Қосарлану жолымен жасалған туынды сөздер

Күні: 28.04.2017

Пәні: Қазақ тілі

Сыныбы: 5

Сабақтың тақырыбы: Қосарлану жолымен жасалған туынды сөздер.

Сабақтың мақсаттары:

Білімділік: Оқушылардың қос сөздер туралы алған білімдерін тереңдету, жаттығу жұмысы, деңгейлік тапсырмалар арқылы қос сөздерді мәтіннен таба білуге үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың көру жадыларын және шығармашылық қабілеттерін дамыту, ізденушілік, шапшаң ойлаушылық қабілеттерін арттыру, топпен жұмыс істеу қабілеттерін дамыту.

Тәрбиелік: Ұқыптылыққа, ұйымшылдыққа тәрбиелеу. Отанды сүю, ұлтжандылық қасиеттерге баулу.

Сабақтың көрнекіліктері: интербелсенді тақта

Сабақтың түрі: жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың әдістері: Жаттығу жұмыстары, семантикалық картамен жұмыс, оқулықпен жұмыс, шығармашылықпен айналысу.

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеу, сабақтың өту барысымен таныстыру. Сынып ережесімен таныстыра отырып, оқушыларды 3 топқа бөлу.

-Оқушылар, бүгінгі біздің сабағымыз-басқа сабақтардан өзгеше өтпек. Себебі бүгінгі сабағымыз-ойын сабағы болмақ.

2. Үй тапсырмасы

«Қайталау-оқу анасы» дегендей өткен сабағымызды еске түсіріп алсақ...

1. Сөзжасам дегеніміз не?

2. Жаңа сөздердің жасалуының қандай тәсілдері бар?

3. Туынды сөздердің лексикалық жолмен жасалуы дегеніміз не?Мысал?

4. Жұрнақтар жалғану арқылы жасалған туынды сөздер дегеніміз не? Мысал?

5. Бірігу жолымен жасалған туынды сөздер дегеніз не? Мысал?

1. Жаңа сабақ

Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы- қосарлану жолымен жасалған туынды сөздер.

Сөздердің қосарланып немесе қайталанып

айтылуынан жасалған сөздер қос сөздер деп аталады.

1. Көре – көре көсем боласың,

Сөйлей – сөйлей шешен боласың

Түбірдің түгелдей қайталануы арқылы жасалады.

2. Анасы мен баласы жүзбе-жүз көрісті.

Бір сыңары қосымшалы, бір сыңары

қосымшасыз бір түбірдің қайталануы

3. Барар –бармасымды Құртқа біледі.

Бір түбірге әр түрлі қосымша жалғанып

қайталануы арқылы жасалады.

4. Апасы үйге ет-мет, шай-пай сияқты азықтарды ала келіпті.

Екінші сыңары бірінші сыңарына еліктеу

мәнінде жұмсалуы арқылы жасалады.

5. Түнге қарай ауа райы бұзыла бастады, артынша найзағай жарқ-жұрқ етіп

Үрейді ұшырды.

Еліктеуіш сөздің екінші сыңары кейбір дыбыстық

өзгерістерге ұшырап жасалуы.

6. Алма бағында қып-қызыл алмалар үлбіреп пісіп тұр.

Түбір сөздің алдынан күшейткіш буын қосылып айтылуы

1. Оқулықпен жұмыс

382-жаттығу

Мына сөздерден қос сөз жасап жазыңдар.

Дәрі-дәрмек, мал-жан, жора-жопсы, киім-кешек, ойын-сауық, ине-жіп, құрбы-құрдас, зорлық-зомбылық, ата-жұрт

1. Шығармашылық жұмыс

Суретке қарап, әңгіме құра

1. “Тақия тастамақ”

Бір оқушы қос сөздің бір сыңарын айтады, екіншісі жалғасын тауып, қалай жасалғанын айту керек.

1. “Соқыртеке”

Жасырын сөздерді айту:

У-шу, ұзын-қысқа, үлкен-кіші, жеміс-жидек, жұп-жұмсақ, тәп-тәтті

1. Деңгейлік тапсырмалар

“Күш сынасу”

Оқушылар қазақ тілі сабағын тып-тыныш тыңдап, емін-еркін өз ойларын айтты.

Қызыл- сөйлем мүшесіне талдау

Сары- дыбыстық талдау жасау

Көк- түбір мен қосымшасын ажырату

1. Жеке оқушылармен жұмыс.

Семантикалық карта

Оқулықтағы 383-жаттығуды ауызша орындаймыз.

Төмендегі қос сөздердің қайсысында жаңа лексикалық мағына бар, қайсысында ондай мағына жоқ екенін анықта.

11.Сабақты қорытындылау.

-Сабағымызды бекіту үшін мына сұрақтарға жауап береміз.

Қос сөз дегеніміз не?

Қос сөздер нешеге бөлінеді

Қайталама қос сөз деген не?

«Тау-тау» қалай жасалған?

«жүзбе-жүз» қалай жасалған?

«Орынды –орынсыз» қалай жасалған?

«Ет-мет» қалай жасалған?

«Жалт-жұлт» қалай жасалған?

«Қып-қызыл» қалай жасалған?

Біріккен сөз дегеніміз не?

Елтаңбаның авторы кім?

Тудың авторы кім?

Әнұранның авторлары кімдер?

1. Үйге тапсырма

384-жаттығу, ереже жаттау.

«Ынтымағы жарасқан егеменді елміз!» тақырыбында қос сөздерді кірістіре отырып эссе жазу.

1. Бағалау