Министерство образования Республики Башкортостан
ГБОУ Октябрьская коррекционная школа для обучающихся
с ограниченными возможностями здоровья.
Тема: Порядковые
числительные.
Подготовила : Э.Р.Фаррахова
учитель башкирского языка и
литературы.
ГБОУ ОКШ №19
Цель:
1)дать понятие об имени числительном,сформировать знания о простых, порядковых числительных,учить распознавать имя числительное среди
других частей речи, научить писать порядковые числительные,употреб-
лять их в связной речи.
2)воспитывать интерес к урокам башкирского языка, формировать сознательную дисциплину, культуру поведения.
3)коррекция зрительного и слухового восприятия на основе узнавания,
запоминания и воспроизведения.
Дәрес барышы.
1.Ойоштороу мәле.
Уҡытыусы.
-Һаумы!
-Һаумыһығыҙ!
-Хәйерле көн балала!
-Хәйерле көн!
-Кәйефтәрегеҙ нисек?
Балалар.
-Ҡояшлы иртә кеүек,
-Башҡорт телен,дәүләт телен,
-Өйрәнергә тип килдек.
-Балалар,бөгөнгө дәрес ябай түгел,беҙгә ҡунаҡтар (гости) килгән,уларға хәйерле көн теләйек.
-Хәйерле көн !
Ә хәҙер шым ғына урындарға ултырығыҙ.
2.Дежур уҡыусының яуабы.
-Бөгөн класта кем дежур? (Бөгөн класта мин дежур). Ә хәҙер беренсе һорауға яуап бир әле.
. көҙ айҙарын һанап үт әле.(Сентябрь,октябрь,ноябрь).
-Көҙ ниндәй була?(Иртә көҙ,алтын көҙ,көҙҙөң һуңғы айы).
-Эйе тәбиғәттә ғәжәп үҙгәрештәр була. Композиторҙар, рәссамдар, шағир-
ҙар алтын көҙ тураһында юҡҡа ғына маҡтап йырламайҙар шул. Беҙ алтын көҙ тураһында бик күп шиғырҙар ятланыҡ,кем һөйләп ишеттерергә теләй?
Балалар шиғыр һөйләй.
-Был һүрәтте ҡарағас Гөлфиә апай Юнысованың тағы бер шиғыры иҫкә
төшә,” Ноябрь” тип атала ул.
3.Фонетик күнегеү.
-Башҡорт теле дәресендә таҙа һәм дөрөҫ һөйләшеү өсөн телдәребеҙҙе шы-
мартып алайыҡ әле.
Телгә күнекмәләр.
а) ауыҙ эсендә шар йөрөтөү.
б) ат юрттырыу.
в) таба шыжлай.
Башҡорт теленең үҙенсәлекле өндәрен ҡабатлайбыҙ.
-Сколько букв вы знаете,характерных только для башкирского языка?(9).
Повторяем хором каждую букву 3раза.
Әә,Өө,Үү,Ҡҡ,Ғғ,Ҙҙ,Һһ,ҫ,ң.
ҡа ға һө
3 2 3
кә гә һо
Слайд.
Мәҡәл.( Һүҙҙе күмәкләп уҡыу,тәржемә итеү)
-Кем ниндәй мәҡәлдәр белә? (Яуаптар).
-Был мәҡәлде кем дөрөҫ итеп уҡыр икән?
Мәҡәл.
1. 7 тапҡыр үлсә, 1 тапҡыр киҫ.
2. 100 һум аҡсаң булғансы, 100 дуҫың булһын. (Не имей сто рублей,а
имей сто друзей.)
.прочитай,объясни значение пословицы.
Найдите выделенные слова,к какой части речи они относятся?На какой
вопрос они отвечают? (Числительные)
Слайд.
Тема:Числительные.Порядковые числительные.
Сегодня на уроке повторим.вспомним,закрепим уже имеющиеся у вас
знания,научимся писать порядковые числительные.
Уҡытыусы.Цифры мы употрепляем везде.А между тем имя числитель-
ное немногочисленная часть речи.Она насчитывает всего несколько
десятков слов.По частоте употребления в речи числительное занимает
8 место.
Слайд.
4.Матур яҙыу минуты.
-Ә хәҙер дәфтәрҙе асабыҙ,бөгөнгө числоны яҙабыҙ.(хор менән уҡыу.)
Ҡҡ
Ете тапҡыр үлсә, бер тапҡыр киҫ.
Слайд.
-Какие слова называют количественными числительными ? (правило)
Количественные числительные (төп һандар) отвечают на вопросы нисә? күпме? - сколько? Они не имеют окончаний, сочетаются с существитель-
тельными. Например: ике уҡыусы-два ученика,биш китап.
Слайд.
5.Өй эшен тикшереү.( тәрбиәләнеүселәр таҡта алдына сыға)
Проверяем домашнее задание.К доске выходят.
Диалог ҡороу. ”Магазинда.” (В магазине)
-Һаумыһыгыҙ!
-Һаумыһығыҙ!
-Һеҙҙә икмәк,сәй бармы?
-Эйе,бар.
-Икмәк нисә һум?
-Икмәк 30 һум тора.
-Сәй нисә һум?
-Сәй 38 һ ум 53 тин.
-Миңә бер икмәк һәм ике ҡап сәй кәрәк.
-Һеҙҙән 107 һум 6 тин кәрәк.
-Бына, алығыҙ.
-Рәхмәт.Һау булығыҙ!
-Һау булығыҙ!
Уҡыусылар эремсек, һөт(аҙыҡ-түлек) һатып ала.
-Диалогты төҙөгәндә ниндәй тылсымлы һүҙҙәр ҡулландыҡ? (Рәхмәт,һау-
мыһығыҙ.)
-Посмотрите сколько в классе волшебных листиков,давайте вместе собе-
рем и прочитаем задание.Перевести слова с башкирского языка на русс-
кий язык.
(Дети собирают листья,на обратной стороне задание).
-Өйҙә, мәктәптә, урамда ошо тылсымлы һүҙҙәрҙе ҡулланырға кәрәк.Дари-
те улыбку,тепло вашего сердца другим.
6.Ял минуты.
- Устали? Ял итеп алабыҙ.
Упражнение для глаз.
Глаза должны быть зоркими.
Күҙҙәр һулға,күҙҙәр уңға
Өҫкә, аҫҡа һәм яңынан.
Физминутка.
Бер,ике.
Эйеләйек!
Бер.ике.
Үҫәйек!
Бер,ике.
Теҙелешеп
Түңәрәктән
Үтәйек.
Прочитайте.Переведите слова на башкирский язык.
Первый,десятый,двенадцатый,девятый, девятый,тридцать первый.
7.Яңы тема.
-А теперь посмотрите на дату.записанную в тетрадях.Найдите числитель-
ное,на какой вопрос отвечает,что оно обозначает?
Слайд.
Правило читаем хором.
Порядковые числительные(рәт һандары) называют порядковый номер
предметов,явлений при их счете,отвечают на вопрос нисәнсе?-который?
и образуются присоединением к количественным числительным оконча-
ний –нсы,-нсе, -ынсы, -енсе,-өнсө.
-Ә хәҙер һуҙынҡыларҙы ҡабатлап үтәбеҙ.(таҡтаға таблица эленә)
Һуҙынҡылар.
ҡалын нәҙек
а ә
у ү
о ө
ы э(е)
и
Слайд(таблица).
ТҺ+
-нсы,-нсе,-ынсы,-енсе
-өнсө(3,100)
РҺ
Слайд.
Бер+енсе,ике+нсе,алты+нсы,ун+ынсы,өс+өнсө.
Слайд.
8.Даны слова,надо преобразовать порядковые числительные
(работают в тетрадях и у доски)
Ете.- ун алты.-
дүрт.- йөҙ.-
туғыҙ.-. һигеҙ.-
Слайд.
9.Прочитайте,найдите порядковые числительные,выделяем
окончания.
1.Ағайым һигеҙенсе класта уҡый.2.Беҙ ун өсөнсө фатирҙа йәшәйбеҙ. 3.Өләсәйем икенсе ҡатта йәшәй.4.Ҡустым дүртенсе мәктәптә уҡый.
5.Был бишенсе дәрес.
Физминутка.
Бер ҡулда биш бармаҡ,
Бер ҡулда биш бармаҡ,
Ике ҡулда ун бармаҡ.
Слайд.
10.Прочитайте словосочетания. Какие это праздники? Найдите к каж-
дой дате подходящее слово.
8Март
23февраль
9 май,
5октябрь
1сентябрь
11 октябрь
24 сентябрь көндө–ниндәй байрамды билдәләп үттек?
Белем көнө, Еңеү көнө, Хатын-ҡыҙҙар байрамы, Ватанды яҡлаусылар кө-нө, Ҡорбан байрамы, Уҡытыусылар көнө,Республика көнө.
.
Проверьте себя.
Бишенсе, икенсе, ун туғыҙынсы, беренсе, алтынсы,өсөнсө, унынсы.
Йомғаҡлау.Балаларҙың яуаптарын баһалау.
-Һеҙҙең дәрестә ҡатнашып ултырыуығыҙға,тырышып эшләүегеҙгә бик
ҡәнәғәтмен.Афарин!Дәрестән бик мөһим,яңы белемдәр алғанһығыҙҙыр
тип уйлайым.
Рефлексив анализ.
-Бөгөн дәрестә нимәләр белдегеҙ?Үҙегеҙгә ниндәй фәһем алдығыҙ?
Тәртип һандары нисек яһала?
Өй эше. (дом. задание)
Работа по карточкам.
Переведите предложения, подчеркиваем поряд-
ковые числительные.
Я учусь в пятом классе.
Я учусь в девятнадцатой школе.
Сегодня шестое декабря.,
