Ма?саты:О?ушылар?а ?лысты? ?лы к?ні туралы ж?не д?ниеж?зі халы?тарыны? Наурыз мерекесін тойлауы туралы толы? ма?л?мат беру, хал?ымызды? салт — д?ст?рін, ?дет — ??рпын ?йрете отырып, «Наурыз» ?аза?ты? ?лтты? мейрамы екенін ашып к?рсету. Т?рі: т?рбие са?аты К?рнекілігі: на?ыл с?здер жазыл?ан плакат, слайдтар, ?лтты? киімдер, ?лтты? та?амдар.
Т?рбие са?атыны? ж?рісі:
1. Наурыз – думан.
2. Наурыз – жыл басы
3. Д?ние ж?зі халы?тарыны? Наурыз мерекесін тойлау д?ст?рі
4. Наурызда?ы салт – д?ст?рлер
5. Ата — салты? – ?азына?.
1-ж?ргізуші: ??рметті ?стаздар, о?ушылар, ата — аналар! Сіздерді ?аза?ты? ?лтты? мерекесі ?лысты? ?лы к?ні – Наурыз мерекесімен шын ж?ректен ??тты?таймыз! Б?гінгі бол?алы отыр?ан «Н?р себеле, ?лысты? ?лы к?ні!» атты т?рбие са?атымыз?а ?ош келді?іздер!
2-ж?ргізуші: ??рметті ?стаздар, о?ушылар, ата-аналар! Сіздерді келіп жеткен к?ктем мерекесімен ??тты?тап, сіздерге шатты? тілей отырып, мерекелік т?рбие са?атымызды ашы? деп жариялаймыз.
І. Наурыз – думан
?н: «Наурыз думан» — орындайтын Меруерт
Аманбек: Уа, жарандар, жарандар!
Б?рі? бері ?ара?дар,
Наурыз – думан басталды
Бір с?т зейін салы?дар.
?штас?ан оймен м??гілік
Біздерде бар сан ??рып
?асырлардан ?асыр?а
Келе жат?ан жа??ырып
Бермен жа?ын т?ры?дар,
С?зіме к??іл б?ры?дар,
Жау?азындай Наурызды?
Жарапазан жыры бар.
Жоламан: Аманбысы? арда?ты хал?ым мені?
Арда?та Наурыз тойын салты?ды елім.
Мереке басы болсын берекені?
Игі е?бекті? жемісін б?рі? жегін!
Наурыз той?а жинал?ан хал?ым мені?
Б?рі?ні? ой?а ал?аны? жар?ын сенім.
Б?гінгі той, ерте?гі арда?ты ісі?,
?ажап болсын таппайтын тепе-те?і?.
Г?лдана: Наурыз мейрам ж?ректерге н?р сепкен,
Ма?дайымнан с?йіп жатыр к?н-к?ктем.
Жары?ымен, шуа?ымен к?н-ана
Алып келді жер бетіне г?л к?ктем.
?ош келді?, Науырызым арда?ты
Хал?ым са?ан бар ?мітті арнапты
Жылда осылай келе берсін жасарып
Г?лге б?леп, жыр?а б?леп айма?ты.
С?лтанбек: ?иыры жо? мені? байта? далама
?сем, к?ркем ауылыма, ?алама
Наурыз келді д?р сілкінтіп жерімді
Сырлы ?ніне ??ла? т?рмей болама?
Наурыз ?айтып оралды аты да а?ыз,
С?рамаймыз ал?ыс та, а?ы да біз
?й – дастархан, даламыз – сахнамыз,
?лы мейрам Наурызды ?арсы аламыз.
Би: «?ара жор?а» — орындайтын сынып о?ушылары.
ІІ. Наурыз – жыл басы
Т?уелсіз биік хал?ымны?
Желбіреп туы шал?ысын.
?з Наурыз келіп еліме
Жер – Ана бойы бал?ысын.
Жа??ырар д?ст?р-салтымны?
К?зелсін б?ла? жыл?асы
?астерлі мені? хал?ымны?
Мереке Наурыз – жыл басы! – дей келе ендігі кезек Наурыз мерекесіні? шы?у тарихына то?талса?.
М?лдір: Наурыз – ?те к?неден келе жат?ан мейрам. К?ні б?гінге дейін жер шарында?ы к?птеген халы?тарды? д?ст?рлі мейрамына айналып отыр?ан б?л мерекені? ?ашаннан бері тойланып келе жат?анын д?п басып айту ?иын. Б?л к?ні к?н мен т?н те?елетін, жан-жануарлар т?лдеп, адамдарды? аузы а??а тиетін, жер ?стінде шатты? орна?ан к?н. ?аза? елі осы к?нді «?лысты? ?лы к?ні » деп ата?ан. Наурыз с?зі парсы тіліні? «Нау – жа?а», «руз — к?н» деген с?здерінен ?алыптасып, жылды? бірінші к?нін білдірген. Ал ?аза? тілінде «Наурыз» с?зі біріншіден жыл басына байланысты думанды халы?ты? мейрам, екіншіден Наурыз айы, ?шіншіден Наурыз к?ні жасалатын к?жеге ?атысты айтыл?ан.
ІІІ. Д?ние ж?зі халы?тарыны? Наурыз мерекесін тойлау д?ст?рі
Ж?ргізуші: Бізге ?аза? хал?ыны? Наурыз мейрамын тойлау д?ст?рі м?лім, ал ?зге елдердікі ше? Олар да біз сия?ты б?л мейрам?а аса назар аударып, ерекше к??іл б?ле ме екен? ?ане, бір с?т зер салайы?.
Т?рік елі: Ежелгі т?ріктер ?лыс к?ндері жа?а киімдерін киіп, са?ал – м?рттарын т?зеп, шаштарын алады. Алты к?н сада? тартып машы?тан?ан со?, жетінші к?ні алтын те?ге – «жамбы» атып жарысады. Егер кімде-кім жамбыны бірінші боп атып т?сірсе, сол адам?а «бір к?н» патша болу?а, ел билеуге ерік беріледі.
Иран елі: Иран патшасы Наурыз к?ні ?ол астында?ы адамдарды? біріне патша шапанын сый?а тартады екен. Тіліміздегі к?ні б?гінге дейін айтылатын. «??л?а бір к?н азатты?» деген с?зде осы бір к?не р?сімге ?атысты болса керек.
М?сылман дініне дейін К?нге табын?ан иран елдері Наурыз к?ні с?зіні? бас ?рпі «шинмен» басталатын жеті т?рлі затты дастархан?а ?оятын: шарап, шир (с?т), шырын, шекер, шербет, шам, шона (тара?). Ежелгі иранды?тарды? т?сінігі бойынша шарап – ?рлеу, с?т – п?ктік, т?ттілер – шатты?, шекер – ризалы?, шербет – демалыс пен ?она?жайлылы?, шат от?а табыну, тара? – ?йел с?лулы?ы.
Ау?ан елі: Ау?андарда Жа?а жылды мейлінше шатты? – ??рметпен ?арсы алады. Ау?ан елінде «ал?аш?ы т?рен» — «кулькабаши» деп аталатын ??рып бар. Ол бойынша шаруалар егіс ал?абына барып, ал?аш?ы т?рен т?сіреді, ал со?аны? со?ынан сый – ??рметі мол шаруалар еріп ж?реді. Жеті к?н бойына жеті т?рлі жемістерден аса д?мді сусындар жасалады, міндетті т?рде жа?адан киім – кешектер тігіледі, осы?ан орай б?кіл елде жа?а жыл «жа?а киім к?ні» деп аталады.
Араб елі: Арабтар мейрам салтын ?згертіп, бас ?рпі «ай» с?зіні? бас?ы ?ріпі–«синнен» басталатын м?лде б?лек ?зге жеті затпен алмастырады: сарымса?, бидай, жиде, сірке суы, рут ш?бі, егеу.
Парсы елі: Парсы тілдес халы?тар Наурызды бірнеше к?н тойла?ан. Олар б?л к?ні ?р жерге ?лкен от жа?ып, от?а май ??яды, жа?а ?нген жеті д?нге ?арап, келешек егін жайлы болжам жасайды. Жеті а? кесемен д?ст?рлі ?лтты? к?же «сумала?» ?сынады. Со?а мен жер жыртады, ат шаптырып, жамбы атысып жарысады. Ескі киімдерін тастап, ?стал?ан шыны – ая?ты сындырады. Бір – біріне г?л ?сынып, ?йлеріні? ?абыр?асына д??гелек ою – «к?н» белгісін салады, ?йді? тіреу а?ашына г?л іледі.
?нді елі: ?ндістанда жа?а жыл бір жылда он рет тойлап ?ткізіледі. О?т?стік ?ндістанда б?л той т?рі наурыз айында басталады, ?йлер ?рілген г?лдермен айшы?талады.
Би: «?л?исса» — орындайтын Бай?али Дана, М?рат Айзада.
IV. Наурызда?ы салт — д?ст?рлер
?аза?ымны? салт-д?ст?рі жа??ыр?ан
Т?лімді ой сына?ы, т?рбие к?зі ?алдыр?ан
Салт-д?ст?рді арда?тайы? а?айын,
?аза? атты ?лкен, кіші балдыр?ан
Жиналыппыз с?тті к?ні б?рімізде
?лкен, кіші, жасымыз, к?ріміз де
Т?рлеті?із, ?адірменді ?она?тар
Г?л-г?л жайнап мына бізді? т?рімізге – деп ендігі кезекті Наурызда?ы салт-д?ст?рлерге берсек …
Наурызшешек – наурыз айында ?сетін жапыра?ты т?рлі – т?сті г?лді, ?ауаша?ты ?сем ш?п. Майыны? д?рілік ?асиеті бар. ?аза?станны? таулы айма?тарында оны? бірнеше т?рі ?седі. «Наурызшешек» «?ызыл кітап?а» енген, сирек кездесетін, ба?алы ?сімдік.
Наурызк?к– наурыз айында ?шып келетін к?ктем ??сы. ?арасы ша?ын ?ана, осы ??сы шы?ыс елі к?тіп ж?реді. Оны ал?аш к?ргендер «Наурыз келді? бе?» деп ша?ырып, жем шашады. Наурызк?кті ешкім ?умайды, ?ркітпейді.
Наурызнама – шат – шадыман, ойын-сауы?. Тойда ат – жарыс, палуан к?рес, бас?а да спорт сайысы, айтыс, т?рлі ойындар ?ткізіледі, к??ілді ж?мба?тар, ?н, ?ле?дер, наурыз жырлары айтылады. Наурызнамада ?ыз – жігіттер жиналып, бас ?осып, ?й?ыашар ?зірлейді. Ол ет, уыз сия?ты д?мді та?амдардан жасалады. Жігіттер ?ыз – келіншектерге са?ина, сыр?а, айна, тара? сия?ты сыйлы?тар береді. Оны «селтеткізер» деп атайды. Б?л д?ст?рлі сыйлы?та?ы айна – п?ктік пен жасты?ты?, тара? – ?демілік пен с?лулы?ты?, иссу – б?ршігін жа?а жар?ан жау?азындардай ??лпыруды?, жайнай т?суді? белгісі.
Б?л к?ні ?арттар?а арналып жылы – ж?мса? та?амдардан «бел к?терер» деп аталатын д?м дайындалып, тартылады.
Наурызша — Наурыз айында ж?п – ж??а, ?иы?ша ?ырбы? ?ар т?седі. Оны халы? «наурызша» деп атайды.
Наурыз к?же – Наурыз тойына т?н к?пшілікке арнал?ан мерекелік та?ам. Оны ?р ?й жеті т?рлі д?мнен: с?т, ет, су, т?з, тары, ??рт, жеміс, т.с.с та?амдардан жасап, о?ан ?азы ш?жы? сия?ты сыйлы м?шелер ?осып, мерекемен ??тты?тау?а келгендерге ы?ыласпен ?сынады. Наурыз к?жені? д?ст?рлік, мерекелік, ?лтты? та?ылымы ?те зор.
?н: «?аза?ы дастарханым» — орындайтын М?лдір
V. Ата – салты? – ?азынам
?аза?ты? т?рлі – т?рлі д?ст?рі бар,
Оны? сырын аш?ан?а ж?рт ?ызы?ар.
Жауаптарын таба ма екен ата – аналар,
Сол себептен ?оятын с?ра?тар бар.
1. Ертеде жеті жігіт жеті шыра? жа?ып, ауылды аралайды екен. Неліктен? (Жауабы: Жаманшылы? ескі жылмен кетсін деген ниетпен жеті шыра? жа?ып ауылды арала?ан.)
2. Наурыз к?ні дастархан ?стінде ?андай та?амдар болуы керек? (Жауабы: Наурыз к?же, бауырса?, жеті нан, ?азы-?арта т.б.)
3. Наурыз тілек деген не? (Жауабы: наурыз тілек – досты? к??іл мен тілектестікті?, адамгершілікті?, белгісі ?р тойды? жарасты салтыны? бірі ретінде айтыл?ан. ?р адам ?зіне, отбасына немесе туыс – ту?андары мен дос – жарандарын ?лысты? ?лы к?німен ??тты?тап, жа?сы тілек тілейді, бір – біріні? ?йіне кіріп д?м татады)
4. ?ыдыр ата ?ай к?ні адамдар арасына келетін бол?ан? (Жауабы: 21 наурыз)
5. Наурыз бата дегеніміз не ? (Жауабы: халы?та батаны? т?рлері к?п. Соны? бірі – Наурыз бата. М?нда наурызнама ?ткізгендерге осы к?нге арнап, «наурыз к?жеге» ша?ыр?андар?а, тойда ?нер к?рсеткен а?ын, ?нші, палуандар?а т.б. ?нерпаздар?а, жас талапкерлерге а?са?алдар мен ?желер, ел а?алары бата береді)
1 – ж?ргізуші: Ендігі кезекте ?нер к?рсеткен о?ушылар?а ?лкендерден наурыз бата с?раймыз.?азим ата балалары?ыз?а бата?ызды берип жібері?із!
Наурыз бата
С?раса? бата берейін,
?стем болсын мерейі?.
Ы?ыласпен ?ол жайса?,
А? тілекті т?гейін.
?лыс о? болсын,
А? мол болсын!
?айда барса? жол болсын!
?лыс ба?ты болсын,
Т?рт т?лік а?ты болсын!
?лыс береке берсін,
Б?ле – жала жерге енсін!
?лы хал?ым то? болсын,
К?йлектері? к?к болсын!
Уайым – ?ай?ы жо? болсын,
?уаныштары? к?п болсын!
?орытынды: С?улесіндей к?ріндей та??ы ?мітті?,
Басын ?осты? салт – д?ст?р сан ??рыпты?.
Жаса Наурыз, жар?ыра к?кте к?ндей,
Мерекесі досты?ты?, м??гілікті? – деп т?рбие са?атымызды ая?таймыз.Наурыз мерекесі ??тты болсын, а? мол болсын, ?айда барса? жол болсын.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Мақсаты:Оқушыларға Ұлыстың ұлы күні туралы және дүниежүзі халықтарының Наурыз мерекесін тойлауы туралы толық мағлұмат беру, халқымыздың салт — дәстүрін, әдет — ғұрпын үйрете отырып, «Наурыз» қазақтың ұлттық мейрамы екенін ашып көрсету.
Түрі: тәрбие сағаты Көрнекілігі:нақыл сөздер жазылған плакат, слайдтар, ұлттық киімдер, ұлттық тағамдар .
Тәрбие сағатының жүрісі:
1. Наурыз – думан.
2. Наурыз – жыл басы
3. Дүние жүзі халықтарының Наурыз мерекесін тойлау дәстүрі
4. Наурыздағы салт – дәстүрлер
5. Ата — салтың – қазынаң.
1-жүргізуші: Құрметті ұстаздар, оқушылар, ата — аналар! Сіздерді қазақтың ұлттық мерекесі Ұлыстың ұлы күні – Наурыз мерекесімен шын жүректен құттықтаймыз! Бүгінгі болғалы отырған «Нұр себеле, Ұлыстың ұлы күні!»атты тәрбие сағатымызға қош келдіңіздер!
2-жүргізуші: Құрметті ұстаздар, оқушылар, ата-аналар! Сіздерді келіп жеткен көктем мерекесімен құттықтап, сіздерге шаттық тілей отырып, мерекелік тәрбие сағатымызды ашық деп жариялаймыз.
І. Наурыз – думан
Ән: «Наурыз думан» — орындайтын Меруерт
Аманбек: Уа, жарандар, жарандар!
Бәрің бері қараңдар,
Наурыз – думан басталды
Бір сәт зейін салыңдар.
Ұштасқан оймен мәңгілік
Біздерде бар сан ғұрып
Ғасырлардан ғасырға
Келе жатқан жаңғырып
Бермен жақын тұрыңдар,
Сөзіме көңіл бұрыңдар,
Жауқазындай Наурыздың
Жарапазан жыры бар.
Жоламан: Аманбысың ардақты халқым менің
Ардақта Наурыз тойын салтыңды елім.
Мереке басы болсын берекенің
Игі еңбектің жемісін бәрің жегін!
Наурыз тойға жиналған халқым менің
Бәріңнің ойға алғаның жарқын сенім.
Бүгінгі той, ертеңгі ардақты ісің,
Ғажап болсын таппайтын тепе-теңің.
Гүлдана: Наурыз мейрам жүректерге нұр сепкен,
Маңдайымнан сүйіп жатыр күн-көктем.
Жарығымен, шуағымен күн-ана
Алып келді жер бетіне гүл көктем.
Қош келдің, Науырызым ардақты
Халқым саған бар үмітті арнапты
Жылда осылай келе берсін жасарып
Гүлге бөлеп, жырға бөлеп аймақты.
Сұлтанбек: Қиыры жоқ менің байтақ далама
Әсем, көркем ауылыма, қалама
Наурыз келді дүр сілкінтіп жерімді
Сырлы әніне құлақ түрмей болама?
Наурыз қайтып оралды аты да аңыз,
Сұрамаймыз алғыс та, ақы да біз
Үй – дастархан, даламыз – сахнамыз,
Ұлы мейрам Наурызды қарсы аламыз.
Би: «Қара жорға» — орындайтын сынып оқушылары.
ІІ. Наурыз – жыл басы
Тәуелсіз биік халқымның
Желбіреп туы шалқысын.
Әз Наурыз келіп еліме
Жер – Ана бойы балқысын.
Жаңғырар дәстүр-салтымның
Көзелсін бұлақ жылғасы
Қастерлі менің халқымның
Мереке Наурыз – жыл басы! – дей келе ендігі кезек Наурыз мерекесінің шығу тарихына тоқталсақ.
Мөлдір: Наурыз – өте көнеден келе жатқан мейрам. Күні бүгінге дейін жер шарындағы көптеген халықтардың дәстүрлі мейрамына айналып отырған бұл мерекенің қашаннан бері тойланып келе жатқанын дөп басып айту қиын. Бұл күні күн мен түн теңелетін, жан-жануарлар төлдеп, адамдардың аузы аққа тиетін, жер үстінде шаттық орнаған күн. Қазақ елі осы күнді «Ұлыстың ұлы күні » деп атаған. Наурыз сөзі парсы тілінің «Нау – жаңа», «руз — күн» деген сөздерінен қалыптасып, жылдың бірінші күнін білдірген. Ал қазақ тілінде «Наурыз» сөзі біріншіден жыл басына байланысты думанды халықтық мейрам, екіншіден Наурыз айы, үшіншіден Наурыз күні жасалатын көжеге қатысты айтылған.
ІІІ. Дүние жүзі халықтарының Наурыз мерекесін тойлау дәстүрі
Жүргізуші: Бізге қазақ халқының Наурыз мейрамын тойлау дәстүрі мәлім, ал өзге елдердікі ше? Олар да біз сияқты бұл мейрамға аса назар аударып, ерекше көңіл бөле ме екен? Қане, бір сәт зер салайық.
Түрік елі: Ежелгі түріктер Ұлыс күндері жаңа киімдерін киіп, сақал – мұрттарын түзеп, шаштарын алады. Алты күн садақ тартып машықтанған соң, жетінші күні алтын теңге – «жамбы» атып жарысады. Егер кімде-кім жамбыны бірінші боп атып түсірсе, сол адамға «бір күн» патша болуға, ел билеуге ерік беріледі.
Иран елі: Иран патшасы Наурыз күні қол астындағы адамдардың біріне патша шапанын сыйға тартады екен. Тіліміздегі күні бүгінге дейін айтылатын. «Құлға бір күн азаттық» деген сөзде осы бір көне рәсімге қатысты болса керек.
Мұсылман дініне дейін Күнге табынған иран елдері Наурыз күні сөзінің бас әрпі «шинмен» басталатын жеті түрлі затты дастарханға қоятын: шарап, шир (сүт), шырын, шекер, шербет, шам, шона (тарақ). Ежелгі ирандықтардың түсінігі бойынша шарап – өрлеу, сүт – пәктік, тәттілер – шаттық, шекер – ризалық, шербет – демалыс пен қонақжайлылық, шат отқа табыну, тарақ – әйел сұлулығы.
Ауған елі: Ауғандарда Жаңа жылды мейлінше шаттық – құрметпен қарсы алады. Ауған елінде «алғашқы түрен» — «кулькабаши» деп аталатын ғұрып бар. Ол бойынша шаруалар егіс алқабына барып, алғашқы түрен түсіреді, ал соқаның соңынан сый – құрметі мол шаруалар еріп жүреді. Жеті күн бойына жеті түрлі жемістерден аса дәмді сусындар жасалады, міндетті түрде жаңадан киім – кешектер тігіледі, осыған орай бүкіл елде жаңа жыл «жаңа киім күні» деп аталады.
Араб елі: Арабтар мейрам салтын өзгертіп, бас әрпі «ай» сөзінің басқы әріпі–«синнен» басталатын мүлде бөлек өзге жеті затпен алмастырады: сарымсақ, бидай, жиде, сірке суы, рут шөбі, егеу.
Парсы елі: Парсы тілдес халықтар Наурызды бірнеше күн тойлаған. Олар бұл күні әр жерге үлкен от жағып, отқа май құяды, жаңа өнген жеті дәнге қарап, келешек егін жайлы болжам жасайды. Жеті ақ кесемен дәстүрлі ұлттық көже «сумалақ» ұсынады. Соқа мен жер жыртады, ат шаптырып, жамбы атысып жарысады. Ескі киімдерін тастап, ұсталған шыны – аяқты сындырады. Бір – біріне гүл ұсынып, үйлерінің қабырғасына дөңгелек ою – «күн» белгісін салады, үйдің тіреу ағашына гүл іледі.
Үнді елі: Үндістанда жаңа жыл бір жылда он рет тойлап өткізіледі. Оңтүстік Үндістанда бұл той түрі наурыз айында басталады, үйлер өрілген гүлдермен айшықталады.
Наурыз мейрамын әр ел түрліше атаған.
Наурыз мейрамын бирмалықтар «Су мейрамы», тәжіктер «Гүл гардон», «Бәйшешек», «Гүлнаурыз», хорезмдіктер «Наусарджи», татарлар «Нардуган», буряттар «Сагаан сараң», соғдалықтар «Наусарыз», армяндар «Навасарди»,чуваштар «Норис ояхе» деп атаған.
Би: «Әлқисса» — орындайтын Байғали Дана, Мұрат Айзада.
IV. Наурыздағы салт — дәстүрлер
Қазағымның салт-дәстүрі жаңғырған
Тәлімді ой сынағы, тәрбие көзі қалдырған
Салт-дәстүрді ардақтайық ағайын,
Қазақ атты үлкен, кіші балдырған
Жиналыппыз сәтті күні бәрімізде
Үлкен, кіші, жасымыз, кәріміз де
Төрлетіңіз, қадірменді қонақтар
Гүл-гүл жайнап мына біздің төрімізге – деп ендігі кезекті Наурыздағы салт-дәстүрлерге берсек …
Наурызшешек – наурыз айында өсетін жапырақты түрлі – түсті гүлді, қауашақты әсем шөп. Майының дәрілік қасиеті бар. Қазақстанның таулы аймақтарында оның бірнеше түрі өседі. «Наурызшешек» «Қызыл кітапқа» енген, сирек кездесетін, бағалы өсімдік.
Наурызкөк– наурыз айында ұшып келетін көктем құсы. Қарасы шағын ғана, осы құсы шығыс елі күтіп жүреді. Оны алғаш көргендер «Наурыз келдің бе?» деп шақырып, жем шашады. Наурызкөкті ешкім қумайды, үркітпейді.
Наурызнама– шат – шадыман, ойын-сауық. Тойда ат – жарыс, палуан күрес, басқа да спорт сайысы, айтыс, түрлі ойындар өткізіледі, көңілді жұмбақтар, ән, өлеңдер, наурыз жырлары айтылады. Наурызнамада қыз – жігіттер жиналып, бас қосып, ұйқыашар әзірлейді. Ол ет, уыз сияқты дәмді тағамдардан жасалады. Жігіттер қыз – келіншектерге сақина, сырға, айна, тарақ сияқты сыйлықтар береді. Оны «селтеткізер» деп атайды. Бұл дәстүрлі сыйлықтағы айна – пәктік пен жастықтың, тарақ – әдемілік пен сұлулықтың, иссу – бүршігін жаңа жарған жауқазындардай құлпырудың, жайнай түсудің белгісі.
Бұл күні қарттарға арналып жылы – жұмсақ тағамдардан «бел көтерер» деп аталатын дәм дайындалып, тартылады.
Наурызша— Наурыз айында жұп – жұқа, қиықша қырбық қар түседі. Оны халық «наурызша» деп атайды.
Наурыз көже – Наурыз тойына тән көпшілікке арналған мерекелік тағам. Оны әр үй жеті түрлі дәмнен: сүт, ет, су, тұз, тары, құрт, жеміс, т.с.с тағамдардан жасап, оған қазы шұжық сияқты сыйлы мүшелер қосып, мерекемен құттықтауға келгендерге ықыласпен ұсынады. Наурыз көженің дәстүрлік, мерекелік, ұлттық тағылымы өте зор.
Ән: «Қазақы дастарханым» — орындайтын Мөлдір
V. Ата – салтың – қазынам
Қазақтың түрлі – түрлі дәстүрі бар,
Оның сырын ашқанға жұрт қызығар.
Жауаптарын таба ма екен ата – аналар,
Сол себептен қоятын сұрақтар бар.
1. Ертеде жеті жігіт жеті шырақ жағып, ауылды аралайды екен. Неліктен? (Жауабы: Жаманшылық ескі жылмен кетсін деген ниетпен жеті шырақ жағып ауылды аралаған.)
2. Наурыз күні дастархан үстінде қандай тағамдар болуы керек? (Жауабы: Наурыз көже, бауырсақ, жеті нан, қазы-қарта т.б.)
3. Наурыз тілек деген не? (Жауабы: наурыз тілек – достық көңіл мен тілектестіктің, адамгершіліктің, белгісі әр тойдың жарасты салтының бірі ретінде айтылған. Әр адам өзіне, отбасына немесе туыс – туғандары мен дос – жарандарын Ұлыстың ұлы күнімен құттықтап, жақсы тілек тілейді, бір – бірінің үйіне кіріп дәм татады)
4. Қыдыр ата қай күні адамдар арасына келетін болған? (Жауабы: 21 наурыз)
5. Наурыз бата дегеніміз не ? (Жауабы: халықта батаның түрлері көп. Соның бірі – Наурыз бата. Мұнда наурызнама өткізгендерге осы күнге арнап, «наурыз көжеге» шақырғандарға, тойда өнер көрсеткен ақын, әнші, палуандарға т.б. өнерпаздарға, жас талапкерлерге ақсақалдар мен әжелер, ел ағалары бата береді)
1 – жүргізуші: Ендігі кезекте өнер көрсеткен оқушыларға үлкендерден наурыз бата сұраймыз.Қазим ата балаларыңызға батаңызды берип жіберіңіз!
Наурыз бата
Сұрасаң бата берейін,
Үстем болсын мерейің.
Ықыласпен қол жайсаң,
Ақ тілекті төгейін.
Ұлыс оң болсын,
Ақ мол болсын!
Қайда барсаң жол болсын!
Ұлыс бақты болсын,
Төрт түлік ақты болсын!
Ұлыс береке берсін,
Бәле – жала жерге енсін!
Ұлы халқым тоқ болсын,
Көйлектерің көк болсын!
Уайым – қайғы жоқ болсын,
Қуаныштарың көп болсын!
Қорытынды: Сәулесіндей көріндей таңғы үміттің,
Басын қостың салт – дәстүр сан ғұрыптың.
Жаса Наурыз, жарқыра көкте күндей,
Мерекесі достықтың, мәңгіліктің – деп тәрбие сағатымызды аяқтаймыз.Наурыз мерекесі құтты болсын, ақ мол болсын, қайда барсаң жол болсын.
