Саба?ты? та?ырыбы: Ма?жан Ж?мабаев «Бесік жыры»/1-слайд/
Саба?ты? ма?саты: Бесік жыры туралы ма?л?мат беру. Ма?жан Ж?мабаев туралы білімдерін толы?тыру.
Саба?ты? міндеті:
Білімділік: О?ушыларды? ананы? бала?а деген махабатыны? шексіздігін, оны? адам ?міріндегі орны ерекше екенін т?сіндіру.
Дамытушылы?: О?ушыларды? тіл байлы?ын, с?здік ?орын, шы?армашылы? ойын, танымды? ?абілетін дамыту.
Т?рбиелілік: Ана е?бегін арда?тап, ??рметтеуге т?рбиелеу.
Саба? т?рі: аралас саба?
Саба?та ?олданылатын ?діс-т?сілдер:
К?рнекілігі: Суреттер, ребус,Ма?жан ата «а?ашы», М. Ж?мабаев туралы м?ліметтер,слайд, кестелер.
Саба?ты? барысы:
І.?йымдастыру кезе?і.
Психологиялы? с?т. /2-слайд/
?айырлы к?н, достым!
?айырлы к?н болсын!
Б?гінгі ж?ма к?ні
С?ттілікке толсын!
Топ?а б?лу /шашу шашу бойынша/ о?ушылар екі топ?а б?лінеді.
Саба? ?раны: /3-слайд/
?сірген ой, білімді
С?йем ту?ан тілімді.
Ма?сат етем ?р с?зді?
М?нін тере? білуді. (?дібай Табылды)
ІІ. ?й тапсырмасын тексеру. /4-слайд/
А)«?же» ?ле?ін ж?птасып жат?а айту./ж?пты? ж?мыс/
?) «?же» та?ырыбында 4 жолды ?ле? шы?ару
Б) Автор туралы м?лімет /кестемен ж?мыс//жеке – дара ж?мыс/ /5-слайд/
Фариза О??арсынова
___________облысы
___________ауданы
___________ауылында д?ниеге келген.
?мір жылдары:
Ол кім?
?андай шы?армаларымен танысты??
/6-слайд/ кестені? жауабы/
-Я?ни, о?ушылар, Фаризаны? ?ле?іне с?йенсек,.«?же-аналарды? анасы»
-Осы?ан орай мен сендерге бір ж?мба? жасыр?ым келіп т?р. Ыбырай Алтынсаринні? «Б?л кім?» ?ле?іне назар аударайы?.
?ызы?ушылы?ты ояту /7-слайд/
«Бала, бала, бала!» деп,
Т?нде шошып оян?ан.
Т?н ?й?ысын т?рт б?ліп,
Т?нде бесік таян?ан.
-Ана.
-Ы. Алтынсарин кім еді?
-Ы. Алтынсарин-?аза? балалар ?дебиетіні? атасы, ?лы ?стаз. ?аза? балаларына арнап ал?аш мектеп аш?ан. ?аза? балаларына арнап ?аза? тілі о?улы?ын жаз?ан. Балалар?а арнап ?р т?рлі та?ырыпта ?ле?, ша?ын ??гімелер жазды.
-Біз ?андай шы?армаларымен танысты??
- «Кел, балалар, о?ылы?!», «Малды пайда?а жарату», «Ата-?жеме хат».
- Ыбырай Алтынсаринні? ?ле?і кімге арнал?ан екен? /ана?а арна?ан/
«Ата-ананы ??рметтеу туралы» /?зінді/ /8-слайд/
Перзент жеміске, ата – ана жеміс а?ашына ??сайды. Жеміс а?ашын жа?сы к?тсе?, жемісі де д?мді, жа?сы болады. Сол сия?ты ата-ана?а деген ізет, ??рметі?ді аямаса?, са?ан деген соларды? ізгі тілегі ?абыл бол?аны.
Ана бір ?олымен бесікті тербетсе, бір ?олымен ?лемді тербеткен ?ажайып жан екен.
- Бізді? б?гінгі саба?ымыз да осы т??ірегінде болма?.
Ребус шешу. Шешуі: «бесік жыры»
Д?птерменж?мыс /9-слайд/
/10-слайд/
- Бесік туралы ма?л?мат
- Бесікті? ма?ыздылы?ы
- Бесікті? жасалуы
- Бесікті пайдаланатын елдер
- Бесікке ?атысты ырымдар
- С?би д?ниеге келгенде жасалатын тойлар
/11-слайд/
«Алты ?алпа?» ?дісі бойынша бесік туралы ойларын орта?а салу. /О?ушылар?а м?тін таратылып беріледі, 5 минут уа?ыт ішінде о?ушылар о?ып т?сініп алады./
А? ?алпа? «Бесік туралы ма?л?мат»Н?ресте жататын т?секті ана тілімізде “бесік” деп атайды. ?аза? с?зінде бесік ?оз?алу, ыр?алу, шай?алу, тербелу деген ??ымды білдіреді. ?аза? хал?ы негізінде бесікті? екі т?рін т?тын?ан. Бесікті? жер бесік, аспалы бесік деген екі т?рі кездеседі.Оны? ертерек пайда бол?ан т?рі “аспалы бесік” деп аталады. Ондай бесікті к?шіп – ?ону кезінде ?те ы??айлы.
Бесік - к?шпелі ??мыр кешкен бабаларымыздан ?ал?ан ?асиетті м?ра.
киелі бесікті? ?зіндік ерекшелігі, т?рмыс?а бейімділігі, бала ?міріне пайдалылы?ы орасан зор. Бесік – ?аза? ?ауымы ?шін аса ?астерлі, ?асиетті м?лік. Оны адами ?мірді? бастап?ы ?ясы деп біледі.Бесік – к?шпелі ??мыр кешкен бабаларымыздан ?ал?ан ?асиетті м?ра.
Сары ?алпа? «Бесікті? ма?ыздылы?ы» ?аза? д?рыс б?леніп, бесік к?рген баланы? дені сау, т?рбиесі т?зу болады дейді. Дене м?шелеріні?, басты? ?исы? болмай домала? болуына, ая?ты? да т?зу болып ?суіне бесікке жатуды? ма?ызы ?те зор.Сонды?тан баланы бесікке б?леу ?те пайдалы. Бесікке б?леу- ?аза? хал?ыны? ертеден келе жат?ан салт-д?ст?рі болып табылады. Бесікте жат?ан бала тазалы??а да?дыланады. К?к ?алпа? «Бесікті? жасалуы»Бесікті? е? ?арапайым т?рі ?айы?, тал, та?ы бас?а о?ай иілетін ?рі же?іл а?аштан жасалады. Бесікті? ??рамы 15 б?ліктен т?рады. Бесік б?лшектері бір-бірімен желім, а?аш шегелер ар?ылы ?иыстырылатынды?тан, тербетіп ?оз?а?ан уа?ытта сы?ырла?ан б?тен дыбыс шы?пайды. Бесікті? ?р басыны? ая?тарын д??ес табанмен біріктіреді. Бесікпен ?оса ??ст?сек, жасты?, ж?ргек, ?олбау,тізебау, тізе жасты?, бесік к?рпе даярланады. Жасыл ?алпа? «Бесікті пайдаланатын елдер» Бесікті Орталы? Азия мен Кавказ, ?ндістан, ?ытай жерін мекендейтін халы?тарды? басым к?пшілігі пайдаланады. Тек ?р т?рлі ?лгіде жасалады.
?ара ?алпа? «Бесікке ?атысты ырымдар»
Бос бесікті тербетпе.
Бесікті бір ?олмен к?терме
Бесікті ашы? ?алдырма
Бесікті теппе
?ызыл ?алпа? «С?би д?ниеге келгенде жасалатын тойлар»
Шілдехана – с?би д?ниеге келген к?ні, кейде бір к?ннен со? ?ткізіледі. К?пшілік ?н салып, к??іл к?теріп, кетерінде «С?биді? бауы берік болсын» деген жа?сы тілектер айтып, ?йлеріне ?айтады.
Келесі той – бесік тойы. ?детте с?биді? кіндігі т?скен со?, жеті – сегіз к?ннен кейін салынады.
-Ендеше, ?аза?ты? к?ні тойсыз ?тпеген екен. Той ?рине ?нсіз, бисіз болмайды. Ендеше біз де б?пелерімізді? бесік тойында ж?ргендей сезініп, би билеп, сергіп алайы?.
Автор туралы м?лімет/12-слайд/
Біріншіден – ?ол-ая?ын ербе?детіп бос жат?ан с?биді? ?й?ысы тыныш болмайды. ?й?ысы ?анба?ан баланы? зердесі толы? жетілмейді.
Екіншіден– бесікке жатпа?ан бала болаша?та сабырсыздау болады.
?шіншіден– баланы бесiктен шешкен кезде с?би керiлiп-созылып, рахаттанады. Денесіні? ?рт?рлі к?йде болуы о?ан демалыс сыйлайды.
Т?ртіншіден – с?биді? т?лабойы таза болып, тазалы??а бойы ?йренеді.
Бейнефильмге назар аударайы?/?ара?атты? бесік жыры туралы бейнефильмі к?рсетіледі/
О?улы?пен ж?мыс. А) М??алімні? о?уы
Бесік жыры /16,17-слайд/
К?нім, айым,
Еркетайым,
Б?лейін енді.
Тыста дауыл,
Жат?ан ауыл,
?й?ы? да келді.
Ж?мса? бесік,
Жылы т?сек.
Жата ?ой, ?озым.
?лди б?пем,
?лди б?пем,
?йы?та, ж?м к?зі?.
??лынша?тар,
?озы, ла?тар –
Б?рі-а? ?й?ыда.
Сен – ж?лдызым,
Сен – к?з н?рым,
Кір т?тті ?й?ы?а.
?) Іштей о?у
Б) Тізбектеп о?у
«А?ылшынша ?йренейік» айдарына назар ауларайы?. /18-слайд/
Бесік –cradle
Жыр – song
Н?ресте – baby
/19-слайд/
Бесік, бесік, бесік,
Сен ар?ылы білімге ашты? есік.
Сенен ал?ан т?рбиені? негізінде,
Келеді ?рпа?тары? т?зу ?сіп.
Д?птермен ж?мыс /20-слайд/
Терме диктант. ?ле?нен бала?а арнал?ан жылы с?здерді теріп жазу.
/21-слайд/ ?р о?ушы слайдтан ?зін-?зі тексеру.
Саба?ты бекіту
Топты? ж?мыс /22-слайд/
І топ. «Ма?жан» пікірлер а?ашын толтырады
ІІ топ. Суретпен ж?мыс.
-Суретте кім бейнеленген?
-Суретке ?арап, Алтынсаринні? жо?арыда берілген ?ле?ін ?ара с?збен ??гімеле.
-Т?нде баласы жыла?анда, барлы?ы ?йы?тап жат?анда анасы т?тті ?й?ысынан т?рып, баласын тама?тандырады. Бесігін тербетіп ж?батады.
С?биді б?лемес б?рын жинал?ан к?пшілікке «Тыштырма» ырымы жасалып, ??рт – к?мпит, бауырса?, т?ттілер ?лестіріледі. «Тыштырма» ырымы баланы? асы жа?сы ?орытылып, дені сау болсын,- деген ниетпен жасалады екен.
Бізді? б?гінгі тыштырмамыз – ерекше тыштырма, с?ра?ты тыштырма.
«Тыштырма» с?ра?тары:
1) «Бесік жыры» ?ле?іні? авторы кім?
2) «Бесік жыры» кімдерге арнал?ан?
3) Бесікті? баланы? денсаулы?ына ?андай пайдасы бар деп ойлайсы??
4) Ма?жан жыр – дастандарды, ертегілерді неше жасынан бастап жаттады?
5) Бесік жыры не ?шін айтылады?
6) Бесік неден жасалады?
7) Ма?жан Ж?мабаев кім?
8) Бала?а е? жа?ын кім?
9) Ана баласын ?алай еркелетеді?
?йге тапсырма./23-слайд/
«Бесік жыры»?ле?ін жаттау.
Бас?а м?тіндегі бесік жырларын тауып келу.
Ба?алау. /24-слайд/ Т?ттілер ар?ылы ба?аланады. Жина?ан балдары ?здеріне «тойдан сар?ыт» есебінде таратылады. (Ба?алау бетшесімен ба?алау. ?те ризамын- «5», ризамын – «4», сендерге шамалы с?ттілік жетпей ?алды, ?здері?ді келесі саба?тарда жа?сы к?рсететіндері?е сенімдімін-«3».)
?орытынды. /25-слайд/
Ана?ны? ?арызынанМеккеге ?ш рет ар?алап апарса? да ??тылмайсы?.
?ке-ас?ар тауы?,
Ана- шал?ар к?лі?.
Міне, к?рді?дер ме, балалар? Ана мен баланы? арасында?ы осындай с?йіспеншілік пен махаббат сезімі бол?анда балаларымыз мейірімді, ?айырымды болып, ал аналарымыз ба?ытты болады. Ал аналар ба?ытты болса, ел де ба?ытты болады.Енді с?билерді? тал бесігі ашы? аспан астында тербеле берсін!
