Ғ.Мүсіреповтың "Ұлпан" романындағы Ұлпан бейнесі

Сабақтың тақырыбы

Ғ.Мүсіреповтің «Ұлпан» романындағы

Ұлпан бейнесі

Сабақтың мақсаты

Оқушылар шығарманың мазмұнын игере отырып, «Ұлпан» романының қазақ прозасының ішіндегі ана бейнесін жасаудағы шоқтығы биік өнер туындысы екенін түсінеді. Жеке және топтық жүйеде талқылау жұмысына қатыса отырып,Ұлпан бейнесін толық ашады,кейіпкерлердің сипатын сан қырынан талдай отырып, оларға түрлі көзқараста баға  беруге үйренеді

Нәтижесі

Автордың негізгі ойын сол заманғы өмірмен байланыстырып, заман көрінісін түсінеді. Шығармадан көркемдеуіш құралдарды тауып, талдау жасай алады;
Шығарманы құрылысына талдайды;
Кейіпкерлерді атай отырып, оларға баға бере алады;
Әңгімеге өз бағаларын бере алады

Сабақта модульдердің кіріктірілуі

Оқыту мен оқуда АТК-ні пайдалану. Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау. Сын тұрғысынан ойлау.Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер. Дарынды және талантты балаларды оқыту. Көшбасшылық. Жас ерекшеліктеріне қарай оқыту.

Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер

«Кім? Қайда? Қашан?» әдісі, семантикалақ карта,салыстыру кестесі, «Із қалдыру» әдісі, .«Автор орындығы» мен «Кейіпкер орындығы» әдісі

Сілтеме

Ғ.Мүсірепов шығармалары,оқулық,МАН,Қ.Бітібаева «Қазақ әдебиетін оқыту әдістемесі»

Ресурстар

Слайд, маркер, үлестірмелі парақшалар, оқулық,сызба қағаздары,ғаламтор материалдары

Са-

бақ ке-

зең-

дері

Блум таксономиясы

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Уа-қыт

Қызығушылықты ояту

Ынтымақтастық амосферасын қалыптастыру.Алдыңғы сабақта бөлінген топтарымен отырады.

Тренинг

2

Білу

(Кім? Не? Қайда? Қашан? Не істеді?)

1.Ғ.Мүсірепов"Менің ойымда Ұлпан 40 жыл бірге жасасып жүрді. Мен ол бейнені әр қырынан көрсетуге тырыстым – ойы, сезімі, сырт суреті, жас кезі, есейген кезі, мінезі, мейірімі, тағысын тағы.

Ұлпан-менің Джакондам»

Джаконда кім?

Ал Ұлпанды сендер кімге ұқсатар едіңдер?

2.«Кім? Қайда? Қашан?» әдісі бойынша үш топқа сұрақтар беру

1.-Артықбай кім?

-Есеней мен Ұлпан алғаш кездескенде Есенейдің жанында кімдер болды?

-Кім өжет жастарды қатты ұнататын еді?

2. -«Ұлпан» романы қашан жазылды?

-Торсан тоқалын қашан әкелді?

3-Артықбай батыр Ұлпанды қайда жұмсады?

-Ұлпан жер үйді қайда салдырды?

Оқушылар ұялы телефондарын пайдаланып, ғаламтордан Джаконда туралы мәлімет алады

Ұлпанның әкесі

Аңшы Мүсіреп пен Түрікпен Мүсіреп

Есеней

1974 жылы

Біжікен өлген соң

Үшқоңыр жайлауына

Сибан қыстауына

3

Түсіну

(Неге? Неліктен? Не үшін?)

Берілген мәтіндегі ойды толықтыр:

1. Неліктен «жас жігіт жүйелі сөз жүйесін табар, жүйесіз сөз иесін табар» деді?

Жауабы: Арызымызды айтып кел, деген жұрт асқақтай сөйле деп тапсырған жоқ еді, ағалар солай болып шыққса, айып менен да болған шығар «Жүйелі сөз жүйесін табар, жүйесіз сөз иесін табар» деген бар ғой. Міне,айыбым! – деп атынан түсті.

2.Тығырықтан шығудың жолын «түрік» пен Мүсіреп оңай тапты.

Жауабы:Қара жорғаның мойнына ат қосақтап қайырған дұрыс болар – деді.

Айналайын, арысым – ай,таптың, таптың менің кәрі бозымды қосақтап жібер – деді.

3. Неліктен «Кенесарының көзін қайтсеңдер де құртындар» деді?

Жауабы:Үш жыл елдің берекесін алған Кенесары қолың мүлде құртуға патша үкіметі жергілікті әкімдер – аға сұлтан – ақсүйектер  — Есеней мен Шыңғысқа деп тапсырма берген болатын

1-топ

2-топ

3-топ

5

Мағынаны ажырату

Қолдану

(Салыстыр, айырмашылығы неде? т.б.)

І топ. «Із қалдыру» әдісі бойынша Ұлпанға байланысты оқиғаларды теріп, беттерін оқулықтан анықтайды.

ІІ топ. Семантикалық карта жасау арқылы Ұлпанның елге жасаған қызметі және Ұлпан жайлы жұрттың пікірін оқулықтан жинастыру.

ІІІ топ. М. Әуезовтің «Абай жолы»эпопеясындағы Ұлжан ана мен Ұлпан бейнелерінің ерекшеліктері мен ортақ қасиетін анықтау.

Енді осы жауаптар арқылы Ұлпан бейнесін жасайды.

Тақырыпша

Бөлім

Беттері

Ұлпанның елге жасаған қызметі -------------------------------Ұлпан жайлы ел – жұрттың пікірі

Ұлжан --------------------------------- Ортақ қасиеттері -----------------------------------Ұлпан

Топтар бірігіп, тірек сызба жасайды.

10

Сергіту

Тренинг

1

Талдау

(Мазмұнды жүйеле, кесте, сызба, т.б. түрінде)

1." Бұл күндері Ұлпанның қолы да босай алмады. Қой қырқылып, жылқы күзеліп жатқан кез екен. Әуелі бір кемпір келді.
- Қарағым - ай, төрт жетімек немерем тырдай жалаңаш... тым болмаса бір - екеуіне күпті тігіп беретін жабағы берші.
- Ала ғой, шеше... төртеуіне де жететін етіп ал...Одан соң екі кемпір келді. Одан соң екі кемпір, бір жастау әйел, одан соң екі кемпір, екі жастау әйел келе берді, көбейе берді, келе берді..."

Ұлпан алдына келген адамның қолын қусырып қайтарған жоқ. Сұраған адамдарға бере берді. Ол белгілі бір мырза келін атанғысы келген жоқ, әлденеге іштей наразы, әлденеге іштей намыстанып үлестірді

2.Осы қырық үй малшы - жалшыларыңның қырық жылдан бергі жалақылары сенің мойныңда кете беріпті... обал ғой, - деді!
- Айналайын Ұлпанжан, соны маған ендігәрі айтпайтындай болып, өзің тындыршы, екеумізге екі айғырдың үйір жылқысын қалдырсаң болды. Менің ендігі байлығым жалғыз сен! Асырарсың бірдеме қылып...

3.Барлық міндеті кісіде, күні- түні күзетте тоғыз жыл жатып, Есеней былтыр қайтыс болды. Қол-аяғынан жан кетіп, Есеней де Артықбай батырға ұқсап сал болып қалып еді. Қол-аяғы қалшылдап- селкілдеп бар денесін теңселтті де жатты. Қол ұстаудан, аяқ басудан біржола айрылды. Көп өмірі жорықта өткен, көп жараланған адам еді, әлдеқай жерінің жүйке тамыры үзіліп кеткенін кім білсін, өзі де тоғыз жыл азаптанды, Ұлпан да тоғыз жыл азаптанды.

Оқушылар берілген мәтіндегі үзінділер бойынша Ұлпан бейнесінің басқа қырларын ашады.

5

Ой-толғаныс

Жинақтау

Алынған ақпарат негізінде қорытынды жасау, жүйелеу)

Үйге тапсырма

1.«Автор орындығы» мен «Кейіпкер орындығы» әдісі арқылы тақтаға екі оқушы шығады.

2.1-топ.Сол кездегі заман көрінісі туралы пікір

2-топ.Ұлпанды Ел Анасы ретінде қадірлейді. Оған қандай не себеп, дәлел бар?

3-топ. Романда автормен келіспейтін оқиғалар мен идеяларға қарсы шығыңыз, өз пікіріңізді қорғаңыз.
«Аналардың анасы-Ұлпан» эссе жазып келу

Оқушылар Ғ.Мүсіреповке және Ұлпанға сұрақтар қояды.

туралы пікіріңді

2 сөйлеммен түйіндей отырып, сол кезеңдегі оқиғадан 2 дәлел келтіре кетіңіз.

Романдағы Ұлпан бейнесінен дәлелдер келтіре отырып, Ел анасы болған Ұлпанды бүгінгі шынай өмірмен байланыстырып 1 минуттық пікірсөз айтып көріңіз.
Өз ойларыңды жаз

4

5

Бағалау

(Сен қалай ойлайсың? Не істер едің? Өз ойыңыз?)

• Топтарды бағалау

• Топ ішінде бағалау

• Өзін-өзі бағалау

• Жиынтық бағалау

Бағалау парақтары арқылы

3

Рефлексия

Стикерлерде жазба қалдыру

2