?С.ма?саты: 1.О?ушылар?а ?арапайым а?заларды? ??рылысы, тіршілік ?рекеті туралы білім беру.
?2.Талшы?ты, кірпікшелі, споралы ж?ндіктер ??рылысында?ы ерекшелік, пелликула,хроматофор,лимфа, органоид, кокцидоз, спорозит терминдеріні? м?ніне назар аудартып, білімдерін дамыту.
3.Жануарларды ?ор?ау, тазалы?ты са?тау?а т?рбиелеу
?Талшы?ты біржасушалы ж?ндіктер
?
?Хламидомонада, жасыл эвглена,домалан?ы, паразиттік жолмен тіршілік ететін,тері ауруын ту?ызатын – лейшмания.
?
?Адам ішегінде паразитті тіршілік ететін – лямблия.
?
??й?ы ауруыны? ?оздырушысы – трипаносома.(?ан плазмасында)
?
?Талшы?тылар тобында - бодо, лямблия, трипаносома – саркоталшы?тылар типіне жатады.
Просмотр содержимого документа
«?арапайымдар типі»
С.мақсаты: 1.Оқушыларға қарапайым ағзалардың құрылысы, тіршілік әрекеті туралы білім беру. 2.Талшықты, кірпікшелі, споралы жәндіктер құрылысындағы ерекшелік, пелликула,хроматофор,лимфа, органоид, кокцидоз, спорозит терминдерінің мәніне назар аудартып, білімдерін дамыту. 3.Жануарларды қорғау, тазалықты сақтауға тәрбиелеу.
Талшықты біржасушалы жәндіктер Хламидомонада, жасыл эвглена,домаланғы, паразиттік жолмен тіршілік ететін,тері ауруын туғызатын – лейшмания. Адам ішегінде паразитті тіршілік ететін – лямблия. Ұйқы ауруының қоздырушысы – трипаносома.(қан плазмасында) Талшықтылар тобында - бодо, лямблия, трипаносома – саркоталшықтылар типіне жатады.
Кірпікшелілер типі Денесін кірпікшелер қаптайтындықтан – кірпікшелілер деп аталады. Цитоплазмасында бір үлкен, бір кіші 2 ядро болады.Жыныссыз,жынысты жолмен көбейеді.
Споралылар типі Споралылар – тек паразиттік жолмен тіршілік ететін,біржасушалы қарапайым жәндік.
Термин сөздер - Пелликула – лат. “пеликула” – қауыз, тері, жұқа,қатқыл плазмалы қорғаныш қабат. Хроматофор – гр. “хроматос”+ “форос” – түс беретін болғыш зат. Органоид – гр “органон” + “ейдос” – қозғалыс қызметін атқаратын қосынды жоқ. Спора – тұқым, егіс. Споразоит – қабықшасыз жасуша. Инфузория – лат. “инфузум” – тұнба деп атаған.
Зертханалық жұмыс №.10 «Кірпікшелі кебісшенің құрылысы және көбеюі» Құрал-жабдықтар: 1 литірлік немесе жарты литірлік шыны банка кішіректеу 2-3 пияз кран суы,арық,құдық суын да құюға болады,дәке. Кірпікшелі кебісшені өсіріу тәсілі. 2-3 пиязшықты жумай бітудей ішіне су құйылған шыны ыдысқа салады.Су пияздан 2-3 елі асып тұруы тиіс. аналық жұмыс №10
1.Иістенген тоқтау судан алынған тамшыда кебісшенің бар-жоғын микроскоппен анықтап,микропрепарат дайыңдандар. 2.Микропрепаратты микроскоптың заттық үстелшесіне орналастырып, кірпікшелі кебісшені табыңдар. 3.Кірпікшенің мүше бөлігін,яғни қосындыларын-органеллаларын көру үшін аруналы препарат дайыңдандар.
4.Кірпікшелі кебісшелі тітіркенуіне де тәжірбие жасуаға болады.Ол үшін заттық шыныға бір тамшы кебісшелі және бір тамшы таз су тамызып кірпікшелілері бар тамшыға бір түйір тұз салу керек. 5.Кірпікшелі кебісшенің тітіркенгішітігіне қорытынды жасап,дене бөліктерінің тұсына атауларын жазыңдар.Ол үшін дәптерге кебісшенің суретін салыңдар. 6. Қорытынды жазыңдар.
Бекіту ү/т § 40
Тип атаулары
Өкілдері
1
2
пайдалысы зияндысы
3
4
Тест жұмысы
1.Жасыл эвгленаның кірпікшелі – кебісшеден айырмашылығы:
А)Стигманың болуы (қызыл көзшесі) В)Қылаулатқышының болуы С)Кірпікшелердің болуы Д)Гетеротрофты жолмен қоректенуі Е)Талшығының болуы 2.Жануарлардың өсімдіктерден айырмашылығы неде екендігін көрсетіңіз:
А)Жасушалы құрылысы В)Жыныссыз және жынысты жолмен көбеюі С)Ұлпа ақуыздардан, көмірқышқылдардан, майлардан тұрады Д)Фотосинтез процесі жүрмейді, дайын органикалық заттармен қоректенеді Е)Климатқа әсер етеді
3.Амеба субстрат бетінде қалай қозғалатындығын көрсетіңіз:
А)Бұлшықеттер арқылы
В)Талшығы арқылы
С)Қозғалмайды,субстрақта бекінген
Д)Жалған аяқтары арқылы
Е)Кірпікшелер арқылы
4.Кірпікшелі – кебісше суда қалай қозғалатындығын көрсетіңіз:
А)Кірпікшелері арқылы
В)Еттері арқылы
С)Қозғалмайды,субстратқа бекінген
Д)Жалған аяқтары арқылы
Е)Талшық арқылы
5.Қарапайымдылар үшін циста түзілуінің қандай маңызы бар екендігін көрсетіңіз:
А)Қоршаған орта жағдайының күрт өзгеруіне жауап реакциясы
В)Мимикрия
С)Қарапайымдылардың жойылу кезіндегі өзгеруі
Д)Көбею кезінде циста қажет
Е)Бүркеніштік
6.Дизентерия амебасының кәдімгі амебадан айырмашылығы:
А)Теңіздерде тіршілік етеді
В)Ағысы қатты суларда тіршілік етеді
С)Адамның ішегінде паразитті тіршілік етеді
Д)Өсімдіктерде паразитті тіршілік етеді
Е)Топырақта тіршілік етеді
7.Ауру тудыратын қарапайымдылар:
А)Дизентерия (қантышкақ)амебасы
В)Радиоляриялар
С)Жасыл эвглена
Д)Кебісше
Е)Фораминифералар
8.Эвглена жануарлардың қай типіне жататындығын анықтаңыз:
А)Кірпікшелілер
В)Плазмалылар
С)Бунақденелілер
Д)Сорғыштар
Е)Талышықтылар
9.Қарапайымдылардың тіршілік ету ортасы:
А)Су қоймалары,топырақ,жануарлардың ағзасы
В)Теңіз,тұщы су, қоймалары және жануарлар ағзасы
С)Су қоймасы және топырақ
Д)Топырақ
Е)Жануарлар ағзасы
10.Дизентрия амебасы адамның ішегіне түседі:
А)Қан арқылы,қансорғыш – бунақденелілер шаққан кезде
В)Ластанған тамақпен, сумен бірге цистасын жұтып қойғанда
С)Тыныс алу жолымен
Д)Тері арқылы
Е)Ауа тамшылары арқылы
1.Е 2.Д 3.Д 4.А 5.А 6.С 7.А 8.Е 9.А 10.В
