Жасыл өсімдіктер

Сабақтың тақырыбы: «Жасыл өсімдіктердің ғарыштық рөлі»

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларғатірі организм ретіндеөсімдікмүшелері, олардыңбір-біріненерекшеліктері, өсімдіктердіңорганикалықзаттардытүзуі, энергия жинақтаужәнеатмосферадаоттектімолайту мен жердетопырақтүзілуәрекетінеқатысуғабайланыстыбілім беру.

Дамытушылық: Жасылөсімдіктержөніндебілімдерінкеңейту, танымқабілеттерінарттыру, қызығушылықтарынояту.

Тәрбиелік: Оқушылардыәсемдікке, сұлулыққа, табиғаттықорғайбілуге, жемістүрлерінажыратабілуге, ізденімпаздыққатәрбиелеу.

Сабақтыңтүрі: дәстүрлі

Сабақтыңтипі: аралас

Сабақтыңәдісі: топтастыру, семантикалық карта.

Сабақтыңбарысы:

І. Ұйымдастырукезеңі(2 мин)

а) Психологиялықдайындық
Табиғат!
Тіршіліктіңтұныптұрған.
Сен – Күнсің!
Көтерілгенкүліпқырдан.
Сен – Көлсің, Сен – Ормансың, Сен – Бұлақсың,
Адамдысұлулыққақұнықтырған.
(Орташа, жайтемппенайтукерек)

ІІ Үйгеберілгентапсырманытексеру (10мин)

1. Калий жетіспесе өсімдіктің қай мүшелері нашар дамиды?

А) Гүлі мен өркені

Ә) Жапырақтары мен сабақтары

Б) Өркені мен тамыры

2. Жасуша қабықшасын түзеді. Жемістің түзілуі баяулап, салмағы кемиді.

А) Фосфор

Ә) Калий

Б) Азот

3. Фотосинтез қандай процесс?

А) Жасыл өсімдіктердің бейорганикалық заттар бөлуі

Ә) Жасыл өсімдіктердің бейорганикалық заттардан күн сәулесі энергиясын пайдаланып, органикалық заттар мен ауа түзілуі

Б) Жасыл өсімдіктердің органикалық заттардан күн сәулесі энергиясын пайдаланып, бейорганикалық заттар мен ауа түзілуі

4. Жапыраққа күн сәулесі түскенде хлоропластар ауадан ........... сіңіреді.

А) оттегін

Ә) су буын

Б) көмірқышқыл газын

5. Тыныс алу дегеніміз.....

А) оттегінің сіңірілуі, көмірқышқыл газының бөлінуі

Ә) оттегінің ыдырауы

Б) көмірқышқыл газының сіңірілуі, оттегінің бөлінуі

6. Тыныс алғанда өсімдіктің салмағы .........

А) артады

Ә) кемиді

Б) өзгеріссіз қалады

7. Өсімдіктің тыныс алуына қандай жағдайлар әсер етеді?

А) Химиялық заттардың әсері

Ә) Зиянкестердің әсері,

Б) Судың әсері, температураның әсері, жарықтың, улы заттардың әсері

8. Жарық энергиясы сіңіріледі.

А) Тыныс алу кезінде

Ә) Фотосинтез кезінде

Б) Дұрыс жауап жоқ

9. Қыстың – 20 – 25 ⁰С аязында өсімдіктердің тыныс алуы

А) тоқтамайды, тек баяулайды

Ә) тоқтайды

Б) баяуламайды

10. Егер тұқымда судың мөлшері 33% - ға жетсе, неше грамм көмірқышқыл газын бөледі?

А) 1г

Ә) 2г

Б) 3г

9-10 «5», 8-7 «4», 6-4 «3», 3-0 «2»

Көпір тапсырмалары: (3 мин)

1. Өсімдік қай мезгілде жақсы өседі?

(Жұмсалған оттегінің орнын жасыл өсімдіктер толтырып отырады. Олар коректенгенде ауадан көмірқышқыл газын сіңіріп, оттегін бөліп шығарады. Өсімдіктер ауаны оттегіне байытады.)

Фотосинтез – Күн сәулесі қатысында су, көмірқышқыл газынан органикалық зат — глюкоза түзілу және оттектің бөліну процесі.

Крахмал – өсімдіктерде қорға жиналатын көмірсу

Көмірсу ферменттердің әсерінен ақуыз бен майға айналады.

ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру кезеңі

Жер бетінде өсімдіктерге бейжай қарайтын бір де бір адам жоқ!

Өсімдіктің ең қайталанбас, еңғажайып, еңқұпия ТАМАШАСЫ! Ол не?

ӨсімдіктіңГүл, Жапырақ, Жеміс, Тұқым, Тамыры – барлығы да адамүшінпайдалызаттарға бай! Соншамапайдалызаттардыөсімдіктерқайданалады?!

Өсімдіктер тек су мен минералдызаттардығанажұтпайма?!

Барлығыөсімдіктердіңбірегейқабілетінде! ӨсімдіктерКүнсәулесініңқуатынпайдаланады! Бұлжайлысабақтабілеміз! Олүшін жапыраққа аттанайық!

(Хлорофилдіңмикропрепаратынмикроскоппенқарап, құрылысыментанысамыз.)

Жапырақтыңішкіқұрылысы:Жоғарғықабаты – эпидермис.

Эпидермис жасушасы – мөлдір. Неге олайдепойлайсыңдар?

Өсімдік неге жасылтүсті? Себебі, жасушадажасыл пигмент – ХЛОРОФИЛЛ бар

Хлорофилл құрамындағы магний атомы өзкезегіндеөсімдіктердіңжасылтүстіболуынасебепкер. Хлоропласт дөңгелекпішінді, қосқабаттымембраналы

Хлоропласт ішіндетекшеленгенқұрылым – граналар.  Граналартилакоидтардантұрады, олардыңішінде хлорофилл орналасады. Осы хлорофилл органойдындаөсімдіктіңбірегейпроцесі – фотосинтез өтеді.

Фотосинтез процесіжалпы 2 сатыға: жарықжәнеқараңғыболыпбөлінеді.

Картопты, өсімдікті бөлу арқылы иод ерітіндісін тамызып, крахмалды анықтаймыз.

Жаңа тақырыпты ашу үшін видео қараймыз! (3 мин)

3 – топқа бөлінеді.

І топ. (Жаңа тақыры бойынша сұрақтар) (15 мин)

1. Жер бетіндегі күн сәулесінің энергиясын жинақтап фотосинтез процесін жүзеге асыратын өсімдік мүшесі.

(өсімдіктердің жасыл жапырақтары)

1. Фотосинтез таңғаларлық процесс дегенге қалай түсінесіздер?

2. К. А. Темирязев фотосинтезге қандай атау берді? (ғарыштық процесс)

3. Энергияны жинақтау қандай құбылыс. (Органикалық заттар өте мықты энергия тасымалдаушы. Өсімдіктерде хлорофилл және күн жарығы әсерінен түзілген көмірсулар, белоктор, мен майлар өте көп энергия көзі болып табылады.)

ІІ топ.

1. Жер атмосферасында көмірқышқыл газы ауа көлемінің неше пайызын құрайды? (0,03%)

2. Көмірқышқыл газдары қандай жағдайларда өте көп бөлінеді? (шіру процесі, өлі денелердің бұзылуы, вулкандардың атқылауы, өрт, жанар – жағармайларды жағу кезінде өте көп бөлінеді. Жасыл өсімдіктер фотосинтез процесі кезінде сіңіріп отырады)

3. Оттегі фотосинтез процесінің өнімі ретінде жыл сайын атмосфераға қанша көлемде түсіп отырады? (70 – 120 млрд.т.)

4. Озон қабатының түзілуі

(фотосинтез кезінде өсімдіктен бөлінетін оттегінен, Жер бетінен шамамен 25 км биіктікте күн радиациясының әсеріне озон қабаты түзіледі. Ол тірі ағзаларды жойып жіберуге әсер ететін күлгін сәулелерді ұстап қалады.)

ІІІ топ.

1. Жерде топырақтың түзілуі.

2. Топырақтың құнарлылығы нелердің болуына тәуелді.

3. Атмосферадаоттектімолайту неге байланысты?

Тынысалу мен фотосинтездісалыстыру

Бекітусұрақтары.

1. Өсімдіктің қай мүшесі «жасыл асхана» деп аталады? немесе Өсімдіктің ауамен қоректену мүшесі –(жасыл жапырақтары)

2. Өсімдіктің жапырағында жарықта қандай процесс жүреді? (Фотосинтез)

3. Фотосинтез процесін ашқан кім? (Климент Аркадьевич Тимирязев)

4. Өсімдіктің жасыл түсті пигменті (Хлорофилл)

5.Барлық тірі ағзалар үшін негізгі энергия көзі (қант)

6. Тыныс алу жүреді? (қараңғыда, жарықта, қыста, жазда, үнемі)

Қорытынды

Фотосинтездің маңызы

Жасыл жапырақсыз өсімдік түгілі Жер бетіндетіршілік те болмаседі

Жератмосферасыөсімдіктердің фотосинтез процесінәтижесіндетүзілген

ОрысботанигіА.К.Тимирязевжасылжапырақтыөмірфабрикасыдепатаған. Оған шикізат ретінде көмірқышқыл газы мен су, ал қозғаушысы жарық болып табылады.

Үйтапсырмасы. §28 .«Жасылөсімдіктердіңғарыштықрөлі» эссежазыпкелу, біліміңдітексер.