Саба?ты? та?ырыбы: «Н?р себеле, ?з Наурыз»!
Саба?ты? ма?саты: Наурыз-жыл басы, я?ни дін мейрамы емес, ?лт мейрамы екендігін тарихи ма?ызын т?сіндіру. Ата-бабамыздан ?рпа?тан-?рпа??а беріліп келе жат?ан ?лтты? т?рбие туралы т?сінік беру. Тіл ?йренушілерді ?з ?лтыны? патриоты болу?а, ?лтты? д?ст?рді ??рмет т?ту, ма?тан т?ту?а т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: А?паратты?-танымды? саба?
Саба?ты? к?рнекілігі: Слайд, таратпалар, ?оржын, асы?тар.
?олданыл?ан ?діс-т?сілдер: интерактивті ?діс,??гімелесу, с?ра?-жауап, баяндау.
САБА?ТЫ? БАРЫСЫ:
О?ытушыны? кіріспе с?зі:
Наурыз мейрамы – е? ?уанышты мерекелерді? бірі, жалпыхалы?ты? мереке, таби?ат мейрамы. Наурыз–жыл басы.Наурыз айыны? 22-ж?лдызында к?н мен т?н те?еледі. Наурыз парсы тілінен аудар?анда «жа?а к?н» деген ма?ынаны білдіреді. Б?л м?сылман ?ауымы ?шін ?ыдыр ата келген к?н деп есептеледі.
Адамдар с?нді киімдерін киіп, бір-бірін ??тты?тап, игі тілектер айтады. ?р ша?ыра?та дастархан ?стіне жеті ?лтты? та?амдар т?рі ?ойылады ж?не осы мереке к?ні е? басты ?лтты? та?ам–наурыз к?же ?зірленеді. Егер ?р адам осы наурыз к?жені тойып ішсе, жыл бойы то? болады,- деген ?аза?та ырым бар. Б?л к?н салт-д?ст?рлерді еске алатын к?н.
??рметті ты?даушылар, б?гінгі ашы? саба?ымызды? та?ырыбы:
«Н?р себеле, ?з Наурыз»! деп аталады. Я?ни, саба?ымыз «?лысты? ?лы к?ні-Наурыз » мерекесіне арналып отыр.
Жа?а саба?
О?ылым
1-тапсырма. М?тінді м??ият о?ы?ыз.
Д?ст?рлі ?аза? ?о?амында ?лыс к?ні жыл басы санал?ан. Халы?ты? мифологиялы? т?сінігі бойынша 21 наурыз т?ні даланы ?ыдыр аралайды. ?лыс к?ні ?аза? елі ?шін ?р?ашан ?асиетті, киелі санал?ан. Халы? таза, жа?а киімдерін киген. Ауылды? ер адамдары бір-бірімен ?ос ?олдасып, т?с ?а?ыстырады; ?йелдер ??ша?тасып, бір-біріне игі тілектер айтады. Бірін-бірі мерекеге арнап дайындал?ан наурызк?же ішуге ша?ырады. О?ан ?ойды? басы мен с?р ет салып пісірілуі – ?ыс та?амымен (етпен) ?оштасуды, ??рамына а?ты? ?осылуы – жаз та?амымен (с?т, а?) ?ауышуды білдіреді.
?аза?станда Наурыз мейрамы ?ш к?н: 21-23 наурыз аралы?ында аталып ?тіледі (2010 жылдан бастап). Жалпы, Наурыз парсы, кавказ ж?не т?рік халы?тарыны? арасында к?ктем мейрамы ж?не жа?а жылды? басталуы ретінде тойланады.Ол Иранда 21 наурызда, Орталы? Азия елдерінде ж?не ?зірбайжанда,мемлекеттік мереке ретінде Т?жікстанда ж?не ?аза?станда - 22 наурызда, ?збекстан мен Т?ркияда 21 наурыз к?ні аталып ?тіледі.
2-тапсырма. М?тін бойынша д?рыс-б?рысын аны?та?ыз, тексері?із.
3-тапсырма. ?ле?ді м?нерлеп о?ып, асты сызыл?ан с?здерді? синонимін табы?ыз.
4-тапсырма. Суретке ?арап,?лтты? ойындарды ата?ыз.
5-тапсырма. ?ннен Наурыз мейрамына ?атысты ?андай с?з тіркестерін есте са?тады?ыз?
6-тапсырма. ?оржында?ы асы?тарды алып, с?ра?тар?а жауап бері?із.
7-тапсырма. «Жал?асын тап» ойынын ойнайы?. Ойынны? шарты бойынша ма?ал-м?телді? жал?асын табу керек.
8-тапсырма. Ж?птастыры?ыз.
Сергіту с?ті.
Наурыз мейрамына арнал?ан тілектер жазу.
Жазылым
9-тапсырма. С?йлемдегі с?здерді орын т?ртібіне с?йкес жазы?ыз.
10-тапсырма. Ше?берді? ішіне наурыз к?жеге ?осылатын та?амдарды тауып алып жазы?ыз.
11-тапсырма.
Арты? болмас білгені?!
Наурыз – к?не мейрам. Наурыз мерекесін тойлау д?ст?рі д?ние ж?зі халы?тарыны? к?пшілігіні? т?рмыс-салтында ба?зы замандардан орын ал?ан. Б?л мейрамды ежелгі гректер “патрих”, бирмалы?тар “су мейрамы”, т?жіктер “г?л гардон”, “б?йшешек”, “г?лнаурыз”, хорезмдіктер “наусарджи”, татарлар “нардуган”, буряттар “сагаан сара”, со?дылы?тар “наусарыз”, армяндар “навасарди”, чуваштар “норис ояхе” деп т?рліше ата?ан. ?бу Райхан Бируни, Омар ?айям, т.б. е?бектерінде шы?ыс халы?тарыны? Наурызды ?алай тойла?анды?ы туралы м?ліметтер мол. Мысалы, парсы тілдес халы?тар Наурызды бірнеше к?н тойла?ан. Олар б?л к?ндерде ?р жерге ?лкен от жа?ып, от?а май ??яды; жа?а ?нген жеті д?нге ?арап болаша?ты болжайды; жеті а? кесемен д?ст?рлі ?лтты? к?же “сумалак” ?сынады; ескі киімдерін тастайды; ескірген шыны ая?ты сындырады; бір-біріне г?л сыйлап, ?йлеріні? ?абыр?асына д??гелек ою – “к?н символын” салады; ?йдегі тіреу а?аш?а г?л іледі; т?рлі жарыстар (жамбы ату, т.б.) ?йымдастырады. Д?ст?рлі ?аза? ?о?амында ?лыс к?ні жыл басы санал?ан.
12-тапсырма. Блиц-с?ра?тар :
- Наурыз мейрамы туралы не білесіз?
- ?аза?станда ресми т?рде Наурыз мерекесі ?ай жылдан бері тойланып келеді?
- Наурыз парсы тілінен аудар?анда ?андай ма?ынаны білдіреді?
- Дастархан ?стіне ?андай ?лтты? та?амдар ?ойылады?
- ?аза? хал?ыны? ?андай салт-д?ст?рлерін білесіз?
- С?т та?амдарын ата?ыз?
- ?аза? хал?ыны? ?андай ?лтты? ойындарын білесіз?
Саба?ты ?орыту.
О?ытушыны? с?зі:
?лыс о? болсын!
А? мол болсын!
?айда барса?, жол болсын!
?лыс ба?ты болсын!
Т?рт т?лік а?ты болсын!
?лыс береке берсін!
П?ле-жала жерге енсін!
?лысты? ?лы к?ні –Наурыз ??тты болсын! деп, б?гінгі ашы? саба?ымызды ая?таймыз!
«Наурыз» ?ні.
