Фотопериодизм

С абақтың тақырыбы: Фотосинтез.

Сабақтың мақсаты:

• Оқушыларға фотосинтез үрдісі , оның жарық және қараңғы сатысы мен ішкі және сыртқы факторлары туралы түсінік беру.
• Фотосинтез туралы білім алу мен өзара сыйластыққа, ұжымшылдыққа , сауаттылыққа тәрбиелеу.
• Оқушылардың өз бетімен жұмыс жасау , бір – біріне көмектесе отырып, өз ойларын толық айту дағдыларын дамыту.

Сабақтың түрі:

Аралас

Сабақтың түрі:

“ Шыңға шығу” әдісі, “сызбаны

сөйлет”, графикалық диктант,

тест, деңгейлік тапсырмалар

Көрнекілігі:

Интерактивті тақта, кесте,

плакаттар, үлестірме

материалдар

Ұйымдастыру

І

Үй тапсырмасын тексеру.

ІІ

“ Шыңға шығу” әдісі

Тынысалуға қажетті жағдайлар

Тынысалу кезеңдері

Теңгерме нүктесі дегеніміз не?

Анаэробты ағзалар

Аэробты ағзалар

5 ұпай

Тірі ағзалардың тынысалуы

Үй тапсырмасын қорытындылау.

“ Сызбаны сөйлет” әдісі

5 ұпай

Тынысалу

кезеңдері

Ағзалар

тыныс

алуына

қарай

2.

1.

анаэробты

аэробты

Даярлық

Оттекті

Оттексіз

міндетті

бейімделгіш

3 ұпай

Жиырма бесінші қазан.

п. 16 Фотосинтез

Көмірқышқыл

газы

• Фотосинтездің ашылу тарихы.
• Фотосинтез сатылары.
• Фотосинтез факторлары.
• Фотосинтез бен тынысалудың

өзара байланысы.

оттегі

CO 2

CO 2

O 2

O 2

O 2

Фотосинтез – күн жарығы энергиясының әсерінен көмірқышқыл

газы мен судың оттегі мен көмірсуларға айналу үрдісі.

Түзілген көмірсулар қорек ретінде қолданылады,

ал оттегі атмосфераға түседі.

• 1817 ж екі француз
• химигі Пельтье
• жапырақтан жасыл
• зат бөліп алып,
• оны хлорофилл деп
• атады.

К.Е.Тимирязов

фотосинтез күн

спектрінің

хлорофилл өте

көп сіңірілген

жерлерінде

анағұрлым

күштірек жүретінін

тапты.

• Өсімдіктердің оттегін
• бөлетінін ең алғаш рет
• ағылшын 1770 ж
• Джозеф Пристли ашты .

• 1845 ж неміс физигі
• Р. Майер жасыл
• өсімдіктер күн
• энергиясын
• химиялық энергияға
• айналдыратынын
• дәлелдеді.

Жарықта жүретін сатысы

Қараңғыда жүретін сатысы

Үрдістер

І. Атмосферадағы көмірқышқыл газы және жарық сатысынан түсетін сутегі қосылысы нәтижесінде глюкоза молекуласының синтезі жүреді. Жарық реакциялары барысында қорға жиналған АТФ энергиясы шығындалады.

Үрдістер

I. Бір - бірін өзара толықтыратын екі: судың ыдырауы мен АТФ синтезі үрдістерінен пайда болады

II. Су фотолизі- суды ң жарықта ыдырау үрдісі. Атмосфераға оттегі бөлініп шығып, ауадағы көмірқышқыл газын қосып алып , глюкоза молекуласын синтездейді.

III. Хлорофил молекуласына жарық түскен кездегі энергияны АТФ ты синтездеуге жұмсайды. Онда АДФ тағы бір фосфат қосып алып АТФ – ға айналады.

Хлоропластың мөлшері

Жарық мөлшері

Хлорофилдің саны

мен типі

Ылғал мөлшері

Ферменттер тиімділігі

Көмірқышқыл газының

концентрациясы

Жапырақтардың мөлшері

Ауа температурасы

Лептесіктер саны

Ү. Бекіту тапсырмалары:

3 ұпай

Сілтеме табушылар тобы:

Мәтінді оқи отырып, жаңа

ұғымдарды тауып, анықтамасын

бер.

Баяндаушы топ:

Мәтінді оқи отырып,

кесте құрастырып, оны баянда.

Ізденуші топ:

Тақырыптағы суретке талдау

жасау.

Су

Көмір -

қышқыл

газ

Өсімдік

жасушасындағы

қант пен крахмал

Бос

оттегі

Тіршілікке арналған

энергия

ІІ. Графикалық диктант

3 ұпай

Фотосинтез процесі екі сатыда жүреді.

Жарық сатысында су қоданылады.

Сыртқы фактор фотосинтездеуші ағзалармен

анықталады.

Фотосинтез процесі тек жарықта жүреді.

Балдырларда жарықта фотофосфорлану

айналымының реакциясы жүреді.

Тірі ағзалардың барлығы фотосинтез үрдісінің

қарқындылығына тәуелді.

Жауабы:

ІІІ. Семантикалық карта.

5 ұпай

Тапсырмалар

Жарық сатысы

Жарық, ылғал мөлшері , қоршаған ауа температурасымен анықталады.

Қараңғы сатысы

Күн жарығының энергиясы АТФ энергиясына өзгереді.

Ішкі

фактор

Нәтижесінде оттегі, сутегі, АТФ алынады

Сыртқы фактор

Хлоропластың стромасында жүреді.

Хлоропласт ферменттерінің өршіткілігімен жүретін жүйелі реакция.

Хлоропласт мөлшері, хлорофил саны мен типі, жапырақ мөлшері,пішіні, орналасуымен айқындалады.

ІҮ. МАБ - ға дайындық кезеңі.

І нұсқа

ІІ нұсқа

Сұрақтары

Сұрақтары

Жауаптары

1. Табиғаттағы заттар айналымының негізгі көзі.

1. Фотолиз дегеніміз не?

Жауаптары

2. Фотосинтез қайда өтеді?

А)АТФ синтезі

В)майлардың ыдырауы

С)көмірсудың ыдырауы

Д)наруыздың ыдырауы

Е) судың жарықта ырырауы

2. Фотосинтездегі хлорофилдің ролін алғаш сипаттаған ғалым

A. фотосинтез

B. транспирация

C. адсорбция

D. Алмасу адсорбциясы

E. пиноцитоз

А)цитоплазмада

В) митохондрияда

С) рибосомада

Д)ядрода

Е)хлорофилі бар жасушада

А)К. Тимирязов

В)Ч. Дарвин

С)Л. Пастер

Д)В. Гельмонт

Е)Н. Вавилов

3. Фотосинтез жолымен органикалық заттарды түзуші организмдер.

3. Сыртқы фактор немен анықталады?

А) холрофил санымен

В) жапырақтардың мөлшерімен

С) жарық мөлшерімен

Д)лептесіктер санымен

Е)ферменттер тиімділігімен

4. Атмосфера ауа құрамындағы көмір қышқыл газының мөлшері.

А) анаэробты

В)аэробты

С)ыдыратушылар

Д)өндірушілер

Е) тұтынушылар

4. Ежелгі балдырларда жарық фазасында өтетін реакция

А) 78

В)21

С)1,29

Д)0,03

Е) 0,92

5. Фотосинтез үрдісінің фазалары

А)Фотолиз

В)фотофосфорлану

С)фотосинтез

Д)питолиз

Е)пагоцитоз

5. Өсімдіктердің оттегін бөлетінін ең алғаш ашқан ғалым.

A. 3

B. 2

C. 4

D. 5

Е. 1

А)К. Пристли

В)Ч. Дарвин

С)Л. Пастер

Д)В. Гельмонт

Е)Н. Вавилов

5 ұпай

V . О Й Қ О Р Ы Т У

5 ұпай

Тақырыптың негізін бір сөйлеммен білдіру.

V І. Б А Ғ А Л А У

V ІІ. Ү Й Г Е Т А П С Ы Р М А

П. 16 . Фотосинтез. “Фотосинтез маңызы” өзбеттік жұмыс.

Сәйкестендіру әдісі

Жарық сатысы реакциясының өлшем бірлігі ....................... деп аталады

Электрондар

Квантосомалар

Сомасында

Ламиелла

Жарық сатысы

Қараңғы сатысы

Жарық сатысы жүретін хлоропластың бетіндегі мембраналық түзілім .................... да жүреді.

Қараңғы фазасы хлоропласт денесінде немесе ..................... жүреді.

..................... оттегі, сутегі, АТФ алынады

Жарық кванты мен хлорофилдер әрекеттескенде ................. пайда болады.