Дарынды балалармен жұмыс

Дарынды оқушы деген кім? Жоспар бойынша дарынды оқушымен жұмыс

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Дарынды балалармен жұмыс»

6 сынып Биология

Дарынды оқушымен жұмыс жоспары

№	Мазмұны	Сағат саны	Мерзімі
1	Өсімдіктер. Ұлғайтқыш құрал — микроскоптың құрылысы	1
2	Өсімдік жасушасының құрылысы	1
3	Өсімдік ұлпалары	1
4	Өсімдіктердің вегетитивті (өсімді) мүшелері. Тамыр және тамыр жүйесі	1
5	Өсімдіктердің вегетитивті (өсімді) мүшелері. Тамыр және тамыр жүйесі	1
6	Тамыр бөлімдері	1
7	Тамыр — өсімдіктің топырақтан қоректену мүшесі. Тыңайтқыштар. Тамырдың түрөзгерістері	1
8	Өркендер мен бүршіктер	1
9	Сабақтың бойлап және жуандап өсуі	1
10	Сабақтың бойлап және жуандап өсуі	1
11	Сабақтың түрөзгерістері.Түрі өзгерген жерасты өркендер	1
12	Жапырақ	1
13	Жапырақ	1
14	Жапырақта органикалық заттардын жарықта түзілуі. Фотосинтез	1
15	Жапырақтын суды буландыруы. Жапырақтардын түрөзгерістері	1
16	Өсімдіктердің көбею (генеративті) мүшелері. Гүлдің құрылысы	1
17	Өсімдіктердің көбею (генеративті) мүшелері. Гүлдің құрылысы	1
18	Өсімдіктердің көбею (генеративті) мүшелері. Гүлдің құрылысы	1
19	Гүл формуласы	1
20	Гүл формуласы	1
21	Гүл формуласы. Гүлшоғырлар	1
22	Тозаңдану мен ұрықтану. Жемістер	1
23	Тозаңдану мен ұрықтану. Жемістер	1
24	Дара жарнақты тұқымнын құрылысы	1
25	Жануарлар. Біржасушалы жәндіктер немесе қарапайымдар	1
26	Жануарлар. Біржасушалы жәндіктер немесе қарапайымдар	1
27	Көпжасушалы жануарлар. Асқорыту жүйесі және астың қорытылуы	1
28	Жануарлардың тыныс алуы	1
29	Жануарлардың тыныс алуы	1
30	Жануарлардың қаны және қанайналымы	1
31	Жануарлардын тірек-қимыл жүйесі	1
32	Көпжасушалы жануарлардын көбеюі және жеке дамуы	1
33	Көпжасушалы жануарлардын көбеюі және жеке дамуы	1
34	Жануарлардың мінез-қылығы	1

№1. Өсімдіктер. Ұлғайтқыш құрал — микроскоптың құрылысы

1-тапсырма.Микроскоптан басқа кішкене затты үлкейтіп көрсететін құралдардың қайсысымен таныстың, оның микроскоптан қандай айырмашылығы бар? Түсінгендеріңді оқулықтағы тақырыптың мазмұнымен салыстыра отырып талда.

2-тапсырма.Ұлғайтқыш қол әйнегінің құрылысы қандай? Затты неше есе үлкейтеді?

3-тапсырма.Тұтқалы ұлғайтқыш әйнектің қол әйнегінен қандай айырмашылығы бар? Затты неше есе үлғайтады?

4-тапсырма.Микроскоптан айырмашылығы қандай? Микроскоптың қандай түрлерін білесің?

№2.Өсімдік жасушасының құрылысы

1. Вакуоль және оның қызметі:

2. Жасуша қабықшасының ерекшелігі, атқаратын қызметі:

3-тапсырма.Жасуша құрылысындағы пластидтерді мұқият оқып, түсінгенінді кестеге толтырып жаз.

Пластидтердің түрлері	Өсімдіктердің қай мүшелерінде кездеседі	Қандай қызмет атқарады
Х лоропластар




Х ромопластар




Л ейкопластар

4-тапсырма.Пияздың жұқа қабығынан дайындалған препараттағы жасуша құрылысының суретіне қарап, цифрлармен қандай бөлімдері белгіленгендігін көрсетіп атын жаз.

1.____________________________________________________________________________2.____________________________________________________________________________3.____________________________________________________________________________4.____________________________________________________________________________

№3.Өсімдік ұлпалары

1-тапсырма.Ұлпа аттарын толтыр.

Өсімдік ұлпалары

2-тапсырма. Тірек ұлпасынан түсінгеніңді оқулықты пайдалана отырып кестеге толтыр.

Ұлпа	Өсімдіктің қай мүшелерінде кездеседі	Атқаратын қызметі
Тірек ұлпасы

3-тапсырма.Өткізгіш ұлпаның түрлерін, орналасуын, атқаратын қызметін кестеге жаз.

Өткізгіш ұлпаның турлері	Өсімдікте орналасуы	Атқаратын қызметі
1.





2.

№4.Өсімдіктердің вегетитивті (өсімді) мүшелері. Тамыр және тамыр жүйесі

1-тапсырма.Жанама тамырлар қайдан пайда болады?

2-тапсырма.Қосалқы тамырлар қай бөліктен өсіп шығады?

3-тапсырма.Негізгі тамыр мен жанама тамырлар қандай қызмет атқарады?

4-тапсырма.Қосалқы тамырлар қандай қызмет атқарады?

5-тапсырма. Суретке қарап, цифрмен белгіленгендердің атын жаз.

6-тапсырма. Сөйлемнің соңын сәйкес келетін анықтамаға көшіріп жаз.

№5.Өсімдіктердің вегетитивті (өсімді) мүшелері. Тамыр және тамыр жүйесі

1-тапсырма.Тамыр жүйсінің суретіне зер салып қарап, айырмашылықтарын түсініп талда, кестені толтыр. Толтыруды «+», «-» белгілерін қою арқылы орында.

Өсімдік аттары	Тамыр жүйесі
	кіндік тамыр	шашақ, тамыр
1. Асқабақ
2. Сәбіз
3. Бидай
4. Жүгері
5. Қауын
6. Қызанақ
7. Тары
8. Күріш

2-тапсырма.Кіндік тамыр жүйесі мен шашақ тамыр жүйесінің бір-бірінен айырмашылығы мен ерекшеліктерін талдап көрсет, өсімдіктерден мысал келтір.

Кіндік тамыр жүйесінде:	Шашақ тамыр жүйесінде:

3-тапсырма.Төменде көрестілген өсімдіктерді тамыр жүйесіне байланысты орналастыр.

№6.Тамыр бөлімдері

1-тапсырма.Тамырдың әр бөлімінің өзіне тән ерекшеліктерін жаз.

1.Тамыр оймақшасы




2.Бөліну




3.Өсу



4.Сору



5.Өткізу

2-тапсырма. "Өсімдік ұлпалары" тақырыбын қайталап еске түсір. Тамыр бөліктерінің қай ұлпаға жататынын, атқаратын қызметін анықтап алған соң кестені толтыр.

Тамыр аймақтары	Қандай ұлпадан түзілген	Қандай қызмет атқарады
1.


2.


3.


4.

5.

№7.Тамыр — өсімдіктің топырақтан қоректену мүшесі. Тыңайтқыштар. Тамырдың түрөзгерістері

1-тапсырма.Жемтамырдың суретіне зер сал. Негізгі тамыры мен жанама тамырларын ажырат. Асханалық және техникалық түрлеріне жататын өсімдіктерді жаз.

Асханалық:




Техникалық:

2-тапсырма.Тамырдың түрөзгерістерін кестеге толтырып, қысқаша сипаттама жаз.

Тамырдың түр-өзгерістері	Қандай өсімдіктерде болады	Қысқаша сипаттамасы, атқаратын қызметі
1.



2.



3.



4.


5.

№8.Өркендер мен бүршіктер

1-тапсырма.Өркеннің түрөзгерістеріне сәйкес келетін өсімдік атауларын дұрыс орналастыр.

2-тапсырма.Өркен құрылысын жаз.

№9.Сабақтың бойлап және жуандап өсуі

1-тапсырма.Қабат атауларын жаз.

2-тапсырма.Сұрақтардың дұрыс жауабын шешкенде, бастапқы тордан өсімдіктің мүшесін оқисың.

1
2
3
4
5

1. Ағаш сабағының (діңінің) қабықтан кейінгі бөлімі (қабаты).

2. Жатаған сабақты өсімдік.

3. Бастапқы өркен.

4. Ұзарған және қысқарған өркендері бар жеміс ағашы.

5. Шырмалғыш сабақты өсімдік.

3-тапсырма.Берілген сөйлемдер сабақтың қай қабатын сипаттайтынын жазып көрсетіңіз.

№10.Сабақтың бойлап және жуандап өсуі

1-тапсырма.Сөйлемдердегі бос орындарды толтыр.

1. Тамырдың топырақтан сіңірген суы мен онда еріген минералды түздары______________________________________________________________________

2. Су мен минералды тұздар сабақтың____________________________________қозғалады.

3. Жарықтажапырақта түзілген крахмал сабақ бойымен қозғалу үшін

_____________________________________________________________________________.

4. Крахмал__________________________________________________________________

5. Қант суда жақсы еритіндіктен,____________________________арқылы өсімдіктің барлық_______________________________________________________________ барады.

6. Органикалық заттар өсімдіктің______________________________________жұмсалады.

7. Күнбағыс, жүгері өсімдігінің түбінен қаулап өскені артық өркендерін жұлу себебі

___________________________________________________________________________

2-тапсырма.Дұрыс жауабын тап.

Судың сабақ бойымен көтерілу себептері –

1. Шырынның өсімдікте қозғалуы:

а) қыста;

ә) жазда;

б) көктемде;

в) күзде.

2. Шырын қозғалуының ұзақтығы:

а) бір апта;

ә) 2-3 апта;

б) 3-4 апта;

в) 5-6 апта;

3. Судың сабақ бойымен көтерілуі:

а) сабақ қысымына байланысты;

ә) тамыр қысымына;

б) жапырақ қысымына;

в) шырын қысымына;

№11.Сабақтың түрөзгерістері.Түрі өзгерген жерасты өркендер

1-тапсырма. Пиязшықты неге өркенге жатқызатынын дәлелдеп жаз:

4.____________________________________________________________________________5.____________________________________________________________________________

2-тапсырма. Жасырын создерді дұрыс шешкенде ортаңғы торкөзден түрі өзгерген жерасты өркеннің аты шығады.

1. Картоптың жер астындағы түйнектері көбірек түзілу үшін істелетін шара.

2. Жатаған — тамырсабақты өсімдік.

3. Тамырсабағынан бояғыш зат алынатын өсімдік.

4. Ерте қурап түсіп қалатын жетілмеген жапырақтың ізі қалай аталады?

5. Жер бетіне өркен дамитын бөлім.

6. Пиязшығы күрделі өсімдік.

7. Гүлзарлардың айналасына көбірек егілетін тамырсабағы жуан өсімдік.

3-тапсырма. Түрі өзгерген жерүсті сабақтарды кестеге толтыр.

Түрі өзгерген сабақтар	Қандай өсімдікте кездеседі	Өсімдік үшін қандай маңызы бар

№12.Жапырақ

1-тапсырма. Күрделі жапырақтың жапырақшаларының орналасуына қарай ұшқұлақ күрделі, саусақ салалы күрделі, қауырсын тәрізді күрделі деп бөлінеді.

Кестеге өзің күнделікті табиғаттан, бақшаңнан көріп жүрген өсімдіктердің күрделі жапырақтары қай түріне жататынын жаз. Дұрыстығын немесе қатесін мұғалімге көрсетіп түзе, қай түріне жатса, сол торға «+» немесе «-» таңбаларын қой.

Өсімдік аттары	Күрделі жапырақтар
	үшқұлақ	саусақ салалы	қауырсын тәрізді
1.
1.
2
2
3.
3.
4.
4.
5.
5.
6.
6.
7.
7.
8.
8.
9.
9.
10.
10.
11.
11.
12
12

№13.Жапырақ

1-тапсырма. Жапырақтың жүйкеленуінің суретіне қарап жүйкелену түрлерін ажыратып, қорытындысын жаз.

Жүйкелену түрлері:

Қандай өсімдікте:

2-тапсырма. Жай және күрделі жапырақтардың жүйкеленуіне сәйкес кестені толтыр.

Өсімдік аттары	Жай жапырақ	Күрделі жапырақ	Жүйкеленуі	Сабаққа орналасуы
Терек
Бидай
Жалбыз
Жолжелкен
Емен
Қалампыр
Сарағаш
Соя
Итмұрын
Беде

3-тапсырма. Жапырақ тақтасының жүйкеленуінің түрлерін анықта.

1 4.Жапырақта органикалық заттардын жарықта түзілуі. Фотосинтез

1-тапсырма. Сөйлемдерді аяқта.

I.Фотосинтезге керекті жағдайларды тізіп жаз.

2. Фотосинтез дегеніміз______________________________________________

_________________________________________________________________

2. Фотосинтез кезінде________________________________________бөлінеді.

3. Көмірқышқыл газынсыз _________________________________________.

II. Фотосинтезге қажетті жағдайлар:

1._______________________________________________________________

2._______________________________________________________________

2-тапсырма. Тыныс алу және фотосинтез үрдістеріне салыстырмалы талдау жаса.

№15.Жапырақтын суды буландыруы. Жапырақтардын түрөзгерістері

1-тапсырма. Жапырақтың суды буландыруы тәжірибесі суреттеріпе қарап түсінгеніңді қысқаша қорытып жаз.

2-тапсырма. Жапырақтың түрөзгерістерін талдап, түсінгенінді кестеге толтыр.

Түрі өзгерген жапырақтар	Қай өсімдікте кездеседі	Өсімдік үшін қандай маңызы бар
1.


2.


3.


4.


5.

3-тапсырма. Жапырақ тақтасының пішіндерінің атауларын жазыңыз.

№16.Өсімдіктердің көбею (генеративті) мүшелері. Гүлдің құрылысы

1-тапсырма. Гүл бөлімдерінің атқаратын қызметін кестеге толтыр.

Гүлдің бөлімдері	Атқаратын қызметі
Гүл сағағы


Гүл табаны


Тостағанша жапырақшалар


Күлте жапырақшалар


Аталықтар


Аналықтар

2-тапсырма. Жай гүлсерікті және қос гүлсерікті гүлдерге анықтама беріп, кестені толтыр.

1. Гүл серігі деп

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

2. Жай гүлсерігінде

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

3. Қос гүлсерікті гүлде

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№17.Өсімдіктердің көбею (генеративті) мүшелері. Гүлдің құрылысы

1-тапсырма.Кестені толтыр.

Өсімдік аттары	Жай гүлсерікті	Қос гүлсерікті
1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.


8.


9.

10.

2-тапсырма.Көрсетілген терминдердің ішінен «аналық» және «аталық» бөлігін білдіретін терминдерді көрсетіңіз. Оларды сәйкес торкөздерге орналастыр.

№18.Өсімдіктердің көбею (генеративті) мүшелері. Гүлдің құрылысы

1-тапсырма. Атқаратын кызметіне байланысты тостағанша жапырақшалары әр түрлі өзгеріске ұшыраған өсімдіктерден мысал келтіріп, кестеге толтыр.

	Тостағанша жапырақшалары
Өсімдік	үлпекке айналған	бір-бірімен тұтасып кеткен	күлтенің түсіндей ашық реңді	ұшы иіліп, ілмешекке айналған

№19.Гүл формуласы

1-тапсырма. Гүл формуласымен толық таныскан соң, берілген тапсырмаларды орындап жаттық.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________

2-тапсырма. Орамжапырақ гүлінің формуласын жаз (тостағаншасы — 4, күлтесі — 4, аталығы — 6, аналығы — 1).

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________

3-тапсырма. Лалагүлдің формуласын жаз (тостағаншасы — жоқ, күлтесі - 6, үш-үштен екі шеңберге орналасқан, аталықтары — 6, аналығы - 1).

____________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________

№20.Гүл формуласы

1-тапсырма.Кестені толтыр.

2-тапсырма. Оқулықтан гүлшоғырларыныц түрлерін оқып, бірінші бағанаға өсімдіктердің аттарын жазып, тиісті торға «+» немесе «—» таңбаларын қойып, кестені толтыр.

	Гүлшоғырлар
Өсімдік аттары	шашақ	жай масақ	собық	қалқанша	шоғырбас	себет	күрделі	шатыр	күрд. шашақ	күрд. масақ	сырға	жай шатыр
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.

№21.Гүл формуласы. Гүлшоғырлар

1-тапсырма. Гүлшоғырының маңызын толықтырып жаз.

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2-тапсырма. Жасырын сөздерді дүрыс шешкенде ортаңғы торкөзде гүлдің бір бөлігі шығады.

1. Гүлдің негізгі болімі.

2. Аналық құрылысының бір бөлімі.

3. Гүлдің тостағанша жапырақшалары мен күлте жапырақшаларын қосқандағы атауы.

4. Гүлдің тозаңдар жетілетін жыныс мүшесі.

5. Аталығы 6-ға тең болатын гүл.

6. Гүл табаны дөңес өсімдік.

7. Гүлдің жеміс түзілетін бөлімі.

8. Күлтенің түбіндегі жіңішкерген Жерінде тәтті шірне бөлінетін орын.

9.Тостағанша жапырақшасы өзгеріп, ұшы иіліп ілмешекке айналған өсімдік.

10. Күлтелері бірікпей жеке-жеке орналасқан гүлді өсімдік.

№22.Тозаңдану мен ұрықтану. Жемістер

1-тапсырма. Берілген жемістерді кестеге топтастырып бөліп жаз.

1 . Қауашақ

2. Жидек

3. Сүйекті-шырынды

4. Дәнек

5. Бұршаққап

6. Жидек тәрізді

7. Алма жемісі

8. Асқабақ жемісі

9. Жаңғақ

10.Бүршаққын

Шырынды жемістер	Құрғақ жемістер

2-тапсырма. Тұрған жеріңде өсетін ағаштардың атын, жеміс түрін (қалай аталатынын) кестеге толтыр.

Өсімдік аттары	Шырынды жемістер	Құрғақ жемістер

3-тапсырма. "А" әрпінен басталатын өсімдіктердің атын тор көзге мазмұнына сәйкес толтыр.

А
А
А
А
А

1. Көп тұқымды шырынды жеміс.

2. Бір тұқымды сүйекті-шырынды жеміс.

3. Жұмсақ етінде қиыршык қатты жасушалары бар көп тұқымды шырынды жеміс.

4. Жарғақты тұқымды, құрғақ жемісті өсімдік.

5. Көп тұқымды, жидекті-жемісті өсімдік.

№23.Тозаңдану мен ұрықтану. Жемістер

1.Кестені толтыр.

2-тапсырма. Бірінші бағанаға өсімдік атын жазып, жемістерінің шырыңды мен құрғағын, бір тұқымдысы мен көп тұқымдысын ажыратып, кестеге толтыр.

Өсімдік аттары	Шырынды жемісті			Құрғақ жемісті
	бір тұқымды	көп тұқымды	бір тұқымды		көп тұқымды
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.

№24.Дара жарнақты тұқымнын құрылысы

1-тапсырма. Оқулықтағы бидай тұқымының бөлімдердің атын жаз, сөйлемдерді аяқта.

II.

1. Қабығы ажырамай, тұқымға бірігіп кеткен жемісті___________________дейді.

2. Бидайда қоректік зат ___________________________________________________

_________________________________________________________________________.

3. Үрмебұршақта қоректік заты______________________________________________.

_________________________________________________________________жиналады.

4. Дара жарнақтылардың тұқым жарнағы______________________________________

________________________________________________________________________.

2-тапсырма. Кестені толтыр.

3-тапсырма. Аталған заттар тұқымға не үшін қажет екенін жаз.

Су

Жылу

Ауа


Жарық

№25.Жануарлар. Біржасушалы жәндіктер немесе қарапайымдар

1-тапсырма. Тамыраяқтылардың алуан түрлі екенін білесің. Суретте эуглиф деп аталатын бақалшақты амебалардың бір өкілі көрсетілген.

1. Микроскоппен су тамшысын қарағанда бұл қарапайым да көзге түсуі мүмкін. Аты мен пішінін есте сақтағаның жөн.

2. Сурет бойынша эуглифтың көбеюін зерделеп кәдімгі амебаның көбеюімен салыстырып әңгімеле. Органоидтарының атауын жаз. Көбеюдің қандай түріне жатады?

2-тапсырма. Амеба мен кірпікшелі кебісшенің жыныссыз жолмен көбеюіңдегі бір-бірінен айырмашылығы мен ұқсастығын бөліп жаз.

Айырмашылығы	Ұқсастығы

№26.Жануарлар. Біржасушалы жәндіктер немесе қарапайымдар

1-тапсырма.Кестені толтыр.

2-тапсырма. Кірпікшелі кебісшенің жынысты жолмен көбеюін зерделеп, түсінгеніңді жаз. Жынысты жолмен көбеюдің кірпікшелі кебісшенің тіршілігінде қандай маңызы бар?

_____________________________________________________________________________

3-тапсырма.Кестені толтыр.

№27. Көпжасушалы жануарлар. Асқорыту жүйесі және астың қорытылуы

1-тапсырма. Сүтқоректі жануарлардың қоректену жолын дәптерге жаз.

2-тапсырма. Әңгімені оқып, кірпінің немен қоректенетіні туралы бұрыннан білетіндеріңе қосып әңгімеле.

Қоректерін тізіп жаз.

Атақты зоолог А.Брэм өзінің "Жануарлар тіршілігі" деген кітабында немістің әуесқой бір фермерінің кірпі тіршілігін бақылаған жазады. Фермер өзінің бағында жүрген кірпіні ұстап алып, жәшікте ұстайды. Кірпі буаз екен, 4-5 күнде балалап, 6 кірпі туады. Кірпіні қалай, немен қоректендірерін білмей, фермер оған алма, нан, әр түрлі шөп беріп байқайды. Кірпі ешқайсысын да жемейді. Өзі әбден жүдеп, аштықтан сүтке жарымай 2 баласы өліп қалады. Бірде фермер жаңағы жәшікке ірірек өте улы жыланды қамайды. Ашыққан кірпі, жыланды көре салып, оған тап береді. Жылан ысылдап, кірпінің жалаңаш тұмсығын, қылтанақсыз жалаңаш басын бірнеше қайтара шағады. Фермер кірпі өлетін шығар деп ойлайды. Жылан ұзамай жұмыртқалайды. Кірпі оның жұмыртқаларын жеп алып, өзіне шабуылын тоқтатпайды. Ақыры жыланды жеңіп, жеп қояды.

Кірпінің қалған балалары да тірі қалып, өседі (анасының сүті молайды ғой). Табиғи жағдайда кірпінің негізгі қорегі жылан емес. Бірақ кездессе, ұстап жейді.

Кірпінің табиғаттағы маңызы туралы әңгімеле.

_____________________________________________________________________________

№28.Жануарлардың тыныс алуы

1-тапсырма. Мұхиттарда, теңіздерде, өзендерде жіне басқа да суларда гидраның туыстары көп. Солардың бірі — тұщы су медузасы. Гидрадан ерекшелігі, олар дененің үстіңгі жағында шатыр тәрізді түзілімге ауа толтырып алып, суда еркін қозғалады. Атпалы жасушалары бар, 400-ге тарта қармалағыштары болады. Гидра сияқты тыпыс алады. Гидраның тыныс алуын түсіндір.

2-тапсырма. Жануарлардың тыныс алу жүйесінің жолын көрсетіңіз.

3-тапсырма. Құрлық ұлуы мен айқышты өрмекшінің тыныс алуының сызбанұсқасын жаса. Әр жәндіктің тынысалу мүшесінің атауын жаз.

№29.Жануарлардың тыныс алуы

1-тапсырма. Омыртқалылардың тынысалу жүйесі құрылысымен оқулық арқылы танысып, ең алдымен тыныс жолын, ондағы мүшелерді ата, тыныс жолының қызметі туралы ойлан. Олардың өкпелерін суреттер бойынша салыстыр. Бәріне ортақ белгілерін анықта. Ерекшеліктеріне көңіл бөл. Омыртқалылардың ішінде қай жануарлардың өкпе құрылысында ерекшеліктер бар? Бүұл ерекшеліктер немен байланысты (әр жануар түрінде)?

Сызбанұсқа түрінде өкпенің сұлбасын сызып, әр бөлімінің атауын жаз.

2-тапсырма. Кит өкпемен тыныс алады. Дегенмен, құрлыққа шығып қалған кит тұншығып өледі. Осының себебін ойланып, кітаптардан жауабын іздеп, сұрастырып жаз.

№30.Жануарлардың қаны және қанайналымы

1-тапсырма. Организмдегі қанның маңызы және қызметі туралы жаз.

2-тапсырма. Оқулықтағы мәтінді оқып, төмендегі кестені толтыр.

Қандағы негізгі жасушалар	Әр жасуша түрінің негізгі қызметі
1.

2.

3.

3-тапсырма. Оқу материалын төмендегідей жоспармен зерделеп, әңгімелеп беруге дайындал.

1. Антидене және оның пайда болуы.

2. Лейкоциттер мен антиденелердің ұқсастығы және бір-бірі ерекшелігі.

3. Иммунитет пен антидененің байланыстылығы.

4. Организмде жасанды иммунитет қалыптастыратын шаралар (өз тәжірибеңнен нақтылы мысал келтір).

№31.Жануарлардын тірек-қимыл жүйесі

1-тапсырма. Жануарлардың (жәндіктердің) тірек-қимыл жүйесін және оның қызметін мынандай жоспармен, әдіс-тәсілмен зерделеп, талдау жаса.

1. Гидраның орын ауыстырып, қозғалу түрлері;

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Жануарлардың тірек-қимыл жүйесіндегі негізгі мүшелер;

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Бұлшықет түрлері;

4. Қозғалудағы қаңқа мен бұлшықеттердің жұмысы. Бұлшық еттің жетекші рөлі (нақтылы мысалмен түсіндір).

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2-тапсырма. Шұбалшаңның дене құрылысы ерекшеліктерін зерделеп, қала қозғалатынын түсіндір. Егер тірі табиғат бұрышында оны өсіріп, бақсаңдар, тірі құрттың қозғалуын бақылаған тиімді. Мұнда сақиналы бүұлшықеттер жиырылғанда құрт денесі қандай күйге, ұзын салалы бұлшық етте жиырылғанда қандай күйге келетініне, құрсақ жағындағы қылтаңдарды жұмысына көңіл бөліп, құрттың қозғалуын осындай ерекшеліктерімен байланыстырып жаз (тірі құртты бақылағанда бұл ерекшеліктер жақсы көрінеді).

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№32.Көпжасушалы жануарлардын көбеюі және жеке дамуы

1-тапсырма. Оқулықтағы материалды пайдаланып, жануарлардың көбею түрлерін жаз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2-тапсырма. Жыныссыз көбеюде жыныстық жасушаның ішкі құрылысында қандай өзгсріс болатыныиа мұқият көңіл аудар.

1. Бақалшақты амебада неше ядро болады? Ол жыныссыз көбейгенде екінші ядро қайдан пайда болады?

_____________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Егер амеба денесі екіге боөлінген кезде, екіншісінде ядро болмаса, ол тіршілік ете ала ма?

_____________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3-тапсырма. Кірпікшелі кебісшенің жынысты көбеюінің сызбанұсқасын жаз.

_____________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1.Оқулықтағы гидраның суретін, құрылысын зерделеп, төменгі суреттердегі оның негізгі мүшелерінің атауларын жазындар.

2. Гидра көбею түрлерінің бірінде көбеюге "маманданған" екі түрлі жасуша қатынасады. Суреттерден сол жасушаларды анықтап, атауларын жаз. Көбеюдің бұл түрі қалай аталады?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

№33.Көпжасушалы жануарлардын көбеюі және жеке дамуы

1-тапсырма. Гидраның көбею жолдарын түсіндір (суреттерді пайдалан).

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2-тапсырма. Шұбалшаңның көбеюін зерделеп төмендегі тапсырмаларды орында.

1. Шұбалшаң көбеюінің ерекшеліктерін анықта;

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

2. Шұбалшаң — гермафродит. Мұның мәнісін түсіндір;

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Шұбалшаң өзін-өзі ұрықтандыра ала ма?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Шұбалшаңның көбеюі туралы түсінгеніңді қысқаша жаз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

№34.Жануарлардың мінез-қылығы

1-тапсырма. Мәтінді оқып, тапсырманы жазбаша орында.

Біржасушалылар, гидралар, шұбалшаң, бунақдене, ұлу және тағы басқа даму деңгейі төменгі сатыдағы жәндіктерге "мінез-қылық" деген сөзден гөрі "тіршілік әрекеті" деген ұғым сәйкес келеді.

Ал жоғары сатыдағыларға, мысалы, өзің жақсы білетін мысық, ит, жылқы, маймыл және т.б. "мінез-қылық" деген сөз үйлеседі. Енді күнделікті өмірде иттің, мысықтың немесе жылқының қандай "мінез-қылығын" өзің көріп білдің? Сол туралы әңгімелеп кор. Мысалы, "ит ызаланады", "мысық ашуланады" - дегенді естігенің немесе көргенің бар ма? Соны сипатта. Иттің қуанғанын сипатта.

_____________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

2-тапсырма. Орталықтанған жүйке жүйесі шұбалшаннан бастап даму деңгейі жоғары сатыдағы жәндіктерде (жануарларда) бар. Оқулықтағы суреттерді пайдаланып, шұбалшаңның, балықтық, бақаның жүйке жүйесінің бөлімдерімен таныс, атауларын тізіп жаз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3-тапсырма. Суреттері бойынша шұбалшаң пен қоңыздың жүйке жүйесін салыстыр, ерекшеліктері мен ұқсастықтарын анықта. Қайсысында жүйке жүйесі күрделірек деп ойлайсың? Әрине "мінез-қылығынан" нақтылы мысал келтір (әрене қоңыздардың туысы, бунақденелілерге жататыны есіңде болсын).

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4-тапсырма. Сезім мүшелерінің рефлекспен қандай байланысы бар?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________