Терінің құрылысы

«Кім жылдам» ойыны. Үй тапсырмасына арналған сұрақтар. І-топ: 1. Бүйректің ішкі қабатының түсі 2 Адамда бүйректің саны 3.Бүйректің ең қауіпті ауруы ІІ-топ: 1.Бүйректе зәр түзілу неше кезеңнен тұратынын ата. 2.Балаларда кездесетін түнде, зәр тоқтамау ауруы 3.Бүйрек ауруларын емдейтін дәрігер ІІІ-топ: 1. Бүйректе тәулігіне өтетін қанның мөлшері 2. Жамбас қуысында тік ішектің алдыңғы жағында орналасқан мүше 3. Адам бүйрегінің массасы

Сезім мүшелері:

Көру мүшесі – КӨЗ

Иіс сезу мүшесі - МҰРЫН

Есту мүшесі - ҚҰЛАҚ

Дәм сезу мүшесі-тіл

Сипап сезу мүшесі - ТЕРІ

Сабақтың тақырыбы:Терінің қызметі мен құрылысы

Топтық жұмыс

І топ

ІІ топ

ІІІ топ

Терінің қызметі мен маңызы?

Терінің құрылысы.

Терінің түр өзгерістері.

Тері:

• Көп қызмет атқаратын күрделі мүше.
• Адам денесінің сыртқы жабыны.

Ол микробтарды, еріген улы және зиянды заттарды өткізбейді.

• Ауру мен денсаулықтың айнасы.
• Сипап сезу мүшесі болып табылады.
• Жүйке жүйесімен байланысты.

Терінің атқаратын қызметі

Тыныс алу

Жылу реттеуші

Ыдырау өнімдерін шығару

Сезімталдық

Қорғаныш

қызметі

қызметі

қызметі

Механи

Температура,

Су,тұз,май,

ауырғанда,

көмірсу,

калық зақымда

дәрумен алмасуды реттейді.

сипап сезу

нудан қорғайды

қызметін атқарады.

Денені салқындаудан,

Адамда

қызып кетуден сақтайды.

1% газ алмасуды тері жүзеге асырады.

Сыртқы қабат –

эпидермис

Нағыз тері –

дерма қабаты

Шел қабаты

Терінің құрылысы

Сыртқы қабат

(эпидермис)

Ортаңғы қабат

(нағыз тері)

Ішкі қабат

(тері асты шел қабаты)

Мүйізді қабат

Өсуші қабат

Май ұлпасы

Торлы

Емізікшелі

қабат

қабат

Түктер:

шаш,

сақал,

мұрт

Тер,май,

сүт бездері

Қантамырлар,жүйке,лимфа

Энергия қоры

Тірі

жасушалар

Сыртқы қаба Т

Ортаңғы қабат

Ішкі қабат

Дәнекер ұлпадан тұрады. Терінің бұл қабаты қан тамырлар мен жүйке талшықтардың таралған ұштарымен торланған.

Май ұлпасынан түзіледі, ол ағза мүшелері үшін оқшаулағыш қабат, “төсеніш” қызметін атқарып, қоректік заттар мен энергияға қойма болып есептеледі.

Эпителий ұлпасынан тұрады. Үстінгі қабат өлі жасушалардан тұрады. Ол теріні қатты бөлшектердің газдардың, сұйықтардың әсерінен сақтайды. Ескірген өлі жасушалар орнына жаңасы келіп отырады

Май бездері – нағыз теріде түк түбірлерінің

маңында орналасады. Алақан мен табанда

мүлдем болмайды. Адам тәулігіне 20 гр

дейін май бөледі. Ол теріні құрғап кетуден,

жарылудан сақтандырып, шаш-түкті жұмсар-

тып оған жылтыр рең береді.

Тері бездері - нағыз терінің терең қабатын-

да және шел қабатында болады. Олар

шумаққа оралған түтікшелер болып табы-

лады. Тері бездерінде терінің бетіне бөлініп

шығатын тер түзіледі. Олар табанда, ала-

қанда көп болады. Әдетте тер аздаған

мөлшерде бөлініп отырады да , сол сәтте

терінің бетінен буланып отырады. Қоршаған

ортаның температурасы жоғарылағанда

немесе қызу дене еңбегі кезінде тер бөліну

күшейеді.

Шаш-түктер – бұл тері түзінділері. Олар

алақанда табанда және кілегейлі қабықша-

дан басқа адамның бүкіл терісін жауып

жатады. Олар терінің бетінде көлбеу орна-

ласқан. Әрбір шаш-түктің түбірі мен өзегі

болады. Түбір түк қалтасында орналасқан.

Кез-келген шаш-түкте бірыңғай салалы

бұлшықет талшығы, эфференттік жүйке

ұштары және қан тамырлары болады.

Тырнақ тері түзінділері. Ол жұқа мүйізденген

пластинка болып табылады. Ол тырнақ

ернеуінде орналасқан және дәнекер ұлпаны

талшықтар арқылы саусақтың тырнақ

буынымен тығыз байланысқан.Тырнақ саусақ

басын зақымданудан сақтайды.

Топтық жұмыс (семантикалық карта)

Р\с

Терінің қабаттары

1.

Дәнекер ұлпадан тұрады

Эпидермис қабаты

2.

Көп қабатты эпителий ұлпасынан тұрады

Дерма қабаты

3.

Тері шелмайы қабаты (гиподерма)

Қалыңдығы 1-2,5 мм

4.

Мүйізді және өсуші қабаттардан тұрады

5.

Майлы қосылыстар көп болады

6.

Емізікшелі және торлы қабаттардан тұрады

7.

Атқаратын қызметіне байланысты қалыңдығы түрліше болады

Топтық жұмыс

(жауабы)

Р\с

Терінің қабаттары

1.

2.

Эпидермис қабаты

Дәнекер ұлпадан тұрады

Дерма қабаты

Көп қабатты эпителий ұлпасынан тұрады

3.

+

Тері шелмайы қабаты (гиподерма)

Қалыңдығы 1-2,5 мм

+

4.

Мүйізді және өсуші қабаттардан тұрады

+

5.

+

+

Майлы қосылыстар көп болады

6.

Емізікшелі және торлы қабаттардан тұрады

7.

Атқаратын қызметіне байланысты қалыңдығы түрліше болады

+

+

+

Жеке жұмыс

Ойлау деңгейлері

Сұрақтар

Білу

Оқушы жауаптары

Терінің маңызы қандай?

Түсіну

Тері қандай қызмет атқарады?

Қолдану

Талдау

Денесі қызған адамға қандай көмек көрсетіледі?

Жинақтау

Эпидермистің мүйізді қабаты мен өсуші қабаттарының қызметін сипаттаңдар.

Терінің құрылысын сипаттаңдар

Бағалау

Терінің қалыпты жұмысын қамтамассыз ету үшін гигиена сақтаудың маңыздылығы неде?

Тест арқылы тексеру. 1. Терінің сыртқы қабаты. а) шел. ә) эпидермис. б) дерма. 2. Терінің сыртқы қабатындағы ұлпа. а) жүйке ұлпасы. ә) бір қабатты эпителий. б) көп қабатты эпителий. 3. Нағыз тері қабаты.

а) дерма. ә) шел. б) эпидермис. 4. Тері бездері терінің қайсы қабатында орналасқан? а) эпидермис ә) дерма б) шел 5. Нағыз тері қабаты қандай ұлпадан тұрады? а) майлы ұлпа ә) эпителий б) дәнекер 6. Терінің қызметтері. а) қорғаныш. ә) зәр бөл.б) екеуі де 7. Қоңыр пигмент терінің қайсы қабатында түзіледі? а) шел ә) эпителий б) дерма 8. Теріде түзілетін дәрумен. а) Д ә) В б) С 9. Саусақ басын қорғайтын терінің мүйізделген құрамы. а) май ә) тырнақ б) шаш 10. Газдардың алмасуы терінің қандай қызметіне негізделген. а) зәр бөлу ә) қорғаныш б) тыныс алу

Жауабы. Балдық жүйе

1 Ә 6 А “10-8” -5

2 Б 7 Б “8-5”-4

3 А 8 А “5-3”-3

4 А 9 Ә “3-0”-2

5 Б 10 Б

Рефлексия

(Шолиер табақшасы)

Қолдану

Түсіну

Білу

Үйге тапсырма:

Терінің маңызы мен құрылысы

туралы оқу.

Реферат жазып келу.