Митохондрия қызметі

Митохо́ндрия. Сферическая или эллипсоидная органелла диаметром обычно около 1 микрометра. Характерна для большинства эукариотических клеток, как автотрофов (фотосинтезирующие растения), так и гетеротрофов (грибы, животные). Энергетическая станция клетки; основная функция — окисление органических соединений и использование освобождающейся при их распаде энергии для гене

рации электрического потенциала, синтеза АТФ и термогенеза.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Митохондрия қызметі»

Митохондрия

Орындаған: Құдайберды Ерке

Митохондриялар (гр. μίτος — жіп және χόνδρος — түйіршік) — жіпше және түйіршік тәрізді органоид. Ол автотрофты және гетеротрофты организмдердің цитоплазмасында кездеседі. Митохондрияларды ең бірінші 1850 жылы P. А. Келликер жәндіктердің Бұлшық еттерінен байкады, оған «сарқосома» деген термин берді (Бұлшық еттегі митохондрияларды осы кезге дейін осылай атап жүр). Альтман (1890 жылы) арнаулы бояулар арқылы митохондриялардың анық көрінетінін дәлелдеп, оларды «биобластылар» деп атады. Бенде 1898 жылы бұл органоидка митохондриялар деген ат берді. Михаэлис тірі жасушалардың митохондрияларын жасыл янус бояуымен бояп, олардың жасушадағы тотығу процестерімен байланысы бар екенін атап көрсетті. Митохондрия энергетикалық және тыныс алу центрі болып табылады. Сонымен қатар, тыныс алу барысындағы энергияның бөлінуіне жауапты. Митохондрия рибосома сынды өзінің органоидтарын синтездейді.

Митохондрияны көбінесе жасушаның қуат көздері деп атайды. Олар тамақтан алатын энергияны жасуша қолдана алатын энергияға айналдыруға көмектеседі. Митохондрияда энергия өндіруден гөрі көп нәрсе бар.

Митохондриялар адам жасушаларының барлық түрлерінде өмір сүруіміз үшін өте маңызды. Олар біздің аденозин трифосфатының (АТФ) көп бөлігін, жасушаның энергия валютасын түзеді.

Митохондрия сонымен қатар басқа міндеттерге қатысады, мысалы, жасушалар арасындағы сигнал беру және жасушалардың өлуі, әйтпесе апоптоз деп аталады.

Пішіні

Митохондриялардың көлемі тұрақты емес, сондықтан да олардың сыртқы пішіні әркез өзгермелі келеді. Көп жасушаларда олардың калыңдығы тұрақты (0,5 мкм), ал ұзындығы тұрақсыз (жіпше тәрізді митохондриялар) 7—10 мкм-ге дейін жетеді. Митохондриялардың шын көлемін жарық микроскопымен анықтау қиын. Электронды микроскоппен митохондриялардың жұқа (400—500 А°) кесінділерін тексеру арқылы да оның көлемін дэлелдеу оңайға түспейді. Сондықтан да мүмкіндігінше митохондриядан алынған көптеген жұқа кесінділердің реконструкциясын (кеңістіктегі көлемі) жасап, оның нақты көлемін анықтауға болады.

Түрі

Митохондрияның саны жасушаның түріне қарай өзгермелі болады. Кейбір балдырлардың жасушаларында және қарапайымдарда бір ғана митохондрия, әр түрлі жануарлардың аталық жыныс жасушаларында (спермотозоид) олардың саны 20 — 70-ке дейін, сүтқоректілердің дене жасушаларында 500 — 1000-на дейін, ал алып амебада (Сһао8 сһаоз) 500000 дейін жетеді. Жануарлар жасушаларына қарағанда жасыл өсімдіктерде митохондриялар аз кездеседі, өйткені митохондриялардың кейбір қызметтерін хлоропласттар атқарады.

Орналасуы

Митохондриялар жасушаның цитоплазмасында біркелкі, ал кей жағдайларда, әсіресе, патология кезінде, ядроның айналасына немесе цитоплазманың шет жағына карай орналасады. Цитоплазмада жасуша қосындылары (гликоген, май) көп болған жағдайда олар митохондрияларды жасушаның шетіне ығыстырады. Митохондриялар митоз процесінде ұршық жіпшесінің айналасыиа шоғырланып, жасуша бөлінгенде олар жас жасушаларға тең беріледі. Негізінде митохондриялар АТФ керек жерлерге миофибрилдерге тақау, ал сперматозоидтарда талшықты оран орналасады.

Сонымен митохондриялардың саны жасушаның түріне және оның атқара п.ш қызметіне байланысты болады. Бауыр жасушасында болатын жалпы белоктың 30 — 35%-і митохондриялардың құрамында кездесетіні, ал бүйректе 20% і болатыны анықталды.

Митохондрия секциясында бауыр клеткаларын егеді .

Құрамы

Митохондрияның құрамында ақуыздар (65—70% құрғақ салмағының) липидтер (25—30%), нуклеин қышқылдары (ДНҚ, РНҚ) витаминдер және т. б. енеді.

Митохондрияның құрамына енетін ақуыздардың көпшілігі — тотығу процесін қамтамасыз ететін, матриксінде және ішкі мембраналарында орналасқан ферменттер. Митохондриялардың қызметі осы ферменттерге байланысты.

Митохондрияның сыртқы мембранасының кұрамындағы ақуыздар 20% болса, ал ішкі мембранасында 75%-ке дейін жетеді, мұның өзі оның басқа клетканың мембраналарына карағанда ерекшелігін көрсетеді. Митохондрияның сыртқы мембранасы көрсеткіштері жағынан эндоплазмалық торға ұқсас. Сыртқы мембранада және мембрана аралық кеңістікте тотығу процесіне қатысатын ферменттер аз болады.

Сонымен митохондриядағы ферменттер жасушаның тыныс алуына қажетті ферменттер болып табылады. Митохондрияның матриксінде «Кребс» цикліне қатысатын ферменттер шоғырланады. Ішкі мембранасында электрондарды тасымалдайтын тізбек және фосфорландыру процесіне қатысатын тасымалдау ферменттері (АДФ-тен АТФ) орналасады. Митохондрияда органикалық субстраттардың тотығуы және АДФ фосфорлануы нәтижесіндс АТФ синтезделеді, сондықтан да митохондрияны жасушаның күш беретін станциясы деп атайды. Клеткадағы тотығу және энергия жинау процестері бірнеше кезеңмен жүреді.

Митохондрияның құрылысы

Митохондриядағы ДНҚ геномның қалған бөлігіне қарағанда зақымдануға бейім.

Себебі ДНҚ-ға зиян келтіруі мүмкін бос радикалдар ATP синтезі кезінде пайда болады.

Сондай-ақ, митохондрияда жасуша ядросында кездесетін бірдей қорғаныс механизмдері жоқ.

«Митохондриялар әртүрлі ұлпаларда әртүрлі функцияларды орындайтындықтан, жүздеген митохондриялық аурулар бар. [...] Біздің метаболизм машиналарымыздың бір қалыпты жұмыс істеуі үшін ынтымақтастықта болуы керек жүздеген гендер мен жасушалар арасындағы күрделі өзара әрекеттесудің арқасында, бұл митохондриялық аурулардың белгісі, олар бірдей mtDNA мутациясы бірдей ауруларды тудырмауы мүмкін ».

Әр түрлі белгілерді тудыратын, бірақ бірдей мутацияға байланысты болатын аурулар генокопиялар деп аталады.

Керісінше, белгілері бірдей, бірақ әртүрлі гендердегі мутациялардан болатын ауруларды фенокопиялар деп атайды. Фенокопияның мысалы ретінде Лей синдромын келтіруге болады, ол бірнеше түрлі мутациялардан туындауы мүмкін.

Митохондриялық аурудың белгілері әртүрлі болғанымен, олар мыналарды қамтуы мүмкін:

бұлшықет үйлестіруді жоғалту және әлсіздік
көру немесе есту проблемалары
оқу кемістігі
жүрек, бауыр немесе бүйрек аурулары
асқазан-ішек жолдарының проблемалары
неврологиялық проблемалар, оның ішінде деменция

Паркинсон ауруы Альцгеймер ауруы биполярлық бұзылыс шизофрения созылмалы шаршау синдромы Хантингтон ауруы қант диабеті аутизм

Паркинсон ауруы
Альцгеймер ауруы
биполярлық бұзылыс
шизофрения
созылмалы шаршау синдромы
Хантингтон ауруы
қант диабеті
аутизм

Назарларыңызға рахмет!

Предмет: Биология

Категория: Презентации

Целевая аудитория: Прочее

Скачать
Митохондрия қызметі

Автор: Құдайберды Ерке Ержанқызы

Дата: 15.05.2022

Номер свидетельства: 606938

Похожие файлы

Биология пәні бойынша I-жарты жылдықта өткен тақырыптарға тест тапсырмалары. "Бақылау жұмысы" (8сынып)

object(ArrayObject)#851 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(185) "Биология пәні бойынша I-жарты жылдықта өткен тақырыптарға тест тапсырмалары. "Бақылау жұмысы" (8сынып)"
    ["seo_title"] => string(80) "biologhiia_p_ni_boiynsha_i_zharty_zhyldyk_ta_otkien_tak_yryptarg_a_tiest_tapsyrm"
    ["file_id"] => string(6) "355041"
    ["category_seo"] => string(9) "biologiya"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "testi"
    ["date"] => string(10) "1478187543"
  }
}

Жасуша теориясыны? ашылуы. Жасуша органоидтары. Жануарлар мен ?сімдік жасушаларыны? айырмашылы?ы. Жасушаны? негізгі тіршілік ?асиеттері.

object(ArrayObject)#873 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(249) "Жасуша теориясыны? ашылуы. Жасуша органоидтары. Жануарлар мен ?сімдік жасушаларыны? айырмашылы?ы. Жасушаны? негізгі тіршілік ?асиеттері."
    ["seo_title"] => string(140) "zhasushatieoriiasynynashyluyzhasushaorghanoidtaryzhanuarlarmienosimdikzhasushalarynynaiyrmashylygyzhasushanynnieghizghitirshilikkasiiettieri"
    ["file_id"] => string(6) "259542"
    ["category_seo"] => string(9) "biologiya"
    ["subcategory_seo"] => string(11) "presentacii"
    ["date"] => string(10) "1448790203"
  }
}

П?ні: Биология Саба? та?ырыбы: Жасушаны? ??рылысы. Жасушаны? негізгі органоидтары.

object(ArrayObject)#851 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(146) "П?ні: Биология  Саба? та?ырыбы: Жасушаны? ??рылысы. Жасушаны? негізгі органоидтары."
    ["seo_title"] => string(91) "p-ni-biologhiia-sabak-tak-yryby-zhasushanyn-k-u-rylysy-zhasushanyn-nieghizghi-orghanoidtary"
    ["file_id"] => string(6) "284130"
    ["category_seo"] => string(9) "biologiya"
    ["subcategory_seo"] => string(11) "presentacii"
    ["date"] => string(10) "1453918126"
  }
}

Ашы? саба? Вирустар ж?не фагтар

object(ArrayObject)#873 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(58) "Ашы? саба?    Вирустар ж?не фагтар"
    ["seo_title"] => string(30) "ashyksabakvirustarzhniefaghtar"
    ["file_id"] => string(6) "288457"
    ["category_seo"] => string(9) "biologiya"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1454630348"
  }
}

Тест 9 класса

object(ArrayObject)#851 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(24) "Тест 9 класса "
    ["seo_title"] => string(14) "tiest-9-klassa"
    ["file_id"] => string(6) "246309"
    ["category_seo"] => string(9) "biologiya"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "testi"
    ["date"] => string(10) "1446341453"
  }
}

Митохондрия қызметі

Просмотр содержимого документа «Митохондрия қызметі»

Похожие файлы

Полезное для учителя

Просмотр содержимого документа
«Митохондрия қызметі»