды қолға алмастан бұрын үй жағдайында өсетін өсімдіктердің біразын зерттедік. Соның ішінен бізді «Алтын мұртша» деп аталатын бөлме өсімдігі ерекше қызықтырды. Сөйтіп бұл өсімдікті үй жағдайында отырғызылуын, өсіруін, зерттей отырып , оның көптеген ауруларға емдік қасиеті бар екенін толық жинақтадық . Емделу үшін қалай пайдалану қажеттігін толық келтіруге ұмтылдық .Сөйтіп, адам ағзасында кездесетін 40 ауруға ем бола алатын Алтын мұртша өсімдігін өсіруді, пайдалануды, насихаттауды өз парызымыз деп санаймыз .

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1. Алтын мұртшаның үй жағдайында өсірілуі. Бұл өсімдік жылылықты, жарықты сүйетін өсімдік, соған қарамастан ол тікелей күннің сәулесіне шыдамайды. Алтын мұртшаны кең, үлкен керамикалық ыдысқа отырғызу керек. Топырақ тыныс алу үшін, ауа жақсы өту үшін топыраққа шикі жұмыртқаның қабығын және өзен бойынан алған құмды қосу қажет. Бұл қосындының құрамы буланған қарашіріктен және 20-30% ірі өзен бойының құмынан тұрады.

Көктемгі-жазғы кездері өсімдікті күнде суарып тұрған жөн. Бірақ топырақты көп мөлшерде ылғалдандырмау керек. Күзгі, қысқы күндері суаруды аптасына 2-3 ретке қысқартқан жөн.

Бұл өсімдікке қолайлы температурада 25-27ºС және ылғалдылық 50-60% қажет деп есептеледі. Қысқы күндері температураны түсірген қолайлырақ. Өсімдік тамырын жайғаннан кейін сұйық тыңайтқыштармен қоректендіреді. Гүл жапырақтарын 2-3 күнде бір рет жұмсақ сумен ылғалдап тұру керек. Өсімдіктің сабағын тіреуге байлау қажет. Олай болмаған жағдайда ол өз салмағынан майысып, жағ-н-жағына құлауы мүмкін. Бұл жағдай өсімдіктің өсуіне кері әсер етеді.

Табиғи жағдайда алтын мұртшаның көбеюі иіліп, бұтақтары жерге тиіп, содан тамыр жайып, уақыт өте келе негізгі сабақтан бөлініп, өз алдына өмір сүреді. Үй жағдайында өсімдік үш әдіспен көбейеді.

1-әдіс. Шыбықтың ¾ бөлігін суға саламыз. 7-10 күннен кейін, тамыр шыққанда өсімдікті өз алдына жеке топырақты ыдысқа отырғызамыз. Шыбықты тамырлайды, егер суға стимуляторэпин деген зат қоссақ, ол алтын мұртшаның өсуін тездетеді.

2-әдіс. Шыбықтарды бірден тамырланған соң, топыраққа отырғызады, молырақ су құйылады және үстінен полиэтиленді пленкамен немесе пластикалық қалпақпен жауып қояды. Өсімдік өскен ыдысты шашыраңқы жарық жерге қояды. 3-4 күннен кейін пленканы алып, өсімдікті жақсылап суарады және үстіне су себеді.

3-әдіс. Бұл жағдайда жанындағы бұтақтарды, шыбықтарын иіп жерге, яғни, топыраққа көбін көмеді. Ол үшін өсімдікті кең ыдыста немесе жылыжайда, атыздарда, пленканың астында өсірген қолайлы.

Орталық сабақ тіреуде байлаулы тұрады, ал жанындағы бұтақтар, шыбықтар бірқалыпты атызға жатқызылып, үстінен топырақпен көмеді. Бірнеше күннен кейін, бөлініп, кесіліп алынады және негізгі сабақтан бөлек жерге отырғызылады.

2. Каллизияның емдік қасиеті. Өсімдіктің емдік қасиеті қанағаттанарлық жағдайда өз бойындағы химиялық заттардың адам ағзасына әсер етуімен анықталады.Каллизияның емдік қасиеті ғалымдаржы 20 ғасырдың ортасында қызықтырды. Зерттеу барысында Америкада және Канадада басталған мамандардың көз жеткізуімен өсімдіктің сөлінде көп биологиялық белсенді заттардың «рак» ауруы клеткаларының өсуіе тежейтіні анықталды. Бірақ, әуелден белгілі болғандай, дәрі-дәрмектің адам ағзасына пайдалы және пайдасыз жақтары да бар. Жағымсыз жағдайда қандай да бір дәрі-дәрмектің дәрігерлер кері әсері бар дейді. Ал алтын мұртшаға келер болсақ, Ресейде жасалған зерттеулерде бұл өсімдіктің қасиетін 1980 жылдардан бастап, Иркутскінің дәрігерлік институтында зерттеу басталады. Көптеген жылдардан бері профессор Селенов осы өсімдіктің құпиясын ашуға тырысты. Ол оған қол жеткізе алды. Көптеген жылдардан кейін зерттеу тәжірибесінде ол барлығын дәлелдеді. Алтын мұртшада расында да дәрілік қасиеттер бар екені, өзінде көп мөлшерде биологиялық белсенді заттардың болуы, бұны қолдану кей жағдайда кері әсерлі реакцияның бүртіктер мен дақтарға (адамдардың иммунитеті төмендеген және тұқым қуалаушылыққа бейім аллергияларға) алтын мұртшадан жасалған дәрі-дәрмекті тек қана дәрігердің кеңесімен қолдануға болатындығын көрсетті.

Каллизия сөлінен табылған элементтер қатарына адамның қалыпты өмір сүруіне жағдай жасайтын темір, хром, мыс кіреді.

3. Флавоноидтар. Флавоноидтар – бұл топ табиғи биологиялық белсенді қосылыстар. Желілік, емдік үшін қолданылатын өсімдік, өз бойында флавоноалды құрамында адам ағзасына зиянсыз, сыртқы жараларға және ішкі ағза ауруларына пайдалануға болады.

Алтын мұртшаның құрамындағы флавоналдтар құрамында P дәрумені белсенді болғандықтан, қан тамырының шытынағыштығын азайтады, күмейткіш жағдайымен С дәрумені әсер етеді. Сонымен қатар, сырқаттануға қарсы, жаралардың тез жазылуына, күйіктің, буынның қатаюынажақсы әсерін тигізеді.

Адамның ішкі құрылысының ауруына пайдаланғанда, мысалы, қарынның жарасына және он екі ішектің, ас қорытуға жағдай жасайды, сонымен бір ғана дәрілік өсімдіктің өзі іш құрылысының ісінуіне қарсы қасиеті бар екен.

Каллизияның сөлінде екі түрлі флавоналд бар: кварцетон және кемпферал.

Кверцетонның құрамында P дәрумені бар. Сондай-ақ ісікке арналған, пайдалы антиоксидант, диурет, спазмолит бар. Қолданылатын жағдай: аллергияға, геморройлық диатезде, тамырдың үзілгіштігінде, нефритте, ревматизмде, кейбір жүрек – қан тамыр ауруларына, көз ауруына т.б. жұқпалы ауруларға қарсы пайдаланылады.

Кемпферол тамырларды қатайтып, қан айналымды жақсартып, ауруға қарсы қасиетімен ағзадағы зиянды заттарды шығарады. Құрамында пайдалы диурет бар. Олар тұмауға, аллергияға, зәр шығару мүшелерінің ауруларына қарсы пайдаланылады.

4. Стероидтар. Алтын мұртшаның құрамында стероидтың фитостерола деп аталатын түрі кездеседі. Олар эстрогенді белсенділік пен антибактериялық, антисклероттық және ішкі құрылыстың ауруына қарсы апйдаланылады.

Фитостеролдар онкология ауруларына, эндокриндік жүйе және құрамды заттарымен өте пайдалы.

5. Алтын мұртшаны әртүрлі ауруларға қарсы пайдалану. Аурудың белгілері мен дәрігердің емдеуге арналған кестесіне сәйкес алтын мұртшаны әртүрлі кезеңімен пайдаланады және оның әртүрлі құрамы болады.

Әрине май, мазь т.б. заттарды тері ауруларына қарсы концентрацияық түрде қабылдайды.

Бірнеше өсімдіктің қолдану препаратына қарайды. Айталық, ол басқа заттармен, бал, май, крем, спирт, сапалы емдік өсімдіктер және т.б. қолданылады.

6. Алтын мұртшаның ем түрінде пайдаланылуы. Алтын мұртша препаратының дайындалу технологиясы қарапайым және арнаулы құрамды міндет етпейді. Басты мақсат емдік зат алу, каллизиядан алынатын қажетті және онымен тікелей байланысты препараттарды алу.

7. Май. Май – алтын мұртшадан жасалатын емдік түрі. Ол тері ауруына, артритке, артрозға, массаждың барлық түріне ем ертінде қолданылады.

Майды дайындау үшін жапырақтар мен сабақтардан алынған сөл ғана емес, сонымен қатар өсімдіктің ұсақталған бөліктері де қолданылады.

1-құрамы. Өсімдіктің жас жапырағы мен сабағын сөлінен айырады. Ал қалғанын сабаққа қалдырып, алынған майды 3 күн тұндырады. Содан соң майды дәке арқылы сүзеді. Дайын препаратты қараңғы әрі шыны ыдыста, құрғақ жерде сақтайды.

2-құрамы. Алтын мұртша өсімдігінің препаратын тұндырып, шыны ыдыста сақтап, өсімдік майымен араластырып, 48ºС температураға дейін, 8 сағат аралығында баяу отта ұстайды. Содан соң майды дәке арқылы сүзіп, қараңғы шыны ыдысқа құяды. Дайын препарат құрғақ жерде сақталады.

8. Алтын мұртшаның мазі. Алтын мұртшадан дайындалатын мазь балалар кремі, вазелин, тобықтың шығуына ем ретінде, үсікке қарсы, әр түрлі тері ауруларына пайдалы.

1-құрамы. Өсімдіктің жапырағы мен сабағы креммен бірге араластырылып, 2\3 мөлшерде вазелин немесе мазь қосады. Алынған мазьді қараңғы шыныда тұндырып және қордағы құрғақ жерде сақтайды.

2-құрамы. Өсімдіктің жас жапырағы мен сабағынан сөлін бөліп, креммен, вазелин немесе маймен 1\3 қатынасында араластырады. Алынған мазьді қараңғы, шыны ыдыста, құрғақ жерде сақтайды.

9. Тұнба. Алтын мұртшаның спирт тұнбасы әр түрлі қоспа түрінде, ағзаға остеохондроз, операциядан кейінгі түйінделу, тыныс алу, созылма, ісік, фиброма және демікпе ауруларына қарсы ем ретінде қолданылады.

Тұнбаны дайындауға сол күйі өсімдікті сабағынан кесілген буындарын (сұр түсті бөлшегі) жеке иікте сақталады.

1-құрамы. 30-50 иікті майдалап, шыны ыдысқа салып, 1 л арақ құяды, 7-15 күнге дейін тұндырады, қараңғы жерде сақтап, күн сайын араластырып, сосын тұнбаның түсі қоңыр түске келгенде сүзеді және қараңғы шыны ыдысқа құйып, салқын жерде сақтайды.

2-құрамы. Өсімдіктің бұталарын, жапырақтарын майдалап, шыны ыдысқа ( жарық мол болуы тиіс) салып, үстіне арақ құйып, сосын 12-15 күндей тұндырып, тұнбаны сүзіп, қараңғы шыны ыдыста, салқын дерлік жерде сақтайды.

10. Тұндырма. Алтын мұртшаның тұндырмасы паткреатит, диабет, бауыр ауруына, асқазан ауруына, адам ағзасын тазартуға пайдаланылады.

Тұндырманы дайындау үшін өсімдіктің ұзындығы 20 см-ден кем болмайтын жапырағын пайдаланады.

1-құрамы. Өсімдіктің бір жапырағын керамикалық немесе шыны ыдысқа салып, үстіне 1л қайнаған су құяды, сосын 24 сағат тұдырады. Содан соң сүзіп, шыны ыдысқа құйып, салқын жерде сақтайды.

2-құрамы. Өсімдіктің бір жапырағын майдалап, термосқа салып, қайнаған су құйып, 5-6 сағат тұндырады, салқын жерде сақтайды.

11. Қайнатпа. Қайнатпаны қолданатын кездер: бауыр ауруына, асқазан ауырғанда, сонымен бірге аздаған шлактарды( қалдықтарды) бөлу үшін, тұмауға қарсы пайдаланады. Және алергияға, тері ауруларына қарсы қолданылады. Қайнатпаны қолдану үшін өсімдіктің барлық көк сабағын пайдаланады.

1-құрамы. Жапырағын, сабағын майдалап, эмолданған ыдысқа салып, үстіне салқын су құйып, қайнатуға дейін қыздырады (бірақ қайнатпайды). Содан соң 6-7 сағат суытады да, қайнатпаны сүзіп, қоңыр шыны ыдысқа құйып, салқын жерде сақтайды.

2-құрамы. Өсімдіктің 20-30 бұтағын майдалап, ыстық су құйып, қайнатуға дейін қыздырады. Және 10 сағаттай қойып, суытады. Қайнатпаны сүзіп, қараңғы шыны ыдысқа құйып, салқын жерде сақтайды.

12. Абецесстер мен шиқан. Іріңді ісік пен шиқандарды емдеу үшін өсімдіктің бүтін жапырағын, сондай-ақ сабағын пайдаланады. Шиқанды емдеуге өсімдіктің мазын қолданады. Өте қиын жағдайда, жаазылмайтын шиқандарды емдеген кезде ұзақ уақыт жоспарлы түрде ем қабылдаған жөн. Ем алтын мұртшаның тұнбасымен, қайнатпасынан жасалады.

Осы ем қолданған уақыт ішінде шиқан жазылып кетсе, бірнеше күн ішінде, ем қолдануды доғарып, дәрігерге қаралу керек.Дәрігердің кеңесі шиқанның, ісіктің айналасындағы тері қызарса, қозғалған жағдайда ауырсына немесе без шошынса, дене қызуы жоғарыласа керек болады, және дереу амалдарын қолданған дұрыс.

Ем. Ісініп тұрған шиқанға, жараның жоғары бетіне алтын мұртшаның бүтін жапырағын тарту керек. Жапырақтың көлемі 20-см ден аспайтын болсын. Жапырақты өте мұқят жуып, 30сек-ка қайнаған суға саламыз. Содан соң алып су тамызамыз және дәкемен орап жара шыққан тері үстіне басамыз. Ісік пен шиқан шыққан науқас дәрі-дәрмекті еммен бірге жоспарлы трде алтын мұртшаның спиртті тұнбасымен емделген жөн. Тұнбаны 1 шай қасық мөлшерде күніне 2 рет тамақтан 40 минут бұрын қабылдайды. Одан кейін бір апта емделуді тоқтатып, қайтадан емді осы күйде қабылдайды.

13. Алтын мұртшаның алкогольдың әсеріне қарсылығы.Қазіргі уақытта алкогольдың әсерінен Ресей халқының көп пайызы зардап шегеді. Ол адамның тұқым қуалаушылықпен байланысты, сандар бойынша, индвидуалдық психологиялық жағдайына байланысты.

Қазіргі қалыпты халықтың медицина практикалық тұрғыда алкоголдық ауруға қарсы тұра алмайды: ем қабылдағаннан кейін біраз уақыттан соң, адам қайтадан ішуінбастайды. Дәл осыған сай алкоголға құмарлық тоқтаусыз деп аталады.Кодировка мен өзгеріссіз психологиялық жағдай сондай-ақ емдік өсімдіктер және дәрілік құрамдар, алкоголды уақытша қабылдауды тежейтін немесе адамға осы жолдан мүмкіндігінше көмектесетін, алкоголге қарсы неғұрлым күшті зат деп есептелетін-алтын мұртша өсімдігі. Бұл өсімдіктің препараттары соңғы кездері уақытша тежейтіндігімен қатар «емі жоқ» ауруға пайдалы.Алкаголдық әсерінен жалғыз айыру жолы мен үміті ауру адамның осы өсімдіктен ғана болады.

Ем. Алтын мұртшаның ем ретінде қайнатпасы мен тұнбасы алкоголдық әсерге қарсы қолданылады.Спирттік тұнба да қабылдағанда жаман қорытынды көрсетпейді.Бірақ кей кезде спирт құрамындағы алкоголь науқастың жағдайына жаман жағынан әсер етеді.

Алкоголдік әсерден кішкене болса да айыру үшін келесі кестемен ем қабылдаймыз: 21 тәулік тұнба қабылдау,5 тәулік үзіліс, 21 тәулік қайнатпаны қабылдау, 5 тәулік үзіліс және әсері тигенінше қайталау.

Қайнатпаны күніне 1 ас қасықпен 3 мезгіл ішеді,яғни, тамақтан 1сағат бұрын қабылдаиды.Тұнбаны тамақтан 40 минут бұрын бір қасықпен 3-4 рет қабылдайды.Алғашқы ем қабылдаудан кейін,тұнбаны қабылдау,содан соң қайнатпаны қабылдау. Препараттың мөлшері әрқашан бірдей болуы шарт.Ем қабылдау кезінде науқастың құрамында спирті бар дәрілерді қабылдауына болмайды.Аурудың асқынуына қарсы 2 ас қасық тұнбаны бірге қабылдаңыз ( таңертең қабылдаған пайдалы)

Көңілсіздік пен депрессия, бас ауру байқалса ванна орнына ащы тұнба және алтын мұртша пайдалы.Ұйқыдан тұрған соң, коллезия өсімдігінің майын ішуге болады.

14. Аллергия. Аллергияның кішкене имуналдық жүйеге әсері диета ұстағанда, С және В дәруменнің көп мөлшері болғанда, сондай –ақ флавоналд көп болғанда оған қарсы профилактикалық ем қолданылады. Алтын мұртша флавондыққа бай болғандықтан,

Прфилактикалық тұрғыда оның қайнатпасы мен тұнбасын ішу,

әсіресе антибиотиктер т.б.дәрілерді қолданғанда болатын аллергияға әсер етеді.Адамдарға аллергиялық ринит уақытында

шартты түрде 2-3 күн табиғат аясында,аллергиялық ауру басталса, алтын мұртшаның емін қабылдау керек.

Ем:Аллергияға ем ретінде алтын мұртшаның тұнбасы немесе қайнатпасының көмегімен айығады,және пайдаланады.Емді 7 күндей уақытта тамақтан 1сағат бұрын ас қасықпен күніне 3 рет қабылдайды.Үзіліс күндерінен кейін,ем қабылдауды қайталауға болады,перепараттың мөлшерін азайтуға болады.(1 күнде 1ас қасықпен2 рет).

Аллергиялық риниттеоның ингаляциясы ұсынылады: ыстық суды 1 асханалық қасықпен майдаланған алтын мұртшаның жапырақтарымен араластырылған препаратты 2-3 минут онымен дем алу керек.

Табиғат әсерінен болатын мұрын ауруына алтын мұртшаның майы немесе қайнатпасы болмаса тұнба құйылған дәке тампонын пайдалануға болады.

15. Анемия. Алтын мұртшаның химиялық құрамы, адам ағзасына маңызды элементтер, темір мен бал секілді пайдалы заттар кіреді. Бұл өсімдіктің препараттары анемияға ем ретінде жақсы қолданылады.

Ескертелік жайт, анемия ауруын емдеуді дәрігер қадағалауға тиіс. Науқасқа міндетті түрде маман ұсынысына жүгініп, диеталар мен темірдің көптеген препаратын алтын мұртшамен бірге әбден ішуге болады.

Ем. Анемияға арналған емді профилактикада 5-7 күн бойы алтын мұртшаның тұнбасын ішу ұсынылады (бір күнде тамақтан 30 мин. Бұрын 1 шай қасықпен 3 рет)

Анемияның емін спирт тұнбасының көмегімен жасалады. 1 мөлшерлі қасықпен тамақтанар алдында 30 мин бұрын қабылдайды.Ем уақыт- 7 тәулік. Бұл уақыттан кейін анализ (қан тапсыру) ұсынылады және жақсы нәтиже болса, 5 тәулік ем қабылдауға үзіліс жасап, емді доғару керек.

16. Аритмия.қатерлі аурудың байқалуы созылмалы ауру невроз, алкоголдік және никотиндік, тооксикамониялық және т.б жалғасу мүмкін.

Алтын мұртшаның препараттары күшті әрі әсерлі ем ретінде аритмия ауруына қолданылады. Ол созылмалы ауруларға да пайдалы.

Бірақ оларды қабылдауды бақылау дәрілік құрамдылық қолдануғ болатынын дәлелдейді. ОЛ дәрігердің бағдарымен жүзеге асады. Сонымен бірге, толықтыру диатасын және күнделікті таза ауада серуендеу ұсынылады.

Ем. Артимияға ем ретінде алтын мұртшаның 2-3 жапырағын сөлінен бөліп, оны 250-300г бал және 3 асханалық қасықпен күніне 2 реттен тамақтан 40 минут бұрын қабцылданады. Ем қабылдау мерзімі 10 тәулік.

17. Артрит. Артриттің ең негізгі түрі болып саналатын ревматоидтық және жұқпалы артриттер, подагра және остеоартрит. Барлық артрит ауруы-бұл шамамен 100 түрлі ауру деп жуықталады. Аурудың негізі болып саналатын буын ауруының сезілуі, яғни ағзадағы жүру белсенділігі нашар адамда байқалады. Халықтық емес медицинада аурудан айығуға арналған компресс, яғни алтын мұртшаның жапырағынан, сондай-ақ бұл өсімдіктің тұнбасы мен ауруға қарсы күрес жүргізіледі. Бірақ, егер компресстер кейін ауруды асқындырса, онда дене температурасының жоғарылауы, байқалса міндетті түрде емделуді тоқтатып, маманға көріну қажет.

Ем. Буын ауруына, ішек ауруына, ем артритке каллизияның түнбасы қолданылады, ол келесі құраммен дайындалады: өсімдіктің 40 бунағын 0,5 л араққа құяды және қараңғы жерде 20 күндей тұндырады. Осындай әдіспен дайындалған тұнбаны күніне 1-2 рет сүртеді. Компресске арналған қиын бірнеше қабат орағышқа тұнбаны салып, ауырған жерге 1,5-2 сағат басады және тағы осы процедураны 1 күнде 2 рет қайталайды.

18. Бронхлық астма. Халық медицинасында алтын мұртшаның тұнбасын дәрі ретінде қабылдайды, түскен қақырықты жібітетін және қолқа жолдарының ісігі, демікпеге қарсы қолданылады. Есте сақтаңыз, коллизияның препаратын балалар қабылдаса кері әсер береді.

Ем. Бәрінен бұрын, астмамен ауыратын науқастың төсегіне өскен каллизия өсімдігін қою керек, ол талманы жеңілдетуге қатысты және ғажаптылығы сонша, мүмкіндігінше асқынуларды бәсеңдетеді.

Демікпеге ем ретінде алтын мұртшаның тұнбасын арақпен, спирт, немесе кагормен пайдаланады.

1 құрамы. Өсімдіктің 45 буынын майдалап, керамикалық немесе шыны ыдысқа, 1,5л арақты құйып қараңғыға қояды. Салқын жерде 10 тәулік, 3 күнде 1 рет шайқайды. Дәріні 1 шай қасықпен тамақтан 40 минут бұрын, 1 күнде 3 рет қабылдайды. Қабылдау уақыты-10 күн. Содан соң 5 күн үзіліс жасап және препаратты жаңадан жасайды. Осындай кестемен тұнбаны бір жыл ішугн болады.

2 құрамы. Өсімдіктің 35-50 буындарын және 2-3 жапырақтарын шыны ыдысқа майдалап, үстіне 1л-ден 70%-ы спирт, 9 тәулік салқын жерде тұндырады. Және 3 күнде 1 рет араластырады. Күніне 3 рет ½ шай қасықпен тамақтан 40 минут бұрын, 10 тәулік қабылдайды. Содан соң 10 тәулік үзіліс жасап, преапаратты жаңадан жасайды.

3 құрамы. 15 буынды тартқышта тартады, 250 10˚С кагор құйып, 250г грек балымен араластырады. Қоспаны шыны ыдысқа сақтайды және қараңғы жерде 30 тәулік ұстайды. 1 шай қасықпен 2-3 рет, біркелкі тамақтан 1 сағат бұрын, 28 тәулік қабылдайды. Содан соң 30 күн үзіліс жасап, препаратты жаңадан жасайды.

19. Атеросклероз. Атеросклероз, немесе артерияның ісінуі, дәлірек айтсақ қанайналымның күштілігі. Бұл артерияның созылуы және тағы басқа өзгнрістер болады.

Белгілі болғандай, қанайналымның қалыпты сақталуына маңыздыроль атқаратын антиоксиданттар. Белсенді антиоксидант – кверцетин боп саналады, көп жағдайда алтын мұртшаға жатады. Тек ғана, өсімдіктің құрамындағы кемпферол буынның көтерілуіне әсер етеді. Дәл осыған каллизияның препараты ем ретінде әр түрлі ауруларға, қанайналым жүйесіндегі, ондағы атеросклерозға қолданылады.

Ем. Атеросклерозға ем үшін алтын мұртшаның қоспасы, яғни, күнбағыс майы мен спиртті ттұнбасының көмегімен қолданылады. Соңғы емге арналған артерияның ауруына келесі үлгімен дайындауға болады: өсімдіктің 35 буынын майдалап, қараңғы шыны ыдысқа сақтайды. 1,5 л 70%-ы спир құяды, 2 күн қараңғы салқын жерде ұстайды. 1 ас қасық тұнбаны, 1 асханалық қасықпен күнбағыстың нерафиниравандық маймен араластыпады, жаңадан дайындап және сол бойда ішу керек. Дәріні күніне 3 реттен тамақтан 20 минут бұрын қабылдайды ( тұнбаны ішкенге 2 сағат болмай, ештеңе жеуге болмайды).

Ем пайдалану кестесі: препаратты қабылдау 10 тәулік, үзіліс 5 тәулік; препаратты қабылдау 10 тәулік, үзіліс 10 тәулік.

20. Лейкома. Лейкома деп кеңінен айтылған кеңіген талшықтарды, көз шарасынан бұзылған көзді айтады. Лейкома, қашанда аурудың процесі деп есептеледі. «Рак» ауруының бастамасы немесе белгісі ретінде айтылады. Көп жағдайда лейкома медициналық емдеуге келмейді, сондықтан көп науқас халықтық еьді қалайды.

Ем. Көздің ісуі, лейкоманың пайда болуы. Оны емдеу үшін алтын мұртшаның 2 асханалық қасық сөлін 250г бал мен араластырып, күнделікті 1 қасықпен 7 күн қабылдайды.

Лейкомаға алтын мұртша және шөптің қайнатпасы бірден-бір күшті халықтық ем ретінде қолданылады. Оған 1 асханалық қасық шөп және 1 шай қасық майдаланған каллизияның жанырағын 2 стакан ыстық су құйады, баяу отта қайнатып, отты баяу басып және 5 минут қайнату арқылы дайындалады. Содан соң қайнатпаны суытады, жааңартып тұрады.

Түрлі тампонды қайнатпаны 3-5 минут ауру көзге басады. Ем 10 тәулік қабылданады.

21. Бауыр аурулары. Бауыр функциясы ағзадағы көп мөлшердегі зиянды заттардын тұрады, бұл орган жазыла алмайды. Әр-түрлі ауруларға, гепатит деп саналатын, бауырдың орнықсыздығы және бауыр циррозы т.б бөлінеді. Адамдар, бауыр ауруына шалдығушылар, дәрігердің қолдауы мен қадағалауында болып, ем қабылдауы міндетті, өсімдіктің емдік препараттарын қабылдап, емделуге міндетті түрде келісім беріп және процедураның жалғасуы қажет.

Ем. Гепатитте және бауырдың нашарлануында жүгері жапырағын және алтын мұртшаның буыны ұсынылады. Препараттың дайындалуында 1 асханалық қасықпен жүгнрі және 12-15 коллизияның буынын майдалайды, термоста сақтайды, 1л қайнатпа және 8-10 сағат тұндыру қажет. Тұнбаны 1 асханалық қасықпен 2 рет күніне, тамақтан 30 минут бұрын ішеді. Емді қабылдау 2-3 ай. Әрбір 10 күннен кейін 5 күн үзіліс жасайды. Көптеген бауыр ауруларын жеңілдетуге колендугдардың тұнбасын, алтын мұртшаның қайнатпасымен араласқан қоспа көмектеседі. Тұнбаның дайындалуы үшін 2 шай қасық коллендул гүлін қайнатпаға құяды, 1 сағат тұндырады, калмицияның қайнатпасын бірге араластырады. Препаратты 1 қасықпен 3 рет күніне тамақтан 30 минут бұрын ішеді. Ем қабылдау қатерлі бауыр ауруы үшін – 10күн, созылмалы түрінде – 2 ай, оны 5 күндік үзілісті әрбір 10 күн сайын қайталайды.

Созылмалы гепатитке халық емінде аира түбіртегі және алтын мұрташаның жапырағын пайдаланады. Препараттың дайындалуына 1 шай қасық аира түбірі майдаланып және ½ каллизияның жапырағын 1 стакан қайнатпаға құйып, 1 сағат тұндырады және шайқайды.

Тұнбаны 1 асханалық қасықпен 2 реттен күніне тамақтан 40 минут бұрын қабылдайды. Ем қабылдау уақытын дәрігермен келісіп, белгілеу керек.

Қалыпты жағдайда қайнатпаны цикорияның кез-келген бөлігін алтын мұртшаның тұнбасымен және балмен емдегенде көптеген бауыр ауруларын жақсы нәтижелер көрсетеді.

Препаратты дайындау үшін, 2 асханалық қасық цикорияға және каллезияның 1 жапырағын 1л ыстық су құйып, 5минут қайнатады. Алынған қайнатпаны 3 асханалық қасықпен балды және 1 шай қасық лимон сөлін қосады. Препаратты 1 күнде 1 асханалық қасықпен 4 реттен тамақтан жарты сағат бұрын қабылдайды. Ем қабылдау 14 тәулік.

Бауыр циррозының еміне арналған қоспа:

Жүгерінің 2 бөлігінің жартысы, шөптің екі бөлігін, цикорияның түбірінің 2 бөлігін пайдаланамыз. 1 асханалық қасық қоспаға 1,5 стакан су қосып, қайнатпаны қосады, 10 минут баяу отта қайнатып, содан соң ½ стакан қайнатпаны араластырып, бір күн ішінде ішеді. Ем қабылдау уақытын дәрігер белгілейді.

22. Сүйел. Сүйел өлі жасушалардан терінің жоғарғы қабатынан тұрады және өзінен вирустық ауру эпидермисті ұсынады. Олар кез-келген жерде пайда болуы мүмкін, бірақ қашанда қолға, бетке шығады. Қашанда күшті ем ретінде сүйелге қарсы алтын мұртшаның жаңа сөлі саналады және бұл өсімдіктің мазы ланаминді кремнің негізі болып, табылады.

Ем. Алтын мұртшаның жаңа сөлін таңертең және кешке сүйелге жағады. Сөлдің дайындалуы үшін өсімдіктің тек үзілген, мықты жапырағын пайдаланып, фарфорды майдалайтын немесе шыны ыдысты және дәке арқылы сығады. Қалған қайнатпаны тұнба немесе спиртті тұнба дайындауға пайдаланады.

Маздың негізгі ланаминді кремді немесе вазелинді сүйелге күгіне 1 рет жағады, кешке жаққан пайдалы.

23. Бронхит. Ауру бронхының жұқа қабығының сырқатымен сипатталады. Жедел бронхитте төсектік режимде біршама қадағалап, дәрігердің жазған емдерін ретімен қабылдап, алтын мұртшаның препаратын ішу керек.

Созылмалы бронхитте сол өсімдіктің жалғаспалы ем қабылдауын жүргізгені дұрыс.

Ем. Жедел бронхитті маманның бақылауымен ем жүргізеді. Аурудың басында құрғақ жөтел, қақырықтың түсуіне алтын мұртшаның салқын қайнатпасын ішуді ұсынады. Ол күніне 1 қасықпен 3 реттен тамақтан 40 минут бұрын қабылдайды. Ем қабылдау жедел бронхиттің уақытымен ғана қабылданады.

Сондай-ақ жедел бронхитке компресс және коллизияның жапырағы жақсы көмектеседі. Компресстің арнайы дайындалу үшін, жапырақты майдалап, қайнатылған сумен беріліп, дәкеге оралады. Компрессті кеудеде 15-20 минут ұстайды.

Қайнатпаны немесе тұнбаны алтын мұртшадан жасалған 1 қасықпен күніне 2 реттен тамақтан 40 минут бұрын қабылдайды.

Созылмалы бронхитте қақырық түсіретін сапалы зат келесі ретпен дайындалады: 300г балды ½ стакан сумен араластырып, алтын мұртшаның майдаланған жапырағын қосады және баяу отта 1 сағат қайнатады. Оны күніне 1 асханалық қасықпен 2 реттен тамақтан 40 минут бұрын қабылдайды.

Сонымен бірге, созылмалы бронхитте келесі әдіспен емдеу ұсынылады: 1 қасықпен алоэ сөлі, 1 шай қасықпен алтын мұртшаның сөлі 100г бал. Қабылдайтын құрауыштарды қараңғы, салқын жерде сақтайды. Емге арналған 1 асханалық қасық қоспаны 1 стакан ыстық майлы сүтпен айырады және күніне 2 реттен тамақтан 1 сағат бұрын ішеді. Созылмалы бронхиттің емі үшін 1-2 рет күніне мазды кеудеге жағады, алтын мұртшаның негізгі май қосылысымен дайындайды.

24. Тамырдың шоғырланып созылуы. Ауру мінезделінумен бөлінеді, яғни тамырдың созылуы және деформациялық, терінің нәзіктігінің әсерінен болады. Салауатты өмір салты және алтын мұртшаның емдік заттарын қабылдау арқылы көптеген жағдайда косметикалық операциясыз емделуге болады.

Ем. Жоғарылау тонус және төмендеу дискан фоттық тамырдың бөліктерінің тоқталуынан, күніне 2 реттен келесі қоспаның құрамын қайталайды: 1 асханалық қасықпен ақ гүлдің сұйық эстрактыл және 1 шай қасықпен алтын мұртшаның тұнбасы. Препаратты 1 шай қасықпен күніне 3 реттен тамақтан 1 сағат бұрын, 7 тәулік қабылдайды. Содан соң 7 күн үзіліс және келесі екінші ем қабылдау басталады.

Профилактикалық жиындарда тамырдың созылып зақымдалуына қарсы ащы май қоспалы массажға қарсы және алтын мұртшанның майы қатысты. Бұнымен маңдайды сылайды, қоспа мен майды тамырға төменнен жоғарыға қарай ысқылайды.

25. Гайморит. Жедел ринитте немесе жұқпалы қортындысы және салқын тиген аурулар

Кеңсіріктің ауруы немесе гайморитке ұласады.

Дәлірек айтсақ, дәрігерлердің нұсқауларымен антибиотиктер, және басқа да медикаментозды заттар, гайморитті емдеу үшін, алтын мұртшаның препаратының көмегімен емдейді.

Ем. Аурудың басында күніне 2-3 рет мұрынның ауырған орнын алтын мұртшаның қайнатылған жапырағын 10 минут басады. Мұрынныфң жұқа қабығы күніне 2 рет алтын мұртша майын жағады, дайындалуы үшін, 2,5 асханалық қасықпен өсімдік майын 1 шай қасық алтын мұртшаның сөлімен жағады.

Гайморитті алтын мұртшаның спирттік тұнбасының көмегімен емдейді. Осы 1 шай қасықпен күніне 3 рет тамақтан 30 минут бұрын, 5 күндік қабылдайды. Үзілістен кейін ем қабылдау қайталанады.

26. Геморрой. Геморроймен сырқаттанғанда вена тамырларының зақымдалуынан, зәр шығару жүйесі бұзылады. Егер ауру асқынбаса, онда алтын мұртшаның көмегімен сауықтыруға болады.

Егер каллизиямен емделу кезінде аурудың қан кету немесе созылмалы ауру байқалса, зәр шығару жүйесі, сонымен бірге диария 7 күнге жалғасса, емді тоқтатып және мүмкіндігінше тез арада дәрігерге қаралу керек.

Ем. Геморройда зәр шығару жүйесіне салқын ертінді, календулдық сөлінің 4 тамшылық, алтын мұртшанның 3 тамшы тұнбасы дайындау қажет. Сондай-ақ зәр шығару жүйесін алтын мұртшаның жеңілдеу қайнатпасымен жуу керек. Оны дайындау үшін каллизияның 1 майдаланғанжапырағын 5 стакан қайнатылған суға қосады, 8 сағат тұндырады. Қайнатпаны сүзеді. Осы қайнатпаны ваннамен қоса қабылдауға болады. Ванна қабылдау уақыты 15миут. Геморройға дәрі орнына алтын мұртшаның тұнбасы немесе тұндырмасы қолданылады. Тұндырма 1 ас қасық пен күніне 2 реттен тамақтан 40 минут бұрын 10 күн қабылдайды. Емдік тұнбаны 7 күн қолданылады., препаратты 1 шай қасықпен күніне 3 реттен тамақтан 1 сағат бұрын 7 күн қабылдайды.

27. Ұшық. Ұшық көбінесе ауыздың қабынуы деп есептелетін-кішкене ісіктің іші сұйықтыққа толуымен сипатталады.

Есте сақтарлық нарсе, бұл жұқпалы аурудың алғашқы кезеңіндегі бірінші белгілерінде анықтауға болады. Белгілері: ауыз айналасының қышуы, күйдіру. Халықтық медицинада, басқа да емдік өсімдіктер аз қолданылады, ұшықты емдеу үшін алтын мұртшаның майы және тұнбалары, сондай-ақ осы өсімдіктен жасалған маздар қолданылады.

Ем. Ұшықтың бірінші белгілерінің пайда болуынан бастап ауру жерді 10 минут алтын мұртшаның ылғалды жапырағын немесе тампон, осы өсімдіктің спиртті тұнбасын қолдау ұсынылады.

Ауруды жеңілдету үшін келесі құрамды қоспа қолданылады: 2 шай қасық календул майы, 3 тамшы алтын мұртшаның майымен және эвкалиптің 2 тамшы маймен араластырады. Қоспаны қараңғы шыныда сақтайды және күніне 3 рет тоқтамды жерге қояды. Ауру жерге жақаннан кеін 30 минут тура күн көзіне ауру орынды қарату керек.

Ұшықты пайда болған бірқатар бөрітпені күніне 2 реттен қайнатпамен немесе алтын мұртшаның сөлімен ысқылайды. Одан басқа, осы өсімдіктің жапырағынан мазь дайындаймыз. Мазды күніне 2 реттен 3 минутқабылдайды.

28. Гипертония. Егер қысым стрессте немесе физиологиялық жаттығуда көтерілсе, онда қалыпты болып саналады. Артериялық қысымның көтерілуі белгілі гипертанияға ұласады. Белгілі гипертания- ұсақ артерияның жарылуы, қанайналымның нашарлауы. Гипертпния кейде инфаркке

( жүрек талмасы) және инсультке ( миға қан құйылу) ұласады.

Халықтық емес медицинада гипертаниялық ауруларға ем ретінде алтын мұртшаның тұнбасы және қайнатпасы қолданылады.

Ем. Әрине, гипертаниямен ауыратын науқас дәрігердің бақылауында болуы және дәрігердің жазып берген дәрілерін ем ретінде қолдануы шарт. Алтын мұртшаның препараты емді күшеймеуге әсерін тигізіп, көмектеседі. Артериялық қысымды төмендету үшін боярышник қайнатпасы және алтын мұртшаның қайнатпасы көмектеседі. Осы препаратты 1 ас қасықпен күніне 2 реттен тамақтан 30 минут бұрын қабылдайды. Ем қабылдау 5 тәулік. Қайнатпаны түгелдей тұнбамен араластыруға болады: ½ шай қасық алтын мұртшаның және боярышник тұнбасын бір-бірімен араластырады. Оны тамақтан 1 сағат бұрын ішеді. Дәріні күніне 1 реттен, 7 тәулік қабылдайды. Тәуліктік үзілістен кейін ем қабылдау қайталанады.

29.Гипотония: Гипотония ауруы жүйке жүйесінің функциясымен және артериялық қысымның тасымалдануымен байланысты.

Созылмалы гипотонияда алтын мұртшаның тұнбасын басқа емдік өсімдіктердің комплексті бойынша қабылдайды.

Ем: Бас ауруы, артериялық қысымның төмендеуімен байланысты, алтын мұртшаның қайнатылған қайнатпалы жапырағын орағышпен қаптайды.

Сондай-ақ ауырған жерге конпресс жасау ұсынылады. Ол үшін дәкеге немесе бинтті алтын мұртшаның қайнатпасын 10 минут маңдайда ұстайды.

Аурудың ішкі құрлысын емдеу үшін Қытай лимоны және алтын мұртшаның қоспа тұнбасы қолданылады. Лимон тұнбасының 30 тамшысын шай қасық алтын мұртшаның тұнбасына араластырады. Оны күніне 1-2 реттен тамақтан 1 сағат бұрын 10-14 күн жағдайға байланысты қабылдайды. Егер лимон препараты ауруға дауа болмаса гипертанияны емдеу үшін алтын мұртшаның тұнбасын қолданыңыз. 1 ас қасықпен күніне 1 реттен тамақтан 40 минут бұрын қабылдайды. Осы препаратпен бірге 5-7 тамшы роза гүлінің экстраты ішіледі.

30. Глаукома- бұл көз ауруы, әр уақытта немесе препараттың көмегімен емделеді, периодтық жүйедегі белгілері деп саналатын, ішкі қысым және көрудің нашарлауы.

Ем. емдеу үшін құнды препараттар және компресс қолданылады, ол шөптердің қоспасынан дайындалады. 100г ылғал крапивтер (шөп), ½ шай қасық ландыш шелпегі және 1 шай қасық алтын мұртшаның ылғал майдаланған жапырағына 3 асханалық қасықпен су құяды және 8 сағат тұндырады. Алынған қоспаны күніне 1 реттен 5-7 минут көзге басады.

емдеу үшін алтын мұртшаның тұнбасын дайындайды. Жапырақты 20 см-дей жыртады, оны 1 л су қайнатпамен араластырады және қымтап, 24 сағат тұндырады. Тұнбаны бөлме температурасында, қараңғы жерде сақтайды. 1 асханалық қасықпен күніне 1 реттен тамақтан 30-40 минут бұрын, 24 тәулік ішеді. бір ай жасап, емді қайталайды.

Сондай-ақ глаукомада көзді алтын мұртшаның жаңа сөлімен сүртеді: сөлдің 2 тамшысын күніне 1 рет 10 қабылдайды. Содан соң 21 тәулік үзіліс жасайды. Осы уақытта каллизияның тұнбасын кесте бойынша қабылдауға болады. Көрсетілген уақыт өткен соң емді жаңартады, көзді 1 тамшы сөлмен 10 күн сүртеді.

31.Бас айналу және бас ауруы. Мұндай белгі ретінде әсер ететін, бас айналу және бас ауруы шаршау мен жүйкенің қозуынан болуы мүмкін.

Егер бас ауруы және бас айналу жиі байқалса, дәрігерге көріну керек.

Шаршу немесе физикалық және жүйке жаттығумен байланысты бас ауруына халықтық медицинада емдік шөптер, оның ішінде алтын мұртшаның препараттары пайдалы.

Ем. Эфир майы, алтын мұртшаның тұнбасы немесе майының қоспасы бас ауруын жеңілдетіп, және бас айналуды басады. Ауруды сезуді қалыптастыру үшін алтын мұртшаның майы, майрондық немесе лавандық маймен араласқан, виски қосылады.

32. Терінің саңырауқұлақтық аурулары. Ең белгілі терінің саңырауқұлақтық аурумен эпидермофития және дерматоликоз байланысты. Халықтық медицинада терінің саңырауқұлақтық ауруына ем ретінде көптеген препараттар қолданылады. Алтын мұртшаның қаншалықты ауруға қарсы тұратындығы және бактерицидтік әсереткіштігімен түрлі терінің саңырауқұлақтық ауруларға қарсы қолданылады.

Ем. Эпидермофитияны тоқтату үшін, ең дұрысы ұйықтау, 10 минут ауру жерді алтын мұртшаның сөлімен салқын сулы тазикке құю, 2 тамшы календул және өсімдіктің майы қосылады.Сонымен бірге ауру жерге 7 минут дәкеге алтын мұртшаның қайнатпасын қосуға болады.

Басқа да терінің саңырауқұлақ ауруын каллизияның спиртті тұнбасымен, емдеуге болады. Яғни сумен араластырып және күніне 2 реттен терінің ауырған жеріне жағады.

Терінің көптеген саңырауқұлақ ауруын емдеу календулдың қоспалы тұнбасы, алтын мұртша көмектеседі. Оның дайындалуы үшін 2 тамшы календул, 2 тамшы иістендіргіш және 3 тамшы алтын мұртшаның 3-4 асханалық қасықпен су қосып және алынған қоспаны терінің ауырған орнына күніне 2 реттен жағады.

Қышудың барлық саңырауқұлақ аурумен байланысты тамақтарын кетіру үшін 100г бал және 1 асханалық қасық алтын мұртшаның тұнбасынан қоспа қолданылады. Қоспаны дәкеге құяды және қышыған жерге бүркейді.

33. Тұмау. Бұл вирустық ауру, ереже секілді, дене температурасының көтерілуінен басталады, бас ауруы, сондай-ақ салқын жөтел және мұрынның бітуі. Тұмауды емдетуге алтын мұртшаның қайнатпасы мен тұнбасы көмектеседі, халықтық емес медицинада ұзақ қолдану керек, ол әрине ауруды басарлық жағдайда ғана тиімді.

Ем. Тұмаудың бірінші белгілерінде ( жөтел, түшкіру) ½ стакан қоспа және су, 3 тамшы

алтын мұртшаның майын бірден қабылдаған пайдалы. Бұл өсімдік майы дененің жоғары температурасын төмендетуге көмектеседі. 2 тамшы майды 1 асханалық қасықпен өсімдік ( жожоба) майын қосып және маңдай, мұрын қалқанын және кеудеге 3-4 реттен күніне жағып отырады.

Тұмауды емдеу үшін эхинация мен алтын мұртшаның тұнбалы қоспасы қолданылады, оны тәулігіне 3 реттен 1 асханалық қасықпен тамақтан 40 миут бұрын қабылдайды. Түшкіру кезінде мұрынды жаңа алоэ сөлімен бүркеуге болады. Бүркеуден кейін мұрын қалқанын алтын мұртшаның майын жағады және 3-5 минут массаж жасайды.

34. Депрессия. Депрессия кезінде адамда әрқашан көңілсіздік, мазасыздық, әлсіздік, шаршау және т.б. жағымсыз эмоциялық күйлер пайда болады.

Депрессияның жеңілдету түрінің бірі халықтық еммен емдегенде емнің нәтижесі жақсы көрсеткіш береді. Жиі-жиі қайталанатын депрессия кезінде дәрігерге қаралу керек, дәрігердің ұсынысы бойынша науқасқа тез арада медициналық көмекпен ьірге диета ұстау қажет болады.

Ем. Халықтық медицинада ең көрнекті табиғи ( өсімдік) қайнатпасы ( 2 шай қасық шөп 1 стакан суға) алтын мұртшаның қайнатпасына.

Сондай-ақ, лавандық майды ваннамен қабылдайды. Оған алтын мұртшаның жеңіл қайнатпасын салады. Ванна қабылдауды жалғастыру 10 минут.

35.Дерматит. Теріде пайда болған аллергия немесе жарақаттанған жаралар үлкейіп дерматит ауруына ұласады. Аурудың белгілері ретінде терінің қызаруы, шаршау болып табылады. Одан басқа, теріде уақытша қан ағатын бөрітпелер пайда болады. Дерматитті емдеу үшін науқасқа дәрігерге қаралу керек, ал ауруын жеңілдету үшін халық медицинасында алтын мұртшаның препараттары қолданылады.

Ем. Қышуды кетіру үшін, жараланған теріні 10 минут алтын мұртшаның қайнатпасын дәкеге салып, бүркейді.

Дерматиттің бірінші белгілерінде қышудың себебін тексеріп, оған келесі препарат көмектеседі: 1 стакан салқвн суды 1 тамшы лаванда майына геран және алтын мұртша қосады. Пленканың келесі жағын майға, дәке немесе бинтке жағып, ауырған орынға бүркейді. Терінің ауру жеріне компресс басу қажет, ол үшін дәкеге алтын мұртша мен календулдың ьұнбалы қоспасын дайындаймыз. Созылмалы дерматитте алтын мұртшаның спиртті тұнбасын ем ретінде қабылдау ұсынылады. Оны күніне 1 шай қасықпен 3 реттен тамақтан 1 сағат бұрын, 21 тәулік қабылдайды.

36. Қант диабеті. Ағзаға инсулин гормонының жұмысы дұрыс атқарылмаса немесе оның ретсіз бөлінуіне байланысты адамда қант диабеті ауруы пайда болады.

Диабеттің емі қандағы қанттың мөлшерін азайтып, қалыпты жағдайға келтіру және ол тек ғана маманның көмегімен жүзеге асырылады. Дәрігермен кеңесіп, алтын мұртшаның препараттарымен ауруды жеңілдетуге болады. Бұл өсімдік хромнан тұрады, инсулин гормонының мөлшерін жоғарлатады. Бірінші ем қабылдаудан кейін-ақ барлық аурудан айыққанын сезеді, яғни еңбекке қабілеттілік артып, ауыздан су ағу және шаршау секілді жағдайлар пайда болады.

Ем. Қант диабетін емдеу үшін алтын мұртшаның тұнбасы қолданылады. Тұнба дайындау үшін алтын мұртшаның 1 жапырағвн майдалап, 1 л қайнатпамен араластырады және 24 сағат тұндырады.

Препаратты тәлігіне 1 аханалық қасықпен 3-4 рет тамақтан 40 миут бұрын, 28 күн қабыодайды. Бірнеше күндік үзілістен кейін ем қабылдауды жалғастырады.

Осы тұнбаға клвера пиязының қайнатпасын қосу ұсынылады: 1 шай қасық құрғақ сырды 1 стакан суық сумен араластырады, 10 миут баяу отта қайнатады, содан соң 30 минут тұндырады.

Диабетте иманжапырақ пен алтын мұртшаның тұнбаларының қоспасы жақсы көмектеседі. 1 жапырақты (алтын мұртшаның) және иманжапырақтың 2 жапырағын майдалайды, 2 стакан қайнатпамен араластырады және 30 минут тұндырады. Препаратты тәулігіне 1 асханалық қасықпен 3 реттен тамақтан 1 сағат бұрын қабылдайды.

Емдік шөптің бірқатартұнбасы мен қайнатпасын қант диабетінде ваннамен қоса алтын мұртшаның майының бірнеше тамшысын қосып, бірнеше рет қайталауға болады

37.Қызыл иек аурулары. Көптеген қызыл иек аурулары көбінесе ағзадағы флавоналдтардың дұрыс болмауынан пайда болады.

Жеке алтын мұртшаның осы затқа бай болғандығымен, оның препараттарын қабылдау арқылы көптеген ауыз қуысының ауруларын емдеуге болады.

Ем. Профилактикалық гингивтке арналған және түрлі қызыл иек ауруларына таңертеңгілік гигиеналық процедураданкейін ауыз қуысын емдеу, яғни ауызды алтын мұртшаның қайнатпасымен немесе қызыл иекті алтын мұртшаның майымен массаждау ұсынылады. Егер қызыл иек қанаса, онда ауызды тәулігіне 2 реттен 7 күн бойы алтын мұртша мен рамашканың тұнбалы қоспаларымен жуамыз. Бұл препаратты дайындау үшін 1 шай қасық рамашка мен каллизияның 1 майдаланған жапырағын 2 стакан қайнатпамен араластырып, 4 сағат тұндырады.

Егер қызыл иекте іріңді ісік болса, ондка тәулігіне 2 рет ауыз қуысын алтын мұртшаның қайнатпасымен тұз қосып ( ½ шай қасық тұз 1 стакан қайнатпаға) жуу ұсынылады.

38.Тіс ауруы. Тіс ауруының белгілері көбінесе кариес немесе қызыл иек ауруы болғандықтан,

Бондай белгілер байқалса маманға қаралу керек.Егер белгілері бір себептермен, аурудың мұндай белгілері байқалмаса, онда тіс ауруынан халықтық емнің көмегімен айығуға болады.

Ем. Ауруды жеңілдету үшін, әрбір 30 миут иекті дәкеге ұстайды. Ем алтын мұртшаның тұнбасы немесе ыстық қайнатпасымен жасалады.

Компресстен кейін ауызды тұз және каллизия тұнбасының бірнеше тамшысы қосылған салқын сумен жуамыз.

Алтын мұртша майының 3-4 тамшысын ауру тістің түбінің, яғни қызыл иек ауруына басады, ал соңғы 10 минут бойы алтын мұртшадан жасалған пастамен немесе өсімдіктің жас жапырағымен бүркейді. Жеңіл ауруда 10-15 минут мақтамен тісті басуға болады, және оған алтын мұртшаның спирттік тұнбасын қосамыз.

39. Инсульт ( миға қан кету) Инсульт деп миға қан кетуді айтамыз. Ауру қанның жүрекке қайтуымен емес, керсінше жоғары жаққа (миға) көтерілуімен сипатталады және ол 1 сағаттан кейін миға кетеді. Ереже секілді, инсультте белгілері байқалып, кейіннен белгілері байқалмай, қайта пайда болса ол қатерлі ауруға созылуы мүмкін. Соңғы уақытта инсульттің емі ретінде алтын мұртша пайдаланылады.

Күнделікті сүртіну, ванна қабылдау, сондай – ақ өсімдіктің препаратын қабылдау, тез шаршауды басып және қанның айналуы белсенділігін төмендетеді.

Ем. Дененің тартылуы кезінде итмұрынның түбірінің қайнатпасы мен алтын мұртшаның жапырағынан жасалған қоспа қосылған ванна қабылдау ұсынылады. Осындай ваннана күнделікті қабылдаған дұрыс. Ем қабылдау 20-30 тәулік. Дененің тартылуы кезінде күніне 2 реттен алтын мұртшаның тұнбасымен сүртеді. Дененің тартылуына массаж жасалады, қолды осы өсімдіктің майымен сүртеді.

Ағзаны толығымен қалыпқа келтіру үшін, инсульттің белгісі байқалса, алтын мұртшаның ( тұнба түрінде) қабылдауы ұсынылады.

Тұнбаның дайындалуы үшін өсімдіктің 45 буынын майдалап, 1,5л кагорге қосады және 1 тәулік бойы салқын жерде, периодтық жүйемен тұндырады. Емді күніне 1 асханалық қасықпен тамақтан 45 миут бұрын қабылдайды. Күшті әсер ету үшін, уақытында, толық мөлшерде ішу қажет. Әрбір 10 күн ем қабылдаудан кейін 5 күн үзіліс жасау ұсынылады.

40.Жөтел. Жөтел- шырышты қабықты тынысалу жолының және тынысалу жолдарындағы аллергияның пайда болуы, аурудың белгілері, нышаны саналады.

Халықтық емес медицинада тынысалу жолдарының ауруларын түрлі жолмен емдеуге болады, жөтелде қақырықтың түсуі және ағзаның зат алмасуының күшеуі байқалады. Алтын мұртша ауруға қарсы дәрі ретінде қолданылады, оның препараттары ауруды емдеу үшін, әсіресе көк жөтелге қарсы пайдаланылады.

Ем. Қақырықты жөтелде алтын мұртшаның ыстық қайнатпасын ішу ұсынылады оны 1 ас қасықпен, тамақтан 40 минут бұрын қабылдайды. Ем қабылдау- 5 тәулік.

Құрғақ жөтелде алтын мұртшаның қайнатпасына ақ гүл тұнбасын қосып, араластырады. Препаратты 1 асханалық қасықпен күніне 3 реттен тамақтан 40 минут бұрын, 5-7 күн қабылдайды.

41. Қынап аурулары. Бұл ауру қынаптың ауруы және зәршығару жүйесінің ауруымен сипатталады.

Емді дәрігер- урологтың бақылауымен жүргіземіз, ол сырқптқа медициналық көмек және арнайы диета ұсынып, тұздалған, кептірілген, ащы тағамдар, сондай-ақ спиртті нәрселерді пайдалануға тыйым салынады.

Халықтық медицинаға қарағанда қынап ауруына ем ретінде күштірек әсер ететін хирургиялық операция деп саналады. Бірақ халықтық емде, ереже секілді науқасқа халықтық терапияның әдісімен емделу ұсынылады, көбінесе алтын мұртшаның препараттары ем ретінде қолданылады.

Ем. Қынап ауруына лещин және алтын мұртшаның жапырағының қайнатпасының көмегімен емдеуге болады,оны дайындау үшін 1 асханалық қасықпен лещин жапырағы және ½ каллизия жапырағын 2 стакан сумен араластырып, 5 миут қайнатады, содан соң тұндырады. Препаратты 2 шай қасықпен күніне 3 реттен тамақтан 30 миут бұрын қабылдайды. Ем қабылдау 14 тәулікке және 1 жылда осындай уақыт қабылдайды.

Қынап ауруында қылқан жапырақтың түбірінің қайнатпасы және үлкен қысымдағы алтын мұртшаның сөлі ем ретінде көмектеседі. Препараттың дайындалуы үшін 1 асханалық қасықпен натерт түбірін 2 стакан сумен араластырып, 3 миут қайнатып, содан соң 3-4 сағат тұндырып, тұндырманы 1 шай қасықпен алтын мұртшаның сөлімен араластырады.

42. Ішек құрлысының тас ауруы. Зат алмасу, қанның ақ түйіршігі, іштегі қышқылдың бұзылуы кезінде адамда ішкі құрылыстың тас ауруы немесе калкульездік халецистит пайда болады.

Жедел халецистит тек дәрігердің бақылауымен емделеді. Ал сощылмалы холециститте түрлі дәрілер ем ретінде қолданылады. Әсіресе, ем ретінде маңызды саналатын бақбақ және алтын мұртша.

Ем. Сөлдің бөлінуі бақбақ сабағының тұнбасы және алтын мұртшаның жапырағы керек. Оның дайындалуы үшін 2 шай қасық майдаланған сырға 2 стакан қайнатпа құяды және 3 сағат тұндырады. Дәріні күшті ауруларда 1 асханалық қасықпен күніне 4 реттен тамақтан 30 миут бұрын қабылдайды.

Созылмалы халециститтің емі үшін алтын мұртшаның майын ішу ұсынылады. Ол үшін ½ шай қасықпен күніне 1 реттен тамақтан 40 миут бұрын қабылдайды. Бірнеше ай қабылдағаннан кейін 3-4 ас қасықпен көбейтеді. Ол үшін келесі кесте ем болады. 10 күн- препарат қабылдау, 10 күн-үзіліс, 21 күн-препарат қабылдау, 21 күн- үзіліс т.б.

43.Асқазанды тамақтың күйдіруі. Асқазанды тамақтың күйдіруі жеке ауру болып саналмайды, ол асқазан жолының аурулары-гастрит, язва, рак секілді қатерлі аурулардың белгісі.

Көпетеген препараттар асқазан жолының жағымсыз лоқысудан емделуге көмегін тигізеді. Ең белгілі әрі тиімді халық медицинасында сода болып саналады және минералды су, соңғы уақытта ауруға қарсы күшті препарат ретінде каллизияның препараттары қолданылып жүр.

Ем. Асқазан жолындағы жағымсыз иісті кетіруге 1 шай қасық алтын мұртшаның қайнатпасы қосылған минералды су көмектеседі. Күшті препарат ретінде және табиғи шөптің тұнбасы, рамашка мен каллезия қоспасы қолданылады. Оның дайындалуы үшін 2 шай қасық табиғи шөп, 2 шай қасық рамашка және 1 шай қасық майдаланған құрғақ алтын мұртша жапырағын 1л қайнатпамен араластырып, 3 сағат тұндырады және 1 асханалық қасықпен ауырған кезде және асқазан ауырғанда ішеді. Емді бірнеше күн қабылдайды.

44. Асқортудың бұзылуы. Өмірде белсенді беейне көрсететін және диета ұстайтын, өсімдікке бай тағамдар қабылдайтын адамдарға мұндай аурудың қатысы жоқ.

Зәршығарудың кешігуі, ішектің функцияналдық ауруы болуы мүмкін, геморройлық белгілер, түйілу, дәреттің жиналуы, сондай-ақ түрлі этиологиялық нәрселер. Сонымен бірге асқортудың бұзылуы ағзаның түгел мүшелеріне әсер етуі мүмкін.

Халықтық емес медицинада асқортудың бұзылуына қарсы күрес ретінде алтын мұртшаның препараты ем деп саналады.

Ем. Профилактикада асқортудың бұзылуынан емделу үшін диета ұстау, өсімдікке бай тағамдарды пайдалану ұсынылады. Егер қандай-да бір жағдаймен мүмкін емес болса, онда таңертең ертеңгілік астан 1 сағат бұрын алтын мұртшаның 1 асханалық қасықпен қайнатпасын ішуге болады.

Созылмалы асқазанның бұзылуында қызыл мия сабағынан жасалғакн шаймен жақсы емделеді, оны каллизияның спиртті тұнбасымен араластырып ( ½ стакан шайды ½ шай қасық тұнбаға). Шайдың ½ стаканын күніне 3 реттен 7 күн ішеді. Содан соң 7 күн үзіліс жасап, егер асқазанның бұзылуы қайта басталса, онда қайталап емделіңіз.

ҚОРЫТЫНДЫ

Ғылыми жұмыс барысында Алтын мұртша өсімдігін отырғызу, өсіру, баптау, күту жұмыстары жүргізілді. Өсу, өну ерекшеліктері бақылауға алынды.

Бөлме өсімдігінің емдік қасиеті зерттеліп, ол туралы бұрыннан бар мәліметтер жинақталды.

Алтын мұртша өсімдігі ем болатын аурулар тізімі жасалып, оған өсімдікті ем ретінде пайдалану нұсқаулары, ғылыми жазбаларын дәрігерлік кеңестерден топтастырылды.

Оқушылардың жас ерекшелігіне байланысты бұл зерттеу мектепте, медицина кабинетінде өтті. Мектеп оқушыларында жиі кездесетін ұшық, сүйел ауруларына тәжірибе жүргізілді. Бұл ауруларға «Алтын мұртша» өсімдігі сөлі пайдаланылып, дәл әсер ету мерзімі анықталды. Ұшық 2-3 күн, сүйел 10-15 күнде толық жазылып бітеді. Алтын мұртша өсімдігі жекелеген сыныптарда отырғызылып, күтімге алынды.

Жұмыс нәтижесінде Алтын мұртша өсімдігінің өсірілуі, қасиеттері, маңызы туралы деректер жинақталды. Бұл жұмыс бөлме өсімдіктерін өсірумен айналысатын көпшілік қауымға, ЖОО студенттеріне, мектеп оқушыларына, тіпті дәрігерлерге де көмек бола алады.

Мазмұны

1. Кіріспе

2. Негізгі бөлім

3. Алтын мұртшаның үй жағдайында өсірілуі

4. Каллизияның емдік қасиеті

5. Алтын мұртшаның ем түрінде пайдаланылуы

6. Қорытынды

7. Пайдаланған әдебиеттер тізімі

8. Суреттер

Алтын мұртша өсімдігі

Алтын мұртша өсімдігінің өсуін бақылау

Алтын мұртша өсімдігін суару әдісі

Мектеп медбикесінің көмегімен тері ауруы сүйелге алтын мұртшаның жаңа сөлімен ем жүргізу

Тері ауруы сүйелге ем жүргізу тәсілі

Ауыздың қабынуы, ұшыққа ем жүргізу

Алтын мұртша өсімдігі

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1. «Зож» газеті, 2006 жыл №4

2. «Денсаулық» журналы №3, №5. 2005 жыл

3. «Золотой ус» оқулық Москва , 2006 жыл

4. «Бөлме өсімдіктері» қысқаша энциклопедия. Москва, 2001 жыл

5. «Гүл өсірушілерге кеңес» Воронеж, 1975 жыл

6. «Домашний доктор» оқулық Москва, 2007 жыл