Ч Дарвинні? с?рыптау туралы ілімі,т??ым?уалаушылы? пен ?згергіштік за?дылы?тары: селекцияны? теориялы? ж?не практикалы? негізін ??райды.?сімдіктер селекциясына с?рыптау,будандастыру,эксприменттік мутагенез сия?ты ?дістер ?олданылады
Жаппай с?рыптауда бастап?ы материалдан селекция ?шін тиімді белгі ?асиеттері бар дараларды? тобы б?лініп алынады.Жаппай с?рыптау к?бінесе ай?ас тоза?далатын ?сімдіктерде ж?ргізіледі.Осы ?діспен ж?геріні? к?птеген сорттары шы?арылады.Жаппай с?рыпталу ар?ылы генотиптері біркелкі материал алуды? м?мкіндігі болмайды.Себебі ай?ас тоза?далатын ?сімдіктерді? популяциясында гетерозиготалы дараларды? саны ?р?ашан к?п болып келеді,сонды?тан м?ндай ?дісі бірнеше ?рпа? бойы ?айталанып ?олданылады
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«?сімдіктер селекциясы »
Ч Дарвиннің сұрыптау туралы ілімі,тұқымқуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары: селекцияның теориялық және практикалық негізін құрайды.Өсімдіктер селекциясына сұрыптау,будандастыру,эксприменттік мутагенез сияқты әдістер қолданылады.
ЖАППАЙ СҰРЫПТАУ
ЖЕКЕ СҰРЫПТАУ
Жаппай сұрыптау
Жаппай сұрыптауда бастапқы материалдан селекция үшін тиімді белгі қасиеттері бар даралардың тобы бөлініп алынады.Жаппай сұрыптау көбінесе айқас тозаңдалатын өсімдіктерде жүргізіледі.Осы әдіспен жүгерінің көптеген сорттары шығарылады.Жаппай сұрыпталу арқылы генотиптері біркелкі материал алудың мүмкіндігі болмайды.Себебі айқас тозаңдалатын өсімдіктердің популяциясында гетерозиготалы даралардың саны әрқашан көп болып келеді,сондықтан мұндай әдісі бірнеше ұрпақ бойы қайталанып қолданылады .
Жеке сұрыптау
Жеке сұрыптау әдісімен адам үшін қажетті белгі-қасиеттері бар жеке дараларды іріктеп,әрі қарай ұрпақ алынады,Бұл әдіс көбінесе өздігінен тозаңданатын өсімдіктер арпа,сұлы т б үшін өте қолайлы.Өздігінен тозаңдалатын өсімдіктердің генотиптері айқас тозаңдалатын өсімдіктермен салыстырғанда көбінесе гомозиготалды болады.
Өсімдіктер селекциясында қолданылатын будандастырудың жолдары
Туысты қ емес аутбридинг
Туыстық ( инбридинг )
Гетерозисқұбылысы
Генетикалық тұрғыда бір-бірінен алыстау тұрған организмдерді будандастырғанда алынатын гибрид ұрпақтың тіршілік қабілеті жоғары өсу қарқыны күшті болып келеді.Мұндай құбылысты ең алғаш 1914 ж америкалық генетик Дж.Шелл жүгері өсімдігінен байқап оны гетерозис деп атады.Гетерозис барлық организмдерге тән құбылыс,яңни жануарларда өсімдіктер мен микроорганизмдерде кездеседі.Гетерозис кезінде будан ұрпақта зат алмасу қарқыны жоғарылап,соған сәйкес өнімі молаяды.Бұл құбылыстың артықшылығы өнімділік артады.
«Болашақта қай маман иесі боламын?»деген
сауалға жауап іздеп, ойым сан-саққа
жүгірген сәттерде шығыстың ұлы классигі
Омар Һайямның:
Жүректің түріп құлағын,
Ойланып бір сәт қарашы.
Кімсің сен, қайда тұрағың,
Енді қайда барасың?-деп келетін адамға ой
саларлық осы бір өлең жолдары еріксіз есіме
түседі.
Иә, адам денесінің патшасы-жүректің әмірімен
өзің сүйіп таңдаған мамандық, менің ойымша,
адамды ешқашан тура жолдан тайдырмайды
деп білемін.
Шынында, мамандық таңдау–адам
өміріндегі ең жауапты да шешуші іс.
Мен үшін ол–жаңа өмірдің
табалдырығын аттауда өзіңе деген нық
сенімділікті, жүректілікті қажет ететін
алғашқы қадам, өмірлік шешім деп ойлаймын.
Мамандық – әрбір адамның болашағы, сондай-ақ шаруашылық көзі болып табылатын сүйікті іс.
Кез келген адам өз мамандығыа құрметпен қарайды емес пе. Мамандық таңдау үлкен жауапкершілікті қажет етеді.
Әлемде 40 мыңға жуық әртүрлі мамандық бар, статистердің зерттеуі бойынша жыл сайын 25 млн. адам өзінің жұмыс орнын ауыстырып, оның 12 пайызы қайтадан өз орнына қайтып оралатын көрінеді.
Мамандық таңдау деген өзің айналысқың келетін жұмысты таңдау ғана емес, өзің араласқың келетін ортаны да таңдау. Қазақ "Адам екі түрлі жағдайда қателеспеу керек: бірі - жар таңдағанда, екіншісі - мамандық таңдағанда" деп бекер айтпаса керек
