Открытый урок Бесікке салу

САБАҚ: Бесікке салу

Мектеп: 7

Күні:

Мұғалімнің аты – жөні:

Алимгазинова Гульнар Сапарбековна

СЫНЫП: 10

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспағандар:

Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары

«Бесікке салу» тақырыбы бойынша

А₄ Сөйлеседі және өз ойын жеткізеді.

Сабақ мақсаттары:

Барлық оқушылар орындай алады: «Бесікке салу» тақырыбы бойынша мәтінді түсінеді, сөйлеседі және өз ойын жеткізеді;

Оқушылардың көпшілігі орындай алады: мәтін бойынша өз ойын жеткізеді, сұхбаттаса алады;

Кейбір оқушылар орындай алады: тақырып бойынша шығармашылық тапсырманы орындай алады.

Тілдік мақсат:

Оқушылар орындай алады: «Бесікке салу» тақырыбына сөйлеседі және өз ойын жеткізеді.

Пәнге қатысты сөздік қор ( сөз тіркестері) мен терминдер: жасау – жабдықтар, ши, жөргек, кепіл, тарпа бау, түбек, шүмек, жабу, жер бесік, аспалы бесік, пәле – жала, үкі тағу, аластау, тыштыма.

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. Салт-дәстүр дегенді қалай түсінеміз?

2. Әдет - ғұрып дегенді қалай түсінесің?

3. Бесік деген не?

4. Бесікке бөленген баланың ұйқысы қандай болады?

5. Бесіктің жасауын кім даярлайды?

6. Бесіктің басына пәле – жала жоламауы үшін не қойған?

7. Баланы бесікке бөлемес бұрын не істеу керек?

Пәнаралық байланыстар:

Тарих, әдебиет

Алдыңғы оқу:

«Қазақтың салт - дәстүрлері» туралы алдыңғы тақырыпты «Бәйге» ойыны бойынша оқушылардың білімдерін тексеру.Бауыржан Момышұлының өнегеге байланысты нақыл сөзін құру.

Сабақ тақырыбы анықталады.

Мақсаты хабарланады.

Бағалау дескрипторы ұсынылады. (тақтада көрсетіледі)

• мәтінді түсінеді, сөз тіркестерін құрай алады.

• мәтін бойынша сөйлеседі, өз ойларын жеткізе алады.

• мәтінді толық мазмұндайды, шығармашылық тапсырмалар орындай алады.

Сабақтың кезеңдері

Жоспарланған жұмыс түрі

Ресурстар

Сабақтың басы

6 мин

2 мин

1 – тапсырма. (Барлық оқушылар орындайды)

Сабақ басында қоржынға салынған түрлі - түсті асықтарды таңдау арқылы топқа бөлу.

«Бәйге» ойынын жүргізу. 10 - 30 санына дейін көрсетілген әр ұяшықтың артында өткен тақырып бойынша сұрақтар болады. Оқушылар ұяшық сұрақтарына жауап беру арқылы өз тобына ұпай жинайды.

1.Салт – дәстүр дегенді қалай түсінесің?

( Салт – дәстүр – әр халықтың тарих барысында қалыптасқан, ұрпақтан – ұрпаққа мұра болып қалатын әдет – ғұрыптар жиынтығы. 30 ұпай )

2.Жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын ойын – сауық, той атауы - ...

(шілдехана 10 ұпай)

3.Сәби қаз тұрғаннан кейін тез жүріп кетсін деген тілекпен жасалатын ғұрып

(тұсау кесер 10 ұпай)

4.Балалардың төбе шашын ұзартып өсіріп қою қалай аталады?

(айдар 20 ұпай)

5.Жас балалардың шашын ұстарамен алып тастайды да маңдайына бір шөкім шаш қалдырып, оның жиегін тегістеп қиып қояды. Оны не дейді?

( кекіл 20 ұпай)

6.Әдет – ғұрып дегенді қалай түсінесің?

(Әдет – ғұрып – дәстүрге айналған жалпыға бірдей қалыптасқан , әр этносқа тән ортақ тәртіп салт – сана. 30 ұпай)

Жақсы жауап бере білген оқушыларды мадақтау.

2 – тапсырма. (барлық оқушылар орындайды)

Интерактивті тақтадан Бауыржан Момышұлының суретін шығарып, оқушылардан кім екенін сұрау.

(Кеңес Одағының батыры, жазушы, өз елін дәріптеп, құрметтей білген ұлы тұлға)

Әр топқа қима қағаздармен берілген сөз тіркестері таратылады, оқушылар Бауыржан Момышұлының өнегеге байланысты нақыл сөзін құрастырып, айтады.

... Балаларын бесікке бөлемеген, бесігі жоқ елден қорқам.

Қорытынды жасау.

Жаудан да, даудан да қорықпаған Бауыржан Момышұлы «...Балаларын бесікке бөлемеген, бесігі жоқ елден қорқам. Немересіне ертегі айтып беретін әжелердің азаюынан қорқам» - деген.

Сонда бүгін сабақта қай салт – дәстүр туралы әңгіме қозғаймыз?

Сабақ тақырыбы анықталады. Мақсаты хабарланады.

Интерактивті тақтадағы ұяшықтар

арқылы

«Бәйге» ойыны

Ортасы

10 мин

5 мин

5 мин

5-7 мин

1 – тапсырма. (барлық оқушылар орындайды)

«Қабырғадағы рөл» стратегиясы.

Мәтінге қатысты суреттер мен сөйлемдер беріледі, оқушылар суреттерге сәйкес сөйлемдерді құрап, ретімен орналастырып, айтады.

Мысалы:

Халқымыздың сан ғасырлық тіршілігіне байла -нысты ұлттық тәрбиеге қатысты көптеген салт - дәстүр бар.

1-топтың сөйлемдері. (оқушыларға бұл сөйлемдердің ішінен кейбіреуі ғана беріледі )

Халқымыздың сан ғасырлық тіршілігіне байланысты ұлттық тәрбиеге қатысты көптеген салт - дәстүр бар. Соның бірі – «Бесікке салу» дәстүрі. Осыған байланысты қазақ халқы «Бесіксіз үйде , береке жоқ» дейді, себебі бала – өмірдің гүлі, жалғасы. Бесік қазақ халқының ең бір қадір, қасиет тұтқан дүниелерінің бірі, ол нәрестені бөлеуге арналған ағаш төсек. Себебі, бесікте ұлт келешегі тәрбиеленіп өседі.

2-топтың сөйлемдері.

Бесіктің жасауын қыздың анасы даярлайды.Ол үшін мынандай жасау – жабдықтар қажет: жөргек, қолбау, тізе бау, қалың бесік жапқыш, жұқа бесік жапқыш, түбек, шүмек, кепіл, жастық, көрпе, құс төсек. Ал бесіктің өзі жер бесік және аспалы бесік болып екіге бөлінеді. Қазақ өмірінде үш нәрсені қадірлейді, баспайды. Олар: шаңырақ, табалдырық және бесік. Бесікке бөлеу ежелден келе жатқан салт – дәстүр.

3-топтың сөйлемдері.

Бесік көшпелі өмірге өте қолайлы болған. Қазақ баласы бесік жырын тыңдап өскен. Бесікке бөленген баланың ұйқысы тыныш, бойы жылы, төсегі таза болады. Бесіктің басына пәле – жала жоламауы үшін пышақ қойылған, үкі тағылған.

Баланы бесікке бөлемес бұрын аластап, «тыштыма» салтын жасаған жөн. Ол осындай қуаныш жалғасты болсын деген тілекті білдіреді. Сонымен бесікке бөлеу ата – бабамыздың қасиетті салтының бірі. Қазақ халқы бекерге туған жерді алтын бесікке теңемеген.

(«тыштыма» салтына қатысты бейнефильмнен үзінді көрсету)

2-тапсырма. (барлық оқушылар орындайды)

1. Барлық топтың алдына мәтін беріледі, абзацқа бөліп, дауыстап оқу.

2. Сөздікпен жұмыс. Қарамен белгіленген бесіктің жабдықтарын атап, есте сақтау мақсатында «Көршіңді шақыр» ойынын ойнату. (Мысалы: жөргек, түбек, шүмек, кепіл сөздері алынады)

Бесіктің жасау- жабдықтары:

1.Жөргек. 2. Қолбау, тізе бау. 3. Қалың бесік жапқыш. 4.Жұқа бесік жапқыш. 5. Түбек. 6. Шүмек. 7-8-9. Кепіл. 10. Жастық. 11. Көрпе. 12. Құс төсек.

1. Әр топ мәтінге қатысты сұрақ құрастырып, бір –

біріне сұрақ қойып, жауап алады.

3-тапсырма. (көпшілігі орындайды) Жұптық жұмыс.

Дара диаграммасына салып 1-жұп «бесікке салу» етістігіне анықтыма береді.

2-жұп. «тыштыма» зат есіміне анықтама береді.

4-тапсырма. (кейбір оқушылар орындайды)

Жұптық жұмыс. «Жаңашыл бесік» тақырыбына жарнама жасау.

(үздік оқитын 2 оқушыға алдын – ала тапсырма беріледі, олар жарнамаға дайындалған мәтінді негізге алып, «жаңашыл бесікті» жарнамалайды. )

ТКО стратегиясы

(бейнефильм)

Тақтадан сөздік сөздерге суреттер көрсету

Сабақтың соңы

5 мин

5 мин

4-тапсырма. (оқушылардың көпшілігі орындайды)

Бір қыз баланы ортаға шығару

- Сен болашақ анасын, саған қазір әр топтан екі оқушы шығып, позитивті, негативті «бесікке салу» салтына қатысты ой айтады, соңында сен 1 жақсы, 1 жаман жағын өзіне қорытындылап, айтуын тиіс.

Кері байланыс. ( Барлық оқушылар орындайды)

Әр оқушы тақырып бойынша 2 жұлдыз, бір тілек жазып, айтады.

«Сана саяжолы» стратегиясы

Қосымша ақпарат

Саралау – оқушыға қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз?

Қабілетті оқушыға тапсырманы қалай түсіндіресіз?

Бағалау – оқушы білімін тексеруді қалай жопарлайсыз?

Пәранаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік;

АКТ байланысы;

Құндылықтармен байланыс ( тәрбие)

Рефлексия

1.Сабақ мақсаттары мен оқу мақсаттары орындалды ма?

2.Бүгін оқушылар нені үйренді?

3.Сабақ қалай, қай деңгейде өтті?

4.Жоспарланған саралау жақсы іске асты ма?

5.Уақытты қалай пайдаландым?

6.Жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және қандай?

7.Тақырыптық өмірмен байланысы болды ма?

1.Сабақ мақсаттары мен оқу мақсаттары жүзеге асты.

2.Оқушылар бесік жабдықтарымен және жаңашыл бесік түрлерімен де танысты.

3.Сабақ жоғары деңгейде өтті.

4.Жоспарланған саралау тапсырмаларын іске асыра алдым.

5. Уақытты үнемді пайдалана білдім.

6.Тақырыпты өмірде болып жатқан жаңашыл өзгерістерге байланыстыра білдім.

Қорытынды бағалау.

Ең жақсы өткен екі нәрсе: 1.өткен тақырыпты бекіту; 2.бесік түрлерін жарнамалау.

Сабақтың жақсы өтуіне ықпалын тигізетін екі нәрсе: 1.жаңа сөздер мен сөз тіркестерін бекіту; 2. Сабақтың мақсатын анықтауға арналған тапсырма жұмысы.

Сабақ барасында :