Терінің құрылысы, қызыметі мен маңызы.

Қысқа мерзімді жоспар

САБАҚ:  биология.

Терінің құрылысы, қызыметі мен маңызы.

Мектеп: Көкшетау қаласы, (қазақ тілінде оқытылатын) дарынды балаларға арналған №3 облыстық мамандандырылған  мектеп –интернаты

Күні: 5.04.2017

Мұғалімнің есімі: Маженова Арайлым Айдарбековна

СЫНЫП: 8

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ негізделген оқу мақсаты (мақсаттары)

1. Терінің құрылысы, қызметі мен маңызы жайында  мәтінді талқылайды, өз пікірлерін айта алады

2. Теріні қоршаған орта мен организм арасындағы шектеуші мүше ретінде анықтай алады

Сабақ мақсаттары

Барлық оқушылар:

Терінің құрылысы мен қызметі және маңызын  біледі.

Оқушылардың басым бөлігі:

Терінің атқаратын қызыметін біледі

Кейбір оқушылар:

Теріні қоршаған орта мен организм арасындағы шектеуші мүше ретінде анықтай алады

Тілдік мақсат

Оқушылар:

Оқушыларды өздігінен  жұмыс істеуге дағдыландыру.

Сыни тұрғысынан ойлауды дамыту.

Оқушыларды танымдық іс-әрекетінің мақсатын анықтауға дағдыландыру.

Негізгі сөздер мен тіркестер: Эпидермис. Дерма. Тер бездері. Теріасты май клетчаткасы. Май бездер. Шаш. тырнақ. Қорғаныш қызыметі. Жылу реттелу. Зат алмасу. Сипап сезу.

Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер:

1 топ.  Терінің қызыметі қандай?

2топ.  Терінің құрлысы қандай?

3 топ.  Терінің адам ағзасындағы маңызы

Талқылауға арналған тармақтар:

А. 1. "Ойлан тап"

Неліктен теріні қоршаған орта мен организм арасындағы шектеуші мүше деп атайды

В. Биологиялық диктант

С. Кестені сәйкестендіру

1. Өрмекші торы.  2. Кім көп термин біледі? 3. Флипчарт жасау.

4. Деңгейлік тапсырмалар:

 А. 1. "Ойлан тап"

Неліктен теріні қоршаған орта мен организм арасындағы шектеуші мүше деп атайды

В. Биологиялық диктант

С. Кестені сәйкестендіру

5.  Жеке: Тест тапсырмалары

Алдыңғы оқу

Зәр шығару мүшелерінің аурулары және олардың алдын алу

Жоспар

Жоспарлан-ған уақыт

Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар, ескертпелерді жазыңыз)

Ресурстар

Басталуы

Кіріспе.

 Ұйымдастыру кезеңі

Оқушылармен амандасу

Психологиялық ахуалын қалыптастыруды

1,2,3 санау арқылы топқа бөлінеді

1. Диалогты әдіс:

 1. Өрмекші торы

2. Кім көп термин біледі?

1. бірін бірі бағалау.

2. Балдық баға арқылы бірін - бірі бағалау.

Жұмыс дәптері,

слайд

Ортасы

Жаңа сабақтың тақырыбы:

Терінің құрылысы, қызыметі мен маңызы.

СТО. АКТ

2. Топтық:

3. 3 топқа бөліну арқылы мәтінді ортаға салып талқылайды

1 топ.  Терінің қызыметі қандай?

2топ.  Терінің құрлысы қандай?

3 топ.  Терінің адам ағзасындағы маңызы

Флипчарт,

 түрлі - түсті қаламсаптар.  слайд, суреттер плакаттагы, үлестірмелі тапсырмалар

3.СТО. АКТ         

4. Деңгейлік тапсырмалар

 А. 1. "Ойлан тап"

Неліктен теріні қоршаған орта мен организм арасындағы шектеуші мүше деп атайды

В. Биологиялық диктант

С. Кестені сәйкестендіру

2. Балдық баға арқылы бірін - бірі бағалау

Жұмыс дәптері,

үлестірмелі тапсырмалар бағалау парағы

Слайд.

Аяқталуы

5. Жеке: Тест тапсырмалары

Жауабы: 1.b   2.c   3.d   4.a   5.c   6.a

Сағаттың тілімен бірін бірі бағалайды.

Кері байланыс орнату

Қызыл алма - Маған сабақ  ұнады. Несімен ұнады

Сары алма - Мен өзіме керек мәлімет алдым

Жасыл алма- Бүгінгі сабақта алған әсерім

Үйге тапсырма: Терінің құрылысы, қызыметі мен маңызы. Тақырыптың соңындағы тапсырмалар

Қосымша ақпарат: 1. Биология, 8 сынып оқулығы –Е. Очкур Л. Аманжолова Р.Жұмабаева  Алматы «Мектеп» 2016.

 2. «Биолог анықтамалығы» №4, 2015ж, №2 2007 ж.

3. Интернет желісі

Саралау –Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?

Пәнаралық байланыс
Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері
АКТ-мен байланыс
Құндылықтардағы байланыс

Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз.  Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сәйкес келетін сұрақтарға жауап беріңіз.

Рефлексия

Сабақ /оқу мақсаттары шынайы ма?

Бүгін оқушылар не білді?

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма?

Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?

;

-

Терінің маңызы. Тері – адам денесінің сыртқы жабыны. Тері ағзада әр түрлі қызмет атқарады. Ішкі мүшелерді сыртқы ортаның механикалық әсерінен (соғылудан, жарақаттанудан) қорғайды.

Тері микробтарды, еріген улы және зиянды заттарды өткізбей қорғаныштық қызмет атқарады.

Тері ағзадағы зат алмасу процесіне қатысады. Негізінен су мен жылу алмасуда маңызы бар. Сыртқы ортаның температурасы қаншалықты ауытқығанымен адамның дене температурасы үнемі тұрақты болады. Дене температурасының үнемі тұрақты деңгейде болуын қамтамасыз ететін физиологиялық процестерді жылу реттелу дейді.

Теріде көптеген жүйке талшықтары, сезгіш жасушалар шоғырланған. Сондықтан тері сезім мүшесінің қызметін атқарады. Адам тері арқылы бір заттың жанасқандығын, температураны, ауырғанды сезеді.

Терінің витаминдер алмасуына да қатысы бар. (Бұрын өтіп кеткен витаминдер тақырыбын естеріңе түсіріңдер.) Теріде болатын ерекше заттардан күннің ультракүлгін сәулелерінің әсерінен Д витамині түзіледі.

Теріде аздаған мөлшерде газ алмасу процесі жүреді, яғни оттегін сіңіріп, көмірқышқыл газын бөледі. Адам терісіндегі тер, май және сүт бездері арқылы ыдырау өнімдері бөлінеді.

Теріде ағзадағы артық май қор ретінде жиналады.

Терінің құрылысы. Адам терісі негізінен үш қабаттан тұрады. Терінің сыртқы қабаты – эпидермис (грекше «epі» – сырты, үсті, «derma» – тері), ортаңғы қабаты – нағыз тері (дерма), ішкі қабаты – тері асты шел (клетчатка) қабаты деп аталады. Соңғы кезде тері асты шел қабатын нағыз тері қабатымен қосып, бір қабат деп санайды.

Терінің құрылысы:

І – эпидермис

ІІ – дерма (нағыз тері қабаты)

ІІІ – тері асты шел қабаты.

1 – түк; 2 – мүйізді қабат; 3 – өсуші қабат; 4 – тер безінің саңылауы; 5 – жүйке талшықтарының ұштары; 6 – тер безі; 7 – түкті тікірейтетін бұлшықет; 8 –май безі; 9 – шел қабатындағы май ұлпасы; 10 – қантамырлар

Терінің эпидермис қабаты – көп қабатты жалпақ эпителий (жабын) ұлпасынан тұрады. Оның қалыңдығы атқаратын қызметіне сәйкес түрліше болады. Үнемі механикалық күш түсетін жерлерде (алақанда, табанда) эпидермис едәуір қалың (0,5–2,3 мм). Көкіректе, құрсақта, санда, білекте, мойында эпидермис қабатының қалыңдығы 0,02–0,05 мм-ден аспайды.

Терінің екінші қабаты – нағыз тері қабаты (дерма). Дерма тері деген ұғымды білдіреді. Сондықтан да тері ауруларын емдейтін дәрігерді дерматолог деп атайтынын ұмытпаңдар!

Шаш, түктер, тырнақ – эпидермистің қосалқы мүйізді түзілістері. Алақанда, табанда, ерінде түктер болмайды. Бас терісінде қалың өскен түктер – шаш деп аталады. Шаштың теріден сыртқа шығып тұрған бөлігі – сояуы (қылшығы), терінің астында түбірі мен жуашығы орналасқан. Түктің жуашығы мен түбірінің сыртын түк қалтасы қоршап тұрады. Түк жуашығымен қантамырлар, жүйкелер және түкті тікірейтетін бұлшықеттер байланысқан. Түк қалтасына май бездерінің өзегі ашылып, шашты (түктерді), теріні майлап тұрады.

Тырнақ – саусақ ұштарының сыртында орналасқан жалпақ мүйізді түзіліс. Тырнақ та шашқа ұқсас үнемі өсіп отырады. Шаш пен тырнақтың тазалығына үнемі көңіл бөліп отыруды ұмытпаңдар!