Бейнелеу ?нері п?нінен дарынды балалармен ж?мыс ж?ргізу жолдары
Бейнелеу ?нері п?нінен дарынды балалармен ж?мыс ж?ргізу жолдары
К І Р І С П Е
Бізді? еліміз ?лемдік стандарт?а сай білім ж?йесін реформалай отырып, б?секеге ?абілетті елу елді? ?атарына енуге ?мтылуда. Бас?а мемлекеттердегі сия?ты ?аза?станда да білімні? б?секеге ?абілеттілігі бірінші орын?а ?ойылып отыр.
Отанды? білім ?ызметіні? ма?саты жа?а білім мен біліктілікті игерудегі жеке т?л?аларды? с?раныстарын ?ана?аттандыру, шы?армашылы? білімді тарату ж?не жас буын ?кілдерін к?сіпке баулу б?л азаматтарды? біліми ?леуетіні? ны?аюына ?келеді.
Бізді? ?аза?тар ?шін алтын ?азынамыз – Отанымыз! ?лы далада ?аза? хал?ы талай ?лыстармен кездесіп, то?ыз жолды? торабында ?мір с?ріп келеді. Ата-бабаларымыз ?ор?ап ?ал?ан ке? байта? далада т?уелсіздік орнады. Т?уелсіздікті? ар?асында ?аза?станды, ?аза? хал?ын д?ние ж?зі білді. ?азір ?аза?станны? т?ртк?л д?ниені шарла?ан азаматтары ?аза? деген халы?ты?, ?аза?стан деген мемлекетті? бар екенін танытып ж?р.
Елбасымыз Н. ?. Назарбаев ?зіні? 3 ?ырк?йекте ?ткізген интерактивті саба?ында барлы? ?аза?стан о?ушыларына былай деді: «Б?гінгі к?ні алдымызда т?р?ан ма?саттар ?аза?станды б?секеге ?абілетті елу елді? ?атарына ?осуды, инновациялы? технологияны белсенді т?рде ж?ргізу ?ажет. Бізде ?ылым, жа?а технологияларды дамыту керек. Сонда ?ана біз к?здеген ма?сатымыз?а жете аламыз».
«Жа?а ?лемдегі Жа?а ?аза?станны? «Білім туралы» за?ында елімізде білім ж?йесіні? ?лтты? д?ст?рін са?тай отырып, жа?аша дамыту жолдары да ?арастырыл?ан. Б?секеге ?абілетті мамандарды даярлауды? к?п де?гейлі ж?йесі белсенді т?рде енгізіледі, жо?ары мектептерді? материалды?-техникалы? базасы ны?айтылады; білім беру мен ?ылымны? байланысы ны?айып, ?рі ке?ейе т?седі; шетелдік ?ріптестермен ?здіксіз білім алу?а байланысты т?жірибе алмасулар жал?асын табады» - деп к?рсетілген.
Еліміз барынша дамы?ан елу елді? ?атарына енуді ма?сат етіп отыр?ан б?гінгі та?да жалпы білім беретін мектептерді? б?рінде балаларды? дарындылы?ын жаппай дамытуды ?ол?а алу ?о?ам с?ранысымен ?ндесіп жатыр.
О?ыту кезінде о?ушыларды? дара ерекшеліктерін еске алу.
М??алімні? белгілі жаста?ы балаларды? барлы?ына бірдей (орта?) ерекшеліктерді білуі ?ана жеткіліксіз. Сыныпта?ы о?ушыларды? б?рі біркелкі деп ?арау д?рыс болмайды. М??алім о?у ж?мысыны? барысында ?р о?ушыны жеке бай?ап, ?р?айсысына т?н ерекшеліктерін жа?сылап біліп алу?а тиіс.
Дарынды, ?абілетті баланы танып білген со?
О?ан жеке тапсырмалар беріп, оларды? ой-?рісін ке?ейтуге тырысу ?ажет; ?иындау тапсырма беріледі т.б. ж?мыстар тапсырылады, с?йтіп оларды іске, да?ды ?йретуде не??рлым табанды, е?бек с?йгіш етіп т?рбиелеу ?шін ?ызмет к?лемін молайта білу ?ажет;
О?ушыны? жан-жа?тылы?ы бірдей те? жетіліп, білімні? жеке бір саласына к??ілі ауып, бас?а п?ндерді шала о?ып кетпеуіне ?атты назар б?лінуі керек;
М??алім ?абілетті балаларды? а?ыл-ойы, бас?а к?ш-?уаттары д?рыс дамып жетілуін ?амтумен бірге, балаларды? денсаулы?ына, дене т?рбиесіне ерекше к??іл б?лінуі керек;
О?ушыны? жан-жа?ты толы? жетілуі ?немі денесіні? ?лсіздігі, саба?ты ?атты шаршап о?уы, тазалы? шарттарыны? еленбеуі сия?тылар?а орын берілмеуі керек. ?йткені олар баланы? а?ыл-ойыны? дамуына да н??сан келтіреді.
?р баланы? дара ерекшеліктерімен санасу о?у жа?дайында ?атты ескерілетін н?рсе. ?р бала?а дара т?н айырмашылы?тарды а??ару ?абілеттілігі, ?р баланы? ?адамын тексере ?арап, оны ?адірлеп сыйлап, бала?а мейлінше, с?йіспеншілік к?рсету ?рбір шын педагог, на?ыз т?рбиеші о?ытушы?а т?н ?асиет.
О?ушы бойында?ы дарындылы?ты дамыту жолдары.
Даралап о?ыту;
О?ушыны? п?нге ?ызы?уын арттыру;
Саба?та?ы п?наралы? байланыстарды тиімді пайдалану;
Озат м??алімдер мен ?з іс-т?жірибелеріміз о?ушыларды? п?нге ?ызы?уын ?алыптастыру ж?не дамыту ?шін мынадай талаптарды? ?ажет ететінін к?рсетті.
О?ушыларды? б?рын?ы ?алыптас?ан білімдеріне ?оз?ау салып, ?ылыми к?пшілік ?дебиеттерден о?у материалына байланысты жа?алы?ты пайдалану.
О?ушыларды? п?наралы? білімін тиімді ?рі ж?йелі пайдалану.
?р т?рлі та?ырыпта сурет бай?ауларын ?ткізу, компьютерден графикалы? сызбалар мен Раіnt ба?дарламасынан сурет салдырту.
Таби?ат?а немесе ?ндіріске таным-жоры?тар к?рсету.
О?ушыларды ?йірме ж?мыстарына тарту.
Айтыл?ан т?сілдерді сы?ар жа?ты пайдалану о?ушыны? ?ызы?уын дамытуда тиімді н?тиже бермейді. Б?л т?сілдерді тиімді пайдалан?ан жа?дайда ?ана жетеміз.
О?ушыны? п?нге ?ызы?уын арттыруда саба?та?ы ?олданылатын к?рнекілікті? де ма?ызы зор.
О?уды? к?рнекті болуы – ?абылдауды? аны?, ай?ын болуын ?амтиды, баланы? зейіні тиісінше ба?ытталып, сапалы т?рде а??аруды, есінде жа?сы са?тауды же?ілдетеді, білімді ны? біліп, жадында са?тауды ?амтиды.
Ірі педагог ойшылдар о?у процесінде к?рнекілікті? ма?ызына ерекше к??іл б?ліп, толы? к?рнекілікті? т?т?асы ба?ылау деп есептейді.
Осы туралы Ушинский былай дейді:
“?андай да болса жанды ма?сат к?здеген о?у баланы ?мір тіршілігіне дайындайды, ?мірде е? арты?ы - н?рсеге т?рліше т?р?ыдан барлы? жа?тарынан тани білу болады”.
О?ыту процесінде к?рнекілік ?олдануды? баланы? сол п?нге деген ?ызы?уын арттырары даусыз.
Бейнелеу ?нерінен дарынды балаларды компьютерден РАІNT ба?дарламасы бойынша сурет салу?а ?йрету.
Дарындылы? дегеніміз – баланы? белгілі бір салада ерекше ?абілет к?рсетуі. Таби?атынан дарынды балаларды? дарындылы?ын дамыту ?шін мектепте саба?тан тыс кезде ?йірме ж?мыстарында ж?йелі ж?мыс ж?ргізу керек.
5-9 сыныптарда о?ушыларды? дарындылы?ын дамытуда ж?йелі т?рде ж?мыс ж?ргізуді? ар?асында баланы? ?ай сала?а ?абілетті екені, бейімділігі на?ты ай?ындалады. Баланы? дарындылы?ын аны?тауда мектепте сынып жетекшіні? к?мегімен психолог бірнеше аны?тау тест ж?мыстарын ж?ргізу ар?ылы да аны?тайды.
Сурет салуды с?ю — ?мірді, таби?атты, айнала корша?ан ортаны с?ю. Ол адамны? а?ыл-ой, парасатын ?сіреді, танымын ке?ейтеді, ізгілікке, ?семдікке ?йретеді. ?нер ?ашанда ?ам?орлы?ты, о?ан ас?ан жауапкершілікпен, жанашырлы?пен ?арауды ?ажет етеді. ?сіресе, осы бейнелеу ?нерін ж?йелі о?ыту жайлы, о?ан жастай баулып т?рбиелеу ісі баршамызды? алдымыз?а байыпты міндеттер тартады.
Б?л п?нні? мазм?ны мен ма?саты мектепті? жалпы оку-т?рбие ж?мыстарыны? негізгі талаптарымен де ?штасып жатады. Сол себепті ?рбір саба?та?ы о?ыту ж?не т?рбие процесіні? ты?ыз бірлігі осы ?нерді ме?гертуді? де негізі болып табылады.
Жас ?рпакты ежелден келе жаткан бейнелеу ?нері т?рлеріне баули отырып, оларды? ?здігінен ізденіп ж?мыстар ж?ргізуіне, шеберлік де?гейін арттыру, ынта-ы?ыласын молайту?а, ?семдік пен с?лулы?ты к?ріп, ба?алай білуге ?йрету. О?ушыларды? бейнелеу ?неріне деген ?ызы?ушылы?ын оятып, батылды??а, ?зіне деген сенімділікке, ж?мысты ?з бетінше орындау?а, есептілік денгейін к?теруге баулиды. Т?рлі т?стерді ажыратып, оларды бейнелеу ?рекетінде шебер ?олдана білуге ?йретеді.
?з іс – т?жірибемде зерделі балаларды факультатив саба?тарына ?йірмеге ?атыстыруды?
ма?ызы зор екенін бай?адым. Берілген та?ырып бойынша о?ушыны? жан-жа?ты ізденіп, шы?армашылы?пен ізденуіне, оны жан-жа?ты ба?ылап, ба?ыт-ба?дар беру ?те тиімді.
Бізді? мектебімізде ?зім «Жас суретшілер» ?йірмесі ж?мысын ж?ргіземін. Осы ?йірмеге ?атысатын о?ушылар ?атарынан е? ?абілетті деген ?ш о?ушыны та?дап алып, осы о?ушыларды? сурет салудан шы?армашылы?ын одан ?рі дамыту ма?сатында компьютерден Раіnt ба?дарламасы бойынша сурет салу?а ?йреттік. Б?л о?ушылар 6 сынып о?ушысы Т?рлыбеков ?мірбек, Нысанбай Дана, 8 сынып о?ушылары Т?рлыбекова ?сел.
Б?гінгі та?да заман талабына сай а?паратты? технологияны игеру барша?а ?ажетті екендігі м?лім. Білім беруді ?лемдік стандарт?а сай жетілдіріп, ?абілетті ш?кірттер дайындауды? бір шарты – о?ытуды а?параттандыру. Себебі, мына б?секелестік, жаhандану заманында электронды о?ыту о?ушыларды? тере? ойлауына, саба?ты тез ??ынуына м?мкіндік ту?ызады. О?ушы а?паратты? техниканы еркін ме?герсе, оны? сауаттылы?ы да артады. Ал о?ушы электронды о?ыту ж?йесін пайдалану ?шін м??алім компьютерді еркін ме?геріп, о?ушылар?а ??ыны?ты етіп т?сіндіре алатындай д?режеге ие болуы керек.
Осы?ан байланысты дарынды балаларды? шы?армашылы?ын одан ?рі дамыту ма?сатында саба?тан тыс уа?ытта компьютерлік сынып?а ша?ырып, сурет салу?а баулу ж?мыстарын ж?ргізіп жатырмыз.
? О Р Ы Т Ы Н Д Ы
Дарынды о?ушыларды? д?ниетанымын ке?ейту, шы?армашылы? ?ызметке баулу, ізденушілік ?асиеттерін жетілдіруде сыныптан тыс ж?мыстарды ж?ргізуді? ма?ызы зор. ?йірме ж?мыстарын т?рлі кештерді, сайыстар мен бай?аулар, КТК, д?ст?рлі емес саба? т?рлерін ж?ргізуде ?йымдастыру ж?мыстарын ?зін-?зі бас?ару ?дісі бойынша ж?ргізеді. ?здіктерінен ?ылыми б??аралы? ?дебиеттерді, ?дістемелік журналдарды о?у, ізденгіштік зерттеушілік іскерліктері мен машы?тарын шы?дау?а, топпен ж?мыс ар?ылы ?ол жеткізуге болады.
Дарынды баламен ж?мыс жаса?анда оны? білімін к?н сайын есепке алып отыру керек. Осылай еткенде ?ана о?ушы берік білім алады. Тексеру ж?мысы о?ушылар?а білімдерін тере?детіп ны?айту ?шін к?н сайын ?збей ж?мыс істеуді?, оларды тапсырмаларды мезгілінде орындап отыру?а да?дыландыру ??ралы бола алатын болсын. Сонды?тан тексеру ж?мысын мезгілінде ж?ргізіп, о?ушыларды? барлы?ын жеткілікті т?рде ?амтып отыру керек.
Мектепішілік ?ткізілетін бейнелеу ?нері п?нінен ?ткізілетін барлы? сурет бай?ауларына ?абілетті балаларды ?атыстыра отырып, оларды? сал?ан суреттерін ?діл ба?алайп, ма?тау ?а?аздарымен марапатталып отырады. Ауданды? бай?аулар?а ?немі ?атыстырылып, дарынды балаларым ж?лделі орындар алып келеді. Атап айтар болса?, 2007 жылы Ауданды? «Балалы?ты? бал?ын ша?тары» атты ?ол?нер ж?не сурет салу ?нері бай?ауында ІІ орынды Т?рлыбекова ?сел иеленді. Нысанбай Дана 2008 жылы Ауданды? «Б?л - мені? ?алам» атты жас суретшілер бай?ауына ?атысып, ІІІ орын иеленді. 2009 жылы Т?рлыбеков ?мірбе «Балалы? ша? б?л – «Мен ж?не сен» атты ауданды? бай?аудан «Бас ж?лдені» иеленіп, ж?мысы облыс?а жіберілді. Жас экологтар форумында фотосуреттер конкурсынан ж?лделі І орын?а иеболды.
Дарынды балалармен ж?мыс істейтін м??алімні? ?ылыми де?гейі жо?ары болуы керек. Сонда ?ана дарындылы?ты дамытуды? н?тижелері жо?ары болма?. Мен ?зім та?дап ал?ан бейнелеу ?нерінен ?абілетті балалармен ?йірме ж?мысында да, саба? ?стінде де жеке ж?мыстар ж?ргізе отырып, тапсырмалар орындатамын. Барлы? іс-шаралар?а т?гел ?атыстыру?а тырысып, оларды? ж?мыстарыны? дер кезінде ба?аланып отыруына к??іл б?лемін. Оларды? ж?мыстарын ма?тап отыруды да ?мытпаймын. Сурет салуды жетілдіру ?шін бос уа?ыттарда ша?ырып компьютерден сурет салу?а да ?йретіп, баулып отырамын. Ж?мысымны? н?тижесі де к?рініп отыр деп айт?ым келеді.
С?зімді ?орытындылай келе, дарынды балалар – бізді? болаша?ымыз, елімізді? тірегі. Олар келешекте білімді азамат болып, елімізге ?лкен пайда келтіріп, аянбай ?ызмет етеді деп сенеміз. Сонды?тан оларды? шы?армашылы?ын дамыту, ойлау ?абілеті мен ізденушілікке баулу біз м??алімдерді? міндетінде.
Пайдаланыл?ан ?дебиеттер:
Б. П. Есипов, Н. К. Гончарев «Педагогика» Алматы, 1950
?аза?стан мектебі, №8, 1993, 63-бет.
?аза?стан мектебі, №11, 1995, 43-44 бет.
?аза?стан мектебі, №9, 1995, 63 бет.
?аза?стан мектебі, №10, 1991, 58 бет.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Біздің еліміз әлемдік стандартқа сай білім жүйесін реформалай отырып, бәсекеге қабілетті елу елдің қатарына енуге ұмтылуда. Басқа мемлекеттердегі сияқты Қазақстанда да білімнің бәсекеге қабілеттілігі бірінші орынға қойылып отыр.
Отандық білім қызметінің мақсаты жаңа білім мен біліктілікті игерудегі жеке тұлғалардың сұраныстарын қанағаттандыру, шығармашылық білімді тарату және жас буын өкілдерін кәсіпке баулу бұл азаматтардың біліми әлеуетінің нығаюына әкеледі.
Біздің қазақтар үшін алтын қазынамыз – Отанымыз! Ұлы далада қазақ халқы талай ұлыстармен кездесіп, тоғыз жолдың торабында өмір сүріп келеді. Ата-бабаларымыз қорғап қалған кең байтақ далада тәуелсіздік орнады. Тәуелсіздіктің арқасында Қазақстанды, қазақ халқын дүние жүзі білді. Қазір Қазақстанның төрткүл дүниені шарлаған азаматтары қазақ деген халықтың, Қазақстан деген мемлекеттің бар екенін танытып жүр.
Елбасымыз Н. Ә. Назарбаев өзінің 3 қыркүйекте өткізген интерактивті сабағында барлық Қазақстан оқушыларына былай деді: «Бүгінгі күні алдымызда тұрған мақсаттар Қазақстанды бәсекеге қабілетті елу елдің қатарына қосуды, инновациялық технологияны белсенді түрде жүргізу қажет. Бізде ғылым, жаңа технологияларды дамыту керек. Сонда ғана біз көздеген мақсатымызға жете аламыз».
«Жаңа әлемдегі Жаңа Қазақстанның «Білім туралы» заңында елімізде білім жүйесінің ұлттық дәстүрін сақтай отырып, жаңаша дамыту жолдары да қарастырылған. Бәсекеге қабілетті мамандарды даярлаудың көп деңгейлі жүйесі белсенді түрде енгізіледі, жоғары мектептердің материалдық-техникалық базасы нығайтылады; білім беру мен ғылымның байланысы нығайып, әрі кеңейе түседі; шетелдік әріптестермен үздіксіз білім алуға байланысты тәжірибе алмасулар жалғасын табады» - деп көрсетілген.
Еліміз барынша дамыған елу елдің қатарына енуді мақсат етіп отырған бүгінгі таңда жалпы білім беретін мектептердің бәрінде балалардың дарындылығын жаппай дамытуды қолға алу қоғам сұранысымен үндесіп жатыр.
Оқыту кезінде оқушылардың дара ерекшеліктерін еске алу.
Мұғалімнің белгілі жастағы балалардың барлығына бірдей (ортақ) ерекшеліктерді білуі ғана жеткіліксіз. Сыныптағы оқушылардың бәрі біркелкі деп қарау дұрыс болмайды. Мұғалім оқу жұмысының барысында әр оқушыны жеке байқап, әрқайсысына тән ерекшеліктерін жақсылап біліп алуға тиіс.
Дарынды, қабілетті баланы танып білген соң
Оған жеке тапсырмалар беріп, олардың ой-өрісін кеңейтуге тырысу қажет; қиындау тапсырма беріледі т.б. жұмыстар тапсырылады, сөйтіп оларды іске, дағды үйретуде неғұрлым табанды, еңбек сүйгіш етіп тәрбиелеу үшін қызмет көлемін молайта білу қажет;
Оқушының жан-жақтылығы бірдей тең жетіліп, білімнің жеке бір саласына көңілі ауып, басқа пәндерді шала оқып кетпеуіне қатты назар бөлінуі керек;
Мұғалім қабілетті балалардың ақыл-ойы, басқа күш-қуаттары дұрыс дамып жетілуін қамтумен бірге, балалардың денсаулығына, дене тәрбиесіне ерекше көңіл бөлінуі керек;
Оқушының жан-жақты толық жетілуі үнемі денесінің әлсіздігі, сабақты қатты шаршап оқуы, тазалық шарттарының еленбеуі сияқтыларға орын берілмеуі керек. Өйткені олар баланың ақыл-ойының дамуына да нұқсан келтіреді.
Әр баланың дара ерекшеліктерімен санасу оқу жағдайында қатты ескерілетін нәрсе. Әр балаға дара тән айырмашылықтарды аңғару қабілеттілігі, әр баланың қадамын тексере қарап, оны қадірлеп сыйлап, балаға мейлінше, сүйіспеншілік көрсету әрбір шын педагог, нағыз тәрбиеші оқытушыға тән қасиет.
Оқушы бойындағы дарындылықты дамыту жолдары.
Даралап оқыту;
Оқушының пәнге қызығуын арттыру;
Сабақтағы пәнаралық байланыстарды тиімді пайдалану;
Әрбір сабақтың мазмұнына оқушының ынтасын, қызығуын қалыптастырып, дамытып отыру мұғалімнің міндеті. Оқушылардың пәнге қызығушылығын қалай арттыруға болады?
Озат мұғалімдер мен өз іс-тәжірибелеріміз оқушылардың пәнге қызығуын қалыптастыру және дамыту үшін мынадай талаптардың қажет ететінін көрсетті.
Оқушылардың бұрынғы қалыптасқан білімдеріне қозғау салып, ғылыми көпшілік әдебиеттерден оқу материалына байланысты жаңалықты пайдалану.
Оқушылардың пәнаралық білімін тиімді әрі жүйелі пайдалану.
Әр түрлі тақырыпта сурет байқауларын өткізу, компьютерден графикалық сызбалар мен Раіnt бағдарламасынан сурет салдырту.
Табиғатқа немесе өндіріске таным-жорықтар көрсету.
Оқушыларды үйірме жұмыстарына тарту.
Айтылған тәсілдерді сыңар жақты пайдалану оқушының қызығуын дамытуда тиімді нәтиже бермейді. Бұл тәсілдерді тиімді пайдаланған жағдайда ғана жетеміз.
Оқушының пәнге қызығуын арттыруда сабақтағы қолданылатын көрнекіліктің де маңызы зор.
Оқудың көрнекті болуы – қабылдаудың анық, айқын болуын қамтиды, баланың зейіні тиісінше бағытталып, сапалы түрде аңғаруды, есінде жақсы сақтауды жеңілдетеді, білімді нық біліп, жадында сақтауды қамтиды.
Ірі педагог ойшылдар оқу процесінде көрнекіліктің маңызына ерекше көңіл бөліп, толық көрнекіліктің тұтқасы бақылау деп есептейді.
Осы туралы Ушинский былай дейді:
“Қандай да болса жанды мақсат көздеген оқу баланы өмір тіршілігіне дайындайды, өмірде ең артығы - нәрсеге түрліше тұрғыдан барлық жақтарынан тани білу болады”.
Оқыту процесінде көрнекілік қолданудың баланың сол пәнге деген қызығуын арттырары даусыз.
Бейнелеу өнерінен дарынды балаларды компьютерден РАІNT бағдарламасы бойынша сурет салуға үйрету.
Дарындылық дегеніміз – баланың белгілі бір салада ерекше қабілет көрсетуі. Табиғатынан дарынды балалардың дарындылығын дамыту үшін мектепте сабақтан тыс кезде үйірме жұмыстарында жүйелі жұмыс жүргізу керек.
5-9 сыныптарда оқушылардың дарындылығын дамытуда жүйелі түрде жұмыс жүргізудің арқасында баланың қай салаға қабілетті екені, бейімділігі нақты айқындалады. Баланың дарындылығын анықтауда мектепте сынып жетекшінің көмегімен психолог бірнеше анықтау тест жұмыстарын жүргізу арқылы да анықтайды.
Сурет салуды сүю — өмірді, табиғатты, айнала коршаған ортаны сүю. Ол адамның ақыл-ой, парасатын өсіреді, танымын кеңейтеді, ізгілікке, әсемдікке үйретеді. Өнер қашанда қамқорлықты, оған асқан жауапкершілікпен, жанашырлықпен қарауды қажет етеді. Әсіресе, осы бейнелеу өнерін жүйелі оқыту жайлы, оған жастай баулып тәрбиелеу ісі баршамыздың алдымызға байыпты міндеттер тартады.
Бұл пәннің мазмұны мен мақсаты мектептің жалпы оку-тәрбие жұмыстарының негізгі талаптарымен де ұштасып жатады. Сол себепті әрбір сабақтағы оқыту және тәрбие процесінің тығыз бірлігі осы өнерді меңгертудің де негізі болып табылады.
Жас ұрпакты ежелден келе жаткан бейнелеу өнері түрлеріне баули отырып, олардың өздігінен ізденіп жұмыстар жүргізуіне, шеберлік деңгейін арттыру, ынта-ықыласын молайтуға, әсемдік пен сұлулықты көріп, бағалай білуге үйрету. Оқушылардың бейнелеу өнеріне деген қызығушылығын оятып, батылдыққа, өзіне деген сенімділікке, жұмысты өз бетінше орындауға, есептілік денгейін көтеруге баулиды. Түрлі түстерді ажыратып, оларды бейнелеу әрекетінде шебер қолдана білуге үйретеді.
Өз іс – тәжірибемде зерделі балаларды факультатив сабақтарына үйірмеге қатыстырудың
маңызы зор екенін байқадым. Берілген тақырып бойынша оқушының жан-жақты ізденіп, шығармашылықпен ізденуіне, оны жан-жақты бақылап, бағыт-бағдар беру өте тиімді.
Біздің мектебімізде өзім «Жас суретшілер» үйірмесі жұмысын жүргіземін.. Осы үйірмеге қатысатын оқушылар қатарынан ең қабілетті деген үш оқушыны таңдап алып, осы оқушылардың сурет салудан шығармашылығын одан әрі дамыту мақсатында компьютерден Раіnt бағдарламасы бойынша сурет салуға үйреттік. Бұл оқушылар 6 сынып оқушысы Тұрлыбеков Әмірбек, Нысанбай Дана, 8 сынып оқушылары Тұрлыбекова Әсел..
Бүгінгі таңда заман талабына сай ақпараттық технологияны игеру баршаға қажетті екендігі мәлім. Білім беруді әлемдік стандартқа сай жетілдіріп, қабілетті шәкірттер дайындаудың бір шарты – оқытуды ақпараттандыру. Себебі, мына бәсекелестік, жаhандану заманында электронды оқыту оқушылардың терең ойлауына, сабақты тез ұғынуына мүмкіндік туғызады. Оқушы ақпараттық техниканы еркін меңгерсе, оның сауаттылығы да артады. Ал оқушы электронды оқыту жүйесін пайдалану үшін мұғалім компьютерді еркін меңгеріп, оқушыларға ұғынықты етіп түсіндіре алатындай дәрежеге ие болуы керек.
Осыған байланысты дарынды балалардың шығармашылығын одан әрі дамыту мақсатында сабақтан тыс уақытта компьютерлік сыныпқа шақырып, сурет салуға баулу жұмыстарын жүргізіп жатырмыз.
Қ О Р Ы Т Ы Н Д Ы
Дарынды оқушылардың дүниетанымын кеңейту, шығармашылық қызметке баулу, ізденушілік қасиеттерін жетілдіруде сыныптан тыс жұмыстарды жүргізудің маңызы зор. Үйірме жұмыстарын түрлі кештерді, сайыстар мен байқаулар, КТК, дәстүрлі емес сабақ түрлерін жүргізуде ұйымдастыру жұмыстарын өзін-өзі басқару әдісі бойынша жүргізеді. Өздіктерінен ғылыми бұқаралық әдебиеттерді, әдістемелік журналдарды оқу, ізденгіштік зерттеушілік іскерліктері мен машықтарын шыңдауға, топпен жұмыс арқылы қол жеткізуге болады.
Дарынды баламен жұмыс жасағанда оның білімін күн сайын есепке алып отыру керек. Осылай еткенде ғана оқушы берік білім алады. Тексеру жұмысы оқушыларға білімдерін тереңдетіп нығайту үшін күн сайын үзбей жұмыс істеудің, оларды тапсырмаларды мезгілінде орындап отыруға дағдыландыру құралы бола алатын болсын. Сондықтан тексеру жұмысын мезгілінде жүргізіп, оқушылардың барлығын жеткілікті түрде қамтып отыру керек.
Мектепішілік өткізілетін бейнелеу өнері пәнінен өткізілетін барлық сурет байқауларына қабілетті балаларды қатыстыра отырып, олардың салған суреттерін әділ бағалайп, мақтау қағаздарымен марапатталып отырады. Аудандық байқауларға үнемі қатыстырылып, дарынды балаларым жүлделі орындар алып келеді. Атап айтар болсақ, 2007 жылы Аудандық «Балалықтың балғын шақтары» атты қолөнер және сурет салу өнері байқауында ІІ орынды Тұрлыбекова Әсел иеленді. Нысанбай Дана 2008 жылы Аудандық «Бұл - менің қалам» атты жас суретшілер байқауына қатысып, ІІІ орын иеленді. 2009 жылы Тұрлыбеков Әмірбе «Балалық шақ бұл – «Мен және сен» атты аудандық байқаудан «Бас жүлдені» иеленіп, жұмысы облысқа жіберілді. Жас экологтар форумында фотосуреттер конкурсынан жүлделі І орынға иеболды.
Дарынды балалармен жұмыс істейтін мұғалімнің ғылыми деңгейі жоғары болуы керек. Сонда ғана дарындылықты дамытудың нәтижелері жоғары болмақ. Мен өзім таңдап алған бейнелеу өнерінен қабілетті балалармен үйірме жұмысында да, сабақ үстінде де жеке жұмыстар жүргізе отырып, тапсырмалар орындатамын. Барлық іс-шараларға түгел қатыстыруға тырысып, олардың жұмыстарының дер кезінде бағаланып отыруына көңіл бөлемін. Олардың жұмыстарын мақтап отыруды да ұмытпаймын. Сурет салуды жетілдіру үшін бос уақыттарда шақырып компьютерден сурет салуға да үйретіп, баулып отырамын. Жұмысымның нәтижесі де көрініп отыр деп айтқым келеді.
Сөзімді қорытындылай келе, дарынды балалар – біздің болашағымыз, еліміздің тірегі. Олар келешекте білімді азамат болып, елімізге үлкен пайда келтіріп, аянбай қызмет етеді деп сенеміз. Сондықтан олардың шығармашылығын дамыту, ойлау қабілеті мен ізденушілікке баулу біз мұғалімдердің міндетінде.
Пайдаланылған әдебиеттер:
Б. П. Есипов, Н. К. Гончарев «Педагогика» Алматы, 1950
