Сабақтың тақырыбы: Сүйек типтері және олардың байланысуы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Сүйек типтері және олардың байланысуын окып білу.
Тәрбиелік: Білім алушыларды өз денсаулығына жауапкершілікпен және
мұқият қарауды тәрбиелеу, адам өміріндегі және іс- әрекетіндегі
денсаулығының рөлін түсіндіру
Дамытушылық: Білім алушылардың талдау, синтез, салыстыру,
қорытындылау және ойлау қабілеттерін дамыту
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ
Сабақтың әдісі: әңгімелеу, сұрақ-жауап.
Күтілетін нәтиже: Теориялық білімді практикамен ұштастыру; Оқушылардың өз бетінше жұмыс жасауына; қосымша мәліметтерді пайдалана отырып, икемін, білім, білік дағдыларын дамыту.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру бөлімі. Сабақ амандасып, сынып оқушыларын түгелдеуден басталады.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
Дәптермен жұмыс.
Эссе сүйектің адам өміріндегі маңызы.
Сұрақ-жауап.
- Сүйек құрамы дегеніміз не?
- Сүйек құрамы нелерден тұрады?
- Сүйек құрамына нелер кіреді?
- Сүйектің пішіндері қандай болады?
- Сүйектің қызметтерін атап бер
- Түтікті сүйектерінің өсуін қалай түсіндіресіз
ІІІ. Жаңа сабақ.
Жаңа тақырып: Қаңқаның негізгі бөлімдері: бассүйек, тұлға қаңқасы, иық және жамбас белдеулерінің қаңқасы, қол-аяқ қаңқасы. Омыртқа жотасының бөлімдері. Адам қаңқасының ерекшеліктері. Адам қаңқасының сүйектері қысқа, жалпақ және ұзын (түтік тәрізді, қуыс) сүйектер болып жіктеледі. Қысқа сүйектерді омыртқа, білезік, алақан, табан сүйектері құрайды. Жалпақ сүйектерге жауырын, бассүйектің ми сауыты және бет сүйектері, қабырғалар, төс жамбас сүйектері жатады. Ұзын, түтік тәрізді сүйектерге жіліктер жатады. Бұл сүйектердің қуысы сүйектің сары жілік майына толы келеді. Жілік басы сүйекті нығайтатын кемік заттан және қан түзу мүшесі — сүйектің қызыл кемігінен тұрады. Сүйектердің байланысуы. Сүйектер өзара қозғалмайтын, жартылай қозғалатын, қозғалатын (буынды) болып байланысады. Сүйектердің қозғалмайтын болып қосылуы олардың қиысып бітуі арқылы түзіледі. Осылай құйымшақ және сегізкөз сүйектері өзара байланысқан. Жік арқылы қозғалмайтын болып байланысу бас сүйектеріне тән. Жік арқылы байланысу үлкен беріктікті қамтамасыз етеді, мысалы, миды қорғайды. Көптеген сүйектер созылмалы және иілгіштігі жоғары, шеміршекті астармен омыртқа дискісін түзіп байланысқан. Бұл — омыртқа жотасының иілгіштігін қамтамасыз ететін сүйектердің жартылай қозғалатын болып байланысуы. Буын — сүйектердің қозғалатын болып байланысуы. Буын тұтас сүйектерден тұрады. Олардың біреуінде басқа сүйектің буын басы кіретін буын ойысы болады. Басы мен ойысы иілгіш шеміршекпен қапталған және мөлшері мен пішіндері сәйкес келеді. Оларды дәнекер ұлпасынан тұратын буынішілік байлам байланыстырады. Байланысқан сүйекті буын қабы жабады. Буын қабының ішкі беті үйкелісті азайтатын және байланысқан сүйектер арасындағы қозғалысты қамтамасыз ететін аз мөлшерде тұтқыр сұйықтық бөледі. Шеміршек сүйек қабына ұқсас жұқа ұлпамен жабылған және ол сүйектің өсуін қамтамасыз етеді. Дұрыс отырмаған кезде адамның омыртқа жотасы қисайып, иығы бүкірейіп қалуы мүмкін. Ал ұзақ уақыт аяққа күш түскенде, тар және өкшесі биік аяқкиім кигенде жалпақтабандылық пайда болады.
Қаңқаның сүйектену проесі дене өсуі тоқтағанда, 22-25 жасқа қарай аяқталады. Ересектерде сүйек затының жарқырауы баяу жүреді.
ІV. Бекіту.
1 -тапсырма:
Дәптерлеріңе кестені толтырыңдар.
Сүйектердің байланысуы.
| Сүйектердің қандай байланысын білесіңдер? | Біздің денеміздің қай жерінде кездеседі? |
2- тапсырма:
Кестені толтырындар.
Сүйектерді адам қаңқасының бөлімдері бойына орналастыр:
| Р/с | Сүйектер | Бас сүйек | Қол қаңқасы | Аяқ қаңқасы |
| 1 | Бұғана | |||
| 2 | Шыбық(садақ)сүйек | |||
| 3 | Шүйде сүйегі | |||
| 4 | Ортан жілік | |||
| 5 | Шынтақ сүйек | |||
| 6 | Ми сауыты | |||
| 7 | Жауырын | |||
| 8 | Асықты жілік | |||
| 9 | Тоқпан жілік | |||
| 10 | Толарсақ сүйектері | |||
| 11 | Білезік сүйектері | |||
| 12 | Жамбас сүйектері | |||
| 13 | Башпай сүйектері | |||
| 14 | Саусақ сүйектері |
|
V. Үйге тапсырма беру. Сүйек типтері және олардың байланысуы
VI. Рефлексия. «Білім шыңы» әдісі арқылы
VIІ. Бағалау.
